Definicje:

3. Podac definicje azymutu w systemie polowkowym

Azymut ciała niebieskiego (CN)- współrzędna w układzie horyzontalnym mierzona w płaszczyźnie horyzontu astronomicznego liczony od południka niebieskiego do koła wierzchołkowego.

Azymut w systemie pełnym – (okrężny) to kąt liczony w płaszczyźnie horyzontu astronomicznego od północnej części południka niebieskiego w kierunku na E do koła wierzchołkowego przechodzącego przez dane ciało niebieskie. W systemie liczenia od 0 do 360*. Zapisywane jako liczba 3-cyrowa (A = 002* A = 027,5*)

Azymut w systemie połówkowym – (półokrężny) kąt liczony w płaszczyźnie horyzontu astronomicznego od widocznej części południka niebieskiego w kierunku na E lub na W do koła wierzchołkowego przechodzącego przez dane ciało niebieskie, w systemie liczenia od 0 do 180* w pełnych stopniach zapisywana jako liczba 3-cyrowa plus miano połówki.

(A = S 029 W, A = N 001,5 E). Widoczna część południka niebieskiego jest zawsze zgodna z szerokością geograficzną obserwatora.

Azymut w systemie ćwiartkowym – kąt liczony w płaszczyźnie horyzontu astronomicznego od północnej lub południowej części południka niebieskiego w kierunku na E lub na W do koła wierzchołkowego przechodzącego przez dane ciało niebieskie; w systemie liczenia od 0 do 90* w pełnych stopniach zapisywany jako liczbę dwucyfrową plus ćwiartki (A= S 02 E))

4. Podac definicje Gryniczowskiego kata czasowego ciala niebieskiego

Miejscowy kąt czasowy (LHA_CN, T_λ) – jest to kąt liczony w płaszczyźnie równika niebieskiego od górnej części południka niebieskiego w kierunku na W, do koła godzinnego przechodzącego przez dane ciało niebieskie, liczone w systemie od 0 do 360*.

Miejscowy kąt godzinny (HA_CN, t_λ) – kąt liczony w płaszczyźnie równika niebieskiego od górnej części południka niebieskiego w kierunku na E lub W do koła godzinnego przechodzącego przez dane ciało niebieskie. Liczone w systemie od 0* do 180*.

Jeżeli LHA_CN < 180* to LHA_CN = HA_CN (oba liczone na W)

Jeżeli LHA_CN > 180* to HA_CN (E) = 360* - LHA_CN (W)

Gryniczowski kąt godzinny CN (T₀) GHA_CN – kąt liczony w płaszczyźnie równika niebieskiego od górnej części południka Greenwich w kierunku na W do koła godzinnego przechodzącego przez dane ciało niebieskie w systemie liczenia od 0* do 360*

HA_CN = LHA_CN = GHA_CN + λ(E/W)

Rektascensja CN (α_CN), wznoszenie proste CN – kąt liczony w płaszczyźnie równika niebieskiego od punktu Barana w kierunku na E do koła godzinnego przechodzącego przez dane ciało niebieskie w systemie liczenia od 0 do 360*.

Gwiazdowy kąt godzinny ciała niebieskiego (SHA_CN) – dopełnienie rektascensji do 360*. To kąt liczony w płaszczyźnie równika niebieskiego od punktu Barana w kierunku na W, do koła godzinnego przechodzącego przez dane ciało niebieskie w systemie liczenia od 0 do 360*.

SHA_CN = 360* - α_CN

GHA♈ + λ(+/-)	GHA♈ + λ(+/-)	GHA♈ + SHACN	GHA♈ - αCN
LHA♈ + SHACN	LHA♈ - αCN	GHACN + λ(+/-)	GHACN + λ(+/-)
LHACN HACN	LHACN HACN	LHACN HACN	LHACN HACN

5. Podaj definicje pierwszego wertykalu. Co nazywamy pierwszym wertykalem?

Pierwszy wertykał – koło wierzchołkowe, którego płaszczyzna jest prostopadła do płaszczyzny południka niebieskiego, oraz przechodzi przez Zenit, Nadir oraz kierunki kardynalne E i W.

6. Podac definicje wysokości biegunowej

Wysokość biegunowa – łuk południka niebieskiego zawarty między widocznym biegunem, a jego rzutem na płaszczyznę horyzontu astronomicznego. Jest równa co do wartości kątowej szerokości geograficznej obserwatora.

7. Co nazywamy amplituda wschodu ciala niebieskiego (definicja)

Amplituda wschodu CN – łuk horyzontu astronomicznego zawarty między punktem wschodu E, a punktem wschodu astronomicznego ciała niebieskiego

Amplituda zachodu CN – łuk horyzontu astronomicznego zawarty między punktem zachodu W, a punktem zachodu astronomicznego ciała niebieskiego.

10. Podac definicje wysokości zliczonej ciala niebieskiego

Wysokość zliczona CN -  wysokość jaką miałoby ciało gdyby obserwator znajdował się w pozycji liczonej

11. Podaj definicje miejscowego czasu gwiazdowego.

Miejscowy czas gwiazdowy (GM) – to okres czasu jaki upłynął od momentu górnej kulminacji punktu Barana na południku miejscowym do danej chwili, liczymy na W (clockwise) od 0 do 24 h. jest funkcją zależną od długości geograficznej obserwatora, nie ma nic wspólnego z jego szerokością.

GM = GU + λ^time

Gryniczowski czas gwiazdowy (GU) – gwiazdowy czas uniwersalny, to okres czasu jaki upłynął od momentu górnej kulminacji punktu barana na południku Greenwich do danej chwili, liczony na W od 0 do 24 h.

