ZASADY BUDOWY LEKCJI:

a) wszechstronności – równomierne oddziaływanie na różne narządy i układy organizmu,

b) zmienności pracy mięśniowej – równomierne obciążenie wysiłkiem wszystkich grup mięśniowych w czasie lekcji,

c) stopniowego natężenia wysiłku – stopniowe zwiększanie wysiłku, aż do max potem uspokojenie.

BUDOWA JEDNOSTKI ZAJĘĆ:

a) część wstępna (7-10min)

b) część główna (25-35min)

c) część końcowa (5-7min)

Część zajęć/czas trwania	Zadania
Cześć I (wstępna) 7-10 minut	Zorganizowanie grupy: - zbiórka - powitanie - sprawdzenie obecności i gotowości do zajęć pozbawienie biżuterii (całej) strój i obuwie (do ćwiczeń lepsze są tenisówki niż zwykłe adidasy) Motywacja do zajęć: - wywołanie pogodnego nastroju, w atrakcyjny sposób przedstawić cel zajęć - przekazanie wiadomości (np. dotyczące wykorzystania nauczanych umiejętności w życiu codziennym, znaczenia aktywności fizycznej dla zdrowia itd.), - przygotowanie do świadomego i aktywnego uczestnictwa w zajęciach; Wstępne rozgrzanie- ożywienie emocjonalne i ruchowe (nie sam nudny bieg) zabawa musi być: masowa(wszyscy biorą w niej udział równocześnie), znana i lubiana, np. berek, lawina, berek kibelek zabawy organizacyjno- porządkowe (gdy dzieci przychodzą po przerwie), np. samoloty (każdy ma szarfę), zbiórka kolorów
Cześć II (główna) 25 - 35 minut (dla zajęć 45 minutowych)	1. Wszechstronne przygotowanie organizmu: - rozgrzewka w postaci zabaw, gier, ćwiczeń kształtujących (z przyborem lub bez przyboru), rozgrzewamy organizm, następnie przechodzimy do ćwiczeń głównych. 2. Zadanie główne 3. Czynności kontrolno – oceniające (np. sprawność fizyczną, umiejętności ruchowe, wiadomości). 4. Wdrażanie do samooceny i samokontroli (np. nauczenie uczniów w jaki sposób mogą sami ocenić swoją sprawność fizyczną, określić jej poziom).
Część III (końcowa) 5 – 7 minut	1. Ćwiczenia korygujące postawę (2-3 ćwiczenia) koślawość kolan szpotawość kolan płaskostopie te ćwiczenia muszą się znaleźć plecy okrągłe - dzieci muszą siedzieć w siadzie skrzyżnym przy koślawości - siad klęczny u dzieci ze szpotawością - płaskostopie w siadzie- palcem dużej stopy pisze literki (obiema stopami), chód gąsienicy (po ścianie), zebrać do kubełka woreczek, rysowanie w powietrzu figury geometryczne, marsz na piętach, wtaczanie piłeczki po ścianie stopą- w całkowitym odciążeniu, lekki nacisk ciężar nogi, nacisk zwiększony - ćwiczenia wyprostne- przeciw plecom okrągłym: na brzuchu, podnoszenie piłeczki, podnoszenie klatki piersiowej 2. Zabawa uspokajająca ćwiczenia oddechowe: wolne, oporowe (z utrudnieniem), wspomagane, kierowane; wolne- bez przyrządów, ruch swobodny, pełen oddech, spokojny; oporowe- aktywizujące mięśnie oddechowe, coś leży na klatce piersiowej, leżenie na brzuchu, utrzymanie piórka w powietrzu; wspomagane- przy udziale kończyn górnych i tułowia, rozłożenie ramion i oddychanie; kierowane- wprowadzanie powietrza w odpowiednią część płuc (próba wdmuchania powietrza do rąk i do stóp- uruchomienie wyobraźni); 3. Ćwiczenia porządkowo- wychowawcze (sprzątanie, podsumowanie zajęć, umotywowanie do aktywności ruchowej po lekcjach)

