Lignany i kumaryny
Lignany
kwas gwajaretynowy- występuje w żywicy Resina Guajaci (żywica gwajakowa)z drewna Guajacum officinale (gwajakowiec właściwy lub lekarski,gwajak właściwy)z rodziny Zygophyllaceae (parolistowate)
podofilotoksyna- występuje w żywicy Resina Podophylli (Podophyllinum) (podofilina)otrzymywanej z Podophyllum peltatum (stopkowiec tarczowaty) i Podophyllum emodi (stopkowiec himalajski) z rodziny Berberidaceae (berberysowate)
peltatyny- występują w żywicy Podophyllum peltatum (stopkowiec tarczowaty), ma działanie cytostatyczne (czyli przeciwnowotworowe)
sezamina- występuje w oleju sezamowym (Oleum Sezami) (olej sezamowy)
Resina Podophylli: (podofilina)
żywica gromadząca się w organach podziemnych Podophyllum peltatum (stopkowiec tarczowaty) i Podophyllum emodi (stopkowiec himalajski)
surowiec zawiera związki lignanowe pochodne podofilotoksyny
działanie: silnie przeczyszczające, środek przeciw brodawkom, cytostatyczne (LAKSANS-działanie przeczyszczające)
Lignany Schizandra chinensis: (cytrynowiec chiński)
krzew pochodzący z Chin należący do rodziny Schizandraceae (cytryńcowate)
zawiera ponad 30 związków lignanowych określanych nazwą lignoidy
działanie: antyhepatotoksyczny, stosowane w leczeniu wirusowego zapalenia wątroby
Kumaryny
Surowce kumarynowe:
Herba Meliloti (ziele nostrzyka)
Fructus Ammi visnagae (owoc aminka egipskiego)
Fructus Ammi majoris (owoc aminka większego)
Herba Asperulae (ziele marzanki)
Cortex Fraxini (kora jesionu)
Herba Abrotani (ziele bylicy bożego drzewka)
Flos Hippocastani (kwiat kasztanowca)
Cortex Hippocastani (kora kasztanowca)
Herba Rutae (ziele ruty)
Radix Archangelicae (korzeń arcydzięgla litwor)
Radix Pimpinellae saxifragae (korzeń biedrzeńca mniejszego)
Radix Pimpinellae majoris (korzeń biedrzeńca większego)
kumaryna- występuje w Melilotus officinalis (nostrzyk lekarski żółty)z rodziny Fabaceae, Asperula odorata (marzanka wonna) z rodziny Rubiaceae (marzanowate), Hierochloe odorata (trawa żubrówka)z rodziny Poaceae (trawy,wiechlinowate); ma działanie spazmolityczne, przeciwobrzękowe, uspokajające, uszkadza wątrobę, kancerogenny ( SEDATYWNE-uspokajające)
melilotozyd- występuje w Melilotus officinalis (nostrzyk lekarski ,żółty)
umbeliferon- występuje w Chamomilla recutita (rumianek pospolity) z rodziny Asteraceae
herniaryna-występuje w zielu Herniaria glabra (połonicznik nagi)z rodziny Caryophyllaceae(goździkowate)- Herba Herniariae (ziele połonicznika nagiego)oraz w Chamomilla recutita (rumianek pospolity)z rodziny Asteraceae
eskuletyna- występuje w korze Aesculus hippocastanum (kasztanowiec zwyczajny, biały)z rodziny Hippocastanaceae, w korze Fraxinus sp. (jesion)z rodziny Oleaceae(oliwkowate), w korzeniach Cichorium intybus(cykoria podróżnik) z rodziny Cichoriaceae (cykoriowate)
cykoryna- występuje w korzeniach Cichorium intybus (cykoria podróżnik)
skopoletyna- występuje w Scopolia carniolica (lulecznica kraińska)z rodziny Solanaceae(psiankowate), ma działanie cytostatyczne i hipotensyjne
skoparon- występuje w Artemisia scoparia(bylica miotłowa) z rodziny Asteraceae, ma działanie hipotensyjne
dafnina- występuje w pączkach liściowych Daphne odora (wawrzynek wilcze łyko kabutogiku)z rodziny Thymelaceae (wawrzynkowate)i w korze Daphne mezereum (wawrzynek wilcze łyko)z rodziny Thymelaceae
fraksyna- występuje w korze Fraxinus excelsior (jesion wyniosły) z rodziny Oleaceae, w korzeniach Diervilla sp. (zadrzewnia)z rodziny Caprifoliaceae (przewiertnikowate), w korze Aesculus hippocastanum (kasztanowiec zwyczajny,biały)
fraksydyna i izofraksydyna- występuje w korze Fraxinus excelsior (jesion wyniosły) i w Herba Abrotani (ziele bylicy bożego drzewka), mają właściwości żółciopędne
ostenol- występuje w korzeniach Archangelica officinalis (arcydzięgiel litwor,andżelika lekarska)z rodziny Apiaceae (selerowate)
Furanokumaryny
