ZESPÓŁ NERCZYCOWY U DZIECI

NAJCZĘSTSZE CHOROBY NEREK U DZIECI

Zakażenie układu moczowego (zum)

Kłębuszkowe zapalenie nerek (kzn)

Zespół nerczycowy (zn)

Nadciśnienie

Kamica

Torbielowatość nerek

Niewydolność nerek ostra (onn)

przewlekła (pnn)

Wady układu moczowego

ZAKAŻENIE UKŁADU MOCZOWEGO

1. WYSTĘPOWANIE DROBNOUSTROJÓW (bakterii, wirusów, grzybów) W UKŁADZIE MOCZOWYM, POWYŻEJ ZWIERACZA PĘCHERZA MOCZOWEGO

2. ROZPOZNANIE ZUM OBEJMUJE SZEROKI ZAKRES STANÓW CHOROBOWYCH SPOWODO-WANYCH WTARGNIĘCIEM DROBNOUSTROJÓW DO JAŁOWYCH W WARUNKACH PRAWIDŁOWYCH DOLNYCH I GÓRNYCH DRÓG MOCZOWYCH

Z U M U DZIECI

 CZ ĘSTE
(10 % dzieci ma przynajmniej
1 epizod zum w swoim życiu)

Z U M U DZIECI

 OSTRA NIEWYDOLNOŚĆ NEREK
U NIEMOWLĄT
 BLIZNY

 U 6 - 11% pacjentów ze zmianami bliznowatymi w ciągu 2 - 20 lat dochodzi do przewlekłej niewydolności nerek

SZYBKIE TESTY DIAGNOSTYCZNE POZWALAJĄCE NA WSTĘPNE USTALENIE ROZPOZNANIA ZUM
U DZIECI

Testy paskowe wykrywające w moczu azotyny lub esterazę leukocytów

Badanie mikroskopowe oceniające obecność leukocytów lub bakterii w moczu

PRZESIEWOWE TESTY DIAGNOSTYCZNE W ZUM

1. Test paskowy na obecność w moczu azotynów i/lub esterazy leukocytów

2. Mikroskopowa ocena leukocyturii w odwirowanej próbce moczu > 5 leukocytów w pw a w nieodwirowanej > 10 leukocytów

3. Mikroskopowa ocena obecności bakterii w preparacie nieodwirowanego moczu barwionego metodą Grama

Test paskowy (papierkowy)
w kierunku azotynów lub esterazy leukocytów w moczu, mikroskopowa ocena obecności bakterii w preparacie barwionym metodą Grama charakteryzuje się dużą czułością w wykrywaniu zum u dzieci

Wstępne stwierdzenie lub wykluczenie zakażenia w oparciu o w/w testy nie zwalnia od klasycznego badania bakteriologicznego moczu (posiew) którego celem jest izolacja patogenu oraz określenie wrażliwości na antybiotyki i chemioterapeutyki stosowane w leczeniu zum

Wstępna selekcja po wykonaniu badań przesiewowych może zmniejszyć liczbę próbek moczu na posiew przesyłanych do laboratoriów – znaczna oszczędność (50-70 próbek moczu przesyłanych do badania mikrobiologicznego
w celu wykonania posiewu
jest jałowych

PODZIAŁ Z U M

niepowikłane - proste

powikłane - skomplikowane (złożone)

nabyte poza szpitalem

szpitalne

BAKTERIE WYWOŁUJĄCE Z U M

Escherichia coli

Proteus mirabilis

Klebsiella pneumoniae

Enterobacter species

Pseudomonas aeruginosa

Staphylococcus epidermidis

Staphylococcus saprophyticus

Staphylococcus aureus

Entrococcus faecalis

Streptococcus viridians

Serratia

Acinetobacter

Morganella

DROBNOUSTROJE WYWOŁUJĄCE Z U M

Mycoplasma hominis

Chlamydia trachomatis

Candida albicans i inne gatunki

Neisseria gonorrhoeae

Trichomonas vaginalis

Mycobacterium tuberculosis

Adenowirusy

Przyczyny tzw. jałowej leukocyturii (wg. F.Kokota i J.Duławy)

Zakażenia drobnoustrojami nie rozwijającymi się na zwyczajnych pożywkach

zakażenie prątkiem gruźlicy

zakażenie bakteriami rodzaju Chlamydia

zakażenie mykoplazmami (np.Ureaplasma urealyticum)

zakażenie bakteriami beztlenowymi

zakażenie grzybami (np. Condida albicans, Cryptococcus, Torulopsis glabrata, Coccidioides, Aspergillus)

zakażenie wirusami (głównie adenowirusami)

zakażenie pasożytami (np. Trichomonas vaginalis)

Zapalenie pochwy (leucorrhoea vaginalis)

