1. !!! Edukacja B. Szacka

**W europejskich społeczeństwach przedprzemysłowych umiejętność czytania i pisania miała charakter elitarny. Nauczanie było domeną duchowieństwa, odbywało się w domach lub szkołach zakonnych. Głównym przedmiotem (przynajmniej w Polsce) była łacina.

Wiedzę i umiejętności praktyczne osiągano przez naśladownictwo. Rodziny chłopskie i mieszczańskie były jednostkami produkcyjnymi: rolniczymi i rzemieślniczymi. Dzieci od najmłodszych lat uczestniczyły w ich pracach i zdobywały umiejętności praktyczne i zawodowe. Naukę zawodu poza domem można było zdobyć także u majstrów.

Jednak produkcja maszynowa coraz bardziej zastępowała rękodzieło.

Co stworzyło konieczność zmiany sposobów kształcenia.

Na ziemiach polskich zaczęły się one zmieniać na początku XIX w. Początkowo zreformowano szkolnictwo by było powszechne i drożne (tzn. żeby żaden poziom nauczania nie zamykał drogi do edukacji na kolejnym poziomie).

Zaczęto kłaść nacisk na nabywanie umiejętności praktycznych w szkole.

Powodem reformowania szkolnictwa było pojawienie się w Księstwie Warszawskim zapotrzebowania na pracowników aparatu administracyjnego.

Powstały komisje egzaminacyjne.

Podstawowe cechy systemów edukacyjnych nowoczesnych społeczeństw przemysłowych to:

-wszystkie szkoły tworzą jeden system poddany kontroli państwa

-system szkoły jest hierarchiczny, ma trzy zasadnicze poziomy: podstawowy, średni i wyższy

-system szkolny, przynajmniej z założenia ma być drożny

Cechą nowoczesnych społ. przemysłowych jest to, że rośnie w nich rola formalnych świadectw i certyfikatów potwierdzających uzyskanie wykształcenia.

**W społeczeństwach przemysłowych wykształcenie średnie przestaje mieć charakter elitarny i coraz więcej ludzi podejmuje studia wyższe.

Zmienia się także kryterium analfabetyzmu. Pojawiło się pojęcie „analfabetyzmu funkcjonalnego”. Analfabetą jest człowiek, który wprawdzie zna litery, umie czytac i pisać, ale nie rozumie czytanego tekstu i nie potrafi korzystać z informacji przekazywanych za pomocą pisma.

ZADANIA SZKOŁY:

-dostarczanie wiedzy, zarówno zawodowej jak i tej potrzebnej do codziennego życia

- w szkole która jest miejscem socjalizacji wtórnej, dziecko uczy się żyć w zbiorowości innej niż rodzina

-uczy się nawiązywani stosunków z rówieśnikami, poznaje zasady współżycia społecznego

W warunkach powszechnego obowiązku szkolnego wszystkie dzieci uczą się tego samego i w taki sam sposób.

(Faktem jest to, iż szkoła stała się głównym mechanizmem rozmieszczenia jednostek na pozycjach społecznych, to sprawiło, ze procesy edukacyjne znalazły się w polu uwagi socjologów zainteresowanych problematyką zróżnicowania społecznego i ruchliwości społecznej)

2.!!!KODY JĘZYKOWE : (to inaczej wzory językowej organizacji i komunikowania)

Dzieci z odmiennych środowisk różni posługiwanie się innymi kodami językowymi.

kody różnią się: -zasobem słownictwa i strukturami składowymi

B. Bernstein wyróżnił 2 podstawowe kody:

*OGRANICZONY: tym kodem posługują się dzieci, których rodzice są słabo wykształceni i wykonują prace fizyczne

*WYPRACOWANY: tym kodem posługują się dzieci, których rodzice są lepiej wykształceni i wyżej usytuowani w hierarchii społecznej

Wpływa to na oceny szkolne. Te pierwsze dzieci uzyskują etykietki gorszych uczniów, natomiast te drugie są lepiej oceniane i uznawane za zdolniejsze.

EFEKT PIGMALIONA: Polega na tym, ż korzystny obraz własnej osoby pobudza zachowania potwierdzające ten obraz w oczach innych.

Eksperymentalnie zostało wykazane, że „dzieci w stosunku do których nauczyciele mają korzystne oczekiwania, czynią większe postępy, niż dzieci, w stosunku do których nauczyciele nie mają takich oczekiwań. Istotą rzeczy jest to że podstawa tych oczekiwań może nie być w ogóle związana z faktycznymi uzdolnieniami uczniów”

3.!!! DZIECIŃSTWO W EPOKACH- kiedy nastąpił przełom w dzieciństwie?

W epoce przedprzemysłowej dziećmi niezbyt się przejmowano i mało o nie troszczono, dzieci były cenione jako siła robocza i zabezpieczenie rodziców na starość. Dzieci w wieku 7 lat mogły być uznane za dorosłe.

Dzieci w społeczeństwie przemysłowym: zmienił się emocjonalny stosunek do dzieci. Posiadanie dzieci coraz mniej kojarzyło się z korzyściami a coraz bardziej z kosztami. Pojawiło się pojęcie dzieciństwa jako odrębnej fazy zycia, w którym nie ma obowiązku pracy lecz nauki.

**PRZEŁOM W DZIECIŃSTWIE: Najgłębsza zmiana nastąpiła między rokiem 1870 i 1930. Na początku tego okresu dzieci były jeszcze wykorzystywane jako tania siła robocza. Natomiast w latach 30-stych XXwieku dzieci były wolne od pracy zarobkowej. Dzieci zaczęły być postrzegane jako mali obywatele, którzy nie są wyłącznie własnością rodziców, ale należą też do państwa, które ma je chronić. Ustawowo wprowadzono obowiązek szkolny

Dzieci w epoce współczesnej: umocnienie autonomicznej pozycji dziecka w rodzinie, pojawiła się pozbawiona dorosłych obowiązków kategoria „nastolatków”, „dobro dziecka” stało się nadrzędnym celem rodziny, sytuacja dziecka w rodzinie podlega coraz ściślejszej kontroli ze str. państwa

4 RODZINA WSPÓŁCZESNA

- zmierzch władzy patriarchalnej

- zmieniają się treści ról matki, ojca, dzieci

- poszerza się zakres wpływu państwa na rodzinę

- władzę ojca w rodzinie ograniczyło państwo

- pojawiają się sądy opiekuńcze które są władne pozbawić opieki rodzicielskiej

- kobiety stopniowo uzyskiwały dostęp do studiów wyższych, udzielały się politycznie, podejmowały pracę zawodową.

