DYDAKTYKA

27.02.10

Wychowanie łączy się z nauczaniem

Podstawą w działaniu dydaktycznym jest cel..

By proces edukacji przebiegał prawidłowo musimy stosować spiralę edukacyjną.

Spirala edukacyjna =>

1. określenie zadań i celów kształcenia

2. zaplanowanie systemu oceny (jakie wiadomości uczeń musi mieć na daną ocenę) jakie oceny za jaką odpowiedź – muszą być wcześniej przygotowane pytania

3. przygotowanie do zajęć i wdrożenie programu kształcenia => przeprowadzenie zajęć

4. przeprowadzenie ewaluacji (wartościowanie, ocena, pomiar sytuacji)

Czym jest cel kształcenia?=> on określa to, co uczący się powinien wiedzieć a czego nie umiał, nie wiedział przed rozpoczęciem kształcenia

Cele kształcenia (one wyznaczają co uczący powinien wiedzieć) = cele uczenia się

Cel kształcenia – to oczekiwany rezultat końcowy (finalny). To nie jest opis ani streszczenie programu nauczania., to rezultat końcowy lekcji

Są trzy rodzaje celów: ogólne, pośrednie, szczegółowe

Cele ogólne (instytucjonalne) – opis co jest produktem końcowym szkoły

Cele pośrednie –

Cele szczegółowe (operacyjne) (działania dydaktyczne) – wynikają ze szczegółowych działań i ich wyniki podlegają obserwacjom

Najistotniejszą przy formułowaniu celów jest odpowiedniość => zgodność z potrzebami

Systemy klasyfikacji celów:

1. umiejętności praktyczne

2. postawy (umiejętności komunikowania się, współżycia z innymi)

3. umiejętności intelektualnych i wiedzy

W każdej dziedzinie są różne poziomy

Ad2) postawy – w praktyce => stosunek osoby do innych i do przedmiotu

Najniższym poziomem w dziedzinie postaw jest poziom wrażliwości – zawiera wrażliwość na występowanie pewnych zjawisk, wyższy poziom – reagowania , najwyższy poziom – internalizacji => wchodzenie w sytuację drugiej osoby

Ad1) umiejętności praktyczne:

Najniższy poziom – poziom naśladowania => kopiuje je

Wyższy poziom – opanowanie wykonywanej czynności

Najwyższy poziom – automatyzm => biegłość, jego działania wymagają małego nakładu energii

Ad3) umiejętności intelektualne:

Najniższy poziom – poziom wiedzy

Wyższy poziom – poziom interpretacji

Najwyższy poziom – rozwiązywanie problemów

13.03.2010

Szczegółowe cele kształcenia:

zadanie przy którym ustalamy kryterium

• podstawową cechą szczegółowego celu kształcenia jest odpowiedniość (odpowiedni do potrzeb)

• cel musi być jednoznaczny:

- wykonalny

- obserwowalny

Cele formułuje się na piśmie (przewodnik), nie używamy czasownika a bezokoliczniki: wiedzieć, rozumieć, ocenić, napisać, zbudować, wyszczególnić, porównać, zestawić

Dydaktyka łączy się z wychowaniem.

Ocenianie – ewaluacja czyli wartościowanie

• Konieczność stałego sprawdzania nabytych wiadomości, co wyzwala systematyczne uczenie się

• Po każdej lekcji powinno być zadanie domowe

• Forma sprawdzenia powinna być odpowiednia do treści

• Opieranie się na wypowiedziach ustnych jest b. ryzykowne, ponieważ nie mamy argumentu w przypadku konfliktu między rodzicami czy władzami oświatowymi

• Ewaluacja to proces ciągły, powinien być systematyczny

• Przy ocenianiu zadaniem naszym jest przekonanie uczniów, że kształcenie jest skierowane na szersze cele niż zdobycie dyplomu czy sama ocena

• Ewaluacja ma nastawić ucznia na przezwyciężanie siebie

• Rywalizacja między innymi uczniami nie może być celem ewaluacji

• Reguła dotyczące oceniania: bardzo ścisłe określenie, że w żadnym wypadku nie możemy użyć ewaluacji przeciw uczniowi

