INNOWACJE NA RYNKACH FINANSOWYCH- W. Gradoń
WYKŁAD I
Kalinowski, Pronobis: Innowacje na rynkach finansowych. CeDeWu, W-wa 2010 r.
Mikołajczyk: Innowacyjność w systemach finansowych.
Antkiewicz, Kalinowski: Innowacje finansowe. CeDeWu, W-wa 2009 r.
Korenik: Innowacyjne usługi banków.
Egzamin:
Znaczenie systemu finansowego we współczesnej gospodarce
Współczesna gospodarka nie może funkcjonować bez efektywnego systemu finansowego.
System finansowy- zbiór rynków, instytucji, instrumentów i regulacji, za pomocą których dokonywany jest obrót papierami wartościowymi, ustalane są stopy procentowe i świadczone są usługi finansowe. Innymi słowy jest to mechanizm współtworzenia i przepływu siły nabywczej między niefinansowymi podmiotami gospodarczymi. System finansowy można podzielić na: rynkowy system finansowy i bankowy system finansowy (pośrednikiem jest bank- on daje kredyty i bierze depozyty). Pierwsze był bankowy system finansowy, a później rynkowy system finansowy Główny podmiot nadwyżkowy- gospodarstwa domowe; główny podmiot deficytowy- przedsiębiorstwa.
System finansowy uważany jest za jedno z najważniejszych osiągnięć współczesnego społeczeństwa, a stanowiąc integralną część systemu ekonomicznego, staje się istotną częścią systemu społecznego
System finansowy
Wyznacza koszt kapitału i wielkość funduszy dostępnych w gospodarce wykorzystywanych w codziennych transakcjach kupna- sprzedaży
Tworzy mechanizmy przepływu funduszy pomiędzy różnymi podmiotami gospodarczymi
Wspiera rozwój gospodarczy
współczesny system finansowy charakteryzuje się wysokim tempem pojawiania się innowacyjnych rozwiązań finansowych
Funkcje systemu finansowego: (różne ujęcia)
Ujęcie w polskiej literaturze:
1. Funkcja monetarna- związana jest z kreacją pieniądza przez sektor bankowy, a następnie przepływem pieniądza pomiędzy różnymi podmiotami za pomocą zorganizowanego systemu płatniczego, m. in. można tu mówić o systemach typu Elixir, EuroElixir, Sorbnet
2. funkcja alokacyjna- realizowana jest zarówno poprzez rynkowy, jak i publiczny system finansowy.
Rynkowy system zapewnia przepływ wolnych środków pieniężnych od podmiotów posiadających nadwyżki funduszy do najbardziej obiecujących podmiotów poszukujących funduszy.
Publiczny system finansowy z kolei umożliwia gromadzenie funduszy niezbędnych do sfinansowania dóbr publicznych, usług i świadczeń społecznych
3. funkcja kontrolna- pozwala na monitorowanie przepływu funduszy w gospodarce pod kątem efektywności ich wykorzystania.
Inne ujęcie funkcji systemu finansowego:
Transfer zasobów pieniężnych w czasie i przestrzeni
Zarządzanie ryzykiem
Rozliczanie transakcji handlowych
Gromadzenie zasobów
Podejmowanie decyzji na podstawie informacji o poziomie cen
Rozwiązywanie problemów wynikających z asymetrii informacji i konfliktu agencji
Cechy rynków finansowych, które przesądzają o efektywności rynków (ich skuteczności) w transferze nadwyżek pieniężnych od podmiotów nadwyżkowych do deficytowych.
Wiarygodność- związana jest ze sposobem przekazywania informacji do inwestorów przez emitentów papierów wartościowych
Przejrzystość- dotyczy sposobu rozliczania transakcji i informowania o tym uczestników rynku
Efektywność- może być rozpatrywana w 3 wymiarach: alokacyjnym, transakcyjnym (operacyjnym) i informacyjnym.
Efektywność alokacyjna oznacza, że kapitał jest przekazywany do sfinansowania najlepszych projektów inwestycyjnych.
Efektywność transakcyjna oznacza, że transakcje kupna- sprzedaży są realizowane po najniższym koszcie (wynikają z rzeczywistych podaży i popytu).
Efektywność informacyjna oznacza, że wszyscy uczestnicy rynku mają taki sam dostęp do informacji, na podstawie których dokonują wyceny instrumentów
Płynność- definiowana jest jako możliwość realizacji transakcji kupna- sprzedaży w dowolnym momencie po ustalonej cenie, bez dodatkowych kosztów. płynność oznacza również niczym nie skrępowaną możliwość zamiany instrumentu na pieniądz i pieniądza na instrument.
Integralność- wynika z ścisłych powiązań występujących pomiędzy instytucjami sprawującymi na rynku różne funkcje (np. pomiędzy giełdą, nadzorcą, domami maklerskimi).
Innowacyjność- w obecnej dobie cecha ta odgrywa szczególne znaczenie i znajduje odzwierciedlenie w liczbie nowych rozwiązań finansowych wdrażanych na rynkach finansowych.
Pojęcie innowacji
Cechą współczesnego systemu finansowego oraz rynków finansowych jest wzmożony proces globalizacji oraz dynamiczny rozwój innowacji finansowych.
Innowacje finansowe wskazywane są również jako jedna z głównych przyczyn kryzysu finansowego.
Wykład II 18-10-2015
Znaczenie innowacji
Innowacje (nowe pomysły, rozwiązania, instrumenty) są wprowadzane w celu zmiany warunków działania podmiotu gospodarczego i poprawy jego sytuacji
Innowacje zwiększają konkurencyjność podmiotu gospodarczego i kreują wartość dla jego właścicieli
Właściwe zarządzanie innowacją – (umiejętnie włączone w proces zarządzania wiedzą, informacją, reputacją oraz zaufaniem) determinuje zrównoważony rozwój współczesnego podmiotu gospodarczego.
Źródłosłów pojęcia innowacje
Wywodzi się z łaciny (innovatio) i oznacza odnowienie lub (innovare) odnawiać.
Innowacja może zatem oznaczać bądź to nowość (np. rzecz nowo wprowadzoną), bądź też proces wprowadzenia czegoś nowego lub cechę nowatorstwa.
Innowacja vs imitacja
Istotą innowacji jest nowość, natomiast imitacja wiąże się z upowszechnianiem innowacji
Innowacja vs wynalazek
Innowacja jest wcielana w życie, wynalazek nie zawsze przekształca się w innowację, gdyż nie zostaje wdrożony
Do innowacji można podchodzić na dwa sposoby:
taktyczny – małe usprawnienia
strategiczny – o tych rozwiązaniach mówi się: to nie ma sensu, to głupie.
O każdej prawdziwej innowacji można powiedzieć:
to się nigdy nie przyjmie,
nikt z tego nie korzysta
to jest absolutnie niesamowite
Czym jest innowacja? Rozwiązanie innowacyjne to takie, które zmienia nasze zachowanie
Pojęcie innowacji
Początkowo pojęcie „innowacja” stosowano do opisania zmian w rozwiązaniach technologicznych tworzących nowe kombinacje środków produkcji, generujących ponad przeciętne stopy zwrotu i w rezultacie wspierające dynamiczny rozwój całej gospodarki.