- wyrównanie obowiązków w rodzinie

- zawieranie małżeństw w wyniku indywidualnych decyzji

- małżeństwo jest traktowane jako związek dwojga ludzi których celem jest zaspokajanie potrzeb emocjonalnych i seksualnych

- związek oparty na uczuciach jest bardziej kruchy i częściej ulega rozpadowi

- coraz większa jawność związków homoseksualnych, dążenie do ich formalizacji( wprowadzenie

pozwolenia na takie związki przez niektóre kraje)

Ojciec- Rozdzielenie biologicznej i społecznej funkcji ojca, wprowadzenie pojęcia adopcji, sztuczne zapłodnienia.

Matka- wzrasta rola matki, społeczna akceptacja samotnych matek, pojęcie rodziny niepełnej.

- we wszystkich krajach notuje się liczebny wzrost dzieci urodzonych ze związków pozamałżeńskich

Państwo ni rodzina- Współczesne państwa wpływają na proces reprodukcji co najmniej na 3 sposoby:

1 ustawowo zapewniające uszanowanie praw dziecka i równoprawność małżonków

2 ustawodawstwo socjalne. Rodzaje zasiłków socjalnych i reguły ich przyznawania decydują nie tylko o decyzje o liczbie dzieci ale również o zawarciu związku małżeńskiego który w pewnych przypadkach może powodować utratę uprawnień do pomocy socjalnej.

3 system podatkowy. System opodatkowania dochodów może sprawdzić czy związek małżeński będzie się wiązał z korzyścią czy ze stratą materialną.

WSPÓŁCZESNA RODZINA JAKO RZECZYWISTOŚĆ EMPIRYCZNA I JAKO WARTOŚĆ

Rodzina jest synonimem harmonii i miłości. Coraz częściej widać, że rodziny to także miejsca ostrych napięć i przemocy fizycznej. Istnieje symbol ,,maltretowanego dziecka,, Tabu milczenia zostało zdięte z maltretowania seksualnego. Coraz głośniej mówi się o maltretowanych żonach. Pojawiło się pojęcie ,,gwałtu małżeńskiego,, uwzględniane nawet w kodeksach karnych.

We wszystkich krajach europejskich jak wynika z badań empirycznych ceniona jest rodzina zgodna ze wzorem ukształtowanym w XIX w. która jest określana jako tradycyjna.

5 WSPÓŁCZESNA RODZINA POLSKA

- szeroka aprobata wartości rodzinnych co wiąże się z wyznawanymi wartościami chrześcijańskimi

- rodzina jest bardzo ważna a małżeństwo nie jest uznawane za przestarzałe

- wzrasta tolerancja wobec stosunków przedślubnych młodzieży, zmniejsza się różnica tolerancji wobec chłopców i dziewcząt

- wzrasta liczba związków nieformalnych

- występują 3 modele małżeństwa:

1 model tradycyjny- jedynie mąż pracuje i zarabia wystarczająco na utrzymanie rodziny, żona zaś zajmuje się wyłącznie prowadzeniem domu i wychowywaniem dzieci

2 model partnerski- mąż i żona tyle samo czasu poświęcają na pracę zawodową i wychowywanie dzieci

3 mieszany- mąż i żona pracują zawodowo, mąż poświęca więcej czasu na pracę zawodową, żona oprócz pracy zawodowej zajmuję się domem i dziećmi.

- jest wysoki odsetek opinii, że rodzice powinni robić wszystko dla dobra dzieci

-nastąpił spadek zawieranych małżeństw oraz liczby rodzonych dzieci

Matki i ojcowie- Polskie rodziny są wyraźnie matkocentryczne, silniejszy związek dziecki z matką niż z ojcem,.

Rodzina i państwo

- opóźnianie wieku zawierania małżeństw

- spadek dzietności

- ujemny przyrost naturalny

- pojawienie się polityki prorodzinnej aby zapobiec powyższym problemom

2. KULTURA SYMBOLICZNA SPOŁECZEŃSTWA MASOWEGO

Specyficzna postać kultury symbolicznej to kultura masowa. Jej istotną cechą jest dominacja trzeciego układu przekazu kultury, czyli takiego w którym nie ma bezpośredniego kontaktu miedzy twórcą a odbiorcą.

Umasowienie kultury miało 3 etapy:

-w I etapie środkiem przekazu była wysokonakładowa prasa

-w II e. radio i telewizja

-w III e. komputery osobiste i sieć internetowa

Kształt współczesnej kultury masowej zależy od technicznych możliwości i ograniczeń stwarzanych przez dostępne środki przekazu oraz od upodobań odbiorców.

*KULTURA POPULARNA

Wobec kultury masowej wysuwano trzy rodzaje zarzutów:

-że jest tandetna i miałka

-że przekształca ludzi w biernych odbiorców

-że ma szkodliwe oddziaływanie społeczne

Charakterystykom kultury masowej towarzyszy przekonanie, że jest to kultura narzucona odbiorcy przez żądnych zysku producentów.

*KULTURA POPULARNA W EPOCE SPOŁECZEŃST PONOWOCZESNYCH

Społ. przemysłowe dzieki wysokiemu rozwojowi techniki, gospodarki oraz wzrostem dobrobytu zyskały nazwę społeczeństw ponowoczesnych.

* W rozważaniach dotyczący kultury popularnej w społeczeństwach ponowoczesnych występują 4 zasadnicze tematy:

1)wpływ elektronicznych technik przekazu na dobór przekazywanych treści i rodzaj wrażliwości odbiorcy

2) utowarowienie kultury

3)wzrost roli konsumpcji

4)globalizacja kultury

Edukacja i Szkoła Z.Kwieciński

@Edukacja – To ogół czynności i procesów sprzyjających rozwojowi oraz stan ich efektów, czyli osiągnięty poziom kompetencji, tożsamości i podmiotowości.

@Szkoła – Jest główną instytucją edukacyjną. Została wyodrębniona po to by wprowadzać młodzież w zastaną kulturę, przygotowywać do podejmowania nowych zadań i ról, aby wspomagać rozwój młodzieży.

