Ślinianki

slinianka przyuszna (przyusznica) lezy ponizej otworu sluchoweg zewnetrznego w tzw dole zazuchwowym z zewnatrz pokrywa ja miesien przyuszniczo-uszny wydzielina slinianki ma charakter surowiczy. przewody wyprowadzajace poszczegolnych zrazikow lacza sie w przewod slinianki przyusznej.

Ślinianka żuchwowa

Lezy w przestrzeni miedzy zuchwowej, czesciowo przykryta slinianka przyuszna jej ksztalt i rozmiary sa niejednakkowe u roznych gatunkow zwierzat. przewod slinianki uchodzi w miesku podjezykowym. wydzielina ma charakter surowiczo sluzowy.

Ślinianka podjezykowa

lezy na dnie jamy ustnej w faldzie podjezykowym bocznie od jezyka sklada sie z dwoch czesci przedniej i tylnej ( przy przedniej podjezykowa wielootworowa a przy tylnej podjezykowa jednootworowa). przednia wystepuje u wszystkich zwierzat,a tylna swoim przewodem wyprowadzajacym uchodzi na miesku podjezykowym. Gruczol miesznay surowiczosluzowy.

Zęby Świniawystepuja zeby krotkokoronowe, tylko kly naleza do dlugokoronowych. siekacze stale maja ksztalt stozkow w luku gornym sa one pooddzielane. najwieksze sa cegi. sredniaki sa mniejsze od cegow i zwracaja sie ku przodowi i do srodka. okrajki sa najmniejsze wsrod siekaczy. w luku dolnym cegi i sredniaki leza ciasniej, korony ich sa dluzsze, pyzmatyczne, a powierzchnia jezykowa pokryta jes tbruzdami. okrajki - saloborozwiniete. kly mleczne sa slabo rozwiniete. kly stale u samic sa niewielkie u samcow w skutek ciaglego wzrostu osiagaja potezne rozmiary. maja one trojgraniasty ksztalt i ostre krawedzie. kiel gorny zagiety jest na zewnatrz i ku gorze a dolny jest silniejszy i wygina sie na zewnatrz ku tylowi . przedtrzonowce i trzonowce sa zebami wielguzkowymi dwa pierwsze przedtrzonowce sa jeszcze splaszczone bocznie najwiekszym zebem jest trzeci trzonowiec, najmniejszym zas pierwszy przedtrzonowiec czyli zab wilczy (nie ma mlecznego) korzenie zebow sa niewielkie i wystepuje w liczbie od 3-4. uklad lukow zebowych - izognatyczny.

bydlosiekacze sa zebami krotkokoronowymi ibrakich w luku gornym w rzuchwie wystepuja po 4 siekacze z kazdej strony 4 jest przeksztalconym klem. korony stalych zebow siecznych maja ksztalt wygietych lopatek o zaostrzonych krawedziach. zeby przedtrzonowe i trzonowe naleza do typu dlugokoronowych polksiezycowatych. w luku gornym sa mocniejsze niz w dolnym. rozmiary zebow wzrastaja stopniowo idac ku tylowi w miate scierania sie zeba guzki te przeksztalcaja sie w polksiezycowate grzebienie szkliwa. gorne zeby przedtrzonowe i trzonowe maja po trzy korzenie, dolne po dwa. uklad lukow zebowych - anizognatyczne.

konu klaczy kly nie wystepuja badz sa bardzo male wszystkie zeby konia naleza do dlugokoronowych, przy czym przedtrzonowce i trzonowce rowniez do listewkowatych. mlode siekacze maja poprzecznie owalny ksztalt powierzchni zgryzu: z biegiem czasu nastepuje stopniowe przeksztalcenie jej na okragla potem na trojkatna a w koncu na podloznie owalna. zmiana ksztaltu powierzchni zgryzu zachodzi w ciagu 6 lat. z wiekiem zmienia sie ksztalt profilu zebow siecznych obydwu lukow z regularnego na klinowaty.na bokach grzebienie tre lacza sie ograniczajac lejek zwany tu rejestrem jest on wypelniony kostniwem po calkowitym starci rejestru pozostaje po nim slad zwany perelka, od ktorej ku przodowi polozona jest ciemna zabarwiona plamka czyli gwiazda zebowa. powstaje ona w wyniku wypelnienia sie komory zeba nowym rodzajem zebiny. po zaniku perelki utrzymuje sie tylko gwiazda zebowazeby przedtrzonowe i trzonowe gorne sa krotsze od dolnych ale masywniejsze od nich. na przekroju poprzecznym maja ksztalt czworokatu tylko pierwszy przedtrzonowiec i ostatni trzonowiec sa trojkatne zab wilczy jest to szczatkowy zab staly wystepujacy niekiedy przed pierwszym przedtrzonowcem w luku gornym.