Tradycyjne podejście do innowacji technologicznych (wprowadzone przez J. Schumpetera) wyróżnia następujące grupy innowacji:
Nowe produkty
Nowe metody produkcji
Nowe rynki zbytu
Nowe źródła surowców
Nowe formy i struktury organizacyjne
Nowe metody zarządzania
Organizacja OECD opracowała własną metodologię wyróżniając cztery typy innowacji:
Produktowe
Procesowe
Marketingowe
Organizacyjne
Innowacje produktowe
To wprowadzenie wyrobu lub usługi, które są nowe lub znacząco udoskonalone w zakresie swoich cech lub zastosowań
Zalicza się do nich znaczące udoskonalenia pod względem specyfikacji technicznych, komponentów i materiałów, wbudowanego oprogramowania, łatwości obsługi lub innych cech funkcjonalnych
Np. innowacje w postaci obligacji zamiennych/ przychodowych, instrumenty pochodne, CDS, ABS, MBS
Innowacje procesowe
To wdrożenie nowej lub znacząco udoskonalonej metody produkcji lub dostawy
Są to znaczące zmiany w zakresie technologii, urządzeń oraz oprogramowania
Celem ich jest obniżenie kosztów jednostkowych produkcji lub dostawy, podniesienie jakości, bądź też produkcja lub dostarczenie nowych lub znacząco udoskonalonych produktów
Np. płatności przez telefon komórkowy, breloczki, karty zbliżeniowe
Innowacje marketingowe
To wdrożenie nowej metody marketingowej wiążącej się ze znacznymi zmianami w projekcie/ konstrukcji produktu lub w opakowaniu, dystrybucji, promocji lub strategii cenowej
Ich celem jest lepsze zaspokajanie potrzeb klientów, otwarcie nowych rynków zbytu lub nowego pozycjonowania produktu danego podmiotu na rynku dla zwiększenia sprzedaży
Np. wykorzystanie możliwości Internetu do promowania usług i produktów
Innowacje organizacyjne
To wdrożenie nowej metody organizacyjnej w przyjętych przez firmę zasadach działania, w organizacji miejsca pracy lub w stosunkach z otoczeniem
Ich celem jest:
Osiągnięcie lepszych wyników finansowych (poprzez redukcję kosztów administracyjnych lub kosztów transakcyjnych, a także obniżenie kosztów dostaw)
Podniesienie poziomu satysfakcji pracowników ( a w konsekwencji podniesienia wydajności pracy)
Uzyskanie dostępu do aktywów niebędących przedmiotem wymiany handlowej
Indywidualizacja podejścia do kategorii innowacji
Nowe rozwiązania w tych czterech kategoriach uznawane są za innowacyjne, jeśli w ten sposób są traktowane przez podmiot stosujący je
Oznacza to, że stosowane rozwiązania mogą być już znane i wykorzystane wcześniej w innych podmiotach
Źródła innowacji
Mogą być analizowane z dwóch perspektyw teorii innowacji:
Popytową
Podażową
Teoria popytowa
Innowacje tworzone są w odpowiedzi na potrzeby zgłaszane przez podmioty gospodarcze poszukujące źródeł przewagi konkurencyjnej w otoczeniu biznesowym (ten rodzaj nowych rozwiązań określany jest terminem innowacji sterowanych popytem)
Zapotrzebowani na innowacje może wynikać z wewnętrznych potrzeb podmiotu gospodarczego zmierzającego do poprawy swojej sytuacji lub też konieczności dostosowania strategii działania do zmian zachodzących w jego otoczeniu
Teoria podażowa
Innowacje tworzone są przez jedną grupę podmiotów ( twórców, dostawców innowacji), a następnie wprowadzane są do drugiej grupy podmiotów- użytkowników innowacji
Innowacje sterowane podażą
Powstają w trakcie procesu składającego się z 3 faz:
Fazy kreatywności
Fazy innowacyjności
Fazy dyfuzji realizowanej w drodze imitacji lub komercjalizacji innowacyjnych rozwiązań
Pojęcie innowacji finansowych
Innowacje finansowe nie są nowym zjawiskiem, ponieważ od początku były one związane z innowacjami technologicznymi, rozwijając się równolegle z nimi.
Związek innowacji finansowych z innowacjami technologicznymi
Z jednej strony rozwój technologiczny i gospodarczy byłby wolniejszy, a poziom zamożności społeczeństwa niższy bez innowacji finansowych
Z drugiej strony zastosowanie innowacji finansowych byłoby ograniczone, gdyby nie popyt na nie wynikający z postępu technicznego
Definicja innowacji finansowych
W większości stosowanych definicji innowacje finansowe przedstawiane są w wąskim ujęciu jako innowacje produktowe.
Innowacje finansowe można definiować jako:
tworzenie nowych instrumentów i usług finansowych oraz nowych form organizacyjnych na bardziej wyrafinowanych rynkach finansowych
cechy innowacji finansowych
Są nietrwałe
Są łatwe do kopiowania
Są obarczone dużym ryzykiem
Nie zapewniają osiągnięcia w dłuższym okresie przewagi konkurencyjnej
Najpierw są wprowadzane na mały (lokalny) rynek, gdzie poddawane są „testowi”, a gdy okaże się efektywna wprowadzana jest na rynek międzynarodowy
Klasyfikacja innowacji finansowych Banku Rozliczeń Międzynarodowych (1986 r)
Innowacje transferujące ryzyko (risk-transferring innovations)- innowacje te redukują ryzyko wbudowane w poszczególne instrumenty
Innowacje zwiększające płynność (liquidity-enhancing innovations) – te (sekurytyzowane aktywa) umożliwiają sprzedaż aktywów kredytowych na rynku wtórnym, poprawiając płynność i strukturę instytucji kredytującej
Innowacje tworzące produkty mające w efekcie cechy papierów wartościowych(equity-generating innovations), gdzie stopa zwrotu nowego produktu jest uzależniona od kondycji emitenta, tj. equity swap
Inny podział innowacji finansowych bazujący na ich naturze
Innowacje systemu finansowego- obejmują zmiany w strukturze systemu finansowego, tworząc nowe rodzaje pośredników finansowych pod względem prawnym i sposobem zarządzania
Innowacje procesowe- które obejmują wdrażanie nowych procesów biznesowych, prowadzących do wzrostu efektywności i poszerzanie rynku nowych klientów
Innowacje produktowe- tworzenie nowych produktów kredytowych, oszczędnościowych, ubezpieczeniowych, pochodnych, mających na celu poprawę efektywności systemu finansowego
Finansowe innowacje produktowe mogą być scharakteryzowane jako:
Całkowicie nowe rozwiązania lub tradycyjne instrumenty, w których nowe elementy konstrukcyjne zostały wprowadzone w celu zwiększenia ich płynności oraz zakresu potencjalnych zastosowań ze względu na lepsze dostosowanie do warunków funkcjonowania
Substytuty tradycyjnych instrumentów poprawiające sytuację podmiotów stosujących je
Instrumenty, które nie mogą być jednoznacznie przypisane do jednego segmentu synku finansowego
Instrumenty, które mogą być stosowane jako zabezpieczenie przed zwiększoną zmiennością parametrów rynkowych
Instrumenty złożone z kilku prostych, tradycyjnych instrumentów finansowych
Instrumenty stosowane w ramach nowych procesów, technik lub strategii finansowych podmiotów stosujących je po raz pierwszy
Inne podejście do innowacji finansowych
Innowacje finansowe można podzielić na:
Innowacje produktowe- czyli nowe finansowe instrumenty, kontrakty, techniki, rynki
Innowacje procesowe- związane z usprawnieniami w procesach dystrybucji papierów wartościowych, rozliczeniach transakcji czy wyceny aktywów
Innowacje zmieniające ryzyko- są tworzone poprzez wyodrębnienie lub połączenie różnych instrumentów w celu otrzymania nowych rozwiązań o zmiennym profilu ryzyka
Kategoria innowacji zmieniających ryzyko obejmuje:
Instrumenty (nowy instrument jest projektowany i tworzony w taki sposób, aby posiadał z góry określona charakterystykę- innowacje ex ante)
Innowacje post-kontraktowe (profil ryzyka ulega zmianie dopiero po zawarciu kontraktu, po wykorzystaniu pierwotnego instrumentu- innowacje ex-post)
Innowacje finansowe w szerokim ujęciu
Innowacje mogą być definiowane jako nowe rozwiązania oraz zmiany w działalności:
Rynków finansowych
Instytucji finansowych
Instrumentów finansowych
Regulacji określających ich funkcjonowanie
Spirala innowacji finansowych
Związki zachodzące pomiędzy poszczególnymi grupami innowacji finansowych są różnorodne i mogą być określane terminem spirali innowacji finansowych
Ogniwa spirali innowacji finansowych
Ogniwo- nowe instytucje finansowe kreują nowe instrumenty finansowe (produkty i usługi)
Ogniwo- stają się one przedmiotem obrotu na nowych rynkach finansowych
Ogniwo- wymusza to nowe regulacje prawne
Ogniwo- zmiany w warunkach rynkowych oraz otoczeniu prawnym prowadzą do powstawania nowych instrumentów finansowych
Ogniwo- pojawiają się nowe rynki i instytucje finansowe specjalizujące się w tych nowych rozwiązaniach
Innowacje finansowe w wąskim i szerokim ujęciu
Innowacje finansowe mogą być zatem stosowane w dwóch znaczeniach
W wąskim ujęciu
Innowacje finansowe definiowane są jako nowe rozwiązania w instrumentach finansowych (całkowicie nowe instrumenty, kombinacje kilku tradycyjnych instrumentów, nowe zastosowania istniejących instrumentów itp.)