Zbiórka może być w różnej formie:

* półkole- najlepiej stosować przy dzieciach młodszych

* szereg

* dwuszereg- najlepiej się sprawdza przy licznych grupach

* rząd (jeden za drugim)

* dwurząd

* koło- należy pamiętać, ze nauczyciel jest częścią koła,

nigdy nie może mieć dziecka za sobą; gdy zespół się porusza to nauczyciel jest w środku i porusza się w przeciwnym kierunku do uczniów;

* półkole

* rozsypka- nauczyciel musi wyznaczyć obszar rozsypki tak żeby uczniowie widzieli i słyszeli jego polecenia;

Rola ćwiczeń kształtujących:

* przygotowanie do wysiłku w dalszej części zajęć ze specjalnym naciskiem na przygotowanie tej grupy mięśni, które będą szczególnie obciążone

* zwiększenie obszerności ruchów w stawach, pod względem elastyczności, siły, długości

* kształtowanie prawidłowej postawy ciała

Kolejność ćwiczeń kształtujących:

1. ćwiczenia ramion (obręczy barkowej): ruchy ramion, dłoni, samoloty, dziób- czubek- ogonek;

2. ćwiczenia nóg: pięty o pośladki, kolana do góry, skręty nogi, mieszanie nogą w kotle, marsz na piętach, przysiady, siadanie na krzesełku;

3. ćwiczenia tułowia w płaszczyźnie strzałkowej: skłony opad lub do tyłu w klęku

4. ćwiczenia ramion i nóg łącznie: pajacyki, podskoki z wymachami

5. ćwiczenia tułowia w płaszczyźnie bocznej: jesteśmy w akwarium , skręty skłony na boki

6. ćwiczenia ramion o większym natężeniu:

podpór przodem

podpór tyłem

klęk podparty

7. ćwiczenia tułowia w płaszczyźnie złożonej: skręty, skrętoskłony w różnych pozycjach

8. ćwiczenia mięśni brzucha

9. ćwiczenia mięśni grzbietu: ćwiczenia w klękach

10. ćwiczenia równoważne: ćwiczenia o charakterze statycznym- nie zmienia się długość, zatrzymanie oddechu; np. jaskółka, chwycenie pięty

11. podskoki

Schemat lekcji gier i zabaw ruchowych(masowych):

1. Część wstępna (9min):

1. Ćwiczenia porządkowo- wychowawcze

2. Zabawa ożywiająca

albo

1. Zabawa ożywiająca o charakterze organizacyjno- porządkowym

2. Część główna (30min):

1. Zabawa na czworakach, np. w psy, koty itp.

albo Zabawa z mocowaniem lub dźwiganiem

2. Zabawa lub gra bieżna albo skoczna

3. Zabawa lub gra rzutna, kopna albo z podbijaniem

4. Zabawa lub gra skoczna lub bieżna o mniejszym natężeniu (jak w pkt. 2 była skoczna to teraz bieżna)

3. Część końcowa (6min):

1. Ćwiczenia korygujące postawę

2. Zabawa uspokajająca

3. Ćwiczenia porządkowo- wychowawcze (sprzątanie, podsumowanie)

Rola poszczególnych gier i zabaw:

orientacyjno - porządkowe:

- kształtują szybkości reakcji, spostrzegawczość, orientację na sygnały wzrokowe i słuchowe, umiejętność skupienia uwagi, karność,

- uczą reguł, norm zachowań;

na czworakach:

- sprzyjają prawidłowemu kształtowaniu fizjologicznych krzywizn kręgosłupa oraz kształtowaniu prawidłowej postawy ciała,

- wzmacniają aparat kostno - stawowo - więzadłowy,

- kształtują zwinność, siłę,

- wzmacniają mięsnie brzucha i tułowia;

bieżne:

- korzystny wpływ na aparat ruchu, układ oddechowy i krążenia, przemianę energii,