-Wraz z rozwojem przemysłu szkoły stały się masowe, sterowane i kontrolowane przez państwo ( podział na klasy, układ władzy, hierarchii, znaczenie ocen, selekcja statusów społecznych)

-Stopniowo szkoła przestała być miejscem rozwoju jednostki, a zaczęła być miejscem do ograniczenia, kanalizowania rozwoju. Stała się instytucją antyedukacyjną.

Powiada się , że szkoła współczesna przeżywa : @KRYZYS WSZYSTKICH FUNKCJI

-Rekonstrukcyjnej

-Adaptacyjnej

-Emancypacyjnej

Funkcja Rekonstrukcyjna: polega na odtwarzaniu kultury narodowej i przekazywaniu jej wychowankom, oraz na odtwarzaniu struktury społecznej.

Funkcja Adaptacyjna: polega na wprowadzaniu ludzi w role społeczne i zawodowe, które zastali. Prezentowanie tak zastanego świata, aby wychowankowie, uznali istniejący porządek za dobry, konieczny i niezmienialny

Funkcja Emancypacyjna: polega na przygotowaniu ludzi do pracy nad sobą, prowadzącej do przekraczania narzucanych ograniczeń i w zmienianiu bliższego otoczenia na lepsze.

@Szkoła wszystkie te funkcje wypełnia ŹLE

-Rekonstruuję kulturę w sposób niepełny, ogranicza dostęp do niej większości absolwentów przez dysfunkcjonalność, wobec wielu środowisk lokalnych i rodzinnych w których nie ma wsparcia w wykonywaniu tych funkcji. Ci wobec których szkoła wypełnia tę funkcję, zawdzięczają to nie jej lecz swemu otoczeniu i sobie samym.

-Również Adaptacja ludzi do zastanych struktur jest przez szkołę czyniona niepełnie i szkodliwie. Uczestnicy procesu adaptacyjnego nie akceptują sztucznego świata, który udawany jest w szkole. Buntują się wobec oferowanych im podziałów czynności społecznych i statusów.

-Z drugiej strony nie oznacza to że nabywają kompetencję emancypacji ,przekraczania granic, jeżeli nawet tak jest to dzieje się to wbrew szkole, w oporze przeciw jej intencjom urabiania.

-Obserwuję się zatem Alienację Szkoły , jej istotą jest konflikt trzech procesów, etatyzacji, socjalizacji i personalizacji. To jest procesu podporządkowywania jednostki państwu, przygotowywania się jej do wejścia w role społeczne. Istotą kryzysu jest przeto dominacja „upaństwawiania” .

UKRYTY PROGRAM- wszystko to, co zostaje przyswojone podczas nauki w szkole obok oficjalnego programu. To to czego uczy przebywanie w szkole, a nie nauczyciel. Niezależnie od tego jak bardzo wykształcona jest kadra nauczycielska itd., do uczniów dociera coś , o czym nigdy się nie mówi na lekcjach języka ojczystego ani na lekcjach religii. Uczniowie podchwytują podejście do życia i pewną postawę w uczeniu się.

A . Janowski pisze że „ukryty program, ”jest to to wszystko co jest wpajane uczniom w procesie edukacji jednak nie jest wpisane w program nauczania . Jest to ustawienie ławek ,umieszczenie tabliocy czy tez biurka nauczyciela . Nie można go utożsamić z ubocznymi skutkami dlatego , ze dot. spraw ważnych .

Kohlberg – uważa , ze ukryty program dot. wychowania moralnego, bo odziaływanie w sferze moralnej odbywa się poza oficjalnym programem szkoły .

4.!!!3xR W UKRYTYM PROGRAMIE. CO OZNACZA DLA UCZNIA:

Jackson stosuje „ukryty program” do opisania nieoficjalnych „trzech R”: -reguł, -rutynowych form, -rozporządzeń, Których uczniowie muszą się nauczyć, aby przetrwać wygodnie w większości szkolnych klas. Uczniowie muszą nauczyć się radzić sobie z przewlekaniem, odmowami, zakazami i przerywaniem, co towarzyszy praktyce uczenia się w szkołach.

Postawieni przed regułami formami, rozporządzeniami oraz wynikającymi z nich zwlekaniem, odmowami i przerywaniem uczniowie muszą wynaleźć strategie przetrwania.

reguły, rutynowe działania i rozporządzenia związane z nauką w szkole, doprowadzają do róznych uczniowskich strategii i reakcji takich jak ,,rezygnacja”, czy ,,maskarada”

5.!!! STRATEGIE PRZETRWANIA STOSOWANE PRZEZ uczniów

Postawieni przed regułami formami, rozporządzeniami oraz wynikającymi z nich zwlekaniem, odmowami i przerywaniem uczniowie muszą wynaleźć strategie przetrwania. Do strategii wg. Jacksona należy „rezygnacja”, czyli porzucenie nadziei na to, że szkoła może być czymś sensownym, albo „maskarada”, czyli fałszywe zaangażowanie. Bardziej pozytywną strategią jest „cierpliwość”, niektóre dzieci zostały w niej dobrze wyćwiczone jeszcze przed rozpoczęciem nauki w szkole, podczas gdy inne mają pod tym względem gorszy start. Holt opisuje kolejny zbiór strategii, które dzieci wynajdują dla zmniejszenia strachu i obawy przed życiem klasowym: „właściwe odpowiadanie”- czyli odgadywanie oczekiwań nauczyciela i prezentowanie tego czego on na danej lekcji oczekuje. –„odczytywanie podpowiedzi” dostarczanych przez wyraz twarzy nauczyciela

REAKCJE NA KONCEPCJE UKRYTEGO PROGRAMU:

• ODRZUCENIE

• PESYMIZM

• FATALIZM

• ODNOWA KSZTAŁCENIE

• ODSZKOLENIE

Program ukryty za codziennością –Każda szkoła i każda klasa charakteryzuje się rytuałem i stałym następstwem działań , które w większości są do siebie podobne tak jak podobne są rozkłady lekcji i formy jej prowadzenia .Wszystkie klasy szkolne , bez względu na różnice miedzy szkołami maja coś wspólnego – w każdej z nich uczeń musi dać sobie radę z 3 właściwościami klasy : tłok , ocenianie , władza. Tworzą one ramy , w obrębie których , wg Jacksona – najwyraźniej odziaływujące ukryty program . Nauczyć się żyć w klasie to nauczyć się żyć w tłoku , czekanie jest wpisane w ciąg pobytu w szkole ( kolejki do toalety , sklepiku , odpowiedzi itd.). Jeden z istotnych czynników ocenienia to stawianie uczniów w sytuacji uczniów w sytuacji wymagającej wzajemnej oceny i samooceny. Ocenia się umiejętności , zachowanie , zaangażowanie , osiągnięcia. Uczeń musi podporządkować się władzy nauczyciela. Muszą nauczyć się słuchać i przyjmować rozkazy , zakazy i nakazy. Jackson uważa , ze pod względem struktury władzy klasy w szkole są dość podobne do biur czy fabryk . Wg niego najlepiej w szkole się opłaca dobre zachowanie i pokazywanie , ze się starało a najłatwiej podpaść złym zachowaniem .

