1.Ekonomia – jest nauką jak jednostki i społeczeństwo decydują o wykorzystaniu rzadkich zasobów, które mogą mieć także inne, alternatywne zastosowania w celu wytwarzania różnego rodzaju dóbr i usług, rozdzielenia ich na konsumpcję obecna lub przyszła, pomiędzy różne osoby i różne grupy społeczne. Ekonomia jest nauką o gospodarowaniu. Jest również nauką o prawidłowościach rządzących procesem gospodarowania. Te prawidłowości nazywane są prawami ekonomicznymi. Ekonomia zadaje sobie 3 podstawowe pytania: -co produkować, -jak produkować, -dla kogo produkować. Przedmiotem ekonomii jest analiza procesów gospodarczych. Gospodarowanie jest procesem ciągłym i powtarzającym się. Ekonomia obejmuje 4 obszary: -produkcję, -dystrybucję, albo inaczej podział, -wymianę, -konsumpcję. Co to jest produkcja – jest to celowe i świadome działanie człowieka w efekcie którego pojawiają się określone dobra, które umożliwiają zaspokajanie określonych potrzeb. Produkcja jest możliwa dzięki wykorzystaniu czynników produkcji. Wyróżnia się 3 podstawowe czynniki produkcyjne: -praca, -ziemia, -kapitał, -technologia. Podział, to pewne zasady zgodnie, z którymi poszczególne jednostki korzystają z dóbr wytworzonych w gospodarce. O podziale decyduje: -producent, -państwo, -związki zawodowe. W gosp. komunistycznej – każdemu według potrzeb. W socjalistycznej – według ilości i jakości.

Dobra mogą być przeznaczone na konsumpcję, lub na inwestycje. Wymiana, – jeżeli mówimy o wymianie to mamy na myśli handel. Produkt pracy ludzkiej przeznaczony do wymiany – to towar. Pierwszą formą wymiany była wymiana towarowa. Pojawienie się pieniądza spowodowało, że współcześnie dominuje wymiana pieniężno-towarowa. Konsumpcja to inaczej zużycie. Motywem do działań gospodarczych jest potrzeba. Potrzeba jest to stan braku czegoś. Potrzeby dzielą się na niższego i wyższego rzędu. Potrzeby indywidualne i zbiorowe. Potrzeby materialne i niematerialne.

1.Potrzeby fizjologiczne, 2.Społeczne, 3.Bezpieczeństwa, 4.Przynależności, 5.Samorealizacji, 6.Uznania.

Dla zaspokajania potrzeb potrzebne są dobra materialne i niematerialne. Istnieje podział na dobra, za których uzyskanie trzeba płacić i dobra, za których uzyskanie nie trzeba płacić. Są to dobra, do których wszyscy mają dostęp.

2.Aby można było wytworzyć określone dobra, które służą zaspokajaniu potrzeb człowieka potrzebne są zasoby. Zasoby są to składniki potrzebne do prowadzenia określonych czynności gospodarczych.

Wyróżnia się trzy podziały. Pierwszy podział to na zasoby ludzkie, zasoby naturalne, zasoby kapitałowe. Ludzkie to kapitał, ludzie w postaci pracy i umiejętności. Są to ludzie wraz z umiejętnościami i doświadczeniem. Naturalne to jest wszystko to, co stworzyła natura, ale nie jest to dziełem człowieka. Kapitałowe dzielą się na kapitał rzeczowy i kapitał finansowy. Kapitał rzeczowy można określić jako środki trwałe i środki obrotowe. Również jako środki pracy i przedmioty pracy. Kapitał finansowy – są to środki pieniężne bez względu na to, w jakiej postaci występują. Drugi podział to na zasoby wyczerpane i niewyczerpalne. Zasoby niewyczerpalne dzielą się na niewyczerpalne, których nie trzeba chronić. Są to zasoby, których nie zabraknie w przyszłości. Zaliczamy tu źródła energii (wiatru, słoneczne, prądów morskich). Zasoby wyczerpane, które wymagają ochrony – ulegają one odkształceniom i zniszczeniom (woda w morzach, przestrzeń geograficzna, powietrze). Zasoby wyczerpane są to takie, które mogą, ale nie muszą ulec zniszczeniu w wyniku eksploatacji i działania człowieka.