- podnoszą wydolność fizyczną ustroju, usprawniają funkcje wegetatywne,

- kształtują szybkość, wytrzymałość, zręczność i zwinność;

rzutne:

- rozwijają koordynację wzrokowo-ruchową,

- kształtują siłę, szybkość, koncentrację;

skoczne:

- wzmacniają mięśnie i stawy kończyn dolnych,

- kształtują skoczność, moc i siłę w połączeniu z biegiem czy rozbiegiem, zręczność, koordynację nerwowo-ruchową,

- rozwijają cechy charakteru: pewność siebie, odwagę;

kopne:

- kształtują koordynację ruchowo-wzrokową, szybkość, siłę, wytrzymałość, szybkość reakcji,

- kształtują umiejętność współpracy i współdziałania,

- uczą świadomej dyscypliny;

mocowanie i dźwiganie:

- kształtowanie siły, wytrzymałości,

- wyrabiają u dzieci odwagę i pewność siebie;

Zasady prowadzenia ćwiczeń kształtujących (rozgrzewka)

- wolne- bez przyborów, z przyborem, na przyrządach

- należy pamiętać o 8 powtórzeniach ćwiczenia- daje minimalny efekt, bez 8 powtórzeń nie ma żadnych efektów

- pokaz równocześnie z objaśnieniem

- ćwiczenia w płaszczyźnie strzałkowej pokazujemy bokiem

- do jednego zestawu ćwiczeń stosujemy jeden przybór

- ustawienie uczniów i nauczyciela- nauczyciel powinien być ustawiony tak, aby był dobrze widziany i słyszany przez wszystkich uczniów (przy rozsypce należy wyznaczyć konkretny obszar)

- podczas demonstrowania ćwiczeń obowiązuje obraz lustrzany

- należy przechodzić od ćwiczeń mniej intensywnych do bardziej intensywnych

- forma prowadzenia zajęć powinna być dostosowana do możliwości percepcyjnych dzieci

Zasady operowania przyborami

1. Podczas rozdawania przyboru należy ściśle określić co należy z przyborem zrobić (np. każde dziecko, które otrzyma piłkę siada skrzyżnie, piłkę wkłada do koszyczka, ręce kładziemy na głowę).

2. Przygotowanie przyborów w łatwo dostępnym miejscu o określonej.

3. Przybory muszą być w dobrym stanie technicznym.

4. Możemy rozdawać kiedy zespół jest zatrzymany lub w ruchu.

- w pudełku- przechodzimy i każdy bierze przybór

- my stoimy- dzieci maszerują i biorą

- rozrzucone- każdy bierze sobie jeden przybór

Zasady operowania przyrządami (drabinki, materace, ławeczki, kozioł, skrzynia)

W klasach młodszych dzieci mogą dźwigać tylko do 3 kg, a dzieci przedszkolne do 1 kg- nadmierne dźwiganie hamuje wzrost!

1. Ustawione w bezpiecznych odległościach od siebie, kaloryferów, ścian, okien.

2. Tory do biegów nie mogą się przecinać.

3. Wyznaczamy konkretne osoby do przyniesienia przyrządów i wskazujemy miejsce ustawienia i hasło.

Metody nauczania zadań ruchowych

Metody dzielimy na 3 grupy:

1. Odtwórcze (reproduktywne)- ścisłe odtwarzanie ruchu, zadanie ruchowe jest ściśle określone, nie ma odstępstw od wzoru, doskonałe do nauczania technik ruchu, korekcji wad postawy rzadko stosowane w rehabilitacji w pracy z małymi dziećmi;

* Metoda naśladowcza – ścisła

Nauczyciel stawia uczniów w sytuacji zadaniowej w wyniku nakazów i poleceń. Nauczyciel ściśle określa zadanie – ćwiczenie, a uczniowie ściśle je odtwarzają (naśladują pokazany ruch). Wielokrotne powtarzanie wzoru ruchowego powoduje ukształtowanie się nawyku ruchowego. Uczniowie są przedmiotem manipulacji nauczyciela.

