Rozdział X

Procedury stanowienia prawa UE

Wejście w życie Traktatu z Lizbony wprowadziło istotne zmiany w dziedzinie stanowienia prawa UE. Dotyczą one zarówno zmiany (rewizji) postanowień traktatów stanowiących podstawę Unii, jak i procedur stanowienia unijnego prawa pochodnego.

W przypadku unijnego prawa pochodnego zmiany powiązane są z likwidacją struktury filarowej Unii i objęciem jej obszaru jednolitym reżimem prawnym, tożsamym z uprzednim reżimem wspólnotowym. Istotnym nowym czynnikiem będzie zmiana formuły podejmowania decyzji większością kwalifikowaną w Radzie UE.

1. Procedury zmiany (rewizji) Traktatów stanowiących podstawę UE

1. Traktaty stanowiące podstawę UE

Traktat o Unii Europejskiej

Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej

Ostatni traktat rewizyjny – Traktat z Lizbony – dokonał zmian w uprzednich TUE i TFUE oraz ujednolicił Unię strukturalnie, przekształcając ją w spójną organizację międzynarodową.

Traktat z Lizbony został przyjęty w następstwie odrzucenia podpisanego w 2004r. Traktatu konstytucyjnego. Forma i treść Traktatu z Lizbony została wynegocjowana zgodnie z procedurą przewidzianą dla traktatów rewizyjnych: najpierw ustalono w wyniku trudnych negocjacji mandat dla Konferencji Międzyrządowej (w ramach której obradują przedstawiciele rządów państw członkowskich). Mandat ten, tj. określenie zakresu przewidywanych zmian, został ustalony na najwyższym szczeblu politycznym – przez szefów państw lub rządów państw członkowskich UE, skupionych w Radzie Europejskiej. Następnie obradowała Konferencja Międzyrządowa, w ramach której eksperci prawni ustalili szczegółowe postanowienia traktatu, a w przypadku pojawienia się poważniejszych problemów (tzw. problemów politycznych) zajmowali się nimi ministrowie spraw zagranicznych. Wyniki obrad Konferencji Międzyrządowej zostały potwierdzone przez szefów państw lub rządów. Uzgodniony traktat podpisano w 2007r. w Lizbonie. Wszedł w życie w 2009r.

Formalnie poza UE pozostaje Euratom, jest on jednak strukturalnie powiązany z Unią. Na mocy Traktatu z Lizbony taką samą moc prawną jak Traktaty ma Karta Praw Podstawowych.

1. Poszczególne procedury zmiany Traktatów stanowiących podstawę UE

Zasadnicze procedury

Zmiany traktatów można będzie dokonywać na podstawie traktatu rewizyjnego, przy czym „doprecyzowano” procedurę zawarcia takiego traktatu, biorąc pod uwagę dotychczasowe doświadczenia, zwłaszcza z okresu negocjacji Traktatu Konstytucyjnego i zakończonej niepowodzeniem ratyfikacji.

Usystematyzowano i poszerzono radykalnie możliwość dokonywania zmian postanowień Traktatów w ramach tzw. procedur kładek, tj. zasadniczo na mocy decyzji instytucji unijnych (Rady Europejskiej lub Rady UE)

Zmiana postanowień Traktatów jest możliwa w przypadku akcesu nowego państwa: na podstawie traktatu akcesyjnego, który przeprowadza m.in. zmiany instytucjonalne niezbędne w związku z przystąpieniem

Nie można tracić z pola widzenia tzw. metody schengeńskiej, polegającej nie tyle na zmianie Traktatów stanowiących podstawę Unii, ile na regulacji ważnych dziedzin z punktu widzenia procesu integracji europejskiej poza ramami prawnymi tego procesu (tj. poza Traktatami); jest to metoda wzburzająca wiele kontrowersji, m.in. z tego powodu, że może prowadzić do pogłębienia dyferencjacji statusu państw członkowskich UE, a nawet do fragmentacji tego procesu.

Procedura zawarcia traktatu rewizyjnego : „zwykła procedura zmiany”

Procedura ta musi spełniać następujące wymogi:

1. Zakres przedmiotowy:

• Procedura ta może objąć zmianę wszystkich postanowień Traktatów

• Wskazuje się wyraźnie, że m.in. zmiana może mieć na celu rozszerzenie lub ograniczenie kompetencji przyznanych Unii w Traktatach

1. Etapy procedury

• Stosowną propozycję zmiany Traktatów może przedłożyć Radzie UE rząd każdego z państw członkowskich, PE lub KE

• Przedłożona propozycja jest przekazywana Radzie UE, Radzie Europejskiej i notyfikowana parlamentom państw członkowskich