• Nie możemy za złe zachowanie obniżać oceny z przedmiotu

• Nigdy nie należy interesować się staraniami ale ostatecznym wykonaniem zadania

• Ewaluacja jest informacją zwrotną dla ucznia

• Może powodować modyfikację uczenia się

• Określa sukces albo niepowodzenie

• Jest informacją zwrotną dla nauczyciela

Przeprowadzając jakikolwiek sprawdzian należy uwzględnić czynnik praktyczności:

- czas na pisanie sprawdzianu

- czas na opracowanie pytań

- obliczenie i interpretacja wyników

- łatwość zastosowania

Błędy popełniane przy sprawdzianach:

• Banalność - zadania, pytania, które są małą próbą tego co powinien umieć uczeń

• Bezpośredni – błąd w sformułowaniu pytania

• Dwuznaczność – uczeń poświęca więcej czasu na zrozumienie pytania niż na odpowiedź

• Przedawnienia? – nauczyciel zmusza ucznia do udzielania odpowiedzi, które się jemu podobają

• Błąd niezamierzonej aluzji – w pytaniu zawarta odpowiedź

Czynniki zewnętrzne, które powinniśmy wyeliminować przy sprawdzianach:

- skomplikowane pytania

- kwiecistość stylu

- zgadywanie

- pytania pułapki

Porównania zalet i wad różnego rodzaju sprawdzianów:

• Pytania ustne i odpowiedzi ustne:

- zaletą jest bezpośredni kontakt, co daje uczniowi szansę uwzględniania okoliczności łagodzących (np. uspokojenie zdenerwowania), nauczyciel ma swobodę w przenoszeniu akcentów, może pytać jak uczeń doszedł do danej odpowiedzi

- wady:

Nie mają standaryzacji, możliwość faworyzowania przez kontakt osobisty, nadmierny wpływ czynników postronnych, niewielu nauczycieli umie pytać ustnie, nadmierna czasochłonność (największa wada)

27.03.2010

Zalety pisemnego sprawdzianu wielokrotnego wyboru:

• Łatwe i szybkie podliczanie wyników

• Informacja zwrotna dla ucznia i nauczyciela

Wady:

• Wymaga czasu i przygotowania

• Nie naprowadza na odpowiedzi

• Nie opłaca się przy niewielkiej grupie uczniów

Esej:

• Przy przedmiotach humanistycznych

• Temat w formie pytania

• Temat w formie zagadnienia, bez sugestii, wcześniejszego komentarza

• Nie daje informacji o wiedzy

• Jest czasochłonny

• Trudno ocenić

Oceny

Niedostateczny (1) – nie posiada wiadomości i umiejętności wymaganych w programie, braki uniemożliwiają dalszą naukę, uczeń jest pasywny, wykazuje niechęć do nauki

Dopuszczający (2) – uczeń ma braki w wiadomościach i umiejętnościach, ale może uczestniczyć w dalszej nauce

Dostateczny (3) – uczeń nie posiada pełnych wiadomości i umiejętności, ale wykonuje ćwiczenia i zadania o podstawowym stopniu trudności

Dobry (4) – uczeń nie posiada pełnych wiadomości i umiejętności, ale te które ma potrafi stosować i jest w tym samodzielny

Bardzo dobry (5) – uczeń ma pełny zakres wiedzy i umiejętności, sprawnie się nią posługuje, jest samodzielny, potrafi ją wykorzystać w praktyce

Celujący (6) – uczeń spełnia wymagania ponadprogramowe, wiedza jego wykracza

Przy ustalaniu oceny zawsze trzeba brać pod uwagę aktywność na lekcji, jego zaangażowanie i chęć do pracy.

