STRESZCZENIE STRZESZCZENIA - KOŁAKOWSKI

• akceptacja świata to jedna z czynności których czesciowo wykonać nie można - albo akceptujemy w całości albo nie akceptujemy i tyle

• dla każdego z nas świat jest propozycją alternatywną

• dopóki żyjemy, dobrowolnie nazym zachowaniem akceptujemy świat zaoferowany a więc akceptujemy go razem ze wszytskim co w sobie zaweira, z cąłym cierpieniem, świństwami, okrucieństwem

• akceptacja nie oznacza że nam się podoba lub że uważamy że świństwa i zło są nieuchronne, lub że sprzeciw jest beznadzienny

• świat jest spadkiem który podejmujemy w dniu urodzin, zawsze mamy wybór - albo przyjmujemy albo odrzucamy - odrzucając tym samym życie

• dobra i zła nie da się wykalkulować, tworzymy prywatne teodycee, którwe dają usprawiedliwienie świata ludzkiego i naszej w nim obecności

• nie można sobie wybrać kawałka świata w którym się uczestniczy, stajemy się dłużnikami gdziekolwiek jest coś do spłacenia, zmienia, świat ludzki jako całość jest trwałym korelatem naszego istniania,

• każdy zobowiazał się milcząco że będzie stróżem świata, bo przyjął go na własność

• teodycea tradycyjna → zło nie jest koniecnzym fragmentem świetlanej panoramy wszechświata ani nie jest nieuleczalne,

• nasza żywiołowa teodycea - afirmuje przewagę jasnego nad ciemnym, godzi się przyjąć odpowiedzialność za poprawę proporcji

• odmowa spłacenia długu ma 2 postaci ideologiczne - maski tchórzostwa:

1. nihilizm podrostków

2. konserwatyzm starców

NIEMOŻLIWOŚĆ NIHILIZMU. STRUKTURA MYŚLENIA KONSERWATYWNEGO

nihilizm

• Nihilizm zawiera w sobie utajone przęsiwadczenie że warto żyć na świecie nie nadającym się do naprawy

• życie w świecie bez pozytywnych wartości jako pozytywna wartość - próba totalnej afirmacji w ramach totalnej negacji - negacja jak pretekst dla usprawiedliwienia strachu przed decyzją

• zarazem akceptuje i neguje

• jakakolwiek decyzja w skażonym świecie nie może zrealizować pozytywnych wartości

• nihilizm nie może być autenyczny póki wyraża się w zyciu

• życie poza dobnrem i złem zastanego świata jest technicznie niemożliwe

• nihilista redukuje świat do siebie

konserwatyzm

• konserwatysta redukuje siebie do świata

• oscyluje między przeświadczeniem o doskonałości świata a przęsiwadczeniem o jego marnoci

• możliwe dobro już sięzrealizowało, zła nie dasię usunąć, każda zmiana jest prakycznie zmianą na gorsze

• wszytskie wartości są już zrealizowane

• identyfikuje się z tymi stronami przeszłego trwania rzeczywistości w których dopatruje się swoich wartości

• powołuje sięna tradycje ale i błędy nowatorów sprowadza do dawnych błędów

• „nic nowego pod słońcem”

• dążenie do wyzbycia się odpowiedzialności przez identyfikację z trwałym porzadkiem świata

• wiara w opatrzność, afirmacja osobowości przez dążenie do konsekwencji i wiarę w opatrzność

• preferuje wyższe wartości niż praktyczne, lubi wierność, posłuszeństwo, honor

• pozwala się uchylić od odpowiedzialności przez tworzenie sobie trwałych i bezwzględnych hierarchi wartości tzn kodeksów etycznych

EGZYSTENCJALNA IDEA ODPOWIEDZIALNOŚCI POZORNEJ

kodeks moralny

• dla nihilistów jest bezużyteczny

• dla konserwatystów konieczny i stanowi główny instrument osiagania pozornej emancypacji od poczucia winy i potrzeby decyzji

• dla egzystencjalistów - niemożliwy

KODEKS, BEZPIECZEŃSTWO MORALNE, DECYZJA

• w konserwatywnym modelu świata wolność od decyzji można zdobyć przez posiadanie kodeksu - zhierarchizowanego zbioru materialnych nakazów etycznych

• kołakowski twierdzi że dążenie do kompletnego kodeksu pochodzi z pragnienia doskonałego bezpieczeństwa moralnego, a ono jest antagonistyczne względem pewnych fenomenow świadomości, które są niezbędne żeby przeciwdziałać społecznej i moralnej degradacji

• pragnienie posiadania kodeksu moralnego jest składnikiem dażności do bezpieczeństwa, idelana postać usuwałaby niepokoje i wahania, automatyczne decyzje, posiada wskazówki

