WYKŁAD 6 05.05.2014 ROK

INSTYTUCJA UBEZPIECZENIOWA

POJĘCIE DZIAŁALNOŚCI UBEZPECZENIOWEJ WG PRAWA

• Działalność ubezpieczeniowa jest to wykonywanie czynności ubezpieczeniowych związanych z oferowaniem i udzielaniem ochrony na wypadek ryzyka wystąpienia skutków zdarzeń losowych (Art.. 3, ust. 1 Ustawy.

• Czynności ubezpieczeniowe to (Art. 3, ust. 3, 7 Ustawy):

  • Czynności, które mogą być wykonywane wyłącznie przez zakłady ubezpieczeń (np. reasekuracja, zawieranie i wykonywanie umów, itp.)

  • Czynności ubezpieczeniowe, których wykonanie zakład ubezpieczeń może zlecić innemu podmiotowi (np. PPE),

  • Czynności, które są czynnościami ubezpieczeniowymi, jeżeli wykonuje je zakład ubezpieczeń. Wykonanie tych czynności również może być zlecane na zewnątrz ( np. outsourcing),

  • Czynność inne niż na wniosek innego zakładu UFG, PBUK ( np. tzw. komisarka)

CECHU INSTYTUCJI UBEZPIECZENIOWEJ NA RYNKU UBEZPIECZENIOWYM:

• Celowy charakter funduszu ubezpieczeniowego,

• Specyficzne metody tworzenia i rozdziału funduszu ubezpieczeniowego, oparte na ocenie ryzyka,

• Działalność ubezpieczeniowa prowadzona jest przez zakłady ubezpieczeń (specjalizacja),

• Jednorodność rodzaju prowadzonej działalności ubezpieczeniowej,

• Istnienie ściśle określonej formy organizacyjno – prawne zakładu ubezpieczeń (TUW, S.A.)

• Koncesjonowanie działalności ubezpieczeniowej i/lub reasekuracyjnej,

• Szczegółowa normatyzacja systemu finansowego i gospodarki finansowej zakładu ubezpieczeń.

FORMY DZIAŁALNOŚCI UBEZPIECZYCIELI:

• ASEKURACJA (UBEZPIECZENIE):

UBEZPIECZAJĄCY UBEZPIECZYCIEL

• KOASEKURACJA:

UBEZPIECZAJĄCY UBEZPIECZYCIEL 1

UBEZPIECZAJĄCY UBEZPIECZYCIEL 2

…

• REASEKURACJA:

UBEZPIECZAJĄCY REASEKURATOR

(inaczej CEDENT, Reasekurowany) (inaczej Cesjonariusz)

• RETROCESJA:

REASEKURATOR REASEKURATOR

(inaczej retrocedent) (inaczej retrocesjonariusz)

REASEKRATORZY:

• Prowadzą działalność w zakresie tzw. Ubezpieczeń pośrednich,

• Reasekuracja zwiększa możliwości akceptacyjnych ubezpieczycieli, każdy ubezpieczyciel musi przestrzegać marginesu wypłacalności określonego względem środków własnych ubezpieczyciela.

• Reasekurator pozwala na stabilizacje wyniku finansowego ubezpieczyciela – likwidacja wahań w dochodach, wyrównanie wahań związanych z występowaniem tzw. Ciężkich ryzyk powodujących konieczność wypłaty wysokich świadczeń,

• Zabezpieczenie standardu wypłacalności. Reasekuracja jest instrumentem poprawy jakości usług ubezpieczeniowych, a w szczególności jej finansowania.

KOASEKURACJA I RETROCESJA:

• KOASEKURACJA czyli wielozakładowy stosunek ubezpieczeniowy – oznacza to że kilku ubezpieczycieli jednocześnie wystawia polisy ubezpieczeniową, które dotyczą określonej części ryzyka, wedle ustawy wewnętrznej między koasekurantem (zbiorowa sprzedaż). W sensie prawnym jest tyle stosunków ubezpieczeniowych ile jest koasekurantów.

• RETROCESJA – wtórna reasekuracja lub koasekuracja – reasekurator oddaje część składek wtórnemu reasekuratorowi (retrocesionariuszowi) w zamian za obietnice pokrycia ryzyka.