* Metoda zadaniowa – ścisła

Nauczyciel stawia uczniów w sytuacji zadaniowej ścisłej, tzn. w takiej, w której uczniowie odczuwają wewnętrzną potrzebę osiągnięcia ściśle określonego przez nauczyciela celu. Uczeń patrzy jak poprawnie wykonuje ćwiczenia nauczyciel, a następnie sam próbuje je poprawnie wykonać.

* Metoda programowanego uczenia się

Metoda jest podobna do metody zadaniowej ścisłej. Różnica polega na tym, iż program osiągnięcia celu nauczyciel podaje nie ‑na żywo, lecz w postaci broszury, tablic informacyjnych, fragmentu filmu instruktażowego, a uczeń samodzielnie uczy się, kontroluje, koryguje i ocenia się.

2. Aktywizujące (proaktywne/ usamodzielniające)- zadanie ruchowe jest częściowo określone; rozwija wyobraźnię, samodzielność i pamięć; Aktywizacja uczniów w procesie wf wymaga stawiania uczniów w takich sytuacjach zadaniowych, które dla nich będą atrakcją i zgodne z ich potrzebami rozwojowymi. Ponadto uczniowie powinni wykonywać zadania w miarę możliwości samodzielnie, by uczyć się samokontroli i samooceny własnego działania.

* Metoda zabawowa naśladowcza

Nauczyciel stwarza sytuację zadaniową polegającą na wywołaniu u dzieci potrzeby naśladowania określonego przedmiotu czy zjawiska, którego istotą jest określony ruch, np. naśladowanie zwierząt, różne zawody ludzi itp.. Zadaniem dzieci jest naśladowanie owego przedmiotu czy zjawiska według własnego wyobrażenia I inwencji. Metoda ta wprowadza dobry nastrój w grupie.

* Metoda zabawowa – klasyczna

Dzieci stawiane są w sytuacji zadaniowej przez nauczyciela, który podaje fabułę zabawy, kroków tanecznych lub przepisy gry i odpowiednie czynności organizacyjne (celem przygotowania terenu zabaw i gier oraz przyborów). W tej sytuacji zachowanie się uczniów jest swobodne i samodzielne. Jedynymi ograniczeniami są fabuła i przepisy, np. siatkówka, koszykówka itp..

* Metoda bezpośredniej celowości ruchu

Nauczyciel stwarza sytuację zadaniową, polecając uczniom wykonanie prostego zadania w odpowiednio dobranej pozycji wyjściowej. Celem bezpośrednim dla uczniów jest wykonanie zadania. Właściwy cel jest znany tylko nauczycielowi. Używa się tutaj wyrazów z życia codziennego takich jak: podaj, połóż, sięgnij, podrzuć, dotknij, np. przy utrzymaniu piórka w powietrzu: dla dziecka celem jest utrzymanie piórka, a dla nauczyciela celem jest ćwiczenie oddechowe.

* Metoda programowanego usprawniania się

Ćwiczący czuje potrzebę usprawniania się, w wyniku której podejmuje określony program działania (np. na ścieżce zdrowia- przejdź na drugą stronę, ale nie jest podane jak to zrobić). Rolę regulatora czynności usprawniających sprawuje środowisko (teren, przyrządy, tablice orientacyjne itp.). Wykonanie konkretnych zadań wymaga pełnej inwencji usprawniającego się. Metoda ta nie nadaje się na rozgrzewkę, jest to metoda usprawniająca, uczy samodzielności i myślenia.

3. Twórcze- zadanie ruchowe w ogóle nie jest określone, nie ma ograniczeń, włączamy kreatywność, odwagę, twórczość. Do najistotniejszych cech metod twórczych należą:

- pełna samodzielność uczniów w rozwiązywaniu zadań i problemów ruchowych,

- zadania dla podmiotu mają charakter zadań otwartych, tzn. zupełnie nieznanych, z którymi spotykają się po raz pierwszy,

- czynnikami motywującymi uczniów do działania są: informacje, aspiracje, oczekiwania (użyteczność działań), konflikty informacyjne oraz wyniki własnych czynności, mających charakter nagród i kar,

- uczeń stosuje w procesie działania samokontrolę i samoocenę oraz zdobywa podstawy ustawicznego samodoskonalenia się.