PRAWDOPODOBNE KONSEKWENCJE UKRYTEGO PROGRAMU:

Uczniowie mogą nauczyć się, że:

*bierna akceptacja jest bardziej pożądana niż aktywny krytycyzm

*odkrywanie wiedzy jest poza zdolnościami uczniów i w żadnym razie nie powinno ich obchodzić

*odtwarzanie jest najwyższą formą osiągniecia intelektualnego, a gromadzenie w pamieci nie powiązanych ze sobą faktów jest celem edukacji

*opini władzy należy ufac i cenić ją bardziej niż niezależny sąd

*własne pomyśły i pomysły innych uczniów są bez znaczenia. Uczucia są nieistotne w uczeniu się

*zawsze istnieje jedna Właściwa Odpowiedź na pytanie

*język ojczysty to nie historia, a historia to nie fizyka, a fizyka to nie plastyka, a plastyka to nie muzyka;plastyka i muzyka to przedmioty uzupełniające a język ojczysty, fizyka i historia to przedmioty główne; przedmiot to coś, co się wkuwa i zbiera stopnie, a kiedy już się go zaliczyło yo ma się go z głowy, a kiedy ma się go z głowy, to nie trzeba o nim wiecej pamiętać

* konkurencja jest ważniejsza od współpracy

*pomoc innym jest mniej ważna niż zajmowanie się swoimi sprawami

*pisanie i czytanie jest ważniejsze niż rozmawianie i myślenie

IDEOLOGIE EDUKACYJNE Pojęcie ideologii: -nauka o ideach(kiedyś ideologia była pojęciem filozoficznym służącym do odróżniania nauki o ideach od starożytnej metafizyki);-Myślenie rewolucyjne(w znaczeniu wywodzącym się od Napoleona Bonapartego ideologia oznaczała zbiór idei uważanych za rewolucyjne i niepożądane;-Fałszywa świadomość(wg Marksa i Engelsa to zbiór niepożądanych idei. Ideologia rozumiana jest przez nich jako abstrakcyjna i z gruntu fałszywa myśl o społeczeństwie. Jednak później Marks określa jako formy ideologiczne prawo, politykę, religię,filozofię, a więc ideologia nie jest tu traktowana jako fałszywa świadomość.);Rywalizujace systemy poglądów(jest to drugie zastosowanie terminu ideologii przez Marksa, definiowana tu jako szeroki zbiór idei i poglądów o świecie wyznawanych przez grupy ludzi, które okazują oni przez zachowanie oraz w rozmowach z różnymi słuchaczami. W socjologii edukacji posłużono się pojęcie ideologii jako systemem przekonań, który może rywalizować z innymi przekonaniami.Jednostki i ideologia: Duża liczba powtarzających się opinii na temat jednej zasadniczej kwestii definiowana jest jako postawa, a kiedy grupy postaw są ze sobą powiązane określa się to jako ideologię. W analizie socjologicznej rozróżniamy jednostkom przypisane poglądy i opinie natomiast zorganizowanym grupom-ideologie. Dostępność i niedostępność-ideologie mogą być teoretyczne, jeżeli nie zostały jeszcze przyswojone lub są niedostępne, ponieważ grupa je formułująca nie ma możliwości lub nie chce przekazać swojego systemu przekonań szerszemu ogółowi.Ideologie mogą być dostępne jeżeli grupa taka posiada środki do ich rozpowszechniania i dąży do tego. Prawda i fałsz Problem ideologii prawdziwych i fałszywych traktowany jest bardziej jako filozoficzny niż socjologiczny. W analizie socjologicznej problem ten jest często pomijany, a wiedze defin.się jako informacje, przekonania, idee i postawy które uczestnicy określają jako prawdziwe. Ideologie w rywalizacji: Ideologie mogą współistnieć w stanie wzajemnej tolerancji, bez rywalizacji. Kiedy jednak ideologie są w konflikcie i rywalizują ze sobą, możliwych jest kilka rezultatów.-Dominacja-Jedna ideologia może uzyskać pozycję dominującą nad drugą. Jednym ze sposobów osiąg. Takiej pozycji jest dominacja kulturowa. Nazywane jest to też hegemonią kulturową, gdy kultura dom. Przedstawia samą siebie jako kulturę naturalną, oczywistą lub główną i usiłuje zawrzeć w sobie wszystkie inne. –Inkorporacja-Jedna ideologia może wchłonąć, przejąć inną ideologię lub połączyć się z nią na rozmaite sposoby; jeżeli jest to zakończone powodzeniem określa się jako inkorporację. Np.włączenie radykalnych idei edu. Dotycz. Równości w dostępie do szkolnictwa do tradycyjnej ideologii edu. Przez zaoferowanie równości szans w formie widocznego równego startu.Zachwane jest tu tradycyjne pojęcie elity, ale zmianie ulegają sposoby rekrutacji.-Legalizacja-Dana ideologia by stać się dominującą musi ukazać przyzwolenie dla swoich poglądów. Jedną z form narzuc. Ideologii sa bezpośrednie represje przy uż. wojska, policji,więzień.Łagodniejszą formą legalizacji jest użycie głównych instytucji ,tj. szkolnictwa,środki masowego przekazu,religia,prawo i gospodarka, w celu osiągnięcia konsensu. Wniosek:Pojęcie ideologii jest wieloznaczne nie tylko z powodu konkurujących ze sobą definicji, ale też dlatego zę używane jest do opisu zbiorów idei operujących na różnych poziomach społeczeństwa i w różnych kontekstach. Ideologie edukacyjne operują na różnych poziomach i maja kilka warstw znaczeniowych(oświatowych,lokalną w danej szkole i wewnętrzną między rywalizującymi grupami w szkole).Są ponadto związane z innycmi ideologiami(politycznymi, ekonomicznymi,ideologiami klas społecznych).