Nauczanie (def) – proces, wzajemne oddziaływanie między nauczycielem a uczącym się, odpowiedzialnym za nie jest nauczyciel- ona organizuje pracę uczniów

Celem nauczania jest – spowodowanie oczekiwanych zmian w zachowaniu ucznia, szeroko pojętych

• Pomoc uczącym się w nabyciu, utrzymaniu i wykorzystaniu zdobytej wiedzy

• Wytworzenie właściwych nawyków, kształtowanie postaw

Sposoby uczenia (metody):

• Przez mówienie do kogoś

• Przez rozmowę

• Przez pokazywanie uczącemu się sposobów

• Metody, które stawiają ucznia w sytuacji aktywnego uczenia się są lepsze jeśli uczeń sam jest aktywny w zdobywaniu wiedzy – zdobędzie jej więcej

Warunek ułatwiający uczenie się:

• Atmosfera – buduje ją nauczyciel – zachęcająca do aktywności

• Zachowanie nauczyciela w stosunku do uczniów powinien cechować optymizm i pozytywny stosunek do uczniów, trzeba dodawać im wiary, zachęcać a nie zniechęcać, pozytywnie odnosić się do różnic w poglądach w poglądach, nauczyć się tolerancji dla niedoskonałości uczniów, zachęcać do otwartości umysłów, trzeba przyzwyczajać uczniów do samooceny – bo uczenie się tak naprawdę kontroluje samouczący się, uczenie się jest sprawą indywidualną, jest zależne od ogólnego stanu osoby uczącej się

Funkcje nauczyciela:

• Nauczyciel powinien być dostępny dla ucznia

• Musi być krytyczny

• Musi określić cele szczegółowe nauczania

• Systematyczna ocena pracy uczniów => kryterium ocen

• Przygotowywać pomoce naukowe i materiały dydaktyczne

• Dawać przykład uczniom (sumienny, kulturalny)

Integracja oddziaływań dydaktyczno-wychowawczych:

• Współpraca na linii dyrektor – nauczyciel

• Podmiotowe traktowanie ucznia

• Obowiązkiem nauczyciela jest realizować równolegle z nauczaniem wychowanie

• Programy nauczania są przeładowane, wiec nauczyciele rezygnują z wychowania na rzecz nauczania

• Kontakt z rodzicami

• Problem – teoretyczne założenie kształcenia wielostronnego????

Proces dydaktyczny żeby był wielostronny musi uwzględniać podstawowe funkcje człowieka:

• Poznawanie, odkrywanie, przeżywanie, zdolność dokonywania zmian

Do realizacji tych funkcji niezbędne są 4 rodzaje aktywizacji:

• Recepcyjna

• Intelektualna

• Emocjonalna

• Praktyczna

Funkcja poznawcza i aktywność recepcyjna => odbieranie sygnałów i informacji, musimy umieć je selekcjonować)- umiejętność słuchania, patrzenia. Uczeń odbiorcą informacji

- Odkrywanie => aktywności intelektualnej, uczniowie sami poszukują i dochodzą do prawd, do informacji

- Przeżywanie – aktywność emocjonalna – umiejętność odczuwania radości, wzruszenia, zadumy nad czyimś postępowaniem, dokonywanie postaw etyczno moralnych

- Zdolność do zmieniania – aktywność praktyczna – praktyczne poznawanie rzeczywistości i jej zmienianie

Trzeba rozwijać wszystkie 4 typy aktywności uczniów!!!!

(zaznaczam w planie zajęć jaką aktywność rozwijam na danej lekcji)

Każdy z tych typów aktywizacji pracy to inny układ lekcji => tok dydaktyczny, tok lekcji

N- aktywny nauczyciel – tok podający

U – aktywni uczniowie – tok problemowy (poszukujący)

E – aktywne emocje – tok eksponujący

P – aktywność praktyczna – tok praktyczny

Inny porządek lekcji, pewne elementy wspólne będą się powtarzać, ale reszta różna.

Urozmaicamy lekcje – proces dydaktyczny

10.04.2010

Tok lekcji, układ lekcji, przebieg lekcji

Są 4 rodzaje układu lekcji:

N – tok podający – ogniwa lekcyjne

1. Powitanie i sprawy organizacyjne 5-

2. Sprawdzenie pracy domowej, przygotowanie uczniów do lekcji 10 –

3. Nawiązanie do tematu nowej lekcji, uświadomienie uczniom celu lekcji

4. Opracowanie nowego materiału 20

5. Synteza lekcji

6. Podanie tematu i omówienie????

U – tok problemowy – samodzielne dochodzenie do informacji

1. Powitanie i sprawy organizacyjne

2. Tworzenie sytuacji problemowej

3. Formułowanie problemu

4. Formułowanie hipotezy roboczej

5. Logiczna i empiryczna weryfikacja

6. Sprawozdanie

7. Zadanie pracy domowej

E – tok eksponujący – prawidłowy rozwój uczuciowy, jaka jest hierarchia wartości – musimy to uczniom uzmysłowić, szacunek, odpowiedzialność, żal, niepokój