GM = GU + λ^time

RÓWNANIE CZASU GWIAZDOWEGO:

GU = GHA♈^TIME = GHA_CN + α_CN

GM = LHA♈^TIME = LHA_CN + α_CN

12. Podac definicje czasu uniwersalnego. Co nazywamy czasem uniwersalnym?

Miejscowy czas słoneczny prawdziwy (TM’) – okres czasu jaki upłynął od momentu DOLNEJ kulminacji słońca prawdziwego na południku niebieskim do danej chwili liczony na W od 0 do 24 h.

Gryniczowski czas słoneczny prawdziwy (TU’) – czas uniwersalny prawdziwy; okres czasu jaki upłynął od momentu DOLNEJ kulminacji słońca prawdziwego na południku Greenwich do danej chwili liczony na W od 0 do 24 h.

TM’ = TU’ + λ^time

13. Podac definicje czasu strefowego.

Czas strefowy (zone time) T_S, ZT – okres czasu jaki upłynął od momentu DOLNEJ kulminacji słońca średniego na południku ŚRODKOWYM danej strefy do danej chwili, liczony na W od 0 do 24 h.

ZT = UT + z

14. Podac definicje retardacji dobowej księżyca

Retardacja dobowa Księżyca – różnica czasu między dwoma kolejnymi tymi samymi zjawiskami Księżyca na tym samym południku.

17. Podac definicje metody wysokościowej. Co nazywamy metoda wysokosciowa?

METODA WYSOKOŚCIOWA: polega na znalezieniu współrzędnych geograficznych punktu H, który powstaje z przecięcia się koła pozycyjnego z ortodromą łączącą rzut CN z pozycją zliczoną P_Z.

METODA SZEROKOŚCIOWA: polega na obliczeniu współrzędnych geograficznych punktu wytycznego B, który powstaje w wyniku przecięcia się AKP z południkiem Pz. Stosujemy kiedy azymut wynosi 000 lub 180, czyli CN jest na południku niebieskim, tj. w czasie kulminacji CN.

Górna kulminacja: φ_{B =} z + δ

z – ujemny kiedy A = 000, z – dodatnia kiedy A = 180.

Dolna kulminacja: φ_{B =} z + (90-δ)

METODA DŁUGOŚCIOWA: polega na wyznaczeniu współrzędnych geograficznych punktu wytycznego L, który powstaje w wyniku przecięcia się AKP z równoleżnikiem Pz.

Stosuje się w granicach A = 085-095 lub 265-275

METODA PRZYPOŁUDNIKOWA: metoda przypołudnikowa - stanowi rozszerzenie metody szerokościowej, która polega na obliczeniu współrzędnych geogr. punktu wytycznego B powstałego w wyniku przecięcia sie AKP(Astr kola poz.) z południkiem pozycji zliczonej otrzymana w wyniku obliczenia alp (astr linia poz.) nie jest równoleżnikiem geogr. obserwowanym, ponieważ pomiar parametru nawigacyjnego jakim jest wysokość astronomiczna ciała niebieskiego h nie nastąpił w momencie kulminacji tego CN.

P_H stosuję się kiedy: h_S ≥ 45° oraz część I wzoru ≥ 15’

Górna kulminacja: H_S = h_S +∆H

Dolna kulminacja: H_S = h_S + ∆H

Tablica 13: wchodzi się φ, odczytuje 100tgφ, wchodzi się δ odczytuje się 100tgδ

Tablica 13a: wchodzi się ↓ HA → K: odczytuje się pierwszy człon poprawki

Tablica 13b: ↓ wysokość przypołudnikowa → I człon z 13a

Tablica 13b ↓ φ → δ_CN – granica stosowania metody przypołudniowej. W minutach czasowych około 0,3058 K

20. Wymienic sposoby identyfikacji cial niebieskich.

Identyfikacja Ciał niebieskich:

- Analityczny; rozwiązanie trójkąta sferycznego paralaktycznego

- graficzny – np. rzut azymutalno-perspektywiczny; rzut Lehara

- tablicowy; HD/HA, ABC

- identyfikatory; identyfikatory płaskie, identyfikatory kuliste,

- mapy, atlasy nieba gwieździstego

ALGORYTMY:

15. Podac algorytm obliczania momentu wystąpienia wschodu księżyca w czasie uniwersalnym i strefowym według polskiego rocznika astronomicznego

Karki dzika

16. Podana jest wysokość zmierzonej gornej krawędzi księżyca. Podac algorytm obliczania wysokości astronomicznej według rocznika.

Kartki dzika

ZADANIA

1. Dane: wspolrzedne pozycji zliczonej, wspolrzedne horyzontalne, wysokość astronomiczna i azymut – wyprowadzić wzor na deklinacje ciala niebieskiego (zrobić rysunek).

8. Podaj wartość i znak szerokości geograficznej na której slonce goruje w zenicie 2-krotnie w ciągu roku

9. szerokość geograficzna= 55˚S. Podac wartość i znak deklinacji ciala niebieskiego, które dla obserwatora na tej szerokości sa cialami okolobiegunowymi

18. Dane: gryniczowski kat czasowy CN = 300˚, gwiazdowy kat czasowy CN = 100˚, deklinacja CN = 30˚S, wysokość astronomiczna CN = 90˚. Podac wspolrzedne geograficzne pozycji obserwowanej.

19. Dane: wysokość astronomiczna CN = 25˚, miejscowy kat godziny CN = 180˚(E/W zależy od nas???), gwiazdowy kat czasowy CN = 95˚, deklinacja CN = 65˚S. Podac szerokość geograficzna miejsca obserwacji.