• Rada Europejska po konsultacji z PE i KE opowiada się zwykłą większością głosów za rozpatrzeniem proponowanych zmian

• Przewodniczący Rady Europejskiej zwołuje konwent (złożony z przedstawicieli parlamentów, szefów państw i rządów państw członkowskich, przedstawicieli PE i KE); konwent przyjmuje zalecenia dla Konferencji Międzyrządowej

• Rada Europejska może zwykłą większością głosów, po uzyskaniu zgody PE, podjąć decyzję o niezwoływaniu konwentu „jeśli zakres proponowanych zmian nie uzasadnia jego zwołania” (określa wówczas mandat Konferencji Międzyrządowej)

• „Przewodniczący Rady” (chodzi o przedstawiciela Prezydencji rotacyjnej) zwołuje Konferencję Międzyrządową w celu uchwalenia za wspólnym porozumieniem zmian, jakie mają zostać dokonane w Traktatach

• Uzgodnione zmiany (traktat rewizyjny) wchodzą w życie po dokonaniu ratyfikacji przez wszystkie państwa członkowskie zgodnie z ich odpowiedniki wymogami konstytucyjnymi

• Jeżeli traktat rewizyjny nie został ratyfikowany w ciągu dwóch lat od jego podpisania, ale rektyfikowało go co najmniej 4/5 państw, sprawą zajmuje się Rada Europejska

Stosunkowo szybko po wejściu w życie Traktatu z Lizbony zwykła procedura zmiany została uruchomiona. Wynegocjowany i podpisany został jeden traktat rewizyjny (tzw. Protokół hiszpański), a w dwóch dalszych przypadkach procedura została wszczęta.

Protokół hiszpański (traktat rewizyjny)

Jego przedmiot dotyczy zmiany alokacji miejsc w PE. Ostatnie wybory do PE odbyły się przed wejściem w życie Traktatu z Lizbony: według wówczas obowiązującego pakietu nicejskiego do obsadzenia było 736 miejsc, Traktat z Lizbony podniósł natomiast ich liczbę do 751 – część państw członkowskich miała więc łącznie 18 mandatów więcej.

W tej sytuacji bezpośrednio po wejściu w życie Traktatu z Lizbony, rząd Hiszpanii wystąpił z wnioskiem o zmianę postanowień Traktatu dotyczących liczby deputowanych PE. Rada Europejska wszczęła zwykłą procedurę zmiany, uzyskując zgodę PE na niezwoływanie konwentu i podejmując decyzję o zwołaniu Konferencji Międzyrządowej bez uprzedniego zwołania konwentu. Konferencja ustaliła formułę traktatu rewizyjnego, który przyjął prawną formę Protokołu zmieniającego protokół (nr 36) w sprawie postanowień przejściowych.

Na mocy Protokołu hiszpańskiego dodatkowe 18 miejsc ma zostać rozdzielone między państwa członkowskie stosowanie do projektu decyzji Rady Europejskiej. Do czasu kolejnych wyborów w 2014r. liczba deputowanych będzie wynosiła 754, a więc przekroczy traktatowy pułap. Wynika to z tego, że żadne z państw podczas trwania legislatury nie powinno tracić posiadanych mandatów. Protokół nie zmniejsza więc liczby mandatów, która wynika z pakietu lizbońskiego. Protokół miał wejść w życie 1 grudnia 2010r., ale nie wszystkie państwa zakończyły procedurę ratyfikacyjną. Tak więc protokół wejdzie w życie pierwszego dnia miesiąca następującego po złożeniu ostatniego dokumentu ratyfikacyjnego.

W przypadku Irlandii chodziło o neutralizację problemów, które przyczyniły się do zablokowania w pierwszym referendum procedury ratyfikacyjnej Traktatu z Lizbony. Stosownie gwarancje zostały ujęte w decyzji Rady Europejskiej z zastrzeżeniem, że treść tej decyzji zostanie ujęta w formie protokołu, który zostanie dołączony do TUE i TFUE przy zawarciu następnego traktatu akcesyjnego. Również projekt protokołu w sprawie stosowania Karty Praw Podstawowych UE do Republiki Czeskiej, ustalony podczas spotkania Rady Europejskiej jako uwzględnienie postulatu czeskiego prezydenta V. Klausa, który groził blokowaniem ratyfikacji Traktatu z Lizbony, ma być dołączony do Traktatu w momencie zawarcia następnego traktatu akcesyjnego.

Zakładano początkowo, że oba te protokoły zostaną dołączone do Traktatu dotyczącego przystąpienia Chorwacji do UE. Stało się jednak inaczej. W toku dyskusji podkreślono, że przedmiot traktatu akcesyjnego musi ograniczać się do określenia warunków przyjęcia i wynikających z tego przyjęcia dostosowań w Traktatach stanowiących podstawę UE, a dołączenie do takiego traktatu spraw z nim niezwiązanych mogłoby mieć niedobre następstwa dla przebiegu jego ratyfikacji w państwach członkowskich, a tym samym spowodować przesunięcie terminu akcesu.