UBEZPIECZENIE )ASEKURACJA) A REASEKURACJA – RÓŻNICE

UBEZPIECZENIE	REASEKURACJA
Umowa nazwana, ahezyjna	Umowa nienazwana
Umowa jednostronnie kwalifikowana	Umowa dwustronnie kwalifikowana
Strony: ubezpieczający, ubezpieczyciel	Strony: cedent (z.u.), cesjonariusz (reasekurator)
Występuje umowa na rzecz osoby trzeciej i na cudzy rachunek	Nie występuje
Dopuszczalne nieoznaczenie imienne ubezpieczającego	Bezimienność nie stosuje się
Tworzenie scentralizowanego funduszu	Brak
Bezpośredni stosunek prawnych	Brak bezpośredniego stosunku prawnego
Zawarcie umowy wymaga zgody ubezpieczającego(„podpis na polisie”)	Reasekuracja dochodzi do skutku niezależnie od zgody
Prawo do regresu	Nie występuje regres
Przewaga stosunków krajowych	Przewaga stosunków między krajowych
Umowy masowe	Brak masowego charakteru
Umowy konsumenckie	Brak charakteru konsumenckiego
Mogą być obowiązkowe	Brak obowiązku
Reguła: charakter adhezyjny umów (na podstawie o.w.u.)	Brak adhezyjności
Dotyczy ryzyk jednego podmiotu	Obejmuje całość ryzyk
Spory rozstrzygają sądy powszechne	Spory rozstrzygane są polubownie
Umowy zawierane w siedzibie ubezpieczyciela lub poza lokalem przez pośrednika	Umowy zawierane także na giełdach reasekuracyjnych lub przez brokera reasekuracyjnego
Ubezpieczający otrzymuje odszkodowanie lub świadczenie	Reasekurowany otrzymuje także prowizje i udział w zysku
Warunkiem umowy nie jest złożenie zabezpieczenia	Stosowane są depozyty reasekuracyjne

TOWARZYSTWO UBEZPIECZEŃ WZAJEMNYCH

• „spółdzielnie” prowadzące działalność ubezpieczeniową

• Członkostwo w TUW jest powiązane z wykupieniem polisy, wygaśnięcie stosunku ubezpieczenia powoduje utratę członkostwa.

• Rekomendacja: ryzyko grupy, jest niższe od średnich ryzy ubezpieczanych w towarzystwach ubezpieczeniowych – „dobre ryzyko” TUW Rejent life

• Zmniejszenie składki nie tylko dzięki kosztom administracyjnym, które są znacznie zmniejszone, ale dzięki non profit.

RÓŻNICA MIĘDZY TUW A UBEZPIECZENIOWĄ SA

• TUW nie jest spółką handlową (nie jest wpisywane do rejestru handlowego lecz do rejestru TUW); Do TUW stosują się niektóre przepisy kodeksu handlowego o spółkach akcyjnych; działalność TUW określona jest przez prawo ubezpieczeniowe;

• Celem TUW nie jest osiąganie zysku (działalność musi być rentowna ) ale wzajemne zapewnienie członkom (lub osobom trzecim) odszkodowań lub świadczeń; Kapitał zakładowy stanowi tylko rodzaj funduszu gwarancyjnego;

• Minimalna wysokość kapitału gwarancyjnego jest niższa nić w ubezpieczeniowej SA;

• Ubezpieczony jest jednocześnie członkiem towarzystwa, a każdy członek towarzystwa jest równocześnie ubezpieczonym (ubezpieczeniowe SA jest związkiem kapitałów, TUW jest związkiem osób i innych podmiotów);

• członkowie są ze sobą powiązani przynależnością do TUW oraz zobowiązaniem do przyczynienia się do tworzenia funduszu potrzebnego towarzystwa na pokrycie wydatków z tytułu odszkodowań, świadczeń oraz kosztów własnych;

• Nadwyżki powstające w działalności ubezpieczeniowej, z reguły wracają do ubezpieczonych bądź w postaci zwrotów lub obniżenia składek, bądź w postaci przyrostu świadczeń.

„MAŁE TUW”

TUW posiadające ograniczony zakres działania ze względu na małą liczbę członków, niewielką liczbę lub niskie sumy zawieranych ubezpieczeń bądź też niewielki terytorialny zasięg działalności, może być uznane przez Ministra Finansów za „małe towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych” (małe TUW).