Ideologie edukacyjne: Ideologia edukacyjna – zbiór idei i przekonań wyznawanych przez grupę ludzi na temat formalnych ram edukacji, zwłaszcza szkolnictwa i często także na temat nieformalnych aspektów edukacji, np. nauki w domu. Podejścia dychotomiczne: kontrastowanie dwóch przeciwstawnych modeli(np. orientacja na nauczyciela-orientacja na dziecko, szkoły otwarte-szkoły zamknięte) Istnieją pewne podobieństwa w systemie zorientowanym na nauczyciela , zamkniętym, autorytarnym, tradycyjnym i szkołach zamkniętych mimo że są tu znaczne różnice dot. Elementów które się uwypukla. Nat. koncepcje przeciwstawne niewiele mają ze sobą wspólnego. Nauczanie zorient. na dziecko, otwarte, tworzące znaczenia, demokratyczne, postępowe, interpretacyjne różnią się znacznie między sobą i można je traktować jako wzajemne alternatywy. Można to zauważyć patrząc na aktywność ucznia. W systemie zorientowanym na dziecko uczniowie wybieraja wybierają spośród szeregu czynności zapropo. Im przez nauczyciela, podczas gdy przy nauczaniu otwartym uczący się decyduja jak nauczanie powinno się odbyć. Różna jest także aktywność nauczycieli. Próby opisu ponad dwu ideologii edu. Raynor szkicuje cztery ideologie edu: arystokratyczną, burżuazyjna, demokratyczną i proletariacką.Arystokratyczna-pogląd wg którego edu. Jest sposobem przygotowania młodego człowieka do jego roli społecznej szlachcica i przywódcy. Edu. Jest więc rozumiana jako sposób potwierdzenia społecznego statusu danej osoby. Burżuazyjny pogląd na edu. Traktuje system egzaminacyjny jako główny sposób selekcji jednostek mających odgrywać rolę elity w społeczeństwie. Sukcesy w nauce to sposób na uzyskanie prawa zajmowania prestiżowej pozycji w życiu zawodowym i publicznym. Demokratyczny pogląd na edu. Dostęp wszystkich do oświaty jako podstawowe prawo, niezależnie od pochodzenia społecznego i pozycji społecznej. Proletariacki pogląd edu. Widzi cel w dostosowaniu młodych do rodzaju pracy i stylu życia niższych grup. Próby te polegają na wyjściu od modeli dychotomicznych do bardziej kompleksowych ujęć, jednak problemy z tymi pierwszymi pozostają bo: -wydaja się one wybierać z szerszej gamy możliwości, jako że próby te zbytnio się nie pokrywają; - operują one na różnych poziomach konceptualnych.

6.**Habbitus: nawyk, przyzwyczajenie dotyczące stałego sposobu postępowania danej jednostki

HABITUS PIERWOTNY - HABITUS KTÓRY NABYWANY JEST PRZEZ CZŁOWIEKA W OKRESIE SOCJALIZACJI PIERWOTNEJ ( wychowanie domowe do 5 roku życia )

HABITUS WTÓRNY - kształtowany przez instytucje edukacyjne w dalszych etapach rozwoju .Jest on następstwem habitusu pierwotnego dużą role odgrywa szkoła- kompensuje- wyrównuje szanse; szanse życiowe zdeterminowane są tym, z jakiej rodziny pochodzi dziecko, szkoła wzbogaca habitus, ale nie jest w stanie uzupełnić tego, co nie dała rodzina.

7.!!!**Kapitał kulturowy - to pojęcie wprowadzone przez Pierre Bourdieu na określenie idei, wiedzy, umiejętności i przedmiotów o wartościach kulturowych, jakie ludzie nabywają, w czasie uczestnictwa w życiu społecznym. Wyraża się on w pierwszym rzędzie w językowych i kulturowych kompetencjach jednostki.

Wg Bourdieu występuje w trzech podstawowych formach:

- ucieleśnionej (embodied) - jako długotrwałe dyspozycje ciała i umysłu, w tym w szczególności tzn. "dobre maniery", gust kulturowy, smak, znajomość form kultury wysokiej, konwencji kulturowych i towarzyskich.

- zinstytucjonalizowanej - głównie w postaci sformalizowanego wykształcenia, w szczególności potwierdzonego przez dyplomy prestiżowych uczelni

- uprzedmiotowionej (objectified) - jako posiadane dobra kulturowe (malarstwo, książki, maszyny itp.).

Jak wskazywał Bourdieu, kapitał kulturowy jest jedną z podstawowych, a często ukrytych, barier na drodze awansu społecznego. Typową formą selekcji w oparciu o jego zasoby są różnego rodzaju egzaminy, w szczególności egzaminy wstępne do prestiżowych szkół. Warto rozumieć pojęcie kapitału w koncepcji Bourdieu z uwagi na to, iż ma ono wyjaśniać sposób działania przemocy symbolicznej, stanowić klucz tego działania.

8.!!!Przemoc symboliczna wg . Bordieu jest to podział społeczny na tych którym należy się podporządkowywać(głównie mężczyźni) i na tych którzy się podporządkowują(gł. kobiety ).W tym ujęciu „symboliczna ”oznacza przemoc , która pozbawiona jest wymiaru realności jest przemocą czysto duchową. Bordieu chodzi o to by ukazać obiektywny wymiar subiektywnego doświadczenia dominacji , które nie są wytworem niekończącej się procesem reprodukcji (są więc historyczne ), w którym uczestniczą poszczególne podmioty działające (np. mężczyźni sprawujący władzę symboliczną i fizyczną, realną), jak i instytucje rodzina , Kościół ,szkoła , państwo.

Przemoc symboliczna istnieje więc dzięki szczególnemu typowi posłuszeństwa, którego zdominowany nie może wypowiedzieć dominującemu (i dominacji), gdyż myśląc o nim i o sobie oraz o łącząych ich relacjach , dysponuje narzędziem poznawania , które jest im wspólne , a które – pośrednicząc w procesie wcielania dominacji – zarazem wprowadza tę relację jako naturalną. Oznacza to ze schematy służące postrzeganiu i ocenianiu siebie oraz grupy dominującej (np. wysoki/niski) są produktem wcielenia systemu klasyfikacji (podlegającego naturalizacji), któremu zawdzięczają społeczne istnienie .