Konsekwencją przyjęcia takiego stanowiska było wszczęcie w oby przypadkach zwykłej procedury zmiany, w ramach której protokoły mają charakter traktatów rewizyjnych (określone jako „Protokół irlandzki” i „protokół czeski”). Rząd irlandzki przedłożył Radzie UE wniosek dotyczący zmiany Traktatów polegający na dodaniu do nich Protokołu w sprawie obaw narodu irlandzkiego co do Traktatu z Lizbony. Podobny wniosek przedłożył rząd czeski. Zmiana Traktatów ma polegać na dołączeniu do nich Protokołu w sprawie stosowania Karty Praw Podstawowych UE do Republiki Czeskiej. Oba te protokoły będą musiały być ratyfikowane przez wszystkie państwa członkowskie UE, aby mogły zostać dołączone do TUE i TFUE.

Procedura kładki

Od rwizji Traktatów stanowiących Unię należy odróżnić ich modyfikację. Modyfikacja przeprowadzana może być na mocy specjalnych postanowień traktatów, które upoważniają Radę Europejską, względnie Radę UE do dokonania stosownej zmiany traktatów w ściśle określonym przedmiocie. Procedura taka określana jest mianem procedury kładki (lub klauzula pomostowa).

Dwa zasadnicze rodzaje procedur kładek noszą obecnie nazwę uproszczonej procedury zmiany Traktatów

1. Procedura kładki z zastrzeżeniem zatwierdzenia decyzji rady Europejskiej przez państwa członkowskie zgodnie z ich wymogami konstytucyjnymi

2. Procedura kładki sensu stricto, co oznacza, że zmiana postanowień Traktatów następuje wyłącznie na mocy decyzji Rady Europejskiej; dodatkową kontrolę demokratyczną zapewnia możliwość wniesienia sprzeciwu wobec zamiaru podjęcia decyzji przez Radę Europejską ze strony parlamentów narodowych państw członkowskich.

1. Zmiany postanowieć części III TFUE „polityki i działania wewnętrzne UE”

Zakres przedmiotowy:

Może ona służyć zmanie „wszystkich lub części” postanowień części trzeciej TFUE, dotyczących wewnętrznych polityk i działań Unii, czyli rynku wewnętrznego i unijnych polityk

Nie może ona prowadzić do zwiększenia kompetencji przyznawanych Unii w Traktatach

Etapy procedury:

Propozycja zmiany ze strony rządu każdego państwa członkowskiego, PE lub KE kierowana jesto do rady Europejskiej

Decyzje podejmuje Rada Europejska, stanowiąc jednomyślnie, po konsultacji z PE i KE oraz z EBC, w przypadku zmian instytucjonalnych w dziedzinie pieniężnej

Decyzja Rady Europejskiej wchodzi w zycie po jej zatwierdzeniu przez państwa członkowskie, zgodnie z ich odpwiednimi wymogami konstytuacyjnymi

1. Procedura kładki sensu stricto

Zakres przedmiotowy:

Może os służyć zmianie formuły podejmowania decyzji w Radzie z jednomyślności na większość kwalifikowaną

Może również służyć zmianie procedury chwalenia aktu ustawodawczego ze specjalnej procedury ustawodawczej na zwykłą procedurę ustawodawczą

Zmiana procedury nie może dotyczyć decyzji mających wpływ na kwestie wojskowe lub obronne

Etapy procedury:

Rada Europejska podejmuje decyzje w powyższych sprawach jednomyślnie, po uzyskaniu zgody PE

O zamiarze podjęcia tego rodzaju decyzji przez Radę Europejską muszą zostać powiadomione parlamenty narodowe państw członkowskich UE

W przypadku gdy nawet jeden parlament narodowy notyfikuje w ciągu 6 miesięcy od takiego powiadomienia sprzeciw wobec zamiaru podjęcia decyzji, decyzja taka nie może być przez Radę Europejską podjęta.