Wśród tych zasobów wyczerpanych wyróżnia się zasoby odnawialne i nieodnawialne. Zasoby odnawialne są to te zasoby, które przy odpowiednio racjonalnej gospodarce odnawiają się na tyle szybko, że jest do nich stały dostęp. Mogą jednak ulec zniszczeniu w wyniku rabunkowej gospodarki człowieka np. lasy, gleby, rośliny, żywność. Zasoby nieodnawialne są to zasoby niemożliwe do odtworzenia, tworzenie ich trwa miliony lat – są to złoża surowców mineralnych, złoża energetyczne, rudy metali. Zachowanie tych zasobów jest możliwe przy zachowaniu standardów ekologicznych. Trzeci podział. Tu wyróżniamy zasoby stanowiące źródło bezpiecznego wykorzystania tych zasobów. Inne to zasoby stanowiące podstawy produkcji. Pojęcie rzadkości – jest to stan niedoboru wobec potrzeb. Jest to stan, kiedy chęć posiadania dóbr i usług jest wyższy niż możliwości ich wytworzenia z uwagi na ograniczone zasoby. Mówiąc o zasobach spotykamy się z alokacją. Alokacja jest to rozmieszczenie zasobów w celu różnego ich zastosowania. Ekonomię dzielimy na: -mikroekonomie, -makroekonomie, -ekonomie pozytywną i normatywną, -mezoekonomie.

3. Rynek i jego charakterystyka. Rynek jest to miejsce wydzielone w przestrzeni gdzie towar przeznaczony jest na sprzedaż. Rynek jest instytucją ekonomiczną umożliwiającą wymianę dóbr, usług i czynników wytwórczych. Rynek to całokształt transakcji kupna i sprzedaży, oraz warunków, w jakich one przebiegają. Koniecznym warunkiem istnienia rynku jest wymiana, która ma najczęściej formę towarowo-pieniężną. Do podstawowych elementów rynku należy popyt, podaż i cena. Zachodzące między tymi elementami rynku zależności przyczynowo skutkowe nazywa się mechanizmami rynkowymi. Mechanizm rynkowy kieruje się własnymi prawami. Rynek pełni funkcje regulatora procesów gospodarczych. Cena jest dla poszczególnych podmiotów gospodarczych informacją o przebiegu procesów gospodarczych. Ważnym elementem rynku jest konkurencja, Jest to proces za pomocą, którego uczestnicy rynku dążąc do realizacji swych interesów próbują przedstawić oferty korzystniejsze od innych pod względem ceny, jakości lub innych cech wpływających na decyzję zawarcia transakcji. Konkurencja występuje zarówno między nabywcami jak i sprzedawcami. Do narzędzi walki konkurencji należą cena i forma pozacenowa. Nabywcy i sprzedawcy prowadzą ze sobą negocjacje. Przedmiotem negocjacji może być –cena, -jakość.