Skutki dominacji symbolicznej związane z pochodzeniem etnicznym , rodzajem , kultura , językiem , lokują się w porządku czystej świadomości poznającej .Schematy postrzegania , wartościowania działania konstytuują zarówno habitus jak i wiedze , która- dzięki nowemu „zabiegowi” pozostaje niejasna dla niej samej .

Siła symboliczna jest taka formą władzy , która dotyczy bezpośrednio ciała .Siła ta pozostaje w niezwykle bliskiej styczności z symbolicznie ustrukturalizowanym śwuatem fizycznym , nie są tez od niej wolne pierwsze społeczne interakcje , od samego początku naznaczone strukturami dominacji.

Władza symboliczna może być sprawowana jedynie przy współudziale tych , którzy jej podlegają , konstytuuje bowiem ową władzę ich podległość.

Teoria Basila Bernsteina wyrosła z praktycznych potrzeb: z poszukiwania przyczyn niepowodzeń szkolnych dużych grup młodzieży, wywodzącej się głównie z klasy robotniczej. Trudności te nasilają się w następnych latach, a młodzież rezygnuje z nauki na najniższym szczeblu. Konsekwencje tego oraz innych czynników jest to, iż słuchaczami szkół wyższych są członkowie klas średnich. Skutki tego zjawiska:

• Powstrzymuje awans kulturowy i materialny warstw społecznych

• Opóźnia proces demokratyzacji społecznej.

Czynniki wpływające na taki stan rzeczy:

• Różnice majątkowe

• Charakter pracy rodziców

• Ilość czasu jaką poświęcają dziecku

• Metody wychowawcze

Dla Bernsteina najważniejszym czynnikiem, który wpływa na to zjawisko jest język jakim posługuje się dziecko, którego nauczyło się od rodziców. Nabycie określonego systemu mowy wiąże się z hierarchią wartości sposobów postrzegania, klasyfikowania i odczuwania świata. 2 systemy mowy:

1. język formalny (kod rozwinięty)

2. język publiczny (kod ograniczony)

Wykazuje on, iż szkolnictwo angielskie faworyzuje dzieci posługujące się kodem rozwiniętym, dlatego przyczyna niepowodzeń szkolnych może być to iż dziecko umie używać tylko kodu ograniczonego. Bernstein w swojej teorii bierze pod uwagę dwie klasy społeczne klasę robotniczą (robotnicy niewykwalifikowani) oraz klasę średnią, każdej z nich przypisuje inny pod względem psychicznym sposób działania i orientacji w świecie oraz inny system mowy. Klasa średnia:

• widzą i reagują na rzeczy, sytuują je od razu w całej sieci z innymi rzeczami

• rozumują zależności przestrzenne, czasowe i przyczynowe między obiektami i zdarzeniami

• racjonalne wychowanie dzieci, podporządkowanie długofalowym celom

• stosowanie stabilnych systemów kar i nagród, wywołujące pożądane zachowanie

• dziecko od początku ma jasno określony cel życiowy i ideał własnej kariery

• dziecko rozpatruje przedmioty jako środki do osiągnięcia celów-przedmiot ma wiele znaczeń, zwiększona spostrzegawczość i ciekawość

Klasa robotnicza:

• dziecko spostrzega oderwane przedmioty, nie tworzy związków między obiektami

• decydująca rolę odgrywa teraźniejszość-brak długofalowych celów

• stosowany system kar i nagród jest niestabilny i niekonsekwentny

• poznawcze i emocjonalne zróżnicowanie świata jest słabiej rozwinięte

!!!Kod ograniczony:

• krótkie, proste, często niedokończone zdania, uboga konstrukcja składniowa, proste i powtarzające się spójniki

• sztywne i ograniczone użycie przymiotników i przysłówków

• częste używanie krótkich rozkazów, rozkaz mający spowodować określone zachowanie jest traktowany jako ostateczny argument

• stwierdzenia są formułowane jednocześnie jako pytania

• rzadkie używanie zaimków nieosobowych jako podmiotu. Bernstein traktuje to jako wskaźniki bardziej obiektywnego stosunku do własnych doświadczeń

• język „znaczenia ukrytego”, wypowiedzi są na niskim stopniu ogólności, używa się raczej symboli konkretnych

!!!Kod rozwinięty jest przeciwstawny do kodu ograniczonego:

• ścisły porządek syntaktyczny, bogactwo określeń-przymiotniki, przysłówki

• użycie skomplikowanych gramatycznie konstrukcji zdaniowych

• forma bezosobowa

• jednostka używająca takiego kodu przekazuje swoje własne doświadczenia.

Teoria naznaczania a szanse życiowe:Istnieje kilka potencjalnych źródeł fałszywych przewidywań m.in. nastawienia i oczekiwania odnoszące się do wieku, płci pochodzenia etnicznego, religii, imienia, nazwiska, wyglądu zewnętrznego czy wyróżników klasy społecznej.Rezultatem może być samo spełniające się proroctwo,kiedy fałszywa diagnoza wpływa na autowizerunek ucznia, który uczy się zachowywać zgodnie z nastawieniami i oczekiwaniami, potwierdzając w ten sposób początkową fałszywą diagnozę. TEORIA NAZNACZANIA- stanowi zbiór idei charakterystycznych dla podejścia interakcjonistycznego. Główną jej tezą polega na tym ,że zachowanie dewiacyjne ma cechy transakcji zawartej między osobą odchyloną od normy a inną lub innymi. Teoria naznaczania widzi konieczność zbadania zarówno osób nadających etykiety jak i osób i grup wobec których się tego dokonuje 9.!!!Szanse życiowe jednostek i grup różnią się zgodnie z pewnymi powtarzającymi się wzorami,oraz szanse edukacyjne róznią się w podobym sposób, np. szanse dziewczyny z wykształceniem uniwersyteckim są znacznie mniejsze niż chłopca z takim samym wykształceniem. Szanse chłopca z klasy robotniczej są mniejsze niż chłopca z klasy średniej.Szanse czarnej dziewczyny są niewielkie itd.

W teorii naznaczania DEWIACJA OZNACZA PROCES SPOŁECZNY złożony z szeregów etapów, a uczestnikami w tym procesie są osoby tworzące reguły. Narzucające reguły i łamiące reguły.Pojęcie to oznacza niezgodę na koncepcję pojedynczego aktu kategoryzacji o trwałych konsekwencjach zawartą w powiedzeniu:,,raz przestępca, na zawsze przestępca”.