W szerokim ujęciu
Innowacje finansowe obejmują nowe rozwiązania w którymkolwiek z elementów systemu finansowego (w obrębie rynków, instytucji, instrumentów i regulacji finansowych)
| Elementy systemu finansowego | Rodzaje innowacji finansowych | Przykłady innowacji finansowych |
|---|---|---|
| Instytucje finansowe | Nowe formy i typy instytucji finansowych | Konglomeraty finansowe, zakłady emerytalne |
| Rynki finansowe | Nowe segmenty rynku finansowego | Rynek instrumentów pochodnych, rynek inwestycji alternatywnych |
| Instrumenty finansowe | Nowe produkty i usługi finansowe* | CIRS, CDS, sekurytyzacja (MBS, ABS), odwrócony kredyt hipoteczny |
| infrastruktura | Nowe rozwiązania infrastrukturalne | Systemy płatności (np. mobilnych), międzyinstytucjonalne platformy obrotu (MTFs) |
| Normy i regulacje | Nowe regulacje prawne i normy środowiskowe | Nowe regulacje rachunkowości(np. zasady wyceny instrumentów finansowych), nowe regulacje dotyczące adekwatności kapitałowej (np. zasady szacowania ryzyka) |
Okoliczności mające wpływ na pojawianie się innowacji finansowych
Gdy tradycyjne rozwiązania są już dłużej niedostępne
Gdy koszty związane z wprowadzeniem innowacji finansowych są niższe od kosztów związanych z wykorzystaniem starych, tradycyjnych rozwiązań
Niedoskonałości rynku finansowego wynikające głównie z asymetrii informacji, kosztów agencji oraz kosztów transakcyjnych
Niedoskonałości rynkowe kreują popyt na rozwiązania pozwalające uczestnikom rynku na ograniczenie ich negatywnych konsekwencji (teoria popytowa)
Niekorzystne rozwiązania podatkowe zmuszające uczestników rynku finansowego do poszukiwania rozwiązań umożliwiających unikanie konieczności płacenia zbyt wysokich podatków
Rosnąca zmienność parametrów rynkowych skłania uczestników systemu finansowego do poszukiwania instrumentów ograniczających poziom ryzyka
Nowe regulacje prawne zmuszające uczestników rynku finansowego do ich zastosowania (czyli do zastosowania innowacji)
Czynniki mające wpływ na pojawianie się innowacji finansowych
Innowacje finansowe sterowane popytem- innowacje finansowe są tworzone w odpowiedzi na potrzeby uczestników rynku finansowego w celu jak najlepszego dopasowania do ich indywidulanych potrzeb i celów
Innowacje finansowe sterowane podażą- innowacje finansowe są oferowane klientom instytucji finansowych (są to zwykle innowacje agresywne dotyczące różnych obszarów finansów: nowe instrumenty i narzędzia inwestowania, oszczędzania, finansowania czy realizacji płatności)
Wykład III
Czynniki mające wpływ na pojawianie się innowacji finansowych
Czynniki wewnętrzne
Wynikają z potrzeb i celów oraz decyzji i zmian w stylu zarządzania uczestników systemu finansowego (zarówno instytucji finansowych, jak i pozostałych podmiotów)
Czynniki zewnętrzne
Wynikają z:
Niedoskonałości rynku finansowego (np. zmiany w środowisku finansowym)
Zmienności otoczenia gospodarczego (regulacje, zmiany oczekiwań klientów, nowe rozwiązania technologiczne)
Wyzwań współczesnej gospodarki
Czynniki kształtujące proces powstawania innowacji finansowych
WYKŁAD IV 26.11.2014 r.)
Skutki zastosowania innowacji finansowych zależą od ich rodzaju
Innowacje zrównoważone (pozytywne, właściwe)
Innowacje szkodliwe (negatywne, niewłaściwe)
Innowacje właściwe
Z jednej strony powinny eliminować niekorzystne cechy systemu finansowego, czyli: ograniczać poziom ryzyka, zmniejszać lukę informacyjną, obniżać koszty transakcyjne oraz minimalizować płatności podatkowe
Z drugiej strony powinny wzmacniać jego pozytywne cechy: utrzymywać stabilność, podnosić efektywność realizacji głównych funkcji, dostarczać usług i instrumentów lepiej dopasowanych do potrzeb i celów uczestników systemu finansowego,
Czyli:
Pomagają systemowi finansowemu wypełniać jego główne funkcje przy obniżonych kosztach i podwyższonej efektywności działania
Innowacje szkodliwe (niewłaściwe)
Przynoszą korzyści dla pojedynczych uczestników i jednocześnie szkodzą pozostałym, stąd też wywierają negatywny wpływ na system finansowy i całą gospodarkę, w związku z tym powinno się ich unikać
Wiążą się z nieprzewidzianymi i niepożądanymi skutkami prowadzącymi do niestabilności systemu finansowego i zwiększonego poziomu ryzyka finansowego
Powinny być dokładnie kontrolowane i eliminowane poprzez odpowiednie działania instytucji nadzorczych i regulacyjnych
Skutki zastosowania innowacji finansowych zależą od ich rodzaju
Innowacje finansowe krótkoterminowe (przejściowe)- oferują swoim użytkownikom okresowe korzyści, jednocześnie generując często negatywne skutki dla pozostałych uczestników systemu finansowego
Innowacje długoterminowe (trwałe)- prowadzą do poprawy efektywności całego systemu finansowego
Klasyfikacja i funkcje innowacji finansowych
Kryteria klasyfikacyjne innowacji finansowych i ich rodzaje
| kryterium | Rodzaje innowacji finansowych |
|---|---|
| Źródła innowacji |
|
| Czynniki innowacji |
|
| Motywy innowacji |
|
| Elementy systemu finansowego |
|
| Typy innowacji |
|
| Efekt innowacji |
|
| Moment powstania innowacji |
|
| Aktywa bazowe |
|
Klasyfikacja funkcji innowacji finansowych
Rada Ekonomiczna Kanady uwzględnia trzy kategorie innowacji finansowych wynikających z ich funkcji:
1)instrumenty poszerzające rynek
zwiększają płynność rynków finansowych
poprawiają dostępność funduszy dla podmiotów poszukujących środki finansowe
umożliwiają korzystanie z nowych możliwości inwestycyjnych przez podmioty posiadające nadwyżki finansowe
instrumenty zarządzania ryzykiem
umożliwiają transfer ryzyka finansowego do tych podmiotów, które charakteryzują się mniejszą awersją do ryzyka lub są lepiej przygotowane do radzenia sobie z nim
instrumenty i procesy arbitrażowe
osiągnięcia zysku na różnicach w poziomie kosztów i stóp zwrotu na różnych rynkach ( CO TO JEST TRANSAKCJA ARBITRAŻOWA- znaleźć…)
Klasyfikacja funkcji innowacji finansowych opracowana przez Bank Rozrachunków Międzynarodowych (BIS)
Innowacje finansowe podzielono na pięć grup:
umożliwiające transfer ryzyka cenowego
umożliwiające transfer ryzyka kredytowego
zwiększające płynność
zwiększające dostępność kapitału obcego
zwiększające dostępność kapitału własnego
Bardziej rozbudowane podejście wyróżnia następujące rodzaje innowacji finansowych
innowacje transferu ryzyka
innowacje wyceny ryzyka
innowacje wspomagające płynność
innowacje zwiększające dostępność finansowania dłużnego
innowacje zwiększające dostępność finansowania udziałowego
innowacje ubezpieczeniowe
innowacje w zarządzaniu aktywami i pasywami
innowacje w finansowaniu instytucji finansowych
funkcje innowacji finansowych
funkcja płatnicza (innowacje podnoszące płynność systemu finansowego)
funkcja inwestycyjna (innowacje zwiększające gamę dostępnych możliwości inwestycyjnych lepiej dopasowanych do profilu zysk- ryzyko inwestora)
funkcja finansowania ( innowacje zwiększające dostępność źródeł finansowania zarówno dłużnego, jak i własnego, na dłuższy lub krótszy okres)
funkcja wyceny ( innowacje poprawiające proces wyceny aktywów i szacowania pasywów)
