OSTEOLOGIA

OSTEOLOGIA - nauka o kościach, stawach i więzadłach

Kość ( OS ) składa się z :

a) tkanki kostnej nadającej kształt kościom

b) szpiku zawartego wewnątrz kości

Pod względem morfologicznym wyróżniamy:

- istotę zbitą, tworzącą zewnętrzną warstwę kości.; jest ona twarda i ma lity wygląd.

- istote gabczastą, tworzącą wewnętrzną część kości o utkaniu beleczkowatym.

Powierzchnia zewnętrzna kości pokryta jest bogato unaczynioną i unerwioną błona włóknistą

zwaną OKOSTNĄ.

KSZTAŁT KOŚCI

*DLUGIE KOSCI

- mają długość wiekszą od szerokości i grubości. Składają się z trzonu, końca bliższego i dalszego.

- oba końce oddzielone od trzonu warstwą chrząstki tzw.chrząstką nasadową.

- wewnątrz trzonu znajduje się jama szpikowa, która powstała w toku rozwoju kości na skutek

zaniku istoty gąbczastej, spowodowanej przez komórki kościogubne ( osteoklasty )

- w jamie szpikowej znajduje się szpik żółty, gdzie pełni funkcje krwiotwórcze

- np. kość ramienna

*KOŚCI KRÓTKIE- posiadają prawie wszystkie wymiary równe np. k. nadgarstka

*KOŚCI PŁASKIE- najmniejszym wymiarem grubość; w kosciach tych przez całe życie utrzymuje

się szpik czerwony, który pełni funkcje krwiotwórcze np. k sklepienia czaszki

*KOŚCI PNEUMATYCZNE- zawierają przestrzenie wypełnione powietrzem i wysłane bł. śluzową,

zgrupowane wokół jamy nosowej np. k. sitowa, szczękowa

WZROST KOŚCI

-na długość- odbywa się od strony chrząstki nasadowej. Gdy chrząstki nasadowe skostnieją, kość

przestaje rosnąć. Wzrost kości na długość odbywa się do 20 roku życia.

-na grubość- odbywa się przez przywarstwienie kości do okostnej w której znajduja się komórki

kościotwórcze ( osteoblasty ). Również z przyrastaniem tk. kostnej od strony zewnętrznej,

wewnątrz kości odbywa się proces niszczenia tk. kostnej przez osteoklasty prowadzący do

wytworzenia jamy szpiku. Grubość kości jest uwarunkowna genetycznie.

CZYNNOŚCI KOŚCI

*budują szkielet, który;

a) pełni funkcję podporową ( dżwiga ciężar ciała)

b) jest biernym narządem ruchu

c)stanowi miejsce przyczepu mięśni, więzadeł oraz powięzi otaczajacych narządy

d) ochrania narządy wewnętrzne

e) zawieraja szpik kostny, który posiada zdolność wytwarzania upostaciowionych składników krwi

( hematopoeza )

f) są magazynem zwiazków mineralnych, głónie Ca i P

g) stanowi zapas energii, którym są kw.tłuszczowe w szpiku kostnym żółtym.

PODZIAŁ KOŚĆCA

* kręgosłup- columna vertebralis

*klatka piersiowa- thorax

* kończyna górna- membrum superius

* kończyna dolna- membrum inferius

* czaszka- cranium

BUDOWA KRĘGOSŁUPA

- składa się z 33 lub 34 kręgów ułożonych jeden na drugim

Wyróżniamy:

a) kręgi szyjne ( 7 )- vertebra cervicalis

b) kręgi piersiowe (12 )- vertebra thoracica

c) kręgi lędżwiowe (5)- vertebra lumbalis

d) kręgi krzyżowe ( 5 )- vertebra sacralis, które zrastają się i tworzą k. krzyżową- os sacrum

e) kręgi guziczne (5 )- vetrebra coecygea, u człowieka w stanie szczątkowym i tworzą kość guziczną