DEWIANTEM JEST TEN KOGO UDAŁO SIĘ TAK OKREŚLIĆ-dewiacja nie jest jakością czynu,jaki popełnia dana osoba,ale raczej konsekwencją zastosowania przez innych reguł i sankci wobec ,,przestępcy”. Dewiantem jest ten, kogo udało się tak określić, zachowaniem dewiacyjnym jest takie zachowanie, które ludzie tak określają.

Osoba z dewiacja pierwotna dokonała pogwałcenia pewnej reguły, ale twierdzi, że nie było to dla niej zachowanie typowe i traktuje dalej siebie jako nie-dewianta i osobę przestrzegająca reguł społecznych. W przypadku samospełniającej się przepowiedni dewiacja wtórna może wystąpić nawet tam gdzie nie ma dewiacji pierwotnej.

DEWIACJA MOŻE ZOSTAĆ WZMOCNIONA.

Możliwość pozbycia się dewiacji może zostać zredukowana, nowa tożsamość człowieka z marginesu społecznego zostaje umocniona i może nastąpić zmiana obrazu samego siebie,kiedy jednostki postrzegaja siebie wzajemnie jako nieodwracalne dewiacyjnie. Społeczna reakcja na dewiację prowadzi do jej dalszego rozwoju-dewiacja zostaje wzmocniona..

OSOBY NAPIĘTNOWANE MOGĄ WYSTĘPOWAĆ Z WYJAŚNIENIAMI I SZUKAĆ GRUP POPARCIA.

Stygmatyzacja może mieć druzgocący wpływ na tożsamość jednostki lub grupy oraz na ich zachowanie socjalne.

UDANE NAPIĘTNOWANIE ZALEŻY OD RÓŻNYCH CZYNNIKÓW:

*częstotliwość czynienia przestępstwa

*status osoby, która dokonuje przestępstwa

*stopień szkód wyrządzonym innym

*charakter składanych wyjaśnień

*możliwości danej osoby odparcia lub zmniejszenia efektów piętnowania

!!!EDUKACYJNE SZANSE ŻYCIOWE-Prawdobodobieństwo tego, że osoba o określonym statusie osiągnie określony cel lub poniesie określone niepowodzenie; dostarcza jednego rodzaju pytanie CO KOMU PRZYPADA W UDZIALE.

Edukacyjne szanse życiowe uzależnione są od szeregów czynników miedzy innymi od klasy społecznej, wielkości rodziny, personelu i wyposażenia szkolnego, doświadczeń edukacyjnych rodziców, odstępu wieku między dziećmi w rodzinie i krótkowzroczności

PŁEĆ

Teza iż nasze społeczeństwo ma instytucje i cechy kulturowe, które w sposób zamierzony lub nie szkodzą zarówno samemu obrazowi kobiety, jak i szansom życiowym kobiet dotyczy również szkół.Występuje tutaj skomplikowany łańcuch wpływów, a efekt całego szeregu na pozor niewinnych typów zachowań jest potężny,ponieważ jest to efekt skumulowany. Teoria naznaczania proponuje pewne wyjaśnienia niektórych cech charakterystyczny dla tego układu oraz tego, w jaki sposób czynniki te działają w instytucjach takich jak szkoły

1. do niedawna kwestia płci i równości szans była niedostrzegana w literaturze edukacyjnej.

2. kwestia płci splata się z takimi zagadnieniami jak klasa społeczna, pochodzenie etniczne i regionalne, co w rezultacie daje złożony wzór czynników wpływających na szanse życiowe.

3. po ukończeniu szkoły początkowej dziewczęta maja na ogół coraz mniej możliwości edukacyjnych i innych szans życiowych.

4. wśród wyjaśnień psychologicznych tego stanu rzeczy są takie, które kładą nacisk na dziedziczenie uzdolnien lub cech osobowości.

5. wyjaśnienia socjologiczne wywodzą się z pojęcia kultury:definicje płci traktowane są jako wyuczone

6. teoria etykiet przyjmuje koncepcje samospełniających się przepowiedni; w przypadku matematyki stawia się fałszywa diagnozę dotyczącą braku orientacji przestrzennej u dziewcząt, podczas gdy to odmienne doświadczenia szkolne powodują róznice w myśleniu przestrzennym

7. dyskusje w szkole dyskryminują dziewczęta z powodu konwencjonalnych reguł dotyczących wypowiadania się w towarzystwie mieszanym.

8. tam, gdzie na dziewczętach nie ciążą niepisane zasady ulegania przy zdominowanym przez mężczyzn dyskursie, mogą one osiągać lepsze wyniki w szkole.

9. tożsamość płciowa jest określana i umacniania przez skomplikowaną sieć czynników, działających od samego urodzenia.

10. zarówno oficjalny, jak i ukryty program szkolny dodaje szereg czynników do tej samej sieci.

11. cały szereg na pozór nieznaczących zachowań w szkole i poza nią ma istotne znaczenie, ponieważ przynosi efekt skumulowany.

!!!Polityka prorodzinna – polityka mająca na celu dobro rodziny i społeczeństwa. Jej przesłanki tkwią w założeniach światopoglądowych, uznających rodzinę za najważniejszą komórkę w społeczeństwie, która odgrywa podstawową rolę w procesie wychowywania dzieci i młodzieży.

Polityka prorodzinna polega na próbie tworzenia przez państwo (samorząd terytorialny itp.) rodzinom odpowiednich warunków ekonomicznych. Obejmuje stosowanie ulg podatkowych, płacowych dodatków i zasiłków dla osób utrzymujących rodziny i dzieci, stosowanie preferencji kredytowych dla młodych małżeństw, zapewnianie mniej zamożnym rodzinom mieszkań w budownictwie publicznym, zapewnienie bezpłatnej opieki zdrowotnej dla matek i dzieci

Polityka prorodzinna stanowi część wielu działów polityki ekonomicznej (fiskalnej, zatrudnienia, socjalnej, mieszkaniowej, edukacyjnej itd.).

Ważną część polityki prorodzinnej stanowi polityka pronatalistyczna, która polega na tworzeniu przez państwo różnorodnych zachęt moralnych i materialnych do zwiększania liczby dzieci w rodzinie. Otacza też szczególną opieką rodziny wielodzietne.

SELEKCJA I SEGMENTACJA SPOŁECZNA

JAKO IMMANENTNA FUNKCJA

SYSTEMU EDUKACJI-P. MIKIEWICZ

Zadania szkoły-przygotowanie członków współczesnego społeczeństwa do zajęcia w nim określonych pozycji, trening kompetencji, stymulowanie aspiracji młodych ludzi.