Procedury kładki ad hoc

Występuje m.in. w postanowieniach:

Ustanowienia wspólnej obrony UE na mocy jednomyślnej decyzji Rady Europejskiej

Uzupełnienie praw przysługujących obywatelowi Unii na mocy decyzji przyjętych przez radę UE w ramach specjalnej procedury ustawodawczej

Ustanowienie jdnolitej procedury dla wszystkich państw członkowskich w sprawie powszechnych wyborów bezpośrednich do PE

Procedura kładki sensu stricto występuje w postanowieniach:

Decyzja Rady Europejskej podejmowana jednomyślnie o przejściu z reżimu jednomyślności na rzecz większości kwalifikowanej w Radzie w ramach WPZiB

Rozszerzenie zakresu kompetencji Prokratury Europejskiej

Zastosowanie zwykłej procedury ustawodawczej w niektórych dziedzinach polityki społecznej

We wszystkich powyższych przypadkach dochodzi do modyfikacji postanowień Traktatów stanowiących podstawę Unii Europejskiej w ważnych dziedzinach ustrojowych Unii. Procedury kładki nie odwołują się do jakiejkolwiek procedury kontrolnej na szczeblu krajowym.

Procedura kładki a zwykła procedura zmiany

Obie procedury należy traktować równorzędnie, uwzględniając naturalnie ograniczenia przedmiotowe zawarte w poszczególnych procedurach kładek.

Procedury kładki nie stanowią lex specialis w stosunku do zwykłej procedury zmiany: państwa członkowskie mają swobodę w wyborze procedury, przy czym sięgając do procedury kładki, muszą uwzględniać ograniczenia przedmiotowe.

Jeśli spełnione są wymogi przedmiotowe danej procedury kładki, państwa członkowskie mogą, ale nie muszą z niej skorzystać.

Procedury kładki; praktyka

Kryzys finansowy spowodował konieczność ustanowienia mechanizmu ratunkowego, przybrał on formę mechanizmu ustanowionego ad hoc.

Niezędne stało się jednak ustanowienia stałego mechanizmu ratunkowego, w przypadku gdyby jedno z państw członkowskich strefy euro znalazło się w sytuacji finansowej zagrażającej stabilności całej strefy. W tym celu należało stworzyć specjalną podstawę w Traktatach stanowiących podstawę UE. Rada Europejska sięgnęła w tym celu do uproszczonej procedury.

Traktat podpisany 11 lipca 2011r. ustanawia Europejski Mechanizm Stabilności.

Podjęcie decyzji w sprawie zastosowania procedury kłądki jest niezmiernie istotne. Wbrew początkowym sceptyczym opiniom okazało się, że państwa członkowskie są skłonne skorzystać z procedury uproszczonej zmiany Traktatów.

Traktaty akcesyjne

Zakres przedmiotowy Traktatów akcesyjnych jest ograniczony do spraw związanych z przystąpieniem nowego państwa do UE.

Procedura zawierania traktatu akcesyjnego:

Wniosek o członkostwo w UE państwo kieruje do Rady

O wniosku informowany jest PE i parlamenty narodowe państw członkowskich (nowy element)

Rada decyduje o najważniejszych etapach procedury jednomyślnie, po zasięgnięciu opinii KE i uzyskaniu Zgody PE udzilanej większością głosów jego członków

Pod uwagę brane są kryteria kwalifikacji uzgodnione przez Radę Europejską (nowy element)

Rada decyduje o wszczęciu negocjacji akcesyjnych

Po zakończeniu negocjacji ich wyniki ujmowane są przez komitet draftingowy
(redakcyjny) w formie traktatu akcesyjnego

Tekst traktatu jest przedkładany PE, który msi wyrazić zgodę na traktat

KE zajmuje stanowisko, którym Rada nie jest formalnie związana

Rada decyduje jednomyślnie o przyjęciu projektu traktatu

Podpisanie traktatu akcesyjnego przez przedstawicieli państw członkowskich i państw kandydujących

Ratyfikacja przez wszystkie umawiające się państwa, zgodnie z krajowymi wymogami konstytucyjnymi

W toku procedury akcesyjnej Rada działa w składzie szefów państw lub rządów państw członkowskich UE.

Zawieranie umów międzynarodowych przez UE z państwami trzecimi lub organizacjami międzynarodowymi

W Unii podzielonej na 3 filary istniały różne procedury zawierania umów przez Wspólnotę i w ramach II i III filaru. Po wejściu w zycie Traktatu z Lizbony zaczęła obowiązywać jednolita procedura zawierania przez Unię umów międzynarodowych.