• milczace ząłożenie kodeksów = powtarzalny charakter sytuacji moralnych

• poszukiwanie niezawodnego oparcia w doskonałych kodeksach jest środkiem znieczulenia świadomości na pewne rzeczywiste własności sytuacji morlanych

• prawdopodobnie dobrze skodyfikowana świadomość moralna sprzyja pogardzie dla pewnych wartości majacych wysokie miejsce w naszej tradycji kulturalnej

• 3 własności dobrego kodeksu które usprawiedliwiają naszą ślepotę na pewne osobliwości życia moralnego:

1. utajone przeświadczenie o zasadniczej symetrii roszczeń i obowiazków

2. wiara w homogeniczny charakter wartości

3. przypuszczenie zasadniczej zgodności między oceną a normą

ASYMETRIA POWINNOŚCI I ROSZCZEŃ. WSPÓŁCZYNNIK COGITO

• najcenniejsze wartości moralne powstają w wyniku asymetrii czyli wtedy gdy ktoś uznaje za swoją powinność coś czego mu nikt nie ma prawa jako powinności przypisać

• kodeks to przepisy nakazujace każdemu zrobić coś w danej sytuacji, powstają tym samym roszczenia

• kodeks który chciałby przewidzieć sytuację w której na mocy poczucia powinności dochodzi do zachowań antagonistycznych musiałby zawierać normy sprzeczne ze sobą → kodeks musi zakładac symetrię, ale przeciw niej buntują się elementarne odruchy morlane

• wspołczynnik cogito - okoliczność gdy akceptuje coś ale nie da się tego przetłumaczyć regułą powszechną, a moja sytuacja nie da się opisac jako obiektywnie dana i możliwa do ocenienia tak samo przez każdego obserwatora, przeniesienie do formuły w 3 osobie tworzy sprzeczność

NIEJEDNORODNOŚĆ WARTOŚCI. KODEKS I PRODUKCJA ŚWIĘTYCH

• kodeks musi zakładać że wsyztskie wartości są jednorodne i porównywalne

• jednorodność ta godzi w elementarne intuicje moralne → bo jest przecież wspołczynnik cogito

• akty praktyczne, poświęcenie pewnych wartości dla innych, nie opierają się na ogólnej wiedzy

• kodeksy które nakazują życzliwość dla bliźnich nie zawsze potrafią powiedzieć kim jest bliźni kto jest bardzije bliźnim?

• Czy nie lepiej chociaż konwencjonalnie homognnizować wartości?

• Spokój morlany którego perspektywę otwiera zakończony kodeks daje satysfakcje gdy działamy wg niego

• kodeks pucza jak zdobyć pewność że jest się świętym, a przekonanie o własnej świetości to źródło najbardzije odrażających moralnie i szkodliwych społecznie postaw - lepsza jest morlaistyka nastawiona na wychowanie grzeszników świadomych swojej grzeczności

• wychowawcza szkodliwość kodeksów, zagluszają samowiedze moralną i poczucie ospowiedzialności za zło utajone w naszych wyborach

ASYMETRIA POWINNOŚCI I WARTOŚCI

• symetria powinności i wartości - wiara w obustronną konsekwencję że ocena czegoś jako dobra pociaga za sobą stwierdzenie iż to coś stanowi przedmiot powinności

• czasem wybierając najlepsze także wybieramy zło - cżłowiek kradnie żeby nakarmić dziecko, zabija napastnika

• trudność morlanego wychowania polega na zaszczepieniu wiedzy o tym że życie ludzkie jest wartością bezwzględną i że zarazem jesteśmy uprawnieni a niekiedy zobowiazani morlanie do zadania smierci - mniejsze zło nie powinno być nazywane dobrem ze względu na rozmiar

• wychowanie powinno uświadamiać dysharmonię która jest autentyczną naturą stosunków ludzkich i tylko w zakłamanych teodyeach może być wstydliwie usuwana sprzed oczu

• naszym zadaniem jest uświadamiać nieuchronnie konfliktowy charakter życia morlanego i pobudzać do refleksji nad tym któe konflikty można łagodzić reformami a które niedziałanie

ŚWIAT DZIURAWY

• krytyka kodeksów opiera się na afirmacji pewnych watości, krytyka kodeksów jako systematycznych zbiorów wartościowań i nakazów, pretnendującyhc do rozstrzygalności

• wychowanie w poczuciu odpowiedzialności wobec zastanego świata - w postawie twórczej wobec życia, w przekonaniu że żaden system nie podejmie za nas decyzji

• rzeczywistość może sięprzedstawiać jako utrwalona i gotowa albo też może pozostawiac miejsca puste

• wszechświat będzie miał zawsze tyle wymiarów ile my sami, będzie też na nasza miarę otwarty lub zamknięty, możliwość doświadczania świata jako perspektywy luźnej - obraz świata z dziurami, które nasz ruch swobodny zapełnia, aby otwierać nowe

---