bergapten- występuje w Citrus bergamia (cytryna bergamudzka)z rodziny Rutaceae, w Ammi majus (aminek większy), w Apium graveolens (seler zwyczajny), w Heracleum sp. (barszcz)
ksantotoksyna- występuje w Ammi majus(aminek większy) z rodziny Apiaceae, w Ruta graveolens (ruta zwyczajna)z rodziny Rutaceae; środek pobudzający repigmentację skóry w bielactwie, stosowany w łuszczycy skóry
imperatoryna- występuje w korzeniach Imperatoria ostruthium (gorysz miarz) z rodziny Apiaceae, blokuje kanały wapniowe
marmezyna i marmezynina- występuje w owocach Ammi majus (aminek większy)
angelicyna- występuje w korzeniach Archangelica officinalis(arcydzięgiel litwor); ma działanie depresyjne, spazmolityczne i hipotensyjne
Piranokumaryny
wisnadyna- występuje w owocach Ammi visnaga (aminek egipski)z rodziny Apiaceae; działa rozszerzająco na naczynia wieńcowe, spazmolitycznie na mięśnie gładkie oskrzeli i przewodu pokarmowego, zmniejsza stężenie cholesterolu i lipidów we krwi, blokuje kanały wapniowe, stosowana w leczeniu dusznicy sercowej i dychawicy oskrzelowej; wchodzi w skład preparatów: Carduben i Provismine
pteryksyna- występuje w Libanotis condensata z rodziny Apiaceae; ma działanie spazmolityczne, hipocholesterolemiczne i lipolityczne
dikumarol- występuje w Melilotus officinalis (nostrzyk lekarski ,żółty) ; hamuje koagulację krwi
kumestrol- występuje w Medicago sativa (lucerna siewna) z rodziny Fabaceae; ma działanie estrogenne
aflatoksyny- występują w Aspergillus flavus(grzyb pleśniowy); ma właściwości kancerogenne
bergenina- występuje w kłączach Bergenia crassifolia (bergenia grubolistna)z rodziny Saxifragaceae; ma działanie sedatywne na OUN
Herba Meliloti: (ziele nostrzyka)
rośliną macierzystą jest Melilotus officinalis(nostrzyk lekarski) i Melilotus altissimus (nostrzyk wyniosły)z rodziny Fabaceae
surowiec zawiera melilotozyd
działanie: rozmiękczające (emolliens), przeciwzapalne, wpływa na krążenie żylne
preparaty: Emplastrum Meliloti
Fructus Ammi visnagae: (owoc aminka egipskiego)
rośliną macierzystą jest Ammi visnaga (aminek egipski)z rodziny Apiaceae
surowiec zawiera piranokumarynę- wisnadynę
działanie: rozszerzające na naczynia wieńcowe i nerkowe, spazmolityczne w dychawicy oskrzelowej, dusznicy bolesnej i kamicy nerkowej, przeciwastmatyczne
preparaty: Tinctura Ammi visnagae, Kelastmin, Kelicardina, Intal
Fructus Ammi majoris: (owoc aminka większego)
rośliną macierzystą jest Ammi majus (aminek większy)z rodziny Apiaceae
surowiec zawiera takie kumaryny jak: ksantotoksynę, bergapten, imperatorynę, izopimpinelinę, marmezynę, marmezyninę, lamatynę, amminiol, skopoletynę
działanie: stosowane w bielactwie skóry (vitiligo), łuszczycy (psoriasis), w repigmentacji skóry
preparaty: Metoxalen, Meladinine, Beroxan
Herba Asperulae: (ziele marzanki)
rośliną macierzystą jest Asperula odorata (marzanka wonna)z rodziny Rubiaceae
surowiec zawiera kumarynę
działanie: słabo moczopędne, aromatyzujące
Radix Archangelicae: (korzeń arcydzięgla litwor)
rośliną macierzystą jest Archangelica officinalis (arcydzięgiel litwor)z rodziny Apiaceae
surowiec zawiera angelicyną, imperatorynę, bergapten, izopimpinelinę
działanie: blokuje kanały wapniowe
Radix Pimpinellae saxifragae: (korzeń biedrzeńca mniejszego )
rośliną macierzystą jest Pimpinella saxifraga (biedrzeniec mniejszy)z rodziny Apiaceae
surowiec zawiera umbeliferon, skopoletynę, bergapten, ksantotoksynę, pimpinelinę, izopimpinelinę
działanie: stosowany w chorobach dróg oddechowych i do płukania jamy ustnej
Herba Abrotani: (ziele bylicy bożego drzewka)
rośliną macierzystą jest Artemisia abrotanum (bylica bożego drzewka) z rodziny Asteraceae
surowiec zawiera izofraksydynę, skopoletynę, umbeliferon
działanie: żółciotwórcze, żółciopędne
preparaty: Artecholin
Cortex Fraxini: (kora jesionu wyniosłego)
rośliną macierzystą jest Fraxinus excelsior (jesion wyniosły) z rodziny Oleaceae
surowiec zawiera fraksynę, fraksydynę, eskulinę, eskuletynę
działanie: słabo moczopędne, przeciwreumatyczne