* Metody problemowe

Nauczyciel stawia uczniów w sytuacji problemowej, to znaczy w takiej, z którą uczniowie spotykają się po raz pierwszy i nie znają sposobu jej rozwiązania. Uczniowie samodzielnie analizują sytuację, tworzą programy (pomysły) rozwiązania problemu i weryfikują jego poprawność w praktycznym działaniu, np. złożenie literek z ciał w zespołach 4 osobowych. Może być problem otwarty z kilkoma rozwiązaniami, lub problem zamknięty z jednym rozwiązaniem.

* Metody ruchowej ekspresji twórczej (twórca Rudolf Laban, Karl Orff)

Nauczyciel stawia uczniów w sytuacji zadaniowej, którą uczniowie powinni samodzielnie, twórczo rozwiązać, przy czym każde rozwiązanie zademonstrowane przez ucznia uważa się za poprawne. Zadania polegają na inscenizacji określonych tematów ruchowych mimiką. Zajęcia tego rodzaju dotyczą następujących tematów: wyczucie świadomości własnego ciała, świadomości ciężaru i siły,

opanowania przestrzeni, rozwijanie wyczucia płynności ruchu, ciężaru ciała oraz przestrzeni i czasu,

kształtowania umiejętności współdziałania z partnerem lub grupą.

Formy podziału zespołu:

* losowy- kiedy nie zależy nam na sprawności uczniów, stosowany do zabaw i gier gdzie sprawność nie ma znaczenia, np.

- odliczanie

- automatyczny (np. ta połowa po jednej stronie, druga połowa po drugiej)

- przez ćwiczenia musztry (idą w dwuszeregu- jedynki osobno, dwójki osobno)

- rozdanie różnokolorowych przyborów (szybki podział)

istotne, gdy w grupie nie ma dużych dysproporcji fizycznej sprawności

* celowy- dobieramy pod względem sprawności oraz zachowania, kiedy jest taka potrzeba dobieramy dzieci mniej sprawne z bardziej sprawnymi (by różnicować stopnie trudności); kiedy robimy zastępy stałe- stały podział na określony czas, dzieci już wiedzą gdzie usiąść- funkcje zastępowego- ma pilnować porządku w szatni, ma zbierać przybory, liczyć punkty swojego zespołu;

* kiedy uczniowie wybierają się sami- podział taki wymaga dużego wyczucia i taktu. Najlepiej, gdy nauczyciel wybierze osoby słabe- kozły ofiarne, takie które są wycofane, gdyż mając możliwość wyboru drużyny takie osoby zostaną podbudowane, wzroście poczucie ich wartości; na samym końcu, gdy zostaną już najsłabsi nauczyciel musi wkroczyć i sam przydzielić te osoby do zespołów, żeby nie czuły się one niechciane;

Formy prowadzenia zajęć:

a) frontalna- Jest to sposób prowadzenia lekcji polegający na tym, że wszyscy uczniowie w tym samym czasie i miejscu wykonują identyczne ćwiczenia. Nauczyciel określa pozycję wyjściową i końcową ćwiczenia, czas, ilość powtórzeń, przerwę pomiędzy ćwiczeniami, jak również steruje intensywnością ćwiczenia – regulując tempo ćwiczeń. Frontalny sposób prowadzenia zajęć znajduje zastosowanie przede wszystkim w czasie rozgrzewki lub ćwiczeń kształtujących, w nauczaniu lub doskonaleniu prostych umiejętności ruchowych, realizacji ćwiczeń pomocniczych lub przygotowawczych - niewymagających asekuracji nauczyciela. Formę frontalną należy łączyć z metodami reproduktywnymi realizacji zadań ruchowych, czyli metodą naśladowczo-ścisłą, zadaniowo-ścisłą i programowanego uczenia się.

