3  03 2014 Instytucje stanisławowskie, klasycyzm francuski

Ogólna charakterystyka czasów stanisławowskich (1764 – 1795 – okres panowania ostatniego króla elekcyjnego, Stanisława Poniatowskiego)

W czasach stanisławowskich nastąpił rozkwit umysłowy i kulturalny.
Przyczyniły się do tego następujące czynniki:

Ignacy Krasicki Satyra do króla”

Powstała w 1779 roku. Krasicki przesłał ta satyrę królowi, który przebywał wówczas w Gdańsku, aby zapoznał się z tekstem i zaakceptował jego treść. Wiersz oparty jest na koncepcie (pomyśle), Krasicki posłużył się asteizmem, rodzajem dowcipu, pochwałą w formie zarzutów. Narrator tej satyry, wymieniając 5 wad głowy królewskiej, tak naprawdę podkreśla dobre cechy monarchy. Przybiera maskę głupiego sarmaty, który krytykuje jego zalety nie widząc wielkości króla, tym samym ośmieszając się. Tekst wymierzony przeciwko królowi, w rzeczywistości wymierzony był w ciemnotę sarmacką. Zarzuty Krasickiego wymienione w tekście: Poniatowski jest królem elekcyjnym, a nie dynastycznym; król jest Polakiem, a nie obcokrajowcem; król jest za młody (kiedy obejmował tron, miał 30 lat); król jest za dobry i zbyt łagodny, a to siła decyduje o sukcesie politycznym; król jest zbyt mądry, dużo czyta i otacza się ludźmi uczonymi (według ciemnego sarmaty król powinien jedynie dobrze się bić).

W 2013 roku ukazały się po raz pierwszy „Pamiętniki króla Stanisława Poniatowskiego”. Król napisał je w XVIII wieku, aby poinformować cywilizowany świat o tym, co zrobiła Rosja. Pamiętniki przez ponad 100 lat przechowywane były w Rosji i miały klauzulę tajności, gdyż Rosja nie chciała, aby świat dowiedział się o jej poczynaniach wobec Polski. Pierwszy tom pamiętników został wydany za sprawą rosyjskiego naukowca, który odnalazł i udostępnił teksty.

Trzy utarte znaczenia słowa „klasyczny” w odniesieniu do literatury:

  1. Działa klasyczne to takie dzieła, które zaleca się młodzieży do czytania w szkołach

  2. Dzieła klasyczne to utwory autorstwa największych pisarzy dawnej literatury narodowej (kanon „arcydzieła” i „arcy – nazwiska”)

  3. Dzieła klasyczne to utwory pisarzy starożytnych (greckich i rzymskich) lub dzieła pisarzy współczesnych wzorujące się na autorach starożytnych

  4. Klasycyzm francuski – grupa pisarzy piszących i tworzących we Francji w drugiej połowie XVII w. , za czasów panowania Króla Ludwika XIV (1660 – 1685). Klasycyzm francuski przeciwstawiano później literaturze i sztuce romantycznej. Klasycyzm jest sztuką umiaru, jasności ładu, równowagi, zdrowia, podczas gdy nową sztukę romantyczną uważa się za przesadną, gwałtowną, niezrozumiałą i chorą.Choroba w tym wypadku jest synonimem sztuki romantycznej.

  1. Środowisko społeczne ograniczone do dworu królewskiego i do miasta Paryża.

  2. Ograniczone audytorium – była to sztuka skierowana do kilku tysięcy (zaledwie), dobrze wykształconych i światłych osób. Było to tzw. publiczność koneserów, elita dworska, która rozumiała wysoką sztukę.

  3. Wspólnota porozumienia i gustów – artyści pisali na zamówienie (najczęściej zamówienie króla), „towarzystwo wzajemnej adoracji”.