1. Powitanie i sprawy organizacyjne przygotowanie uczniów do odbioru treści, informacje o utworze lub autorze

2. Eksponowanie utworu lub dzieła

3. Analiza dzieła, utworu

4. Formułowanie i uzasadnienie ocen (uczniowie oceniają i uzasadniają swój osąd)

5. Omówienie i podanie pracy domowej – zastosowanie wiadomości z lekcji

24.04.2010

P – tok praktyczny – pracuje się tak, aby uczeń nauczył się jak postępować, jak działać w konkretnych życiowych warunkach, zastosować wiedzę teoretyczną w praktyce

Ma swój układ:

1. Powitanie i sprawy organizacyjne

2. Uświadomienie uczniom danej umiejętności

3. Podanie reguł działania

4. Wzorcowy pokaz przez nauczyciela

5. !! Rozpoczęcie pracy wykonywanej przez uczniów- pierwsze czynności uczniów, które muszą być wykonywane pod naszą kontrolą, ewentualnie skorygowane bezpośrednio przez nas jeśli były nieprawidłowe – (tylko początek)- samodzielne czynności ucznia

6. (tylko dla tego toku) Kontrola i ocena na tej samej lekcji – jedyna lekcja, z której nie ma pracy domowej. Ci uczniowie, którzy nie zdążą wykonać pracy na lekcji, kończą ją w domu, ale nie dostają za to dodatkowej oceny, nie ma podnoszenia oceny. Jeśli nie dokończą pracy – czyli nie wykonają polecenia dostają ocenę niedostateczną

(o tym wszystkim wcześniej uprzedzamy uczniów)

Notatka z lekcji – zapis z lekcji, Co się w nim mieści?- numer lekcji, data, temat (w sformułowanie tematu dobrze jest angażować uczniów), treść (ściśle związana z celami szczegółowymi lekcji, najistotniejsze wiadomości, kompendium wiedzy, krótka notatka, b. zwięzła, syntetyczna – absurdem jest dyktowanie tego co jest w książce

Metody nauczania – sposób nauczania=> układ czynności wykonywanych, by osiągnąć zamierzony cel, ułatwiający przyswojenie przez uczniów podawanych treści. Metody są charakterystyczne dla danego toku. Niezależne od tego - warunki determinujące używanie danej metody dydaktycznej np. liczebność klas, charakter treści nauczania, baza dydaktyczna, poziom intelektualny uczniów, samopoczucie nauczyciela, wiek uczniów, poziom wiedzy nauczyciela

Analiza metod:

Metody podające:

1. Opis (szczegółowy a nie powierzchowny), zwrócenie uwagi na istotę rzeczy opisywanej – łączy się z darem ścisłej obserwacji i gruntownego spostrzegania, przy opisie używamy czasu teraźniejszego

2. opowiadanie – charakterystyczna jest tu fabuła – akcja, nauczyciel opowiada uczniom o jakimś wydarzeniu, starając się dobierać słowa odpowiednio – musimy przestrzegać chronologii wydarzeń i tego żądać od uczniów (unikać dygresji – zakłócają porządek i utrudniają zrozumienie uczniom), używamy zdań prostych, można wzbogacić pomocami

3. pogadanka – to jest „niby” rozmowa, pytając znamy odpowiedź ucznia, uczniowie udzielają nam odpowiedzi, a my ją znamy, od uczniów uzyskujemy informacje, stosowana w różnych momentach lekcji, w sytuacjach kiedy treści są dobrze znane obustronnie

4. wykład – w szkołach podstawowych, gimnazjach tą metodą się nie pracuje!!!!!

