w lustrze twardowskiego:
historia polskiej
myśli psychologicznej

Władysław Heinrich (1869-1957)

• „Polski Wundt”:

• 1903 powołuje do życia pracownię psychologiczną na Uniwersytecie Jagiellońskim.

• Było to zwieńczenie wieloletniej pracy badawczej o eksperymentalnym charakterze,

• AU w Krakowie (1898) zamieszcza komunikat z jego badań, uchodzący za pierwszą oficjalną informację o psychologii eksperymentalnej w Polsce.

1899:
Zur Prinzipienfragen
der Psychologie

• prekursorski program w stosunku do behawioryzmu:
  „Metoda nauk przyrodniczych, według której pełny, obiektywny opis jest naukowo-przyrodniczym sposobem ujmowania, obowiązuje również psychologię.

• Tutaj powstaje specjalne zadanie badania zachowania się człowieka w stosunku do innych ludzi i do całego otoczenia.

„Polski Watson”

• Przystępując do realizacji tego zadania nie ma się żadnych powodów do traktowania otaczającego świata jako mechanicznych, bezjakościowych procesów.

• Należy raczej przyjąć, że jest on realny w tej swojej jakościowej różnorodności, w jakiej jest nam bezpośrednio dany.

• Temu otoczeniu przeciwstawiany jest człowiek, którego wypowiedzi i zachowania mają być badane.

• Jeżeli w badaniu stosuje się metodę opisową, to ogólnym zadaniem jest ustalenie stosunków zachodzących między bezpośrednio obserwowanymi procesami.

• Jeżeli zatem ustali się zmiany otoczenia w ich związkach, zmiany w organach zmysłowych, w układzie nerwowym i wszystkie postacie wyrażania się człowieka, tak jak dane są one w obserwacji jako działania lub jako wypowiedzi, jeśli ustali się całokształt ich wzajemnych stosunków, to zachowanie się człowieka zostaje w pełni poznane, a zadanie psychologii rozwiązane”.

Edward Abramowski
(1868 – 1918)

• od badań nad pamięcią do metafizyki doświadczalnej

• 1910: Edward Abramowski tworzy pracownię psychologii doświadczalnej w Warszawie;

• filozof, socjolog, psycholog, teoretyk spółdzielczości i działacz polityczny, najpierw socjalista i aktywny członek PPS, później anarcho-syndykalista,

• określany niekiedy mianem „prekursora Solidarności”.

• Prowadził rozległe badania:

• nad pamięcią (odkrył zjawisko reminiscencji),

• spostrzeganiem,

• oporem zapomnianego,

• doświadczeniem estetycznym i religijnym, oraz

• nad podświadomością.

• znaczenie teoretycznych i badawczych osiągnięć Abramowskiego zdecydowanie wykraczało poza lokalne, polskie ramy.

• W 1914 wydaje we Francji książkę Le subconscient normal (Podświadomość normalna):

• do dziś jedną z najbardziej wpływowych prac psychologicznych opublikowanych przez polskiego autora.

Psychologiczna

Szkoła Lwowska

• (a) wspólna genealogia: psychologiczny warsztat naukowy Twardowskiego, koncentrujący się na problemach rozwiązywanych wyłącznie metodami teoretycznymi i nie odwołujący się do praktyki psychologicznej,

• (b) położenie geograficzne: Lwów,

• (c) umiejscowienie w czasie: lata 1898-1919,

• (d) wspólne idee psychologiczne (rozumienie przedmiotu psychologii:

• podmiotowe i niepowtarzalne życie psychiczne; wyróżniki metodologiczne:

• introspekcja jako podstawowe narzędzie badawcze psychologa, obserwacja życiowa i interpretacja wytworów oraz negatywna postawa wobec testów psychologicznych.