Procedura zawierania umów międzynarodowych przez Unię:

KE lub Wysoki Przedstawiciel (jeśli materia dotyczy WPZiB) przedstawiają zalecenia Radzie UE

Rad UE podejmuje decyzję w sprawie

1. Podjęcia rokowań

2. Mianowania negocjatora lub przewodniczącego zespołu negocjatorów

Rada UE:

1. Może kierować wytyczne do negocjatora

2. Może wyznaczyć specjalny komitet, w konsultacji z którym należy prowadzić rokowania

Rada UE:

1. Na wniosek negocjatora podejmuje decyzje upoważniające do podpisania umowy

2. W stosownych przypadkach decyduje o tymczasowym stosowaniu umowy do czasu jej wejścia w zycie

Rada UE:

1. Na wniosek negocjatora przyjmuje decyzje o zawarciu umowy

Zakres udziału PE:

1. Decyzja Rady UE w sprawie zawarcia umowy wymaga uzyskania zgody PE w odniesieniu do:

Układów stowarzyszeniowych

Umów o przystąpieniu UE do EKPC

Umów tworzących specyficzne ramy instytucjonalne

Umów mających istotne skutki budżetowe dla UE

Umów dotyczących dziedzin objętyc zwykłą procedurą ustawodawczą lub specjalną procedurą ustawodawczą, w ramach której wymagana jest zgoda PE

1. Decyzja Rady UE w sprawie zawarcia umowy wymaga w pozostałych przypadkach konsyltacji z PE

2. PE jest natychmiast i w pełni onformowany o przebiegu wszystkich etapów procedury

3. PE nie uczesnticzy w zawieraniu umów międzynarodowych dotyczących wyłącznie WPZiB

Formuła podejmowania przez Radę UE decyji:

1. W toku całej procedury Rada UE decudyje większością kwalifikowaną

2. Rada UE decyduje jednak jednomyślnei w stosunku do

Umów obejmująych dziedziny, w których dla przyjęcia katu Unii wymagana jest jednomyślność

Układów stowarzyszeniowych

Umów w dziedzinie współpracy gospodarczej, finansowej i technicznej

Umowy o przystępieniu Unii do EKPC

Odrębne postanowienia dotyczą podjęcia decyzji przez Radę UE w ramach uproszczonej zmiany umów międzynarodowych, decyzji Rady UE w sprawie zatwierdzenia stosowania umowy międzynarodowej orazustalenia stanowiska Unii w ramach organu ustanpwionego na mocy umowy.

Opinia TSUE w sprawi zgodności przewidywanej umowy z Traktatami

1. [podmioty uprawnione do wystąpienia o opinię: państwa członkowskie, PE, Rada UE, KE

2. W przypadku opinii negatywnej umowa nie może wejść w życie, chyba że nastąpi jej zmiana lub rewizja Traktatów

Szczególne wymogi proceduralne dotyczące Wspólnej Polityki Handlowej

1. Zalecenie Rady UE w sprawie podjęcia rokowań przedstawia KE

2. Rokowania prowadzi KE

3. KE prowadzi rokowania w konsultacji ze spacjalnym komitetem

4. Rada UE może kierować wytyczne do KE

5. KE składa regularne sprawozdania Komitetowi i PE

6. Rada UE stanowi w toku procedury większości kwalifikowanej

7. Rada UE stanowi jednomyślnie w odniesieniu do

Umów w dziedzinie handlu usługami i w dziedzinie handlowych aspektów własności intelektualnej oraz bezpośrednich inwestycji zagranicznych, jeżeli zawierają one przepisy wymagające jednomyślności do przyjęcia przepisów wewnętrznych

Umów w dziedzinie handlu usługami w dziedzinie kultury i usługami audiowizulnymi, jeżeli umowy te mogłyby zagrożić różnorodności kulturowej i językowej Unii

Umów w dziedzinie handlu usługami społecznymi oraz w zakresie edukacji i zdrowia, jeżeli umowy te mogłyby w znacznym stopniu zakłócić działanie krajowego systemu tych usług i wywierać negatywny wpływ na odpowiedzialność państw członkowskich za ich zapewnienie

Specjalna procedura zawierania umów dotyczącyc ustalania kursów wymiany euro w stosunku do walut państw trzecich:

1. Zalecenie Rady UE w sprawie podjęcia rokowań przedstawia EBC albo KE po konsultacji z EBC

2. Rada UE stanowi w toku tej procedury jednomyślnie po konsultacji z PE

3. Rada UE decyduje o ustaleniach dotyczących rokowań oraz o zawarciu umowy na zalecenie KE i po konsultacji z EBC

4. KE jest w pełni włączana do rokowań

Stanowienie unijnego prawa pochodnego

Stanowienia aktów ustawodawczych

Zwykła procedura zmiany (ustawodawcza)

1. W przypadku gdy w Traktatach czyni się odwołanie do zwykłej procedury ustawodawczej w celu przyjęcia aktu, stosowana jest następująca procedura.

2. Komisja przedstawia projekt Parlamentowi Europejskiemu i Radzie.

Pierwsze czytanie

3. Parlament Europejski uchwala stanowisko w pierwszym czytaniu i przekazuje je Radzie.

4. Jeżeli Rada zatwierdzi stanowisko Parlamentu Europejskiego, projektowany akt zostaje przyjęty w brzmieniu, które odpowiada stanowisku Parlamentu Europejskiego.