funkcja zarządzania ryzykiem ( innowacje zwiększające możliwości transferu ryzyka pomiędzy uczestnikami systemu finansowego)
Model innowacji finansowych TRICK
auto J.F. Sinkey
umożliwia zrozumienie procesu zmian i dyfuzji innowacji finansowych
T-transparency- przejrzystość
R- risk exposure--narażenie na ryzyko
I-information technology- technologia informatyczna
C- competition for customers- konkurencyjność
K- kapital adequacy-adekwatność kapitałowa
Przejrzystość
Produkty, procesy i polityka są zrozumiałe, jasne, łatwe do opisania i wyjaśnienia
Warunkuje możliwość wyceny produktów finansowych oraz oszacowanie ryzyka z nimi związanego
Narażenie na ryzyko
Innowacje finansowe z jednej trony mogą rodzić dodatkowe ryzyko, a z drugiej mogą być związane z ulepszaniem systemu zarządzania ryzykiem
Technologia informatyczna
Umożliwia i warunkuje wdrażanie innowacji
Odnosi się zarówno do:
Możliwości tworzenia i dostarczania produktów
Gromadzenia i przetwarzania danych
Generowania informacji umożliwiających zarządzanie procesami ( w tym ryzykiem)
Konkurencyjność
Innowacje finansowe umożliwiają:
Zdobycie przewagi konkurencyjnej (konkurencja przejawia się w cenie, wygodzie dla klienta i bezpieczeństwie)
Pozyskanie i utrzymanie klientów
Adekwatność kapitałowa
Kapitał jest kluczowym aspektem umożliwiającym zachowanie bezpieczeństwa finansowego banku
Innowacje finansowe z jednej strony mogą podwyższać wymogi kapitałowe ( w kontekście zwiększonego ryzyka), a z drugiej mogą stanowić sposób na ich obniżenie (niektóre innowacje powstają w efekcie nieszczelności regulacji ustanawiających wymogi kapitałowe)
Etapy wdrażania innowacji finansowych
Geneza innowacji
Generowanie produktów
Wzbogacanie i ocena pomysłów
Rozwój produktu
Zastrzeżenie innowacji (tylko w odniesieniu do niektórych typów innowacji)
Wdrożenie innowacji
Rozpowszechnienie i utrwalenie innowacji
Ewentualnie tworzenie i wsparcie powiązań kooperacyjnych (celem utrwalenia pozycji konkurencyjnej)
Instrumenty pochodne
Instrument pochodny
To inaczej instrument pozabilansowy (derywatyw, derywatyw)
Specyficzne instrumenty finansowe, których wartość (cena) jest pochodną wartości innych, rzeczywistych, bazowych w stosunku do nich, aktywów. Instrumentem bazowym może być dowolna wielkość, którą można, w sposób nie budzący wątpliwości, wyrazić ilościowo
Instrumenty pochodne nie stanowią zatem samoistnego bytu
Pod tą nazwą kryje się wiele instrumentów łączących w sobie jedną cechę:
Cena tych instrumentów , w sposób bezpośredni lub pośredni, zależy od wartości tzw. instrumentu bazowego, podstawowego
Główne cechy:
Wartość instrumentu pochodnego jest wyprowadzana z ceny określonego instrumentu pierwotnego
Instrument pochodny opiewający na aktywa finansowe nazywamy finansowym instrumentem pochodnym
Instrument oparty na fizycznym towarze nazywamy towarowym instrumentem pochodnym
Podstawowe rodzaje instrumentów pochodnych:
Kontrakty forward
Kontrakty futures
Opcje
Swapy
Pochodne pochodnych, np. opcje na kontrakty futures
Nietypowe instrumenty pochodne, jak np. warranty
Rodzaje instrumentów pochodnych
Instrument symetryczne- obie strony kontraktu mają takie same prawa i obowiązki oraz ponoszą podobne ryzyko. Zaliczamy do tej grupy kontrakty forward, futures, swap
Instrumenty niesymetryczne- brak równości praw i obowiązków stron kontraktu oraz różny profil ryzyka ponoszonego przez strony kontraktu. Do tej grupy należą opcje i warranty
Ze względu na skomplikowane budowy wyróżnia się rodzaje instrumentów pochodnych:
Plain Vanilla – o prostej konstrukcji, standardowe, znajdujące się w powszechnym obrocie
Egzotyczne- instrumenty pochodne o złożonej konstrukcji, niestandardowe, znajdujące się w ograniczonym obrocie
Kontrakty terminowe
Kontrakt terminowy to inaczej zakład o to, jaka będzie cena instrumentu bazowego w terminie rozliczenia kontraktu terminowego
Czym są kontrakty terminowe?
Najprostszy pod względem konstrukcji instrument pochodny
Kontrakt terminowy jest umową, w której kupujący zobowiązuje się do zakupienia w przyszłości określonego towaru, zwanego instrumentem bazowym
Sprzedający zobowiązuje się natomiast do sprzedania określonego w kontrakcie instrumentu bazowego
Bezwarunkowy charakter oznacza, że strony w dniu realizacji kontraktu muszą bezwarunkowo wykonać zobowiązanie wynikające z zawartej umowy
Instrumentami bazowymi mogą być towary, akcje, waluty, indeksy giełdowe, stopy procentowe, czyli właściwie dowolne wartości ekonomiczne, które można wyliczyć i wyrazić w jednostkach pieniężnych w sposób nie budzący wątpliwości
WYKŁAD V (10.12.2014 r.)
W terminie wygaśnięcia kontrakty terminowe mogą zostać rozliczane na 2 sposoby:
Dostawa instrumentu bazowego
Rozliczenie pieniężne (na rynkach giełdowych, regulowane)
Przykład (rozliczenie pieniężna)
Jeżeli kurs instrumentu bazowego będzie wyższy od kursu kontraktu, kwotę rozliczenia płaci wystawca kontraktu na rzecz nabywcy kontraktu – ZARABIA NABYWCA
Jeżeli kurs instrumentu bazowego będzie niższy od kursu terminowego, wówczas kwotę rozliczenia płaci nabywca kontraktu terminowego na rzecz wystawcy kontraktu- ZARABIA WYSTAWCA
Rozliczenie pieniężne
Brak konieczności posiadania instrumentu bazowego, aby kontrakt terminowy rozliczyć w terminie wygaśnięcia
Możliwe jest więc notowanie kontraktów, które są wystawione na instrumenty bazowe niemające swojej fizycznej postaci, takie jak: indeksy giełdowe, ceny energii elektrycznej czy też wielkości ekonomiczne (np. stopa inflacji)
Dotyczy kontraktów terminowych:
O inwestorze, który kupił lub sprzedał kontrakt terminowy mówi się , że ma otwartą pozycję. Może on ją utrzymać do dnia wykonania kontraktu lub też w każdej chwili wycofać się z rynku( zamknąć pozycję)
Jeżeli kupił kontrakt z terminem wykonania w grudniu 2014, aby zamknąć pozycję musi sprzedać kontrakt z tym samym terminem wykonania. Jeżeli sprzedał kontrakt, aby zamknąć pozycję musi go kupić.
Kupno przez inwestora kontraktu to inaczej otworzenie pozycji DŁUGIEJ
Sprzedaż kontraktu to zajęcie pozycji KRÓTKIEJ
Nabywca kontraktu (tzn. ten, który zajmuje tzw. długą pozycję) zobowiązuje się do zakupu instrumentu bazowego i zapłacenia ustalonej w kontrakcie ceny
Spodziewa się wzrostu ceny, dzięki czemu będzie mógł sprzedać przedmiot kontraktu z zyskiem
Sprzedający kontrakt (tzn. ten, który zajmuje tzw. krótką pozycję, czyli wystawca kontraktu) zobowiązuje się do sprzedaży instrumentu bazowego w określonym terminie
Spodziewa się spadku ceny i liczy na zarobek z tytułu sprzedaży przedmiotu po cenie wyższej od rynkowej
Profil zysku (straty) dla wystawcy kontraktu terminowego- sprzedaż kontraktu terminowego
zysk
kurs w momencie realizacji kontraktu
strata ustalony w kontrakcie kurs terminowy
Profil zysku (straty) dla nabywcy kontraktu terminowego- kupno kontraktu terminowego
zysk
kurs w momencie realizacji kontraktu
strata ustalony w kontrakcie kurs terminowy
rozliczenie transakcji terminowej dla jednej ze stron będzie korzystniejsze niż zawarcie analogicznej transakcji bezpośrednio na rynku.