Wykład nie jest dla szkół nawet maturalnych

• wymaga umiejętności dokonywania selekcji

• wymaga skupienia uwagi przez słuchacza

• uczeń nie potrafi szybko pisać więc nie może pisać notatek

Cechy charakteryzujące wykład:

- posługiwanie się językiem zrozumiałym dla uczących się

- zawsze starać się mówić wolniej o rzeczach, których nie znają

- w czasie wykładu musimy mieć stały kontakt z uczącym się

- trzeba być oszczędnym w gestach

- pamiętać by estetycznie wyglądać

- im młodsi uczniowie, tym bardziej zwracać uwagę aby starać się zachowywać dobry nastrój

- w pracy dydaktycznej występuje lęk przed wystąpieniami publicznymi (trema), narasta gdy mówimy o sprawach trudnych

- unikać tematów niepewnych

Metody problemowe: pogadanka, dyskusja, praca z tekstem, „burza mózgów”, metody sytuacyjne, gry dydaktyczne, metody trybunału

Dyskusja – wymiana poglądów na jakiś temat, roztrząsanie jakiś poglądów. Zakładam, że ktoś ma swoje zdanie na temat, który ma być dyskutowany. Dyskusje, można zacząć w V kl, bo dopiero uczą się argumentacji, trzeba przestrzegać zasady kultury dyskusji, każdy zabierający głos musi mieć zapewnione bezpieczeństwo, najgorsza jest ironia, prowadzenie dyskusji wymaga argumentacji,, nie wybierać tematów mocno kontrowersyjnych

Zagajenie – wbicie kija w mrowisko, dyskusja właściwa, czyli uczniowie wypowiadają się co myślą o danej kwestii, zachęcać nieśmiałych uczniów do zabierania głosu, podsumowanie i wyciągnięcie wniosków,

Metoda trybunału – rolą jej jest uczenie argumentacji

Metoda pracy z tekstem – uczniowie mają analizować tekst w trakcie lekcji, uczący czyta cicho tekst na lekcji, nauczyciel wyjaśnia trudne wątki, podaje pytania do danego tekstu

22.05.2010

Tok eksponujący – założeniem jest rozwój uczuciowy, skłonienie do refleksji i rozważań, rozwijanie wrażliwości

Metody toku eksponującego - Metoda specyficzna dla tego toku – metoda inscenizacji – stosować tu chwyty sceniczne np. podkład muzyczny, przygaszone światło, nie wolno powielać pomysłów, trzeba mieć inwencję, przygotowanie od strony technicznej musi być dobrze przemyślane

Metody toku praktycznego -

Zasady nauczania – normy nauczania, obowiązują wszystkie każdego nauczyciela i w każdym przedmiocie

6 lub 7

Zasada poglądowości - zdefiniował ją Komeński – ma charakter uniwersalny (jak i inne)

1. Podstawa – łączenie słowa z rzeczą, słowo wsparte obrazem, przedmiotem, trzeba przygotować dobre warunki ucznia

2. zasada samodzielności – samodzielność działania, samodzielność myślenia

myślenie reproduktywne – niesamodzielne

myślenie produktywne – samodzielne

Pozwalamy uczniom na samodzielność myślenia, nie ograniczamy ich

1. zasada wiązania teorii z praktyką - wiązanie abstrakcji z konkretem, np. umieć zastosować poznane reguły

2. zasada stopniowania trudności (zasada przystępności) – informacje dostosowane do uczniów – język, zakres informacji

3. zasada indywidualizacji (uczniów) – dostosowanie uczenia do możliwości ucznia

4. zasada trwałości wiedzy (efektywności) – sprzyja trwałości wiedzy :- stosunek ucznia do nauczyciela (pozytywny), gdy stosuje się powtórzenia – lepiej się zapamiętuje, uczyć się małymi porcjami

5. (nieobowiązkowa) zasada aktywnego udziału uczniów w procesie nauczania

Ważne jest nasze emocjonalne zaangażowanie w prowadzenie lekcji, nasz stosunek do ucznia.