jezyk stanowi wal miesniowy obdarzony wielka ruchliwoscia okrywajaca go blona sluzowa wyposazona jest w liczne i roznoksztaltne brodawki. bierze udzial w ocenie pokarmu pod wzgledem dotykowym i smakowym w przyjmowaniu plynow a u niektorych zwierzat rowniez pokarmow stalych. jezyk za posrednictwem miesni przymocowuje sie do kosci gnykowej i zuchwy. w jezyku wyodrebnia sie nasade trzon i koniec. nasada jezyka ma tylko powierzchnie grzbietowa. trzon jezyka ma trzy powierzchnie : grzbietowa i dwie powierzchnie boczne. koniec jezyka to najruchliwsza jego czesc ma dwie powierzchnie - grzbietowa i brzuchna - oraz dwa brzegi boczne. ktore lacza sie ze soba na koncu jezyka. na powierzchniach bocznych a szczegolnie na powierzchni brzusznej blona sluzaowa jest delikatniejsza blona sluzowa konca i trzonu jezyka przedluza sie w postaci wedzidelka jezyka na dno jamy ustnej. nasada i brzegi jezyka usiane sa latwodostrzegalnymi ujsciami przewodow wyprowadzajacych gruczolow jezykowych wydzielina ich ma charakter sluzowy lub surowiczo sluzowy. brodawki jezykowe jedne pelnia role mechaniczna (nitkowate i stozkowate), inne odbieraja wrazenia smakowe (gryzbkowate, okolone i lisciaste) brodawki nitkowate okrywaja cala powierzchnie grzbietowa trzonu i konca jezyka sa one miekkie i nadaja jezykowi akstamitny wyglad. brodawki stozkowate wystepuja na nasadzie jezyka. brodawki grzybowate rozmieszczone sa miedzy brodawkami nitkowatymi na grzbiecie trzonu i koncu jezyka , jak rowniez na jego powierzchniach bocznych. brodawki te wyposazone sa w komorki czuciowe zgrupowane w tzw kubki smakowe. brodawki okolone sa dosc duze i maja postac wysepek otoczonych rowkami i walami. brodawki lisciaste ukaldaja sie tuz przed lukiem podniebienno jezykowym . maja one postac owalnych wynioslosci pocietych poprzecznymi szczelinami, w ktorych scianach znajduja sie kubki smakowe, a na dnie uchodza male gruczoly surowicze

Żołądek jednokomorowy leży bezpośrednio za przepona. Na lewym koncu zoladka znajduje sie lejkowata cz. wpustowa na prawym zas cz. odzwiernikowa z ujsciem odzwiermikowym prowadzacym do dwunastnicy. Powierzchnia scienna zoladka przylega do watroby i przepony, natomiast powierzchnia trzewna do petli jelitowych. Obie powierzchnie stykaja sie ze soba w krzywiznie wiekszej i krzywiznie mniejszej zoladka. Środkowa cz. zoladka nosi nazwe trzonu zoladka. Na podtawie chce budowy bl. sluzowej rozroznia sie zoladki jednokomorowe typu prostego czyli jelitowego i typu mieszanego, czyli przelykowo jelitowego (swiniai kon). W zoladku typu jelitowego cala bl. sluzowa zawiera gruczoly i pokryta jest nabl. jednowarstwowym walcowatym. w zoladkach typu przelykowa jelitowego bl. sluz. czesciowo jest pozbawiona gruczolow, a przy tym gruba jak w przelyku i wyposarzona w nabl. wielow. plaski - jest to cz. bezgruczolowa, czesciowo zas ma taka budowe jak w zoladku prostym, a wiec zawiera gruczoly i nosi nazwe czesci gruczolowej. Z kolei zaleznie od rodzaju i funkcji gruczolow w bl. sluz. czesci gruczolowej rozroznia sie: strefe gr. wpustowycz, strefe gr. zoladkowych wl. i strefe gr. odzwiernikowych. Bl. sluz. strefy wlasciwych gr. zoladkowych rozni sie w sposob wyrazny od sasiadujacych z nia. jest ona bowiem grubsza, pulchniejsza i ciemniejsza (czerwone zabarwienie) niz w pozostalych strefach, a jej pow. uslana bruzdami i doleczkami zoladkowymi, w ktorych otwieraja sie gr. zoladkowe. bl. sluz. strefy gr. odzwiernikowych pokryta doleczkami (jasniejsza barwa, zoltawa). bl. sluz. strefy gr. wpustowych jest jeszcze jasniejsza. wpustem zoladku bl. sluz. tworzy faldy zoladkowe. Bl. sluz. zdud. jest z wl. miesmiowycz gladkich (podluzne, okrezne i skosne).