Jeżeli cena terminowa będzie wyższa niż bieżąca cena instrumentu bazowego, wówczas korzyść odniesie wystawca kontraktu, ponieważ w transakcji terminowej sprzedaje instrument bazowy drożej niż mógłby to zrobić na rynku.
Jeżeli cena terminowa będzie niższa niż bieżąca cena instrumentu bazowego, wówczas korzyść odniesie nabywca kontraktu, ponieważ w transakcji terminowej kupi instrument bazowy taniej niż mógłby to zrobić na rynku.
Rodzaje kontraktów terminowych:
Forward- w tym przypadku rozliczenie transakcji kończy się rzeczywistą fizyczną dostawą lub zakupem określonej kwoty waluty w przyszłości.
Forwardy są wykorzystywane przez firmy w celu zabezpieczenia rzeczywistych i przewidywanych ekspozycji tak, aby zabezpieczyć marżę zysku lub cenę sprzedaży
Nie jest to kontrakt wystandaryzowany, czyli:
Może być zawarty na dowolną ilość towaru z dostawą na dowolny dzień
Handluje się nim na rynku pozagiełdowym
Nie podlega codziennej operacji marking to market (czyli procesowi korygowania cen)- strony transakcji uzgadniają rozliczenie transakcji w dniu dostawy
Futures- ścisła standaryzacja warunków kontraktów. Jedyne, co jest określane przez rynek to cena kontraktu.
Ta podstawowa cecha odróżnia kontrakt futures od kontraktu forward, w którym wszystkie elementy podlegają negocjacji.
Obrót kontraktami futures odbywa się na giełdzie, do której należy standaryzacja kontraktu, czyli:
Przedmiot kontraktu
Wielkości wartości bazowej, na którą opiewa kontrakt
Terminu realizacji kontraktu
Rodzaje kontraktów FUTURES
Towarowe kontrakty futures- gdzie przedmiotem kontraktu są szeroko rozumiane towary
Finansowe kontrakty futures- które opiewają na aktywa finansowe, które dzielą się na:
Walutowe – polega na kupnie lub sprzedaży określonej waluty obcej określonej w cenie w pewnym momencie w przyszłości
Procentowe
Indeksowe- instrumentem bazowym jest indeks giełdowy
Akcyjne- dotyczą konkretnych akcji
| Kontrakty forward | Kontrakty futures |
|---|---|
| Występują w obrocie pozagiełdowym, na rynku nieregulowanym | Występuje z reguły na giełdzie, na rynku regulowanym |
| Kontrakt niestandaryzowany (tailor-made), dwie strony kontraktu ustalają ilość przedmiotu kontraktu i termin dostawy | Kontrakt standaryzowany, przedmiot kontraktu i termin dostawy określa giełda, cena jest negocjowana na rynku |
| Rozliczany na zakończenie ważności kontraktu | Rozliczany codziennie(procedura marking to market) |
| Zawarcie kontraktu nie wymaga wniesienia depozytu | Wnoszony depozyt (margin), stanowiący zabezpieczenie: dep. Początkowy i zabezpieczający- stanowiący procent wartości kontraktu, lub określany kwotowo przez giełdę, na której jest notowany |
| Trudniejszy obrót z powodu braku standaryzacji, mniej płynne | Bardziej płynne ze względu na standaryzację i fakt, że stanowią przedmiot obrotu giełdowego |
| Prawie zawsze dochodzi do dostawy przedmiotu kontraktu- fizyczna dostawa | W większości przypadków dostawa przedmiotu kontraktu nie występuje, gdyż pozycja przyjęta w kontrakcie jest likwidowana poprzez zajęcie pozycji odwrotnej na rynku giełdowym lub pozycja jest rozliczna finansowo |
| Ściśle określony termin dostawy (wygaśnięcia) | Termin dostawy (wygaśnięcia) określony przedziałem dat |
| Brak ograniczeń transakcji | Istnieją dzienne limity zmiany cen, określona maksymalna ilość pozycji-> ustalana przez giełdę |
| Większe ryzyko niewypłacalności strony kontraktu | Izba rozrachunkowa ogranicza ryzyko niewypłacalności strony kontraktu |
Przykład:
Walutowy kontrakt terminowy opiewający na 10000 euro. Cena kontraktu, po jakiej strony go zawarły to 1 euro za 4,50 zł, termin rozliczenia za miesiąc
3 warianty:
Kurs wynosi 1 euro=4,60 zł- zyskuje nabywca
Kurs wynosi 1 euro= 4,45zł- zyskuje wystawca
Kurs wynosi 1 euro= 4,50 zł- nikt nikomu nic nie płaci
Sprzedający płaci kupującemu 10 000(4,60-4,5) = 1000
Kupujący sprzedającemu 10000(4,5-4,45)
Z kontraktami futures-forward wiążą się 3 ceny:
cena wykonania kontraktu – jest cena ustalona tzn. określa ona cenę, po jakiej zostanie zawarta transakcja
cena terminowa kontraktu – cena określona przez dwie strony na rynku, oznacza cenę dostawy, jaka zostałaby wynegocjowana gdyby umowę podpisano w danym momencie; zmienia się na rynku każdego dnia,
cena kasowa przedmiotu kontraktu, czyli instrumentu bazowego
| FRA | Futures | |
|---|---|---|
| Elastyczność | Duża | Mała |
| Forma obrotu | Rynek pozagiełdowy | Rynek giełdowy |
| Depozyt zabezpieczający | Nie jest wymagany | Jest wymagany |
| Warunek kontraktu | Są poufne | Są wystandaryzowane i powszechnie dostępne |
| Ryzyko kredytowe | wysokie | Niskie |
| Równoważenie pozycji | Brak możliwości zawarcia transakcji kompensującej. Każda transakcja jest indywidualną umową i nie ma możliwości zamknięcia pozycji poprzez zawarcie transakcji odwrotnej z tym samym kontrahentem, anulowania jej lub cesji bez ogólnej zgody | Standaryzacja pozwala zajmowanie pozycji przeciwstawnych do zajmowanych (pozycje długie i krótkie podlegają kompensacji) |
| Mechanizm rozliczania transakcji | Jednorazowe rozliczanie | Operacje marking to market |
Depozyty zabezpieczające
Służą zabezpieczeniu zobowiązań kupującego/sprzedającego- zabezpieczeniu ryzyka dziennej zmiany ceny kontraktu
Stanowią tylko część wartości kontraktu- określony % wartości (efekt dźwigni finansowej !)
Wartość depozytu ustalana jako określony procent wartość kontraktu( od ostatniego kursu rozliczeniowego)
Wnoszone(wpłacane) na rachunek inwestora w DM
Dwa poziomy depozytów:
Wstępny- wnoszony w momencie zawarcia transakcji (Dom Maklerski)
Właściwy (minimalny)- poziom, który zawsze musi być utrzymywany (izba rozliczeniowa, np. KDPW)
Marking to market, czyli codzienne rozliczenie transakcji- mechanizm działania:
po zakończeniu każdego dnia sesyjnego kalkulowane są zyski i straty stron transakcji, które są codziennie rozliczane pomiędzy rachunkami inwestorów
w tym celu wykorzystywane są środki znajdujące się w depozytach zabezpieczających. Wartość środków w depozytach może zatem rosnąć lub spadać
w efekcie operacji równania do rynku, jeżeli po kilku sesjach finansowa gwarancja złożona przez inwestora (czyli wartość środków w depozycie) spadnie poniżej określonego poziomu, wówczas inwestor będzie poproszony o uzupełnienie środków w depozycie
jeżeli tego nie zrobi, jego pozycja po prostu zostanie zamknięta
kwota rozliczenia jest pobierana od stron transakcji na bieżąco w cyklu dziennym. Wyznaczane są dzienne kwoty rozliczenia, które zsumowane dają kwotę rozliczenia z całej inwestycji
taki system gwarantuje, że nie dojdzie do sytuacji niewypłacalności inwestora.