Na podstawie oceny kompetencji młodych ludzi są oni kierowani na różne ścieżki kształcenia. Merytokracja-nieodłączna ideologia systemu kapitalistycznego. Możemy wydzielić pięć kategorii szkół średnich: (Obserwujemy tutaj silne selekcje o charakterze społecznym.)

• KATEGORIA A-Szkoły skupiające młodzież o wybitnych osiągnięciach szkolnych. Nie ma tu miejsca dla uczniów przeciętnych. Są to środowiska silne pozytywnie wyselekcjonowane ze względu na kompetencje edukacyjne uczniów, wyrażone ocenami na świadectwie ukończenia gimnazjum i wynikiem na egzaminach. Pod tym względem są to szkoły elitarne.

-Liceum

• KATEGORIA B-Szkoły skupiające młodzież o ponadprzeciętnych osiągnięciach szkolnych. Generalnie uczęszczają tam uczniowie o średnich ocenach szkolnych.Stosunkowo żadko uczęszczają tu uczniowie z bardzo wysokimi osiągnięciami szkolnymi.

-Liceum

• KATEGORIA C-Szkoły skupiające młodzież o przeciętnych osiągnięciach szkolnych. Najbardziej zróżnicowana kategoria szkół. Osiągnięcia uczniów oscylują wokół poziomu średniego.

-Technikum i liceum profilowane

• KATEGORIA D-Szkoły skupiające młodzież o niższych niż przeciętne osiągnięciach szkolnych.

-Technikum i liceum profilowane

• KATEGORIA E-Szkoły skupiające młodzież o bardzo niskich osiągnięciach szkolnych.

-wyłącznie szkoły zawodowe

SELEKCJE SZKOLNE JAKO EFEKT

ZRÓŻNICOWANIA ŚWIATÓW ŻYCIA.

Selekcja szkolna-jest procesem „spontanicznego różnicowania się sukcesów i losów szkolnych dzieci i młodzieży pod wpływem poza oświatowych różnic w środowisku rodzinnym i lokalnym oraz w społeczeństwie globalnym”. Działanie szkoły przebiega w ścisłym kontakcie ze środowiskiem z którego wywodzą się wychowankowie.

Selekcja- prowadzi do zróżnicowania szeroko rozumianego światopoglądu, różnicuje świat wiedzy.

Wedle ustaleń Pierre’a bourdieu- Klasa rządząca produkuje obowiązujące definicje sytuacji, określa prawomocne porządki kulturowe i ustala, co jest słuszne, a co godne potępienia. Grupa dominująca narzuca swój własny system wiedzy jako jedynie prawdziwy, natomiast grupa podporządkowana poddawana jest gwałtowi symbolicznemu-zmuszona jest do przyjęcia tych reguł, które są dla niej nie naturalne. Instytucje edukacyjne faworyzują tych, którzy posiadają kapitał kulturowy dominującej grupy, przy czym postępuje się tak, jakby wszystkie dzieci miały równy dostęp do niego.

Traktuje się tu wszystkich uczestników „wyścigu edukacyjnego” jako posiadających teoretycznie takie same szanse. Praktycznie młodzież z grup dominujących posiada określony zasób wymaganych kompetencji kulturowych w znacznie większej mierze niż młodzież z niższych warstw.

Dzieci z klas wyższych i średnich mają lepsze przygotowanie socjalizacyjne by odnaleźć się w świecie szkoły. W szkole zróżnicowanie ujawnia się w kontakcie z jednolitą kulturą promowaną przez nią. Dzieci z różnych warstw same się od siebie separują, bo różni je wiele „drobnych” rzeczy np. język, ubiór czy ambicje.

Szkoła stawia przed wszystkim takie same oczekiwania, ale sprostać im mogą jedynie dzieci z rodzin, w których w drodze socjalizacji jest transmitowana kultura zbieżna z kulturą szkolną.

Habitus poszczególnych klas społecznych przesądza o możliwościach osiągnięcia sukcesu szkolnego. Chodzi o kompetencje kulturowe które jednym daja możliwość swobodnego poruszania się wśród kodów kultury wysokiej, innych skutecznie immunizuja na zrozumienie tych kodów.

Habitus warunkuje to, że niektórzy uczniowie nie uważają pogoni za dobrymi stopniami za celowe i słuszne. Dla uczniów z klas wyższych i średnich jest to zachowanie normalne. W efekcie selekcje szkolne prowadzą do odtworzenia istniejącego układu społecznego.

SOCJALIZACJA JAKO PROCES

STYMULOWANIA PERCEPCJI

RZECZYWISTOŚCI.

Bourdieu zakłada specyficzny habitus dla każdej klasy społecznej. Sposób w jaki myślimy, działamy, patrzymy na świat zależy od grupy, w której dokonuje się nasze uspołecznienie.

Człowiek nie ma dostępu do rzeczywistości samej w sobie. Widzi to co niejako sam stworzył. W ten sposób swiat który stworzyl jest tworem kulturowym. Żyjąc w odmiennych tworach kulturowych-żyjemy w innych światach.

Człowiek w wyniku doświadczenia staje się jakiś. Nabiera cech osobowości, zyskuje tożsamość, nabywa jakąś prawdę o świecie i według niej żyje. Oczywiście nie jest to wybór świadomy. W Wyniku procesów socjalizacyjnych i inkulturacyjnych wydrukowany zostaje u niego schemat percepcji.

Socjalizacja pierwotna- to wprogramowanie jednostkom wiedzy funkcjonującej społecznie, czyli obowiązujących reguł kulturowych.

Kod językowy- konkretne wypowiedzi jednostek określają ich miejsce w społecznym podziel pracy, we władzy i wiedzy.

Socjologia fenomenologiczna Schutza- to jaki człowiek jest zależy od społecznie wytworzonego i intersubiektywnie podzielanego przekonania co do natury świata i co do znaczeń przypisywanym pewnym rzeczom. Podzielamy z innymi ten sam świat i tak samo go widzimy.

Jurgen Habermas koncepcja działania komunikacyjnego- świat życia jest koniecznym tłe komunikacji, jest systemem kulturowej wiedzy, podstawa dla działania, źródłem umiejętności do komunikacji. Społeczeństwo reprodukuje jednostki poprzez działanie komunikacyjne.