Do dokonywania transakcji wymiennych potrzebna jest określona infrastruktura rynkowa. Infrastruktura są to specjalnie wyznaczone i przystosowane miejsca do prowadzenia różnego rodzaju transakcji rynkowych wyposażone w odpowiednie urządzenia obsługiwane przez wyspecjalizowane zespoły ludzi. Taką infrastrukturę tworzą: -zorganizowane formy działalności handlowej, hurtownie, sklepy detaliczne, punkty skupu i sprzedaży, -instytucjonalne formy rynków światowych, międzynarodowych i krajowych, takie jak targi i wystawy gospodarcze, aukcje, wolne obszary celne, oraz giełdy. Targi są to okresowo zorganizowane imprezy handlowe. Rynek podlega różnej klasyfikacji. Segmentacja rynku według kryterium geograficznego wyróżnia się: -rynek światowy, -rynek międzynarodowy, -rynek krajowy, -regionalny, -lokalny. Segmentacja rynku według kryterium przedmiotu obrotu: -rynek produktów i usług konsumpcyjnych, -rynek czynników wytwórczych (ziemia, praca i kapitał) –rynek wynalazków, -rynek finansowy – dotyczy obrotu pieniężnego i papierami. Wyróżnia się w tym rynku –rynek pieniężny, dotyczy on każdego obrotu papierami wartościowymi, w krótkim okresie poniżej 1 roku. Należą do niego bony skarbowe, czeki, oraz weksle. Jest również rynek kapitałowy. Kapitałem jest pieniądz przeznaczony do obrotu w długim okresie czasu. Na ten rynek składa się również rynek kredytów. Jest jeszcze rynek walutowo-dewizowy. Waluta jest to środek płatniczy danego państwa. Dewiza są to obce należności potwierdzone papierem wartościowym. Należność jest to oczekiwane zabezpieczenie np. weksel.

Segmentacja w zależności od stopnia jednorodności transakcji przedmiotu: -rynek homogeniczny(np. ropy naftowej), -rynek heterogeniczny(różnorodny, np. pracy. Segmentacja rynku ze względu na kryterium braku równowagi rynkowej: -rynek sprzedaży (popyt przewyższa podaż), -rynek konsumenta (nabywcy, podaż przewyższa popyt). Segmentacja rynku ze względu na swobodę działania: -rynek regulowany (cenę ustala państwo, tj. cenę min i max. –rynek wolny (cenę ustala mechanizm rynkowy). Segmentacja w zależności od stopnia wyrównania się cen: -rynek doskonały, -rynek niedoskonały. Segmentacja rynku według kryterium stopnia konkurencyjności: -rynek wolnokonkurencyjny, -rynek konkurencji doskonałej (wielu kupujących, wielu sprzedających, produkt homogeniczny, swoboda wejścia i wyjścia z tego rynku jest on również nazywany rynkiem przejrzystym. Cena ustalana jest przez mechanizm rynkowy. Istnieją również rynki zmonopolizowane, które dzielą się na –konkurencję monopolistyczną, -monopol, -rynek monopsoniczny, -rynek oligopolistyczny, -rynek oligopsoniczny.

4.Popyt – to ilość dóbr ekonomicznych, jakie konsumenci chcą nabyć w określonym czasie, po określonej cenie i na określonym rynku.

Prawo popytu głosi, że wraz ze wzrostem ceny wielkość popytu spada. Wraz ze spadkiem ceny wielkość popytu rośnie.

Jeżeli zmienia się cena, to zmienia się wielkość popytu a nie popyt, bo przy zmianie ceny następuje ruch po krzywej popytu w górę lub w dół, natomiast krzywa się nie przesuwa. Wszystkie pozostałe czynniki poza ceną uważa się za czynniki niezmienne, czyli stałe – ceteris paribus.

Czynniki pozacenowe – zmiana tych czynników powoduje przesunięcie całej krzywej popytu w prawo, jeżeli jest popyt wzrasta, natomiast w lewo, jeżeli popyt spada. Do czynników pozacenowych zalicza się: *cenę danego dobra; *cenę innych dóbr, *gusty (naśladownictwo i demonstracja); *moda; *postęp cywilizacyjny

Dobra substytucyjne – cena masła rośnie, to popyt na nie spada, a rośnie na mararyne , bo jest tańsza.

Dobra komplementarne – są to dobra, które występują razem, np. samochód i benzyna. Wzrost cen samochodów powoduje spadek popytu na nie i tym samym spadek popytu na benzynę.

Paradoks Veblena – dotyczy dóbr luksusowych, polega na tym, że wraz ze wzrostem ceny tych dóbr rośnie również popyt na nie.