By podtrzymać uwagę ucznia :

- utrzymywać kontakt wzrokowy z uczniem

- reagować spojrzeniem, gestykulacją, mimiką – nie tylko słowem

Konspekt lekcji:

1. Część ogólna – (ma się znaleźć):

1. temat lekcji bieżącej

2. cel dydaktyczny (szczegółowy) i cel wychowawczy (szczegółowy??) – dokładnie co ma wiedzieć uczeń

3. metody nauczania

4. środki (narzędzia) i materiały (pomoce) dydaktyczne

5. literatura dla ucznia

1. Część szczegółowa

Lp	Nazwa (ogniwo)	Czas	Czynności nauczyciela	Czynności ucznia

Dydaktyka – zagadnienia

1) czym jest dydaktyka ogólna i czym się zajmuje
2) Czym są dydaktyki szczegółowe (metodyki)
3) Spirala edukacyjna
4) Cele kształcenia : ogólne, pośrednie, szczegółowe
5) Poziomy kształcenia
6) Zasady nauczania
7) Metody nauczania
8) Środki dydaktyczne i materiały dydaktyczne
9) Formy kształcenia
10) Konspekt lekcji- jak ma wyglądać
11) Dobór treści kształcenia

Metody nauczania

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Skocz do: nawigacji, szukaj

Metody nauczania to celowo i systematycznie stosowany sposób pracy nauczyciela z uczniami, który umożliwia uczniom opanowanie wiedzy wraz z umiejętnością posługiwania się nią w praktyce, jak również rozwijanie zdolności i zainteresowań poznawczych uczniów.

Dobór metod nauczania zależy od:

• wieku uczniów;

• treści nauczania;

• celów i zadań pracy dydaktyczno-wychowawczej;

• organizacji i środków, których zamierza użyć nauczyciel.

Każda z metod nauczania zawiera dwa elementy:

• przygotowanie materiału nauczania,

• praca z uczniami.

Podział wg Cz. Kupisiewicza z dodanymi metodami aktywizującymi:

• metody oparte na słowie: wykład, opowiadanie, pogadanka, opis, dyskusja, praca z książką;

• metody oparte na obserwacji i pomiarze: pokaz, pomiar;

• metody oparte na praktycznej działalności uczniów: laboratoryjna, zajęć praktycznych;

• metody aktywizujące: burza mózgów, sytuacyjna, inscenizacji, problemowa itp.

Podział stosowany obecnie w opracowaniach pedagogicznych.

• Metody podające:

  • wykład informacyjny: służy do do przekazywania informacji w sposób usystematyzowany;

  • pogadanka: rozmowa nauczyciela z uczniem w toku której nauczyciel przedstawia określone treści, stawia pytania a uczniowie odpowiadają;

  • opowiadanie: polega na przedstawieniu tematu o określonej akcji i w czasie; powinno być realizowane żywo i barwnie;

  • opis;

  • prelekcja;

  • anegdota;

  • odczyt;

  • objaśnienie lub wyjaśnienie.

• Metody problemowe:

  • wykład problemowy;

  • wykład konwersatoryjny;

  • klasyczna metoda problemowa;

  • Metody aktywizujące:

    • metoda przypadków;

    • metoda sytuacyjna;

    • inscenizacja;

    • gry dydaktyczne:

      • sumulacyjne;

      • decyzyjne;

      • psychologiczne;

    • seminarium;

    • dyskusja dydaktyczna:

      • związana z wykładem;

      • okrągłego stołu;

      • wielokrotna;

      • burza mózgów;

      • panelowa;

      • metaplan.

• Metody eksponujące:

  • film;

  • sztuka teatralna;

  • ekspozycja;

  • pokaz połączony z przeżyciem.

• Metody programowane:

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem maszyny dydaktycznej;

  • z użyciem podręcznika programowanego.

• Metody praktyczne:

  • pokaz;

  • ćwiczenia przedmiotowe;

  • ćwiczenia laboratoryjne;

  • ćwiczenia produkcyjne;

  • metoda projektów;

  • metoda tekstu przewodniego;

  • seminarium;

  • symulacja.