- os coccygis

BUDOWA KRĘGU

Wyróżniamy:

a) trzon skierowany do przodu

b) łuk skierowny do tyłu na którym znajdują się wyrostki

- kolczysty (1 )- skierowany ku tyłowi

- poprzeczny ( 2 )- skierowany bocznie

-stawowe górne ( 2 )- skierowanw ku górze

- stawowe dolne ( 2 )- skierowanw ku dołowi

c) otwór kręgowy- znajduje się między trzonem a łukiem kręgowym ( z otworów kręgowych

wszystkich kręgów powstaje kanał kręgowy )

d) wcięcie kręgowe górne ( płytkie) i wcięcie kręgowe dolne ( głębsze )- jest to przewężenie miejsca

odejścia łuku kręgu od trzonu ( wcięcia dwu sąsiadujących ze sobą kręgów tworzą otwór

międzykręgowy )

KRĘGI SZYJNE- cechy cherakterystyczne

- wyrostek kolczysty jest krótki i rozdwojon na końcu

- wyrostek poprzeczny składa się z 2 listkówkostnych zrastajacych się na końcach i obejmujący

otwór wyrost. poprzecznych

KRĘG SZCZYTOWY ( ATLAS )- posiada

- łuk przedni zamiast trzonu ( na wewnętrznej jego powierzchni występuje dołek zębowy )

- guzek tylny zamiast wyrostka kolczystego

- dołki stawowe górne i dolne zamiast wyrostków stawowych

OBROTNIK- posiada;

- ząb, który wyrasta z górnej powierzchni trzonu na którym znajdują się powierzchnie stawowe

- powierzchnie stawowe górnezamiast wyrostków stawowych górnych

KRĘGI PIERSIOWE- cecgy charakterystyczne:

- dołki żebrowe górne i dolne występujące na bocznych powierzchniach trzonu

- dołki żebrowe wyrostków poprzecznych- występujące na wyrostkach poprzecznych

- długie wyrostki kolczyste dachówkowato zachodzące na siebie

KRĘGI LĘDŻWIOWE- cechy charakterystyczne :

- powierzchnia górna i dolna trzonu o kształcie nerkowatym

- posiadają wyrostki żebrowe ( w miejscu wyrostka poprzecznego )

- wyrostki stawowe ustawione sa pionowo, powierzchnie stawowe wyrostków górnych skierowane są

przyśrodkowo,a dolnych bocznie

KOŚĆ KRZYŻOWA- wyróżniamy :

- podstawy zwrócone do góry

- wierzchołek skierowany ku dołowi

- powierzchnię miedniczną

- powierzchnię grzbietową

- otwory krzyżowe przez które przechodzą nerwy rdzeniowe

- części boczne na których znajdują się powierzchnie uchowate służące do połączenia stawowego

- kanał krzyżowy

KOŚCI KLATKI PIERSIOWEJ

* mostek- sternum

*żebra- costa

* kręgi piersiowe- vertebra thoracica

MOSTEK

składa się z :

- rękojeści

- trzonu

-wyrostka mieczykowatego

- wcięć żebrowych ( służących do połączeń żebrowych )

- w miejscu połączenia rękojeści i trzonu znajduje się kąt mostka, do którego przyłącza się II żebro

- jest miejscem punkcji w celu uzyskania szpiku kostnego

ŻEBRO (12 PAR )

* dzieli się na :

- prawdziwe- 7 górnych par które łączą sie bezpośrednio z mostkiem

- rzekome ( 8,9,10 )- łączące się z mostkiem za pomoca łukużebrowego

- wolne (11, 12 )- nie łączące sie z mostkiem

* dzieli się na :

- część tylną zwaną końcem żebrowym

- część przednią - chrząstkę żebrową, która łączy się z mostkiem

* wyróżniamy

- koniec mostkowy- przedni

- trzon-płaski, tworzy kąt żebra- na brzegu dolnym jest bruzda żebra przeznaczona dla naczyń i nerwu międzyżebrowego ( tzw. triada )

- koniec kręgosłupowy- tylny, na którym znajduje się głowa, szyjka i guzek zebra ( na glowie i guzku znajduja sie powierzchnie stawowe do połączenia z kregami piersiowymi )