  4. W klasycyzmie podejmowany tematy piękna, problematykę moralną, etyczną, psychologiczną, naturę człowieka. Kierowano się hasłem „aktualność prawdziwa to wieczność”. Unikano tematów politycznych i religijnych, gdyż były niewygodne i niebezpieczne (za krytykę religii czy państwa, można było trafic do więzienia lub wypaść z łask króla)

  5. Gatunki obowiązujące w nurcie: gatunki literatury wysokiej (satyry, ody, maksymy, mowy oraz tragedie). Król lubił również oglądać komedie, nadwornym pisarzem był Moliere.

Jean de La Fontaine (1621 – 1695) – wybitny francuski bajkopisarz. Był autorem bajek zwierzęcych, które wydał w 12 księgach. Napisał w sumie 240 bajek. Wzorował się na Ezopie Frygu, a bajkę narracyjną doprowadził po perfekcji. Posługiwał się puentą, morałem i analizował psychikę ludzką pod postacią zwierząt (np. „Lis i winogrona” – lis deprecjonuje wartość rzeczy, której nie może osiągnąć „taaakie ludzkie”).

Książe Francois de La Rochefoucauld (1645 – 1696) – zasłynął jako autor sentencji i aforyzmów. Pochodził ze znakomitego szlacheckiego rodu, buł typowym dworakiem, pojedynkowicznem i hazardzistą. Podczas jednego z pojedynków stracił oko (poprzez kulę posłaną przez konkurenta w walce). Po tych wydarzeniach zamknął się w sobie i spisał maksymy. Wydał je w tomie pt. „Maksymy”, w roku 1655. W Polsce pod tytułem „Rozważania i uwagi moralne”. Mottem całego tomu stał się aforyzm: „Nasze cnoty są najczęściej jedynie przybranymi przywarami”. W swojej twórczości pokazuje jak często posługujemy się maską obłudy, którą zakładamy na twarz, aby grać pozory. „Miłość własna jest największym z pochlebców”, „Mamy wszyscy dość siły, aby znosić nieszczęścia cudze”, „Zło, które czynimy, nie ściąga na nas tylu prześladowań i nienawiści, co nasze zalety”

Nicolas Boileau – Despreaux (1636 – 1711). Stworzył traktat wierszem, wzorowany na Horacym, przykład tzw. poetyki normatywnej, w którym autor ukazywał wzorce pisania dobrych utworów na modłę antyczną. Polskim odpowiednikiem „Sztuki Poetyckiej” była „Sztuka Rymotwórcza” Franciszka Ksawerego Dmochowskiego

Jean Racine (1639 – 1699) – nadworny tragediopisarz króla Francji, Franciszka XIV. Naywany był też dramaturgiem kobiet, ponieważ bohaterkami jego utworów były kobiety. Mówiono na niego również „Francuski Eurypides”, ponieważ wzorował się na tragediach antycznych tego pisarza. Najsłynniejszą tragedią Racinea jest Fedra, sztuka o nieszczęśliwej miłości bohaterki do swego pasierba, które kończy się samobójstwem.

Pierre Corneille (1606 – 1684) – autor Cyda, był bliższy nurtowi romantycznemu, Szekspirowi.


  1. Marek Borucki „W kręgu króla Stanisława”

  2. Z wywiadu z Józefem Henem, autorem książki „Mój przyjaciel król”


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
5  03 2014 ?finicje klasycyzmu
Interna 26.03.2014, weterynaria, 4 rok, notatki 2014
Wykład 3 03 2014
Laborki 03 2014
Wykład 3  03 2014
6  03 2014 Ogólna charakterystyka polskiej poezji XVIII w
Prawo konstytucyjne& 03 2014
Makroekonomia 03 2014
Postępowanie?m wykład  03 2014
Wykład 2 03 2014
9 & 03 2014 Utopia
Wykład 4 03 2014
17 03 2014 Jaskowskaid 17194 Nieznany (2)
wykład 4 03 2014 anatomia wyk 4
8 & 03 2014 Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki Krasicki
9 Pismo do SKRM 27 03 2014
Zajęcia  03 2014
Prawo konstytucyjne 03 2014

więcej podobnych podstron