5. Jeżeli Rada nie zatwierdzi stanowiska Parlamentu Europejskiego, przyjmuje własne stanowisko w pierwszym czytaniu i przekazuje je Parlamentowi Europejskiemu.

6. Rada informuje w pełni Parlament Europejski o powodach, które doprowadziły ją do przyjęcia jej stanowiska w pierwszym czytaniu. Komisja informuje w pełni Parlament Europejski o swoim stanowisku.

Drugie czytanie

7. Jeżeli w terminie trzech miesięcy od tego przekazania Parlament Europejski:

a) zatwierdzi stanowisko Rady w pierwszym czytaniu lub nie wypowie się, dany akt uważa się za przyjęty w brzmieniu, które odpowiada stanowisku Rady;

b) odrzuci, większością głosów wchodzących w jego skład członków, stanowisko Rady w pierwszym czytaniu, proponowany akt uważa się za nieprzyjęty;

c) zaproponuje większością głosów wchodzących w jego skład członków poprawki do stanowiska Rady w pierwszym czytaniu, zmieniony w ten sposób tekst jest przekazywany Radzie i Komisji, która wydaje opinię w przedmiocie tych poprawek.

8. Jeżeli w terminie trzech miesięcy od otrzymania poprawek Parlamentu Europejskiego Rada, stanowiąc większością kwalifikowaną:

a) przyjmie wszystkie te poprawki, dany akt uważa się za przyjęty;

b) nie przyjmie wszystkich poprawek, przewodniczący Rady w porozumieniu z przewodniczącym Parlamentu Europejskiego zwołuje komitet pojednawczy w terminie sześciu tygodni.

9. Rada stanowi jednomyślnie w sprawie poprawek, które stały się przedmiotem negatywnej opinii Komisji.

Procedura pojednawcza

10. Komitet pojednawczy, w którego skład wchodzą członkowie Rady lub ich przedstawiciele oraz taka sama liczba członków reprezentujących Parlament Europejski, ma za zadanie doprowadzić do porozumienia w sprawie wspólnego projektu większością kwalifikowaną członków Rady lub ich przedstawicieli oraz większością głosów członków reprezentujących Parlament Europejski, w terminie sześciu tygodni od jego zwołania, na podstawie stanowisk Parlamentu Europejskiego i Rady w drugim czytaniu.

11. Komisja uczestniczy w pracach komitetu pojednawczego i podejmuje wszelkie niezbędne inicjatywy na rzecz zbliżenia stanowisk Parlamentu Europejskiego i Rady.

12. Jeżeli w terminie sześciu tygodni od jego zwołania komitet pojednawczy nie zatwierdzi wspólnego projektu, proponowany akt uważa się za nieprzyjęty.

Trzecie czytanie

13. Jeżeli w tym terminie komitet pojednawczy zatwierdzi wspólny projekt, Parlament Europejski i Rada dysponują terminem sześciu tygodni od tego zatwierdzenia na przyjęcie danego aktu zgodnie z tym projektem, przy czym Parlament Europejski stanowi większością oddanych głosów, a Rada – większością kwalifikowaną. Jeżeli nie uczynią tego, proponowany akt uważa się za nieprzyjęty.

14. Terminy trzech miesięcy i sześciu tygodni, o których mowa w niniejszym artykule, są przedłużane najwyżej, odpowiednio, o miesiąc i o dwa tygodnie, z inicjatywy Parlamentu Europejskiego lub Rady.

Postanowienia szczególne

15. Jeżeli, w przypadkach przewidzianych w Traktatach, akt ustawodawczy jest poddany zwykłej procedurze ustawodawczej z inicjatywy grupy Państw Członkowskich, na zalecenie Europejskiego Banku Centralnego lub na wniosek Trybunału Sprawiedliwości, ustępu 2, ustępu 6 zdanie drugie oraz ustępu 9 nie stosuje się.

W takich przypadkach Parlament Europejski i Rada przekazują Komisji projekt aktu oraz swoje stanowiska w pierwszym i drugim czytaniu. Parlament Europejski lub Rada mogą, w toku całej procedury, zwrócić się do Komisji o opinię, którą Komisja może wydać również z własnej inicjatywy. Może ona również, jeżeli uzna to za niezbędne, uczestniczyć w pracach komitetu pojednawczego zgodnie z ustępem 11.

Specjalna (uproszczona) procedura ustawodawcza

Specjalne procedury ustawodawcze zastępują dawne procedury konsultacji, współpracy i zgody. Ma to na celu uproszczenie procesu decyzyjnego w UE dzięki poprawie przejrzystości i skuteczności. Jak wskazuje sama nazwa, są to procedury inne od zwykłej procedury ustawodawczej i stanowią wyjątek.