Funkcje metod nauczania [edytuj]

Metody spełniają następujące funkcje:

• służą zapoznaniu uczniów z nowym materiałem;

• zapewniają utrwalenie zdobytej wiedzy;

• umożliwiają kontrolę i ocenę stopnia opanowania wiedzy.

nauczanie - według Okonia to planowa i systematyczna praca nauczyciela z uczniami, polegająca na wywołaniu oraz utrwaleniu zmian w ich wiedzy, dyspozycjach i postępowaniu w wyniku uczenia się, opanowywania wiedzy, przeżywania wartości oraz prowadzenia własnej działalności praktycznej. Jest to intencjonalna działalność związana z procesem kształcenia i wychowania.

Kształcenie - to całokształt czynności oraz procesów umożliwiających ludziom poznawanie przyrody, społeczeństwa i kultury oraz uczestnictwo w ich przekształcaniu i możliwie wszechstronny rozwój własnej sprawności fizycznej, umysłowej, zainteresowań oraz zdolności.

Wychowanie - zakłada celowo organizowane oddziaływania prowadzące do osiągania założonych zmian w funkcjonowaniu jednostki lub całej grupy

Cele kształcenia według W. Okonia

Celem kształcenia ogólnego jest zapewnienie uczniom ich optymalnego rozwoju intelektualnego, chodzi tu zatem o kształtowanie osobowości uczniów. w ujęciu rzeczowym, kształcenie ogólne posiada trzy podstawowe cele:

1. opanowanie podstaw naukowej wiedzy z zakresu przyrody, społeczeństwa, techniki i sztuki na poziomie umożliwiającym zrozumienie zasadniczych rzeczy, zjawisk oraz wydarzeń i procesów

2. ogólne przygotowanie do prowadzenia działalności praktycznej, a więc wykształcenie polegające na opanowaniu podstawowych form działalności praktycznej umożliwiających poznawanie i przekształcanie przyrody, społeczeństwa i kultury

3. kształtowanie naukowych przekonań oraz naukowego światopoglądu; nabywane przez uczniów wiadomości oraz doświadczenia praktyczne (będące obiektywnym budulcem wykształcenia ogólnego) zostają usystematyzowane oraz wartościowane w wyniku czego następuje akceptacja lub odrzucenie ich przez ucznia

Ogniwa procesu kształcenia według W. Okonia

Wyróżnione przez Okonia ogniwa dotyczą poszczególnych momentów procesu nauczania i uczenia się, jego przebiegu oraz pożądanych wyników. Są one sformułowane w postaci dyrektyw postępowania przeznaczonych dla nauczyciela, które są różne w przypadku różnych rodzajów lekcji - podających lub poszukujących.

• ogniwa procesu kształcenia na lekcji podającej:

1. przygotowanie do pracy

2. podanie nowego materiału

3. synteza przekazanego materiału

4. kontrola stopnia opanowania nowych wiadomości przez uczniów (wykrywanie braków i luk w wiadomościach i umiejętnościach uczniów)

Zaletą tego rodzaju lekcji jest to, iż umożliwia on szybkie przekazywanie uczniom pewnej gotowej wiedzy, natomiast wadą - mała aktywność uczniów

• ogniwa procesu kształcenia na lekcji poszukującej:

1. uświadomienie przez uczniów określonej trudności teoretycznej lub praktycznej (pod okiem nauczyciela)

2. sformułowanie problemu

3. sformułowanie możliwych hipotez prowadzących do rozwiązania problemu

4. empiryczna weryfikacja założonych hipotez

5. włączenie nabytych wiadomości oraz umiejętności do posiadanej już wiedzy, utrwalenie oraz zastosowanie ich w toku działalności teoretycznej lub praktycznej

W toku lekcji poszukującej uczeń musi wykazać się samodzielnym myśleniem i działaniem, co zapewnia mu trwalszą wiedzę.

Zasady nauczania

Zasady nauczania- ogólnie przyjęte normy postępowania dydaktycznego dotyczące sposobu realizacji celów kształcenia. Istnieje wiele definicji zasad, w obrębie samej dydaktyki wyróżnić można przynajmniej trzy sposoby ujmowania terminu "zasada":

• twierdzenie oparte na prawie naukowym rządzącym pewnymi procesami

• norma postępowania uznanego jako obowiązujące

• teza wywiedziona z pewnej doktryny

Zatem zasady nauczania to normy prakseologiczne dotyczące poprawnej pracy nauczyciela w procesie dydaktycznym.

