PSYCHOTERAPIA

FORMY PSYCHOTERAPII

FORMY PSYCHOTERAPII:

• psychoterapia indywidualna

• psychoterapia rodzinna

• psychoterapia grupowa

PSYCHOTERAPIA INDYWIDUALNA

Podstawowa technika pracy

DIALOG TERAPEUTYCZNY

PSYCHOTERAPIA RODZIN

Terapia rodzin nie jest jednorodnym nurtem terapeutycznym

Praca z małżeństwem i rodziną jako pomoc jednostce

-psychoanaliza

-terapia poznawczo-behawioralna

-terapia bazująca na doświadczeniu

Terapia systemowa

patologia przypisana do całego systemu rodzinnego

PSYCHOTERAPIA GRUPOWA

Termin „psychoterapia grupowa” wprowadził Moreno, twórca psychodramy. Punktem wyjścia jest założenie, że źródłem zaburzeń psychicznych człowieka są nie tylko jego wewnętrzne konflikty, ale także patologiczne interakcje zachodzące między nim a grupą np. rodzinną. Korekcja tych zaburzeń powinna zatem odbywać się także w analogicznej grupie, jaką staje się grupa terapeutyczna. W niej zachodzą interakcje i uruchamiane są procesy nazywane dynamiką grupy.

ZAŁOŻENIA:

problemy psychologiczne mają źródło

• w relacjach z innymi ludźmi

• i w tych relacjach się przejawiają

GRUPA PSYCHOTERAPEUTYCZNA

NIE JEST PROSTĄ SUMĄ

POSZCZEGÓLNYCH JEDNOSTEK

Grupa jest podstawowym instrumentem terapeutycznym.

CEL:

Uświadomienie zachowań i wzorców funkcjonowania w relacjach

z innymi może stanowić podstawę do istotnej zmiany i rozwoju.

PODSTAWA ZMIANY:

• SIŁY istniejące w małych grupach społecznych mogą być wykorzystywane w celu prowokowania pożądanych zmian u jej uczestników

• NORMY kreowane przez grupę

NORMY GRUPOWE

Normy, czyli zbiór zasad regulujących sposoby funkcjonowania grupy i  zachowania pacjentów, mogą zostać przejęte z zewnątrz, np. narzucone przez instytucję, bądź zostać wytworzone przez samą grupę.

Normami różnią się od grup zadaniowych, towarzyskich itp.

NORMY W GRUPIE TERAPEUTYCZNEJ

• Dotrzymywanie tajemnicy grupowej, nie udzielanie informacji o innych poza grupą

• Słuchanie siebie z uwaga i udzielanie wsparcia.

• Otwartość indywidualna.

• Eksplorowanie indywidualnych głębokich doświadczeń, w tym uznawanych społecznie za trudne, wstydliwe.

• W pewnej fazie samoistnie uczestnicy przyjmują normę akceptacji i tolerancji różnorodności osobowości, wartości, celów i zachowań.

Źródłem bodźców jest terapeuta, poszczególni pacjenci, jak i sama grupa. Interwencje terapeuty w grupie psychoterapeutycznej stosowane są w sposób świadomy, planowy i systematyczny. Istotnym elementem funkcjonowania grupy jest wspólny cel.

KOMUNIKACJA W GRUPIE

ZADANIOWA

• dotyczy identyfikacji problemu

• dotyczy podejmowania decyzji

• dotyczy wyrażania negatywnych emocji,

• dotyczy wyrażania pozytywnych emocji

CECHY GRUPY TERAPEUTYCZNEJ

• zdolność do wywołania poczucia przynależności i zaangażowania;

• zdolność grupy do kontrolowania, karania i nagradzania uczestników;

• zdolność grupy do określania rzeczywistości dla każdego członka;

• zdolność grupy do wywołania, pobudzania i uwalniania silnych emocji;

• możliwość podziału władzy i wpływu w grupie;

• zdolność grupy do stworzenia tła dla społecznych porównań i wymiany informacji zwrotnych.

CELE GRUPOWE;
JEDNOSTKOWE-WSPÓLNE

• poprawa stanu zdrowia pacjentów

• usunięcie lub zmniejszenie występujących objawów

• zmiana postaw

• zmiana osobowości leczonych pacjentów

• zaspokojenie potrzeb tak indywidualnych, jak i  całej grupy

STRUKTURA GRUPY- LICZEBNOŚĆ

Optymalna liczba pacjentów mieści się w granicach od 6 do 12 osób. Optymalna liczba pacjentów stwarza możliwość kontaktu „twarzą w twarz”, przejawiania aktywności przez każdego z uczestników i  swobodniejszego wypowiadania się.