W specjalnych procedurach ustawodawczych Rada UE jest w praktyce jedynym ustawodawcą. Parlament Europejski jest tylko włączony do procedury. Jego rola ogranicza się do konsultacji lub zatwierdzenia.

Inaczej niż w przypadku zwykłej procedury ustawodawczej Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej nie daje dokładnego opisu specjalnych procedur ustawodawczych. Zasady ich stosowania są opisane w TUE oraz w TFUE, w odpowiednich artykułach zakładających ich stosowanie.

Niektóre akty muszą być przyjmowane przez Radę jednogłośnie po uprzednim zatwierdzeniu przez PE. Ma to miejsce w przypadku wieloletnich ram finansowych, środków służących zwalczaniu dyskryminacji lub rozszerzeniem praw związanych z obywatelstwem. Parlament może zatwierdzić bądź odrzucić wniosek ustawodawczy lub zaproponować do niego poprawki. Rada nie jest prawnie zobowiązana do uwzględniania opinii Parlamentu, jednak zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości nie może podjąć decyzji bez otrzymania tej opinii.

Inne akty są przyjmowane jednogłośnie lub kwalifikowaną większością głosów przez Radę po zasięgnięciu opinii Parlamentu. W takim przypadku stanowisko posłów nie jest wiążące, a ostateczna decyzja należy do rządów. Ta procedura dotyczy m.in. środków w dziedzinie zabezpieczenia społecznego i ochrony socjalnej, przepisów o charakterze podatkowym w zakresie energii.

Stanowienia aktów nieustawodawczych

Stanowienie aktów delegowanych

Odwołanie przekazanych uprawnień przez PE lub Radę Ue do wydawania aktu delegowanego

W każdej chwili po wejściu w życie aktu podstawowego (ustawodawczego) PE lub Rada UE mogą zdecydować o odwołaniu przekazanych uprawnień

Skutki:

Decyzja o odwołaniu kończy delegację upranień w zakresie określonym w decyzji

Decyzja nie wpływa na waznośc katów delegowanych już obowiązujących

Akt delegowany nie wszedł w życie; decyzja ma de facto efekt sprzeciwu

Akt delegowany może wejść w życie tylko wtedy, gdy PE lub Rada nie wyrażą sprzeciwu w terminie przewidzianym przez akt ustawodawczy

KE przyjmuje akt delegowany, Ke notyfikuje akt delegowany

PE lub Rada UE maja prawo przeciwu (zasadniczo w ciągu 2 miesięcy od notyfikowania; możliwość przedłużenia tego terminu)

PE lub Rada wyrażają sprzeciw – akt delegowany nie może wejść w życie; KE przygotowuje nowy akt lub nie podejmuje orac nad nowym aktem

Ani PE ani Rada nie wyrażają sprzeciwu lub infromują KE, że nei zamierzają wyrazić sprzeciwu – publikacja aktu i jego wejście w zycie

Wprowadzenie tego rodzaju aktów prawnych umocniło rolę PE w unijnym procesie legislacyjnym

Stanowienie aktów wykonawczych – komitologia

Nowy system: rozporządzenia nr 182/2011

Akty delegowane

Procedura doradcza

Procedura sprawdzająca

Istota systemu komitologii polega na tym, że powierzając KE określone kompetencje wykonawcze, Rada UE czuwa nad sposobem realizacji tych kompetencji poprzez system komitetów, rozpatrujących przedłożone przez Komisję projekty wykonawczych aktów prawnych.

System komitologiczny podnosi efektywność unijnego procesu decyzyjnego: pozwala prawodawcy skupić się na zasadniczych problemach procesu legislacyjnego, a sprawy techniczne przekazać na szczebel ekspercki.

Aktem podstawowym na podstawie, którego KE zostają powierzone uprawnienia do wydawania aktów wykonawczych mogą być wszystkie prawnie wiążące akty Unii

Akty wykonawcze muszą być aktami prawnymi

Uprawnienia wykonawcze są powierzane głównie komisji

Powierzenie uprawnień wykonawczych jest obowiązkowe

Akt wykonawczy nie może zawierać regulacji o zasięgu ogólnym, które uzupełniają lub zmieniają niektóre, inne niż istotne elementy aktu podstawowego, nie może dotyczyć treści aktu podstawowego, jego celem jest tylko wprowadzenie w życie regulacji aktu podstawowego

Akt wykonawczy powinien być wydany w ramach uprawnień powierzonych KE

Formuła podejmowania w Radzie UE decyzji większością kwalifikowaną

Wg formuły nicejskiej decyzja w Radzie zostaje podjęta większością kwalifikowaną przy spełnieniu dwóch testów i trzeciego fakultatywnie:

a)Głosów ważonych

b)Liczby państw – więcej niż połowa, jeśli projekt aktu pochodzi od KE i co najmniej 2/3 jeśli od państw czł

c)Co najmniej 62% potencjału demograficznego UE (fakultatywnie)