Niebakteryjne schorzenia nerek

ostre lub przewlekłe cewkowo-śródmiąższowe zapalenie nerek

ostre zapalenie kłębuszków nerkowych

choroby kłębuszków nerkowych w przebiegu chorób układowych (toczeń trzewny, choroba Schönleina Henocha)

przewlekłe kłębuszkowe zapalenie nerek

ostra niezapalna niewydolność nerek

Leukocyturia spowodowana przyczynami pierwotnie pozanerkowymi

wysiłek fizyczny

stany gorączkowe (niezależnie od przyczyny)

znaczne odwodnienie

zmiany zapalne narządów sąsiadujących z układem moczowym (np. zapalenie wyrostka robaczkowego, choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, zapalenie przydatków, pochwy lub sromu)

MECHANIZMY OBRONNE GOSPODARZA ZAPOBIEGAJĄCE ZUM

kwaśny odczyn moczu i pochwy (hamuje wzrost bakterii)

prawidłowa flora bakteryjna okolicy okołocewkowej (hamuje kolonizację drobnoustrojami uropatogennymi)

genetycznie uwarunkowana oporność nabłonków dróg moczowych na adhezję bakterii

prawidłowy mechanizm opróżniania pęcherza (utrudnia namnożenie bakterii)

białko Tamma-Horsfalla (zapobiega adhezji)

przeciwciała IgA wydzielane w drogach moczowych (zapobiegają przyleganiu i nasilają fagocytozę bakterii)

przeciwciała IgA i IgM osocza i działanie bakteriobójcze osocza

CZYNNIKI PREDYSPONUJĄCE DO Z U M

uropatie zaporowe

ciało obce

uraz fizyczny (odsłonięcie receptorów dla adhezyn bakteryjnych)

nieprawidłowości pęcherza moczowego

cewnikowanie

leki immunosupresyjne

ciąża

cukrzyca

POSTĘPOWANIE DIAGNOSTYCZNE W Z U M

WYWIAD

BADANIA DODATKOWE

MOCZ

posiew

ogólne badanie moczu

interleukina 6.8

Beta₂ microglobulina

NAG-N-acetylo-beta-d-glukozaminidaza

USG

Cystouretrografia mikcyjna (CUM)

Renoscyntygrafia

Urografia

Tomografia komputerowa

Badanie urodynamiczne

KREW

leukocytoza

OB.

posiew

białko C

inne (mocznik, kreatynina, Na,

K, Ca, glukoza, bilirubina)

D. POMIAR CIŚNIENIA (RR)

ZASADY LECZENIA Z U M

NATYCHMIASTOWE ROZPOCZĘCIE LECZENIA

LECZENIE DŁUGOTRWAŁE

DŁUGI OKRES OBSERWACJI

LECZENIE Z U M

antybiotyki - półsyntetyczne penicyliny, cefalosporyny, aminoglikozydy

Kotrimoksazol, Trimetoprim

pochodne nitrofuranu (Nitrofurantoina, Furagin)

chinolony

I generacja - kwas nalidyksowy (Negram)

II generacja - kwas pipemidowy (Pipram, Palin)

III generacja - fluorochinolony (Ciprofloxacine)

POSTĘPOWANIE Z PACJENTEM
Z BEZOBJAWOWĄ BAKTERIURIĄ

Bakteriuria bezobjawowa nie jest uważana za chorobę - nie wymaga antybiotykoterapii

Obecność bakterii w moczu nie wywołujących objawów zapalenia dróg moczowych stanowi ochronę przed rozwojem zakażenia bakteriami uropatogennymi

Grupa ryzyka - rozpoznanie i leczenie bezobjawowego bakteriomoczu ma istotne znaczenie u;

dzieci poniżej 5 r.ż.

kobiet ciężarnych

przed zabiegami urologicznymi

u chorych z cukrzycą

ZAPOBIEGANIE Z U M

właściwe nawyki higieniczne

zwalczanie zaparć

leczenie owsicy

leczenie stanów zapalnych krocza i pochwy

regularne, częste mikcje

odpowiednia podaż płynów

Z U M - KONIECZNOŚĆ STAŁEJ KONTROLI LEKARSKIEJ PRZEZ OKRES 5 LAT

do ¹/₂ roku - co 2 tygodnie badanie moczu og.

co 2 miesiące posiew moczu

do 5 lat - co 6 miesięcy posiew moczu

i badanie og. moczu

Rozpoznania wstępne u dzieci z ZUM

1. Zakażenie układu moczowego u noworodków
i niemowląt ma przebieg niecharakterystyczny
i skąpoobjawowy.

2. Prawdopodobieństwo zakażenia układu moczowego powinno być brane pod uwagę
u każdego gorączkującego niemowlęcia i dziecka do 2 r.ż.

3. U każdego dziecka, które zgłasza się do lekarza z powodu dolegliwości o nieznanej przyczynie należy wykonać badanie ogólne i posiew moczu.

4.Wysoki odsetek wad (41,7 %) wykrytych w grupie dzieci z zakażeniami układu moczowego wskazuje na konieczność wykonania diagnostyki obrazowej układu moczowego już przy pierwszym epizodzie ZUM u dzieci do 2 r.ż