KRYTERIA DOBORU DO GRUPY TERAPEUTYCZNEJ

(zazwyczaj kilka kryteriów jednocześnie)

• różnorodność osobowości( zawsze nawet tam gdzie jest wspólny zewnętrzny problem)

• wiek

• problematyka odbiegająca od przeciętnego składu grupy (podobieństwo problemów ważne dla spójności grupy)

• lokalizacja kontroli (w grupie więcej korzystają ci, którzy uczą się pod wpływem wymiany, stymulacji i nawet presji-ekstrawertycy)

• zewnętrzne problemy( grupy homogenne: zaburzenia jedzenia, radzenia sobie ze stresem, chorzy psychosomatycznie, rodzice chcący lepiej pełnić funkcje wychowawcze)

STRUKTURA GRUPY-CHARAKTER

• Grupy zamknięte

• (praca bardziej intensywna, głębsze przeżycia, większa

• odpowiedzialność, pacjenci wspólnie przechodzą

• przez określony proces rozwoju, większe zaangażowanie

• terapeutów, większa różnorodność form pracy)

• Grupy otwarte

• (bardziej ustabilizowane cele, bardziej

• ukonstytuowane normy funkcjonowania)

• Grupy półotwarte, maratonowe, treningowe

• (nakierowane na określony cel)

Struktura nieformalna

Każdy z pacjentów w trakcie procesu grupowego przyjmuje różne funkcje i role. Następuje nieformalna weryfikacja użyteczności i sprawności pełnienia roli i dokonuje się ustalenie pewnej hierarchii. Pojawienie się dwóch struktur prowadzi często do konfliktu, który jest podejmowany i rozwiązywany przez całą grupę. Pacjenci mają wtedy okazję do uświadomienia sobie, jaką rolę pełnią w grupie, jak się z niej wywiązują, jak są postrzegani przez innych pacjentów, co w znacznej mierze przyczynia się do korekcji dotychczasowych zachowań.

FAZY ROZWOJU GRUPY PSYCHOTERAPEUTYCZNEJ

I - Faza orientacji i zależności.

Domaganie się od terapeuty informacji na temat funkcjonowania grupy

Poznawanie swoich oczekiwań, potrzeb i możliwości ich zaspokajania

Pojawianie się pierwszych relacji pomiędzy jej uczestnikami

Ustalanie pierwszych obowiązujących zasad funkcjonowania grupy

Przyjmowane są przez poszczególnych członków grupy różne funkcje i role

KSZTAŁTOWANIE SIE RÓL W GRUPIE

• Lider zadaniowy

• Lider emocjonalny

• Obserwator

• Błazen grupowy

• Bard grupowy

• Kozioł ofiarny

• Dobry uczeń

• Opozycjonista

• Wyraziciel nastojów grupowych

• Stabilizator emocji grupowych

• Sumienie grupy

• Dziecko grupowe

II - Faza konfrontacji i buntu.

Eskalacja konfliktów wewnątrzgrupowych

Pojawia się jawna złość i krytyka wobec terapeuty w związku z niespełnieniem przez niego roli „kierownika grupy”

Wyłaniają się coraz wyraźniej role poszczególnych członków grupy

Pacjenci toczą walkę między sobą o pozycję lidera

Dochodzi do jawnej konfrontacji, w której dominuje wyrażanie emocji negatywnych. Treścią konfrontacji są oczekiwania, cele, normy i zajmowanie różnych ról

Konflikty i antagonizmy wyciszają się i dochodzi do wzajemnej akceptacji i spoistości grupy. Uczestnicy ustalają własne, obowiązujące normy i przyjmują role, właściwe dla siebie i grupy.

III - Faza spójności i aktywności zadaniowej

Grupa mając wspólne normy i cele jest na tyle spójna, że może podejmować i realizować wytyczone przez siebie zadania

Wzrasta odpowiedzialność i aktywność członków grupy, co umożliwia pogłębioną eksplorację problemów indywidualnych

Pacjenci stają się coraz bardziej świadomi swoich możliwości i tym samym poszerzają repertuar własnych zachowań.

IV - Faza współpracy

Pacjenci, świadomi własnych możliwości, sprawnie realizują zadania

Pacjenci osiągają największy wgląd, co umożliwia modyfikację postawy i zmianę dotychczasowego zachowania.

CZYNNIKI LECZĄCE W PSYCHOTERAPII GRUPOWEJ (Yalom)

• Dostarczanie informacji

• Wzbudzanie nadziei

• Poczucie podobieństwa

• Altruizm

• Korektywna rekapitulacja rodziny pierwotnej

• Czynniki leczące w psychoterapii grupowej (Yalom)

• Udzielanie informacji zwrotnych

• Naśladowanie

• Interpersonalne uczenie

• Spójność grupy

• Odreagowanie

CZYNNIKI LECZĄCE W PSYCHOTERAPII GRUPOWEJ (Orlinsky i Howard)

• kontrakt terapeutyczny

• interwencje terapeutyczne

• związek terapeutyczny

• otwartość pacjenta

• efekty interwencji i związku terapeutycznego występujące podczas sesji

PSYCHOTERAPIA GRUPOWA WYMIAR STYLU PRACY TERAPEUTY

EMOCJONALNA STYMULACJA

(zachęcanie do wyrażania uczuć)

OPIEKA

(gotowość do udzielania oparcia)

ORIENTACJA POZNAWCZA

(nadawanie znaczeń przeżyciom)

FUNKCJA WYKONAWCZA

(wyznaczanie celu, kontrolowanie reguł)

Wyniki badań na temat psychoterapii grupowej

skuteczna metoda leczenia zaburzeń emocjonalnych

75% osób które poddały się leczeniu uzyskuje poprawę

40% samoistna remisja

Główne czynniki leczące

odreagowanie

wgląd

interpersonalne uczenie

spójność grupy

---