Podejmowanie decyzji większością kwalifikowaną wg formuły Traktatu z Nicei

Wymaga:

Zebrania odpowiedniej liczby tzw. głosów ważonych:

Przy 27 państwach – 255 na łączną sumę 345 głosów

W celu stworzenia tzw. mniejszości blokującej należy zebrać co najmniej 91 głosów ważonych

Zebrania większości państw

Gdy projekt pochodzi od KE więcej niż połowa państw

W innych przypadkach co najmniej 2/4 państw

Państwa opowiadające się za podjęciem decyzji muszą dysponować co najmniej 62 % populacji UE (test fakultatywny, przeprowadzany na żądanie jednego z państw)

Formuła większości kwalifikowanej wg Traktatu z Lizbony

Od 1 listopada 2014 zacznie obowiązywać formuła oparta na podwójnej większości, aby podjąć decyzję w Radzie:

Należy zebrać większość 55% plus jedno państwo

Państwa opowiadające się za podjęciem decyzji muszą dysponować co najmniej 65% populacji UE

Formuła została sprecyzowana w dóch istotnych obszarach;

Mniejszośc blokująca: grupa państw blokująca podjęcie decyzji musi nie tylko dysponować co najmniej 35% populacji UE, lecz również liczyc co najmniej 4 państwa

W niektórych dziedzinach (WPZiB, polityki gosp i pieniężne, wystąpienie z Ue, zawierszenie w prawach p czł) w celu podjęcia decyzji konieczne będzie zgromadzenie co najmniej 72% liczby p czł

Okres przejśiowy od 1.11.2014 do 31.03.2017

Każde państwo będzie mogło zażądać powrotu do systemu nicejskiego i przeprowadzenia głosownia wg formuły ustanowionej na mocy Traktatu z Nicei

Będzie można odwołać się do tzw. formuly z Joaniny (traktat konstytucyjny); poega ona na tym, że jeżeli państwa niezgadzające się na podjęcie decyzji zgromadzą ¾ jednego z testów mniejszości blokującej, tj 34% liczby państw czł lub 26% potencjału demogranicznego Unii, Rada ponownie zajmuje się sprawa i poszukuje satysfakcjonującego rozwiązania w rozsądnym czasi.

Od 1.04.2017 zacznie działać w płeni formuła podwójnej większości, przy czym nadal będzie można się odwołać do formuły z Joaniny w nieco zmodyfikowanym kształcie (co najmniej 55% jednego z testów mniejszości blokującej – tj. ok. 19 % potencjału demograficznego UE)

Podejmowanie decyzji głosami ważonymi oznacza, że z pewnej ustalonej puli głosów każde z państw otrzymało pewną liczbę głosów („ważonej”, im większe demograficznie państwo tym relatywnie mniej głosów). Progi głosów, ile należy zebrac głosów, aby decyzje podjąć oraz ile należy zebrac głosów, aby decyzję zablokować.

Podpisywanie aktów prawa pochodnego UE

Akty ustawodawcze przyjęte zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą są podpisywane przez przewodniczącego PE i przewodniczącego Rady UE

Akty ustawodawcze przyjęte zgodnie ze specjalna procedurą ustawodawczą sa pospisywane przez przewodniczącego instytucji, która je przyjęła

Akty o charakterze nie ustawodawczym przyjęte w formie rozporządzeń, dyrektyw oraz decyzji, w przypadku gdy te ostatnie nie wskazują adresata sa pospisywane przez przewodniczącego instytucji, która je przyjęła

Publikacja aktów prawa pochodnego

Organem promulgacyjnym jest Dziennik Urzędowy UE

W Dzienniku publikowane są

Akty ustawodawcze

Rozporządzenia, dyrektywy, które są skierowane do wszysktkicj p czł oraz decyzje któe nie wskazują adresata

Wejście w zycie aktów prawa pochodnego

Akty ustawodawcze wchodzą w życie z dniem w nich określonym lub w jego braku, 20 dnia po ich publikacji

Akty nie ustawodawcze i akty bez przymiotnika przyjęte w formie rozporządzeń, dyrektyw (do wszystkich państw) i decyzji (brak adresta) wchodzą w życie z dniem w nich określonym lub 20 dnia po ich publikacji w Dzienniku

Inne dyrektywy jak również decyzje które wskazują adresata sa notyfikowane adresatom i stają się skuteczne wraz z ich notyfikacją

Stanowienia aktów ustawodawczych

Zwykła procedura ustawodawcza i specjalna