Przykład:
Kontrakt terminowy na 10000 euro po 4,50 zł, termin rozliczenia za miesiąc, depozyt zabezpieczający wynosi 10% wartości kontraktu, sprzedający to podmiot A, kupujący to podmiot B. w kolejnych 5 dniach kurs walutowy kształtował są następująco: 4,51 zł, 4,38 zł, 4,32 zł, 4,53 zł.
W piątym dniu strony zamknęły kontrakt poprzez zajęcie tzw. pozycji odwrotnych, tj. podmiot A kupił kontrakt, zaś podmiot B sprzedał go. W ten sposób kontrakt został rozliczony po 5 dniach, pomimo, że termin rozliczenia kontraktu przypada na za miesiąc.
Depozyt minimalny (margine call) ustalono na poziomie 3 tys zł.
| dzień | Podmiot A (sprzedający) | Podmiot B(kupujący) |
|---|---|---|
| 1. | 4500 | 4500 |
| 2. | 4400 (100 zł różnicy, bo 0,01* 10 000) | 4600 |
| 3 | (0,12 różnicy z 5,51 do 4,38) 5700 | 3300 |
| 4 | 6300 | 2700 + 1800 =4500 (dopłacamy do poziomu wyjściowego, bo jak nie to zamkną nam kontrakt= 1800 to ta dopłata) |
| 5 | 4200 | 6600 (4800+ kwota dopłacona 1800)->podmiot może wypłacić te 1800 i dodatkowo 300 zł z 4800 (żyby utrzymać te 4500) |
Depozyty zabezpieczające
wyznaczanie depozytów zabezpieczających przez KDPW CCP odbywa się przy zastosowaniu modelu SPAN (Standard Portfolio Analysis of Risk), opracowany przez Chicago Mercantile Exchange w 1988r. (powszechnie uznawany na świecie standard)
KDPW CP określa minimalny poziom depozytu zabezpieczającego, w skład którego wchodzi gotówka oraz papiery wartościowe określane przez KDPW CCP oraz ich tzw. stopy uznania (czyli jaka część rynkowej wartości danego papieru jest uznawana na depozyt)
Każdy inwestor może sprawdzić wysokość wymaganego depozytu zabezpieczającego przy wykorzystaniu arkusza kalkulacyjnego dostępnego na stronach internetowych KDPW CCP
Wyniki obliczeń arkusza należy traktować jedynie poglądowo
Szczegółowe zasady wyznaczania depozytów zabezpieczających dla inwestorów określają biura/ domy maklerskie, które określają również jego ostateczną wysokość
Dźwignia finansowa
Duża procentowa zmiana środków na rachunku mała zmiana kursu kontraktu
W celu zawarcia kontraktu konieczne jest wniesienie jedynie depozytu zabezpieczającego.
Zyski i straty z inwestycji są natomiast wyznaczane w oparciu o pełną wartość kontraktu terminowego
Efekt dźwigni finansowej działa na niekorzyść inwestujących w kontrakty w przypadku, gdy cena instrumentu zmieni się niezgodnie z ich oczekiwaniami
OPCJE
Opcje są pochodnymi IF, które dają nabywcy prawa zakupu lub sprzedaży instrumentu bazowego, a sprzedawcy obowiązek dokonania transakcji zgodnie z wolą nabywcy na ustalonych wcześniej warunkach w danym momencie czasu
Nabywca posiada tym samym możliwość osiągnięcia nieograniczonego zysku przy znanym wcześniej poziomie ewentualnej straty
Sprzedawca (wystawca) w zamian za podjęte ryzyko wystawienia opcji otrzymuje premię, w tym samym sprzedawca zna już swój dochód, a koszty ewentualnego rozliczenia transakcji na rzecz nabywcy zależą od przebiegi notowania na rynku.
Nabywca ma prawo do realizacji opcji a ryzyko poniesienia strat zamyka się wysokości płaconej premii, wystawca z kolei, ma obowiązek realizacji opcji, a ryzyko potencjalnych strat jest praktycznie nieograniczone.
Nabywca opcji nie musi jednak korzystać z przysługującego my prawa do realizacji opcji jeżeli w momencie rozliczenia opcji kursy rynkowe będą korzystniejsze niż te zagwarantowane w opcji.
W przypadku, gdy nabywca opcji będzie chciał zrealizować opcję kupna lub sprzedaży wystawca opcji ma obowiązek dostarczenia lub zakupu określonej ilości instrumentu bazowego niezależnie od sytuacji rynkowej.
Opcje są instrumentami charakteryzującymi się asymetrią praw i obowiązków (tzw. asymetryczny rozkład ryzyka)
Nabywca opcji w zamian za opłatę (premię) nabywa prawo, lecz nie obowiązek dokonania transakcji kupna (call) lub sprzedaży (put) danego instrumentu po ściśle określonej cenie (poziom strike)
Transakcja ta dokonywana jest w dniu wygaśnięcia opcji, w praktyce jednak posiadacz opcji ma możliwość odsprzedania nabytego instrumentu na rynku w dowolnym momencie.
Rodzaje opcji:
call (kupna) – daje nabywcy prawo kupna waluty w postaci kontraktu opcyjnego po z góry ustalonej cenie (kurs realizacji) wystawca opcji jest zobowiązany sprzedać nabywcy opcji zakontraktowaną ilość instrumentu bazowego (w opcjach walutowych są to waluty)
put (sprzedaży) – daje nabywcy prawo do sprzedaży waluty w postaci kontraktu opcyjnego po z góry ustalanej cenie (kurs realizacji) wystawca opcji jest zobowiązany kupić od nabywcy opcji zakontraktowaną ilość instrumentu bazowego
Ze względu na termin wygaśnięcia opcje dzielą się na:
opcja amerykańska – pozwala posiadaczowi na jej wykonanie w dowolnym dniu wygaśnięcia
opcja europejska – może być wykorzystana w dniu wygaśnięcia
Miary techniczne opcji:
premia opcyjna – koszt zakupu danego prawa do kupna lub sprzedaży. Premia opcyjna jest zarazem maksymalną stratą na transakcji.
Opcja jest formą polisy ubezpieczeniowej i wymaga zapłaty z góry. Zapłata ta dotyczy uzyskania określonego prawa realizacji opcji (premia opcyjna).
termin wygasania opcji – dzień, w którym inwestor, który zakupił daną opcję ma praco z niej skorzystać, jeżeli sytuacja rynkowa okazała się zgodna z jego oczekiwaniami.
cena wykonania opcji – poziom po którym następuje zakup lub sprzedaż danego instrumentu.
Jeżeli cena danego instrumentu jest wyższa od ceny wykonania właściciel opcji CALL wykonują prawo do kupna i zarabia na opcji, natomiast w przypadku opcji PUT opcja wygasa bez żadnych konsekwencji.
W przypadku gdy cena instrumentu jest niższa od ceny wykonania CALL wygasa bez korzyści dla nabywcy, natomiast nabywcy PUT pozwala sprzedać instrumenty po cenie wyższej niż od obecnej.
strony opcji – wystawca opcji dostaję premię, którą płaci nabywca.
Nabywca obliguje wystawcy opcji do zakupu lub sprzedaży danego IF, jeżeli wykonanie opcji będzie dla inwestora korzystne.
Osoba, która dokonała zakupu opcji zajęła pozycję długą (long), natomiast osoba, która wystawiła opcję zajęła pozycję krótką (short).
WYKŁAD VI (07.01.2015r.)