WYKŁAD 7 05.05.2014 ROK

ZASADY UBEZPIECZENIOWE

ZASADY DZIAŁALNOŚCI UBEZPIECZENIOWEJ – PRZEGLĄD

Zasady ubezpieczeń to określone wymagania, jakie są stawiane usługom ubezpieczeniowym. Część z tych wymagań ma charakter bezwzględnie obowiązujących (bezwzględnie przestrzegane i realizowane z uwagi na regulacji prawne) część ma charakter względnych i postulatywnych (dobra praktyka ubezpieczeniowa)

• REALNOŚĆ ochrony ubezpieczeniowej,

• PEŁNOŚĆ ochrony ubezpieczeniowej,

• POWSZECHNOŚĆ ochrony ubezpieczeniowej,

• MINIMALIZACJA kompensacji skutków.

REALNOŚĆ OCHRONY UBEZPIECZENIOWEJ:

Ubezpieczający może – nie popełniając błędu ekonomicznego i prawnego – liczyć na to, że skutki zdarzeń losowych będą kompensowane (np. poprzez wyrównanie straty) przez ubezpieczyciela i zgodnie z obowiązującymi go warunkami. Realność ochrony ubezpieczeniowej zapewniona jest poprzez gwarancje prawne (podstawy prawnej roszczeń w ustawach) i ekonomiczne (finansowe).

Realność ochrony wymaga zgromadzenia wystarczających funduszy ubezpieczeniowych.

FINANSOWE GWARANCJE OCHRONY UBEZPIECZENIOWEJ:

Rezerwy techniczno – ubezpieczeniowe obejmują m.in. następujące rodzaje rezerw:

1. Rezerwę składek.

2. Rezerwę na ryzyka niewygasłe.

3. Rezerwy na niewypłacone odszkodowania i świadczenia, w tym rezerwę na skapitalizowaną wartość rent.

4. Rezerwy na wyrównanie szkodowości (ryzyka).

5. Rezerwę ubezpieczeń na życie.

6. Rezerwy ubezpieczeń na życie, jeżeli ryzyko lokaty ponosi ubezpieczający.

7. *rezerwy na premie i rabaty dla ubezpieczonych

8. *pozostałe rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe przewidziane w statucie zakładu ubezpieczeń.

PEŁNOŚĆ OCHRONY UBEZPIECZENIOWEJ:

1. Ubezpieczenie powinno w pełni pokrywać szkody powstałe w wyniku zdarzeń losowych.

2. Miarami realizacji zasady pełności w ubezpieczeniach majątkowych są: stosunek odszkodowania do wartości szkody, wysokość odszkodowania.

3. W praktyce występują trzy przypadki: niedoubezpieczenia, pełnego ubezpieczenia, nadubezpieczenia.

POWSZECHNOŚĆ OCHRONY UBEZPIECZENIOWEJ

• Ideą jest ekstensywny rozwój ubezpieczeń (maksymalizacja upowszechnienia usług ubezpieczeniowych). Powszechność to możliwość korzystania z ubezpieczenia przez każdy podmiot (osobę), uzasadnionego ubezpieczenia każdego przedmiotu ubezpieczeni i ubezpieczenia w zakresie realnie zagrażających ryzyk.

• Upowszechnianie ubezpieczeń zależy od sumy pozytywnych działań towarzystw ubezpieczeniowych, a także działań państwa, które może nakładać obowiązek ubezpieczenia w określonych dziedzinach ze względu na społeczny wymiar poszczególnych typów ubezpieczeń indywidualnych.

MINIMALIZACJA CZASU KOMPENSACJI

Wypłaty świadczeń oraz odszkodowań przez instytucje ubezpieczeniowe do tego powołane powinny być realizowane niezwłocznie, bez opóźnień. Zasada ta stanowi podstawowe kryterium efektywności świadczonej ochrony ubezpieczeniowej.

Art. 817. Ubezpieczyciel obowiązany jest spełnić świadczenie w terminie trzydziestu dni od daty otrzymania zawiadomienia o wypadku.

Gdyby wyjaśnienie w powyższym terminie okoliczności koniecznych do ustalenia odpowiedzialności albo wysokości świadczenia okazało się niemożliwe, to obowiązek w ciągu 14 dni od dnia, w którym przy zachowaniu należytej staranności wyjaśnienie tych okoliczności było możliwe.

Bezsporną część świadczenie ubezpieczyciel powinien spełnić w terminie 30 dni.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ BEZPIECZYCIELA – SYSTEMY I OGRANICZENIA (NA EGZAMINIE!)