KOŃCZYNA GÓRNA

* dzieli się na :

1)obręcz kończyny górnej

2) kończynę górna wolną

a) ramię- brachium

b) przedramię- antebrachium

c) reka- manus

- nadgarstek

-śródręcze

- palce

OBRĘCZ KOŃCZYNY GÓRNEJ

1) obojczyk

2) łopatka

OBOJCZYK

* jest kością długą, esowato wygiętą

* wyróżnia się w nim :

- koniec mostkowy pokryty powierzchnia stawowa

- koniec barkowy pokryty powierzchnią stawową

- trzon

* łączy się z rękojeścią mostka i z wyrostkiem barkowym łopatki

ŁOPATKA

* posiada

-powierzchnię żebrową- wklęsła i przylegająca do ścian klatki piersiowej

- powierzchnię grzbietową- wypukła, na której znajduje się grzebień łopatki, który przechodzi w wyrosrek barkowy ( do połączeniaz obojczykiem )

-wydrążenie stawowe, pokryte powierzchnią stanowiącą panewkę służącą do połączenia z głową kości ramiennej

RAMIĘ

W jego skład wchodzi jedna kość-ramienna

*posiada:

-koniec bliższy,na którym znajduje się głowa(pokryta powierzchnia stawową),łącząca się z wydrążeniem panewki stawowej łopatki

-szyjkę chiurgiczną-część kości na pograniczu końca bliższego i trzonu(jest to najczęstsze miejsce złamań kości)

-trzon

KOŚĆ RAMIENNA

*koniec dalszy nosi nazwę kłykcia kości ramiennej,na którym znajduje się:

-główka- łącząca się z kością promieniową

-bloczek-łączący się z kością łokciow

-dół wyrostka łokciowego-znajdujący się na powierzchni tylnej kości ponad bloczkiem,do którego wchodzi wyrostek łokciowy kości łokciowej

PRZEDRAMIĘ:

-kość promieniowa

-kość łokciowa

KOŚĆ PROMIENIOWA

*leży po stronie kciuka

*posiada:

-koniec bliższy,na którym znajduje:

=>głowa,na której znajduje się dołek głowy,który łączy się z głową kośc ramiennej

=>obwód stawowy głowy-do połączenia z wcięciem promieniowym na kości łokciowej

-trzon

-koniec dalszy-na którm znajduje się:

=>powierzchnia stawowa nadgarstkowa-do połączenia z kośćmi nadgarstka

=>wcięcie łokciowe-do połączenia z kością łokciową

KOŚĆ ŁOKCIOWA

*leży po stronie palca piatego

*posiada:

-koniec bliższy- na którym znajduje się wyrostek łokciowy-łączacy się z kością ramienną

-wcięcie bloczkowe przeznaczone dla bloczka kości ramiennej

-wcięcie promienioe,przeznaczone dla głowy kości promieniowej

-trzon,na kórym znajduje sie brzeg międzykostny służacy do przyczepu błony międzykostnej

-koniec dalszy,na kórym znajduje się głowa- na niej znajduje się obwód stawowy służący do połączenia z wcięciem łokciowym kości promieniowej

RĘKA

-kości nadgarstka

-kości śródręcza

-kości palców

KOŚCI NADGARSTKA

*jest ich 8 i są ułożone w dwóch szeregach po cztery w każdym

-szereg bliższy -sąsiaduje z kośćmi przedramienia

-szereg dalszy sasiaduje z kośćmi śródręcza

KOŚCI ŚRÓDRĘCZA

*jest ich 5 i są zaliczane do kości długich koścca

*kości posiadają:

-koniec bliższy zwany podstawą

-trzon

-koniec dalszy w kształcie głowy

*podstawa łączy się z kośćmi nadgarstka a głowa z paliczkiem bliższym

KOŚCI PALCÓW

-są to paliczki

*w palcach od II do V występują po trzy paliczki:

-paliczek bliższy

-paliczek środkowy

-palieczek dalszy,który posiada guzowatość stanowiącą podstawę dla paznokcia

*w kciuku są dwa paliczki- bliższy i dalszy

PALCE

Wyróżniamy kolejno:

I- kciuk

II- wskazujący

III- środkowy

IV- serdeczny

V- mały

KOŃCZYNA DOLNA

Dzieli się na:

1)Obręcz kończyny dolnej

2)Kończynę dolną wolną

a)udo

b)podudzie

c)stopa

-stęp

-śródstopie

-palce

OBRĘCZ KOŃCZYNY DOLNEJ

*Do kości obręczy kończyny dolnej zaliczamy:

a)kość miedniczna,która powstała przez zrośnięcie się trzech kości:

- kości biodrowej

-kości łonowej

-kości kulszowej

*Trzony tych kości zrastają się ze sobą w miejscu zwanym wydrążeniem stawowym,służącym do połączenia z głową kości udowej

KOŚĆ BIODROWA

*Składa się z:

-trzonu

-talerza,którego górny brzeg nosi nazwę grzebienia biodrowego

*Granicę pomiędzy nimi stanowi kresa łukowata

*W części tylnej kości biodrowej znajduje się powierzchnia uchowata,która łączy się z powierzchnia uchowatą kości krzyżowej

KOŚĆ KULSZOWA

*Dzieli się na:

-trzon

-gałąź

*Na brzegu tylnym trzonu znajduje się :

-kolec kulszowy

-guz kulszowy

*Do gałęzi przyczeija się mięśnie kończyny dolnej

KOŚĆ ŁONOWA

Jest utworzona z:

-trzonu

-gałęzi dolnej

-gałęzi górnej,która kończy się powierzchnią spojeniową,służącą do połączenia z przeciwległą kością łonową

*gałęzie kości łonowej i kulszowej ograniczają otwór zasłoniowy

UDO

-kość udowa

-rzepka-największa trzeszczka ustroju

KOŚĆ UDOWA

Jest kością długą i składa się z

- końca bliższego,na którym znajduje się głowa i szyjka( stanowi miejsce stosunkowo łatwo ulegające złamaniu) oraz krętarz mniejszy i większy

-trzonu

-końca dalszego,na którym znajdują się :kłykieć przyśrodkowy i boczny,na których występują powierzchnie stawowe do połączenia z kością piszczelową i rzepką

RZEPKA

-leży w ścięgnie mięśnia czworogłowegouda

-na powierzchni tytlnej posiada powierzchnie stawowa do połączenia z kłykciem kości udowej

PODUDZIE

*kość piszczelowa

*kość strzałkowa

KOŚĆ STRZAŁKOWA

Składa się z:

-końca bliższego,na którym znajduje się:

=>kłykieć przysrodkowy i boczny pokryte powierzchniami stawowymi do połączeń z kością udową

=>powierzchnia stawowa strzałkowa do połaczenia z głową strzałki

-trzonu,na którym znajduje isę brzeg międzykostny( do którego przyczepia się błona międzykostna)

-końca dalszego,na którym znajduje się kostka boczna pokryta powierchnią stawową i służy do połączenia z kością skokową

STOPA

-kości stępu

-kości śródstopia

-kości palców

KOŚCI STĘPU

-występują w liczbie 7

-bezpośrednio z golenią łączy się kość skokowa,która spoczywa na kości piętowej

CZASZKA

-kości twarzoczaszki

-kości mózgoczaszki

Wyróżniamy w niej podstawę i sklepienie.

TWARZOCZASZKA

-szczęka-maxilla

-żuchwa-mandibula

-kość nosowa

-kość łzowa

-lemiesz

-kość jarzmowa

-kość gnykowa

-małżowina nosowa dolna

-kość podniebienna

MÓZGOCZASZKA

-kość czołowa

-2 kości ciemieniowe

-kość sitowa

-kość klinowa

-2 kości skroniowe

-kość potyliczna

KOŚCI PNEUMATYCZNE

-kość czołowa

-kość klinowa

-kość skroniowa ( brak jest tu zatok;występuje natomiast wyrostek sutkowy-ma jamę służącą do przewietrzenia ucha środkowego)

-kość sitowa

-szczęka