b) zespoły- Jedna z najczęściej występujących form prowadzenia zajęć. Polega na podziale klasy na dwa lub więcej zespołów ( max 3-4 zespoły) oraz przydzieleniu konkretnych zadań ruchowych do wykonania. Ćwiczenia wykonywane przez poszczególne zespoły mogą być takie same (tryb równoległy) lub inne (tryb zmienny). Główny cel lekcji powinien być realizowany na stanowisku (stacji ), na której znajduje się nauczyciel. Pozostałe stacje mogą mieć charakter ćwiczeń przygotowujących lub pomocniczych. Czas ćwiczeń oraz sposób przechodzenia pomiędzy stacjami określa nauczyciel (np. gwizdek na start i na zmianę, przechodzenie do innej stacji np. na raka itp.). Forma zajęć w zespołach daje bardzo dobre rezultaty w powiązaniu z metodą zadaniowo-ścisłą, programowanego uczenia się oraz metodą problemową.

c) zespoły z zadaniem dodatkowy- doskonale sprawdza się przy licznej grupie uczniów; W formie tej dąży się do ograniczania i eliminowania przerw i przestojów występujących często w sytuacji, gdy uczeń czeka na swoją próbę. W celu zwiększenia intensywności lekcji oraz efektywnego wykorzystania czasu zajęć stosuje się dodatkowe zadania. Uzyskanie pozytywnych efektów takiego sposobu prowadzenia ćwiczeń wymaga od nauczyciela znajomości pewnych zasad, które należy przestrzegać przy doborze ćwiczeń dodatkowych:

· zadania dodatkowe muszą angażować inne partie mięśni w porównaniu z realizacją zadania głównego

· uczeń wykonuje zadanie dodatkowe dopiero po zadaniu głównym na stacji i wstępuje do zespołu

· zadania dodatkowe mogą mieć charakter ćwiczeń wyrównawczych lub usprawniających

· wykonywanie zadań dodatkowych nie powinno wymagać ochrony współćwiczących lub nauczyciela

· ćwiczenia dodatkowe muszą być proste, łatwe i znane ćwiczącym

· zadania dodatkowe powinny wdrażać ćwiczących do samokontroli i samooceny

Stosowanie formy zajęć w zespołach z dodatkowymi zadaniami wymaga także odpowiedniego miejsca i przestrzeni.

d) stacyjna/strumieniowa- Polega na ustawieniu na określonej przestrzeni szeregu stacji, na których będą wykonywane ustalone ćwiczenia. Uczniowie strumieniem ( jeden za drugim ) realizują zadania ruchowe. Przerwa następuje dopiero po pokonaniu całego toru – wszystkich stacji. Przygotowanie torów polega na wykorzystaniu dostępnego sprzętu i urządzeń sportowych, które nauczyciel ustawia w określony sposób. Tory przeszkód mogą mieć charakter zamknięty lub otwarty. Forma stacyjna znajduje zastosowanie przede wszystkim w usprawnianiu organizmu. Tor przeszkód bardzo dobrze rozwija koordynację, szybkość, zwinność. Nie nadaje się do nauki nowych zadań ruchowych.

e) obwodu ćwiczebnego- Należy do bardzo intensywnych sposobów prowadzenia zajęć ruchowych. Podobnie jak w formie stacyjnej tu również należy przygotować szereg stanowisk w układzie zamkniętym. Po przygotowaniu obwodu ćwiczebnego nauczyciel rozstawia ćwiczących na poszczególnych stanowiskach tak, że jedni uczniowie będą na pierwszej stacji a inni na ostatniej. Uczeń lub grupa ćwiczących przebywa na danej stacji przez określony czas (zazwyczaj od 30 s do 1 minuty,), albo do wykonania określonej ilości powtórzeń, potem następuje przerwa i uczniowie przechodzą do następnej stacji. W zależności od celu obwody ćwiczebne należy ukierunkowywać na rozwijanie szybkości, siły, koordynacji ruchowej, wytrzymałości, mocy, gibkości itd.