Swinia stosunkowo obszerny zoladek typu mieszanego. w obrebie krzywizny wiekszej w poblizu cz. wpustowej tworzy sie charakterystyczny uchylek zoladka. od jamy zoladka oddziela go fald bl. sluz. odzwiernik sklada sie z walu odzwiernikowego, lezacego na krzywiznie mniejszej, ze zgrubienia miesniowki.

kon zoladek typu mieszanego o char. ksztalcie i niewielkiej pojemnosci. lewy koniec zoladka tworzy worek slepy, przelyk do zoladka uchodzi skosnie. bl. sluz. wyscielajaca worek slepy i siegajaca az do faldu katowego pokryta jest zrogowacialym nabl. wielow. plaskim. strefe gr. zoladkowych charakt. ciemnobrazowe zabarwienie oraz obecnosc doleczkow zoladkowych. st. gr. odzwiernikowych ma kolor zolto szary. waska strefa gr. wpustowych ciagnie sie wzdluz brzegu strzepiastego.

Zoladek wielokomorowy przezuwaczy

skl. sie z przedzoladka tj.-zwacz, czepiec i ksiegi- oraz trawienca pokrytego bl. sluzowa typu jelitowego.

zwacz najwieksza z komor zoladka. skl. sie z droch workow: grzbietowego i brzusznego oddzielonych od siebie z przodu i z tylu glebokimi bruzdami- przednia i tylna. bruzda tym na pow. wew. zwacza odpowiadaja: grzebien przedni i tylny. Na koncu tylnym zwacza znajduja sie dwa worki slepe :tylno-grzb. i tylno-brzuszny. Granice tych workow na pow. zew. zwacza wykreslaja bruzdy wiencowe- grzbietowa i brzuszna. Przelyk uchodzi do przedniej, odgraniczonej niewyraznie bruzda wiencowa grzbietowa czesc worka grzbietowego. blona sluzowa zwacza jest ciemna, pozbawiona gruczolow i pokryta zrogowacialym nablonkiem wielowarstowowym plaskim. tworzy ona roznego ksztaltu i wielkosci wynioslosci zwane brodawkami zwacza. blona surowicza zwacza w obrebie bruzd podluznych przechodzi w blaszki sieci wiekszej.

czepiec ma ksztalt kulisty, u bydla jest mniejszy od ksiag, stanowi niejako przedluzenie przedsionka zwacza. lezy przednio od zwacza od ktorego oddzielony jest bruzda. ze zwaczem laczy sie szerokim ujsciem zwaczowo-czepcowym. drobne szczelinowate ujscie czepcowo-ksiegowe prowadzi do ksiag. na scianie czepca biegnie rynienka czepcowa. rynienka nie przebiega w lini prostej lecz skereca sie spiralnie. blona sluzowa czepca nie zawiera gruczolow i pokryta jest zrogowacialym nablonkiem wielowarstwowym plaskim. tworzy ona listewki czepca ktore nie ulegaja wygladzeniu i zaopatrzone sa w wlokna miesniowe. listewki te laczac sie ze soba tworza komorki czepca (plaster miodu).

ksiegimaja kulisty ksztalt. leza miedzy czepcem a trawiencem. lacza sie z czepcem za posrednictwem ujscia czepcowo-ksiegowego z trawiencem-ujsciem ksiegowo-trawiencowym. miedzy obu ujsciami rozciaga sie rynienka ksiag bedaca jak gdyby przelduzeniem rynienki czepcowej. bez gruczolowa blona sluzowa ksiag tworzy charakterystyczne faldy zwane blaszkami ksiag. blaszki rozpoczynaja sie w poblizu ujscia czepcowo-ksiegowego na odcinkach poczatkowych blaszek przy wejsciu do ksiag wystepuja brodawki pazurowate.

trawieniec jest to wlasciwy zoladek gruczolowy ma ksztalt gruszkowaty. rozszerzony koniec trawienca zwany jest jego dnem, zwezona zas czesc odzwiernikowa. zwieracz odzwiernika ma postac zgrubienia blony miesniowej. blona sluzowa trawienca tworzy faldy spiralne, jest miekka aksamitna jasnorozowa pokrywa ja nablonek jednowarstwowy walcowaty. trzy strefy gruczolow:wpustowe (lezacy tuz kolo ksiag), zoladkowe (najwieksza powierzchnia trawienca), trzon trawienca. strefa gruczolow odzwiernikowych tworzy drobne nieregularne faldy.

