Lęgi:

- Indywidualne - tam gdzie prowadzimy pracę hodowlane, gdzie niezbędna jest znajomość pochodzenia każdego ptaka i wydajności rodziców. Wybrane ptaki zestawia się w `stadka selekcyjne' (8-10 samic i jeden samiec). Nie wolno dopuścić do zbytniego spokrewnienia stada (kury są znaczone - numer skrzydłowy). Jaja są oznaczane, układane w komorze lęgowej na tacach kolejno wg. numerów stadek i numerów poszczególnych niosek.- Masowe - do zakładu wylęgowego dostarczane są jaj wylęgowe. Ważna jest jakość biologiczna jaj a nie ich pochodzenie. Jaja układamy na tackach, tępym końcem do góry. Interesuje nas liczba i zdrowie piskląt.

Zdolność wylęgowa jaj:

Czynniki hodowlane:

- Wiek ptaków - im starsze tym mniejsza zdolność wylęgowa

- Pokrewieństwo - geny letalne, gdy bliskie spokrewnienie

- Żywienie - niedobór składników odżywczych w paszy = niewystarczająca ilość lub ich brak w jaju, co prowadzi do zaburzeń w rozwoju zarodka.

- Stan zdrowia - choroby przenoszone przez jaja np. puloroza (biała biegunka piskląt), przekazywana od nioski nosicielki przez krwiobieg do kul żółtkowych - pisklęta są chore już w momencie klucia i zarażają zdrowe pisklęta jeszcze w aparacie lęgowym.

- Infekcyjne zapalenie pęcherzyka żółtkowego - zakażenie drogą oddechową, pisklęta padają w 1 tygodniu życia (należy przeprowadzić dezynfekcję powietrza)

- Warunki utrzymania

Warunki przechowywania i transportu jaj:

- Temperatura - 13-15^oC

- Wilgotność - 65 - 80%

- Wentylacja

- Dezynfekcja - wykonujemy parami formaliny w komorze dezynfekcyjnej przez 30 min w temperaturze 22-26^oC przy wilgotności >75%.

Skład mieszaniny dezynfekcyjnej w proporcji na 1m³ komory dezynfekcyjnej:

17g KMnO₄

21 ml 40% formaliny

21 ml wody

Dezynfekcję przeprowadzamy dwukrotnie. 1 - w fermie zaraz po zbiorze jaj (w ciągu 4 h od zniesienia), 2- w zakładzie wylęgowym (na 6 h przed ponownym włożeniem jaj do inkubatora należy je ogrzać).

- Wstrząsy

Jakość jaja:

- Masa - dopuszczalna 52-75g,

- Kształt - owalny, indeks kształtu jaja kurzego /stosunek osi dł. do osi krótkiej/ = od 1,19 do 1,36

- Stan skorupy - jednolicie gładka, mocna, nieuszkodzona, bez pęknięć, ubytków, pofałdowań, stłuczeń, bez pierścieni i innych deformacji

- Skład morfologiczny

- Bodowa wewnętrzna - jajo powinno zawierać wszystkie elementy: białko, żółtko, błony Świeżość skorupę we właściwych dla danego gatunku proporcjach

- Świeżość - do wylęgu jaja przechowujemy 3-4 dni (max 7) od zniesienia

- Czystość - jaja nie mogą być zabrudzone kałem ani krwią

- Komora powietrzna - w tępym końcu jaja, nieruchoma, o głębokości do 5 mm

Warunki inkubacji:

- Temperatura

- Wilgotność

- Skład powietrza

- Obracanie jaj

- Dezynfekcja

Prawidłowy przebieg rozwoju zarodka możliwy jest tylko w temperaturze 37 - 38^oC. Temperatura wyższa lub niższa powoduje zaburzenia w rozwoju zarodka.

Zero fizjologiczne - 20 - 21^oC, jest to minimalna temperatura w jakiej zarodek może się rozwijać

Temperatura <21^oC - zarodek żyje ale nie rozwija się

Temperatura letalna: 42^oC

Rozwój zarodka

- Jajo w jajowodzie stadium bruzdkowania

- 1 doba inkubacji tworzą się listki zarodkowe z listków zarodkowych zaczynają formować się narządy

- 2 doba inkubacji powstają 4 błony płodowe

- 6 doba inkubacji omocznia zaczyna spełniać funkcję układu oddechowego

- 10/11 doba inkubacji całkowite zamknięcie się kosmówki - omoczniowej

- 16/17 doba inkubacji zmiana położenia zarodka z poprzecznego na podłużny zarodek układa się wzdłuż osi długiej jaja i kieruje głowę pod prawym skrzydłem w stronę komory powietrznej

- 18 doba inkubacji omocznia przestaje spełniać rolę układu oddechowego zarodek zaczyna oddychać płucami czerpiąc tlen z komory powietrznej