Sekurytyzacja
Pojęcie:
Alternatywny sposób umożliwiający podmiotom gospodarczym pozyskanie kapitału
Nie jest to pojęcie prawne a ekonomiczne
Proces, którego celem jest emisja papierów wartościowych na podstawie zespołu scalonych wierzytelności podobnego rodzaju w wyniku czego powstają papiery wartościowe nadające się do sprzedaży z aktywów niezbywalnych
Pierwsze transakcje tego typu miały miejsce w 1970 r. w USA
W Europie sekurytyzacja pojawiła się w 1987 r. w Wielkiej Brytanii, a na kontynencie europejskim w 1989 we Francji
Uczestnicy sekurytyzacji
Inicjator sekurytyzacji (aranżer)
Doradca
SPV (spółka specjalnego przeznaczenia)
Agencje ratingowe
Inicjator sekurytyzacji (aranżer)
Podmiot zamierzający pozyskać kapitały, który wyodrębnia pakiet jednorodnych wierzytelności (aktywów finansowych) znajdujących się w jego posiadaniu
Aktywa te reprezentują prawa do płatności mających nastąpić w przyszłości lub które dopiero powstaną w przyszłości
Doradca
Wyspecjalizowana kancelaria prawnicza albo instytucja finansowa (np. bank inwestycyjny), najbardziej aktywny podmiot spośród wszystkich- planuje, organizuje i tworzy całą strukturę sekurytyzacyjną
SPV
Spółka celowa, podmiot utworzony przez inicjatora lub doradcę, będący prawnie wyodrębnioną jednostką, który nabywa wyodrębnione aktywa od aranżera
Aby móc za nie zapłacić SPV emituje na rynku kapitałowym wierzycielskie papiery wartościowe
Podstawowym źródłem zaspokojenia roszczeń ich nabywców są wyodrębnione wierzytelności, stąd walory te określane są papierami wartościowymi zabezpieczonymi aktywami (ABS- asset backed securities).
SPV co do zasady jest powoływana tylko dla wyemitowania i obsługi papierów wartościowych opartych na jednej puli wierzytelności, jednak dopuszcza się możliwość organizowania przez jedną SPV kilku emisji opartych na więcej niż jednym pakiecie aktywów, pod warunkiem, że są to wierzytelności tego samego rodzaju jednego i tego samego aranżera i nie występuje negatywny wpływ na bezpieczeństwo spłaty walorów wcześniejszych emisji przez dokonywanie kolejnych
SPV powinna być tak skonstruowana, by zakres działalności zapobiegał powstawaniu roszczeń wobec SPV ze strony innych osób niż nabywcy papierów wartościowych
Agencje ratingowe
Dokonują analizy prawdopodobieństwa pełnej spłaty wyemitowanych papierów wartościowych (rating- syntetyczna ocena ryzyka związanego z danymi walorami), inwestorzy chcą znać poziom pewności, że nabywane przez nich papiery wartościowe będą wykupione
aktywa ABS/ ABS/cena ABS
cena aktywów
modele sekurytyzacji
Umowa sprzedaży wierzytelności zawarta między aranżerem a SPV
Umowa między aranżerem a SPV jest tak skonstruowana, że SPV nie nabywa wierzytelności, a jedynie związane z nimi ryzyko(tzw. sekurytyzacja przez subpartycypację)
1-szy model
Skutek:
Dochodzi do przelewu wierzytelności z inicjatora na SPV, dzięki czemu eliminuje się ryzyko niewypłacalności inicjatora, a utrata płynności przez aranżera nie ma wpływu na terminowość i wysokość spłat rat kapitałowych i odsetek od papierów wartościowych, które są spłacane z wpływów z przelanych wierzytelności
2-gi model
Skutki:
Nie dochodzi do oddzielenia ryzyka upadłości inicjatora od ryzyka ponoszonego przez nabywców papierów wartościowych emitowanych przez SPV, ponieważ nie są one przedmiotem przelewu, a SPV przejmuje ryzyko związane z sekurytyzowanymi wierzytelnościami
Cele sekurytyzacji
Poprawa płynności finansowej aranżera
Poprawa zarządzania ryzykiem stopy procentowej
Poprawa adekwatności kapitałowej
Dywersyfikacja aktywów
Poprawa wyników finansowych
Zalety sekurytyzacji
Poprawa wyników osiąganych przez aranżera
W wyniku obniżenia poziomu aktywów przy niezmienionej wartości kapitałów własnych następuje poprawa (wzrost) wskaźników finansowych, a w przypadku banków współczynnika wypłacalności
Bilans aranżera jest „czyszczony”
Wystawiającym papiery wartościowe (tj. zobowiązania) jest SPV, która jednocześnie kupuje aktywa od aranżera
Uwalniany jest kapitał aranżera (wpływy z tytułu sprzedaży papierów wartościowych wpływają do niego za pośrednictwem spółki celowej), który może być przeznaczony na dalsze operacje
Obniżenie kosztu pozyskania funduszy przez kapitałobiorców i zmniejszenie wymaganej przez kapitałobiorców stopy zwrotu poprzez ograniczenie i strukturyzację ryzyka
Ograniczenie ryzyka
Redukcja ryzyka związana jest z oddzieleniem ryzyka związanego z działalnością aranżera od ryzyka kredytowego dotyczącego wyodrębnianych aktywów powoduje, że absorbowane przez nich ryzyko ograniczone jest jedynie do sekurytyzowanych należności, wierzytelności są ściśle określone stąd można dokładnie określić poziom ryzyka z nimi związanego
Strukturyzacja ryzyka
Polega na podziale emisji papierów wartościowych opartych na aktywach na transze charakteryzujące się różnym poziomem ryzyka, stopy zwrotu oraz terminem spłaty- nabywcy mają możliwość wyboru odpowiedniego profilu inwestycyjnego dopasowanego do ich oczekiwań
Podstawowa wada sekurytyzacji
Brak możliwości zwrócenia się inwestorów ze swoimi roszczeniami do aranżera w przypadku trudności płatniczych dłużników
Rodzaje ryzyka, na jakie narażony jest inwestor:
Ryzyko kredytowe- dłużnik nie spłaci w całości lub w części swych zobowiązań
Ryzyko płynności- spłata zobowiązań następuje z opóźnieniem, co zagraża terminowej spłacie wierzytelności inwestorów
Ryzyko reinwestycji- na ogół występuje odstęp czasu między wpływem należności od dłużników a wypłatą odsetek lub rat kapitałowych nabywcom papierów wartościowych, w którym środki te są inwestowane. W przypadku spadku stóp procentowych występuje niebezpieczeństwo, że obniżone z tego powodu dochody okażą się niewystarczające do zaspokojenia roszczeń inwestorów
Sekurytyzacja w Polsce
Została uregulowana jedynie w zakresie dotyczącym wierzytelności bankowych
Odpowiednie zapisy zawarte są w Prawie Bankowym i Ustawie o funduszach inwestycyjnych
Regulacje te nie rozwiązały jednak wszystkich problemów prawnych związanych z sekurytyzacją
Wątpliwości budzą kwestie związane z zakresem tajemnicy bankowej, koniecznością uzyskania zgody dłużnika na przelew wierzytelności, czy też procedurą przenoszenia zabezpieczeń rzeczowych
Wprowadzona została nowe kwalifikowana forma podmiotu emisyjnego- fundusz sekurytyzacyjną
Fundusz sekurytyzacyjny jest zamkniętym funduszem inwestycyjnym, który może być tworzony jako:
Fundusz z wyodrębnionymi subfunduszami (fundusze standaryzowane)-> fundusz parasolowy
Fundusz jednolity bez wyodrębnionych subfunduszy (fundusze niestandaryzowane). Jego głównym zadaniem jest inwestowanie w portfele wierzytelności. Jednocześnie podlega on nadzorowi ze strony KNF
Wprowadzone regulacje w zakresie sekurytyzacji nie objęły swym zakresem sekurytyzacji aktywów niebankowych
Sekurytyzacja wierzytelności niebankowych w dalszym ciągu dokonywana jest w oparciu o regulacje ogólne
Z jednej strony ta istniejąca niedookreśloność środowiska prawnego może stanowić pewną zaletę; z drugiej jednakże strony wiąże się z istnieniem znacznych czynników ryzyka, przede wszystkim na gruncie regulacji podatkowych
Najpopularniejszym wariantem jest przeprowadzenie sekurytyzacji w oparciu o sprzedaż (cesję) wierzytelności, niejednokrotnie sprzedaż wierzytelności z różnych względów nie jest możliwa
Na przykład ograniczenia wynikające z tajemnicy bankowej lub ochrony danych osobowych, czy skomplikowane zasady przenoszenia zabezpieczeń rzeczowych
Możliwie jest oparcie sekurytyzacji o tzw. subpartycypację- nie dochodzi wówczas do zbycia samej wierzytelności, lecz jedynie praw do przepływów pieniężnych, które ta wierzytelność generuje
W rezultacie inicjator w dalszym ciągu pozostaje wierzycielem dłużnika i jako taki jest zobowiązany do administrowania i windykowania tej wierzytelności, a następnie do przekazywania uzyskanych z windykacji środków na rzecz podmiotu emisyjnego
Nie dostarcza inicjatorowi środków pieniężnych, lecz służy wytransferowaniu ryzyka kredytowego praz wypełnieniu wymogów prawnych w zakresie adekwatności kapitałowej, co jest przydatne zwłaszcza w przypadku kredytów bankowych. Ponadto nie powoduje to utraty zaufania do banku wśród klientów i nie narusza tajemnicy bankowej
W obecnym kształcie prawnym przeprowadzenie sekurytyzacji pozostaje oczywiście możliwe
Ze względu na istniejące czynniki ryzyka, sekurytyzacja może okazać się dla inicjatora nieopłacalna
Przed podjęciem decyzji o wykorzystaniu tego mechanizmu, należy bardzo szczegółowo określić cenę, które mają zostać osiągnięte oraz przeanalizować dostępne na rynku instrumenty i zastanowić się, w jakim zakresie cele te mogą zostać osiągnięte
WYKŁAD VII (21.01.2015r.)