watroba lezy bezposrednio za przepona. jej powierzchnia przeponowa jest wypukla a przylegajaca do zoladka i jelita powierzchnia trzewna - wklesla. na skierowanym ku gorze brzegu grzbietowym lezy zyla glowna tylna. na lewo od zyly glownej tylnej widoczny jest wcisk przelykowy. brzegi boczne prawy i lewy i brzeg brzuszny sa ostre w odroznieniu tepego brzego grzbietowego. na brzegu brzusznym wystepuja wciecia miedzy platowe dzieladce watrobe na platy. wciecie wiezadla oblego wyznacza granice plata prawego i lewego. na powierzchni trzewnej plata prawego znajduje sie pehcerzyk zolciowy. centralnym punktem watroby sa jej wrota(zyla wrotna i tetnica watrobowa). czesc plata prawego lezaca nad wrotami nosi nazwe plata ogoniastego, na ktorym wystepuje dobrze wyksztalcony wyrostek ogoniasty. na wyrostku tym u wszystkich zwierzat, procz swini wystepuje wcisk nerkowy. plat prawy i lewy moga podlegac podzialowi na plat boczny i przysrodkowy.

Zrazik wątrobowy – podstawowa jednostka anatomiczna wątroby. Zraziki są elementami miąższu wątroby w kształcie pryzmatów, wydzielonymi w niej za pomocą pasm tkanki łącznej. Zraziki zbudowane są z blaszek – promieniście ułożonych komórek wątrobowych. W zraziku wątrobowym naczynia włosowate biegną promieniście – od obwodu do środka. Następuje tu oddawanie składników wchłoniętych w naczyniach przewodu pokarmowego (aminokwasów, cukrów) oraz składników, będących wytworami innych narządów (insulina - z trzustki). Substancje te są transportowane dalej wraz z innymi składnikami wytwarzanymi przez hepatocyty (np. białka) poprzez sieć naczyń włosowatych zrazika do żyły środkowej.

trzustka jest to gruczol o budowie zrazikowej, pecherzykowej zlozonej. czesc wewnatrzwydzielnicza utworzona jest z malych komorek nablonkowych skupiajacych sie w wyspy, ktore leza miedzy pecherzykami. trzustka znajduje sie w krezce dwunastnicy, na powierzchni trzewnej watroby; rozroznia sie w niej :plat prawy,plat lewy, i trzon niejednakowo rozwiniete u roznych gatunkow zwierzat. przewod trzustkowy, uchodzi do dwunastnicy albo samodzielnie, albo razem z przewodem zolciowym wspolnym.niekiedy wystepuje przewod trzustkowy dodatkowy, ktory uchodzi do dwunastnicyzawsze samodzielnie.

Koń Jelito slepe jest bardzo dobrze rozwiniete i ma charakterystyczny ksztalt ogromnego przecinka. opisuje sie w nim podstawe, trzoni wierzcholek. na gornej powierzchni tzonu, ku przodowi od podstawy znajduja sie dwa otwory. wiekszy z nich jest poczatkiem okreznicy i nosi nazwe ujscia slepo-okrezniczego. bardziej gornie lezy otwor bedacy zakonczeniem jelita kretego-ujscie kretnicze. blona miesniowa jelita slepego tworzy cztery tasmy i cztery rzedy wypuklen ukladajacyh sie na gornej ,dolnej i bocznych powierzchniach trzonu i wierzcholka; brak ich natomiast na podstawie jelita. podstawa jelita slepego za posrednictwem taknki lacznej zespala sie z gornie polozonymi miesniami ledzwiowymi, z prawa nerka i trzustka.

okreznica swini okreznica wstepujeaca skreca sie na ksztalt korkociagu, powstaje wiec charakterystyczny stozek, ktorego podstawa przymocowuje sie tkanka laczna do miesni ledzwiowych i do prawej nerki. stozek jako calosc zajmuje przednie dwie trzecie czesci lewej polowy jamy brzusznej. okreznica ma poczatkowo taka sama srednice jak jelito slepe i jest zaopatrzona w dwie tasmy i dwa rzedy wypuklen jelito skreca sie zgodnie z ruchem wskazowek zegara trzy i pol raza, tworzac zakrety dosrodkowe. przy wierzcholku stozka jelito zweza sie stopniowo tasmy i wypuklenia zanikaja. ostatni zakret odsrodkowy przedluza sie w petle dalsza. petla ta przylegajac do dwunastnicy dochodzi do zoladka i lewego plata watroby tu skreca ku tylowi i przechodzi w odbytnice.