• SYSTEMY ODPOWIEDZIALNOŚCI W UBEZPIECZENIACH MAJĄTKOWYCH:

  • Odpowiedzialność proporcjonalna

  • Ubezpieczenia „na pierwsze ryzyko”

  • Techniczno – ubezpieczeniowe ograniczanie wysokości odszkodowania

  • Zasada proporcjonalności w ubezpieczeniach wielokrotnych

  • Instytucja kulancji,

• ODPOWIEDZIALNOŚC W UBEZPIECZENIACH ŻYCIOWYCH

  • Zasada dobrej wiary

  • Nie odszkodowawczy charakter świadczenia ubezpieczeniowego

  • Kumulacja świadczeń

PODSTAWOWE SKŁADOWE MECHANIZMU KOMPENSACYJNEGO

• SUMA UBEZPIECZENIA to górna granica odpowiedzialności ubezpieczyciela, obowiązująca strony, jeśli umowa nie zawiera innych rozstrzygnięć określających zakres ubezpieczenia.

• Strony mogą więc przewidywać wyższą odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń (np. klauzula przezornej sumy ubezpieczenia)

• W praktyce wprowadza się wiele mających na celu pomniejszenie odpowiedzialności ubezpieczeniowej. Przenoszą one na uprawnionego część ryzyka wystąpienia szkody.

• WARTOŚĆ UBEZPIECZENIA – mienia to rzeczywista wartość interesu majątkowego ubezpieczającego (ubezpieczonego) podlegającego ochronie.

• Strony przyjmują wartość ubezpieczonego mienia na podstawie oświadczenia ubezpieczającego. W tym zakresie nie dokonuje się wycen przedmiotu ubezpieczonego przez biegłych. Może to nastąpić przy niestandardowych przedmiotach.

• Od wartości ubezpieczeniowej i sumy ubezpieczenia zależy też wysokość składki jaką płacić musi ubezpieczający (ubezpieczony) – Art. 824³.

ZALEŻNOŚĆ POMIĘDZY SUMĄ UBEZPIECZENIA A WARTOŚCIĄ UBEZPIECZENIOWEGO MIENIA

• Z punktu widzenia ubezpieczającego (ubezpieczonego) najlepszym rozwiązaniem jest, gdy suma ubezpieczenia jest taka sama albo wyższa niż wartość ubezpieczonego mienia, wówczas bowiem w razie szkody odzyska on pełną jego wartość.

• NIEDOUBEZPIECZENIE – jeśli suma ubezpieczeniowa jest mniejsza przy szkodzie całkowitej ubezpieczenie nie pokryje pełnej straty ubezpieczającego (ubezpieczonego).

• NADOUBEZPIECZENIE – ustalenie sumy ubezpieczenia na poziomie wyższym od wartości mienia nie spowoduje wypłaty większego niż szkoda odszkodowania. Ubezpieczyciel wypłaci je w wysokości odpowiadającej szkodzie. Brak bowiem podstaw do wypłaty kwoty przewyższającej rzeczywistą stratę poszkodowanego – art. 824¹.

ZMIANA SUMY UBEZPIECZENIA I SKŁADKI

• Obniżenie składki. Zmniejszenie sumy gwarancyjnej powoduje zmniejszenie składki ubezpieczeniowej. Następuje to od pierwszego dnia miesiąca, w którym ubezpieczając zażądał zmniejszenie sumy gwarancyjnej lub w którym ubezpieczyciel zawiadomił o jej jednostronny, zmniejszeniu. Wartość składki ustalana jest bowiem w stosunku do sumy ubezpieczenia.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ PROPORCJONALNA

• Zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie w wysokości pozostającej w takim stosunku do wielkości szkody, w jakim suma ubezpieczeniowa pozstaje do wartości przedmiotu ubezpieczenia (wartości ubezpieczeniowej)

• FORMUŁA:

$\frac{O}{S} = \ \frac{U}{W}$ $O = S*\ \frac{U}{W}$

Gdzie:

O – odszkodowanie ubezpieczeniowe (odszkodowanie),

S – wysokość doznanej szkody (szkoda)

U – suma ubezpieczenia (ubezpieczenie)

W – wartość przedmiotu ubezpieczenia (wartość ubezpieczenia)

PRZYKŁAD

1. Szkoda częściowa W = 5000 zł ; U = 3000 zł ; S = 4000 zł ; O = ?

O = 4000*3000/5000= 2400