Inwestycje alternatywne
Istota inwestycji alternatywnych
Rynek ten powstał w połowie XX w.
Brak jednoznacznej definicji
Pojęcie inwestycji alternatywnych
Dwa podejścia:
Wyliczenie przedmiotów inwestycji, które są uważane za niestandardowe
Zaliczenie do inwestycji alternatywnych tych inwestycji, które nie mieszczą się w definicji inwestycji tradycyjnych
Porównanie inwestycji alternatywnych i tradycyjnych
| cecha | Inwestycje alternatywne | Inwestycje tradycyjne |
|---|---|---|
| Poziom ryzyka inwestycyjnego | wysokie | Niskie |
| Korelacja stóp zwrotu z rynkiem | Ujemna lub brak | dodatnia |
| Cel inwestycyjny | Maksymalizacja stopy zwrotu | Maksymalizacja stopy zwrotu |
| Specjalistyczna wiedza | wymagana | Niekoniecznie wymagana |
| Płynność inwestycji | niska | wysoka |
| Horyzont czasowy | dłuższy | krótszy |
| Docelowa grupa inwestorów | Inwestor zamożny | Inwestor indywidualny |
| Bariera wejścia | występuje | Brak |
| Charakter inwestycji | prywatny | Prywatny lub publiczny |
| Przejrzystość rynku | Mała | duża |
Zielona Księga Komisji Wspólnot Europejskich
Inwestycje alternatywne to możliwość dywersyfikacji portfela, zachęcająca inwestorów możliwością wygenerowania większych niż przeciętne zysków
Inwestycje alternatywne
Dotyczą oddzielnej grupy aktywów
Stanowią jedynie podzbiór pewnej istniejącej już klasy aktywów
Aktywa alternatywne:
Fundusze hedge
Fundusze funduszy
Private equity
Nieruchomości
Instrumenty pochodne
Produkty strukturyzowane
Surowce
Inwestycje emocjonalne
Rodzaje inwestycji alternatywnych:
Bezpośrednie- samodzielne lokowanie posiadanego kapitału w dane aktywa (inwestycje fizyczne lub emocjonalne)
Pośrednie- bierze w nich udział pośrednik, który w zamian za profesjonalne usługi (np. doradztwo lub przechowywanie) pobiera opłaty
Cechy charakterystyczne inwestycji alternatywnych:
Potencjał do otrzymania wyższych stóp zwrotu
Relatywnie niska korelacja z instrumentami tradycyjnymi
Zazwyczaj obrót na rynkach typu OTC- trudności w obiektywnej wycenie i bark wiarygodnych cen historycznych
Niska płynność
Długi horyzont inwestycyjny
Mniejszy zakres regulacji finansowych
Wysokie koszty oraz ograniczona dostępność do inwestycji
Skupienie się na otrzymaniu absolutnej stopy zwrotu, bez odniesienia do sprecyzowanego, stałego benchmarku
Realny, użytkowy charakter inwestycji
Zalety inwestycji alternatywnych:
Zwiększenie dywersyfikacji portfela
Niska korelacji z tradycyjnymi składnikami portfela inwestycyjnego
Obniżenie całkowitej zmienności portfela
Poprawa wyników portfela inwestycyjnego
Dostęp do innowacji na rynkach finansowych (instrumentów i rynków)
Teoria Markowitza
Ograniczenie ryzyka inwestycyjnego bez konieczności przyjmowania niższych stóp zwrotu jest możliwe dzięki zgromadzeniu w jednym portfelu aktywów, które mają niską korelację stóp zwrotu z pozostałymi składnika portfela
Dywersyfikacja jest efektywnym narzędziem zarządzania ryzykiem portfela (zmniejsza się jego zmienność)
Nowoczesny portfel inwestycyjny
Portfel eklektyczny- kombinacja aktywów tradycyjnych i alternatywnych uwzględniających takie kryteria ich doboru jak przewidywany czas inwestycji, zamożność inwestora czy też jego pasje kolekcjonerskie
Teoria portfela a inwestycje alternatywne
dochód portfele efektywne z aktywami alternatywnymi
portfele efektywne- inwestycje klasyczne
ryzyko
Ryzyko inwestycji alternatywnych
Brak transparentności na rynku
Niska płynność inwestycji
Obniżone wymogi informacyjne oraz niski stopień kontroli (rynki offshore)
Problem ceny/wyceny (rynek aukcji/ licytacji, niska częstotliwość wyceny/ewentualnie szacowanie ceny)
Brak możliwości jednoznacznego zmierzenia wyników (brak benchmarku)
Stosowanie dźwigni finansowej
Największe ryzyko ponoszą inwestycje sentymentalne (mało znani artyści, ryzyko autentyczności)
Ogólne cechy rynku inwestycji alternatywnych
W przypadku pasji = rynek 3D
Death – śmierć kolekcjonera. Spadkobiercy dokonują sprzedaży odziedziczonych aktywów
Debts- długi. Kolekcjoner w obliczu bankructwa decyduje się na sprzedaż dzieła
Divorce- rozwód. Przedmiot kolekcjonerski pojawia się na aukcji w momencie przeprowadzania przez parę rozwodu i podziału majątku
Inwestorzy na rynku dzieł sztuki
(piramida i lecimy od góry)
Niemaksymalizujący zysku (muzea)
Inwestorzy indywidualni i instytucjonalni
Fundusze inwestycyjne
Korporacje kupujące dzieła sztuki do wystroju wnętrz firmy- wyznacznik klasy firmy/ właściciela + sygnał dla kontrahentów
Rynek dzieł sztuki- początek
Pod koniec XIX w. amerykański magnat stalowy i kolekcjoner dzieł sztuki Henry Clay Frick stwierdził, że: „zdarza się…”wikipedia
Ogólna zasada na rynku dzieł sztuki
Wraz z :
Wiekiem
Wzrost poziomu zamożności
Poziomu wykształcenia inwestora
Rośnie jego zainteresowanie rynkiem inwestycji alternatywnych, w tym dzieł sztuki
Światowy rynek funduszy inwestycyjnych- roczny napływ środków do funduszy dzieł sztuki w mln USD
W 2011 i 2012 napływ dzieł sztuki chińskiej
Liczba nowych funduszy inwestycyjnych od 2001 mało a dużo w 2011 i 2012
Wartość obrotów na rynku dzieł sztuki
Wartość obrotów na globalnym rynku dzieł sztuki w 1012 r. wynosiła ok 43 mld euro, co stanowiło o 3,1 mld mniej niż w 2011 r.
Media
Media mają duży wpływ na modę na rynku dzieł sztuki- zwłaszcza współczesnej
Kreują gusta wśród osób rozpoczynających swoją przygodę ze sztuką