• 1904: Kazimierz Twardowski uruchamia laboratorium psychologiczne we Lwowie;

• 1907: Władysław Witwicki ogłasza teorię kratyzmu;

• 1909: Władysław Witwicki publikuje psychobiografię Sokratesa, wyprzedzając Freudowską psychobiografię Leonarda da Vinci;

• 1912: Kazimierz Twardowski ogłasza teorię czynności i wytworów;

• 1919: Władysław Witwicki obejmuje katedrę psychologii na Uniwersytecie Warszawskim,

• 1919: Stefan Błachowski – na Uniwersytecie Poznańskim;

• 1925: ukazuje się pierwszy tom pierwszego polskiego podręcznika z psychologii ogólnej (Psychologia), napisany przez Władysława Witwickiego;

• 1927: Władysław Witwicki publikuje drugi tom podręcznika Psychologia;

• 1928: Mieczysław Kreutz przejmuje od Kazimierza Twardowskiego katedrę psychologii w Uniwersytecie im. Jana Kazimierza;

• 1928: Stefan Baley obejmuje katedrę psychologii pedagogicznej na Uniwersytecie Warszawskim.

Stefan Szuman

• 1928: Stefan Szuman obejmuje katedrę psychologii na Uniwersytecie Jagiellońskim

• 1930: Analiza formalna i psychologiczna widzeń meskalinowych.

• 1932: publikuje Genezę przedmiotu.

Polska psychoanaliza

trzon
ruchu

• Karol de Beaurain

• Tadeusz Bilikiewicz

• Maurycy Bornsztajn

• Stefan Borowiecki

• Gustaw Bychowski

• Henryk i Stanisław Higierowie

• Tadeusz Jaroszyński

• Rudolf Kesselring

• Jan Kuchta

• Rudolf Loewenstein

• Roman Markuszewicz

• Władysław Matecki

• Józef Mirski

• Jan Władysław Nelken

• Norbert Praeger

• Leopold Wołowicz
  
  

początki

• Ludwik Jekels i Herman Nunberg.

• Jekels - lekarz pochodzący ze Lwowa,

uczeń i przyjaciel Freuda.

• dzięki niemu psychoanaliza trafiła do polskiego obiegu intelektualnego.

• Już w roku 1897 założył w Bystrej (Górny Śląsk), sanatorium, gdzie stosował psychoanalizę w praktyce medycznej.

• Przełożył pierwsze prace Freuda na polski i zainicjował polską bibliotekę psychoanalityczną.

• Adam Wizel i Szpital Starozakonnych na Czystem – stają się centrum psychoanalizy w Polsce międzywojennej.

• Gustaw Bychowski ogłasza psychoanalityczną próbę charakterystyki osobowości Juliusza Słowackiego;

• Roman Markuszewicz wydaje serię artykułów, w których dokonuje krytyki podstawowych elementów Freudyzmu oraz przedstawia zarys własnej wersji psychoanalizy opartej na pojęciu dojrzałych – i niedojrzałych form popędu samozachowawczego.

• Maurycy Bornsztajn pracuje nad biologiozacją teorii Freuda.

kobiety

• Eugenia Kutner-Sokolnicka

(1884-1934)

• Zofia Morgenstern-Kabacznik

(1875-1940)

• Beata Rank-Minzer

(1886-1961)

• Helena Deutsch-Rosenbach

(1884-1982)

• Hanna Segal-Poznańska

(1918- )

• Polska wersja psychoanalizy stanowiła w rodzimej kulturze pierwszych dwóch dekad XX wieku oraz międzywojnia znaczącą siłę cywilizacyjną i naukową.

• Jej zwolennicy i propagatorzy prezentowali oryginalne podejście, w którym na czoło wysuwały się następujące zagadnienia:

• - biologizacja koncepcji Freuda,

• - psychoanaliza psychoz,

• - psychoanaliza dziecięca (z wyeksponowaniem wątków pedagogicznych i wychowawczych w duchu Adlerowskim),

• - psychoanaliza kobieca,

• - psychoanaliza twórczości literackiej.