Zasady nauczania określają kierunek pracy nauczyciela, ukazują zależności występujące pomiędzy poszczególnymi elementami procesu nauczania i uczenia się. Wyróżnia się następujące zasady nauczania:

• zasada poglądowości - stosowana zarówno w lekcji podającej jak i poszukującej; według tej zasady nie można zastępować słowem rzeczywistości w miejscach, gdzie jest to niewskazane z psychologicznych lub dydaktycznych przyczyn

• zasada przystępności (stopniowania trudności) - wymaga dopasowania nauczania do poziomu rozwoju uczniów

• zasada świadomego i aktywnego udziału uczniów w procesie nauczania i uczenia się - jest najważniejszą normą postępowania dydaktycznego, która nie pozwala nauczycielowi na zastępowanie pracy uczniów swoją pracą oraz wymaga od niego umiejętnego stopniowania trudności zadań stawianych przed uczniami

• zasada systematyczności - decyduje ona o skuteczności świadomych działań ludzi; wymaga od nauczyciela, by systematycznie przygotowywał się do lekcji, dokonywał starannej analizy każdych zajęć oraz wymaga równomiernego zadawanie prac domowych, częstego stosowania sprawdzianów oraz dokonywania ocen wyników nauczania

• zasada trwałości wiedzy uczniów

• zasada operatywności - wymaga od nauczyciela stwarzania sytuacji prowadzących zarówno do przyswajania oraz odtwarzania wiadomości jak i wykorzystywania ich w swojej szkolnej pozaszkolnej pracy

• zasada wiązania teorii z praktyką - dotyczy ona przygotowania uczniów do racjonalnego korzystania z wiedzy teoretycznej w różnego rodzaju sytuacjach praktycznych oraz w przekształcaniu rzeczywistości

Konspekt lekcji powinien zawierać:
1. Temat.
2. Cele (czyli po co ma być ta lekcja)
a) ogólne (np. przekazywanie wiadomości na określony temat),
b) szczegółowe (co chcemy aby uczeń wyniósł z zajęć np. uczeń wie, potrafi, rozumie).
3. Formy pracy (zbiorowa, grupowa, indywidualna).
4. Określenie rodzaju i typu lekcji.
5. Metody (np. dyskusja, wykład, ?burza mózgów?, pogadanka, opowiadanie, pokaz, wyjaśnienie, prezentacja, laboratoryjna, ćwiczeniowa).
6. Środki dydaktyczne ? to wszystkie przedmioty, z których korzystamy podczas realizacji zajęć
7. Przebieg zajęć ? po kolei w punktach to, co będziemy robić. Część wstępna, główna, końcowa (zależy od rodzaju lekcji).

Środki dydaktyczne (środki kształcenia)^[1] – to wszelkiego rodzaju przedmioty oddziałujące na zmysły uczniów, których zadaniem jest ułatwienie poznawania rzeczywistości. Skracają i urozmaicają proces nauczania, wywołując wrażenia i spostrzeżenia, będące tworzywem pozwalającym w krótszym czasie przekazać więcej wiadomości^[2]. Najstarszym i najczęściej używanym środkiem dydaktycznym jest tablica szkolna^[3].

Podział środków dydaktycznych:

• Środki naturalne takie jak okazy z otoczenia przyrodniczego, kulturowego, społecznego, które bezpośrednio przedstawiają rzeczywistość

• Środki techniczne, które pokazują rzeczywistość w sposób pośredni:

  • wzrokowe:

    • tablica szkolna

    • przeźrocza

    • film

    • rysunki

    • fotografie

    • ilustracje z czasopism, folderów itp.

  • słuchowe:

    • nagrania magnetofonowe, płytowe

    • audycje radiowe

  • wzrokowo słuchowe:

    • programy telewizyjne

    • multimedialne programy komputerowe

  • automatyzujące:

    • maszyny dydaktyczne

    • komputery

    • fantomy i modele (np. do wykonywania iniekcji, resuscytacji).

• Środki symboliczne, przedstawiające rzeczywistość za pomocą słowa żywego i drukowanego (w tym podręcznik szkolny), znaków, rysunków technicznych, grafów, map.