Paradoks Giffena – dotyczy dóbr podstawowych.

5. PODAŻ – ilość dóbr, jaką producenci są gotowi sprzedać w określonej ilości, po określonej cenie i na określonym rynku.

Wraz ze wzrostem ceny następuje wzrost wielkości podaży.

Czynniki pozacenowe powodują przesuniecie się krzywej podaży w prawo, jeżeli podaż wzrasta, a w lewo, gdy podaż spada.

Determinanty podaży – to czynniki powodujące przesunięcie się krzywej. Należą do nich: *cena danego dobra; *ceny czynników wytwórczych;* dostęp do czynników wytwórczych; *technologia; *podatki; *dotacje; *liczba producentów (konkurencja); *pozostałe czynniki.

10. 3.Trzy metody rachunku PKB.

a)sumowanie wszystkich dochodów osiąganych przez uczestników procesów gospodarczych – uwzględnia się tu: dochód z pracy najemnej, z posiadanej własności, z kapitału, zysk właściciela przedsiębiorstwa oraz zysk zatrzymany dla przedsiębiorstwa

b)konsument wydaje środki na krajowe dobra konsumpcyjne, wydatki przedsiębiorcy na krajowe dobra inwestycyjne, wydatki rządowe, wynik netto handlu zagranicznego PKB=K+I+WG±EXnetto K- wyd. Konsumpcyjne I- wyd. Inwestycyjne WG- wyd. Rządowe

c)wartość produktu finalnego-z punktu widzenia gospodarki narodowej są takie elementy w stosunku do których nie będą już podejmowane żadne czynności technologiczne w danym roku. Do tych produktów zaliczamy wyroby gotowe,zmianę stanu zapasów, obiekty w budowie, usługi finalne i niefinalne, produkty przeznaczone na eksport. Wartość produktów finalnych jest równa wartości nowowytworzonej netto.

PG=Σ(Ca+Cm+v+m) PG- produkt globalny

1. PKB=PG—ΣCm (brutto)

2. PKN=PKB—ΣCa (netto)

4.Mierniki , pochodne od PKB.

PK obejmuje efekty uzyskane od wszystkich czynników wytwórczych zlokalizowamnych na terenie danego kraju bez względu na to kto jest ich właścicielem.

PN różni sie od PK tym, że odejmuje się od krajowego efekty uzyskane od czynników wytwórczych zlokalizowanych na terenie kraju obcego pochodzenia, dodaje się efekty od własnych czynników wykorzystywanych poza granicami naszego kraju. Różnica między miernikiem brutto a netto zawiera się w amortyzacji.

O PK decyduje m.in. Majątek produkcyjny. Majątek ten stanowią składniki, które zużywają się i pojawia się konieczność ich odtworzenia np. Zużycie środków trwałych czyli budynków, budowli, maszyn,urządzeń, środkow transportu i in. Te składniki narażone są na zużycie szczególnie od strony moralnej (sprzęt komputerowy) lub od strony fizycznej (budynki), aby zgromadzić środki na ich odtworzenie ustala się kwotę amortyzacji- koszt zużycia , który stanowi element kalkulacji ceny. Nagromadzona kwota funduszu amortyzacji powinna pozwolić w miejsce zużytego środka wprowadzić kolejny. W praktyce zjawisko inflacji i postęp techniczny powodują, że z jednej strony kwota ta okaże się zbyt niska a z drugiej strony przedsiębiorca chce unowocześnić swój majątek produkcyjny, szuka się więc innych niż amortyzacja źródeł finansowania inwestycji.

PNN-w cenach czynników wytwórczych jest wyrażony w cenach bieżących po potrąceniu elementów pośrednich np. Vat.

DDL-dyspozycyjny dochód ludności obejmuje wszystkie dochody gospodarstw domowych w tym transfery wypłacane z budżetu po potrąceniu podatków bezpośrednich.