- 20/21 doba inkubacji klucie - momenty krytyczne

Podstawowe funkcje błon płodowych w rozwoju embrionalnym kurcząt:

Owodnia (przejrzysta) ochrona zarodka; tworzy środowisko wodne, chroni zarodek przed wstrząsami, urazami mechanicznymi i wyschnięciem

Ponadto: płyn owodniowy zawiera cukry proste i tłuszcze oraz enzymy rozkładające złuszczony nabłonek

Kosmówka (biała,mat.) ochrona zarodka - jako najbardziej zewnętrzna błona

f. odżywcza - pobiera substancje odżywcze z białka oraz składniki mineralne ze skorupy

Błona f. odżywcza - czerpie składniki pokarmowe z żółtka

Pęcherzyka Ponadto: do 13 dnia inkubacji magazynuje glikogen

żółtkowego(ukrwiona)

Omocznia(ukrwiona) f. oddechowa - 6-8 dzień inkubacji

f. odżywcza - tworząc kosmówkę-omoczniową pośredniczy w wykorzystywaniu składników pokarmowych z białka i przekazywaniu składników mineralnych ze skorupy.

Ponadto: płyn omoczniowy jest magazynem metabolitów

Czynniki wpływające na procent wylęgu:

- Błędy żywieniowe 25%

(w tym 5% jest wynikiem niedoborów)

- Interakcja: genotyp x żywienie 5%

- Błędy w technice inkubacji 7,5%

- Przyczyny nieustalone 37,5%

Niedobory witaminowe:

B₁₂ - karłowatość

B₂ - zwiększona śmiertelność zarodków; kędzierzawość upierzenia, karłowatość, palce skręcone na zewnątrz, zwyrodnienie układy nerwowego

D - zamieranie zarodków w 17 dobie inkubacji - `papuzi dziób', zwyrodnienie wątroby; nieskostniaeł pokrywy czaszki (powodują śmierć po wylęgu); zniekształcenia żuchwy, kości czaszki, długich kończyn

Awitaminoza - powoduje wady płodu, śmiertelność.

Biologiczna analiza lęgów

1.Prześwietlanie jaj - umożliwia eliminowanie jaj nie zapłodnionych oraz jaj z zamarłymi zarodkami

Terminy świetleń:

- Ok. 6 doby inkubacji, kiedy zarodek rozpoczyna oddychanie omoczniowe

jaja nie zapłodnione - zupełnie przejrzyste

zamarłe zarodki - zmętniała treść jaja, czerwone smugi, obręcze lub krwiste plamy

rozwijające się zarodki - wyraźna sieć naczyń krwionośnych krwionośnych charakterystycznym układzie `pajęczyny' wzdłuż osi długiej jaja

18 doba inkubacji, przy przenoszeniu jaj do klujnika

zarodek żywy - komora powietrzna sięgająca do 1/3 długości osi długiej, na granicy z komorą powietrzną widoczne ruchy głowy zarodka

zarodek martwy - zarodek nie wypełnia całego jaja, w ostrym końcu treść jaja zmętniała i prześwitująca

Lęgi indywidualne - prześwietla się 2x w obu terminach

Lęgi masowe - prześwietla się jeden raz około 6-8 doby

1.Ważenie jaj - umożliwia ocenę ubytku masy jaj w określonym czasie

- Jajo powinno tracić dziennie około 0,65 - 0,70% swojej masy początkowej

- W ciągu całego okresu inkubacji jajo kurze traci ok. 13% początkowej masy w postaci wyparowanej wody

- Masa wyklutego pisklęcia stanowi 64 - 74% masy jaja wylęgowego.

1.Selekcja zamarłych zarodków i nie wyklutych piskląt - umożliwia określenie przyczyn oraz wieku zamierania embrionów i piskląt.

- Otwieranie jaj z obumarłymi zarodkami

- Sekcja padłych po wylęgu i nie wyklutych piskląt

1.Badanie bakteriologiczne - umożliwia określenie przyczyn zamierania embrionów oraz warunków, w jakich wylęgają się pisklęta

- Posiewy bakteryjne z jaj z zamarłymi zarodkami

- Posiewy z powietrza w aparacie wylęgowym (pokazują stopień zainfekowania powietrza)

1.Obserwacja klucia - może pomóc w ocenie błędów popełnionych w technice lęgów:

- Początek i długość trwania wylęgu (za wysoka temp. wylęg rozpoczęty przedwcześnie, za niska temp. wylęg opóźniony)

- Czy są trudności z kluciem

- Zachowanie wyklutych piskląt

- Wygląd skorupki (świadczy o wilgotności, jaka była w komorze lęgowej)

1.Ocena wytężonych piskląt

Żywotność i ruchliwość

- Stopień obeschnięcia i wygląd puchu

- Wchłonięcie pęcherzyka żółtkowego i wygląd pępowiny (nie wciągnięty pęcherzyk - może być skutkiem przegrzania, lub zbytniej wilgotności)

- Wystąpienie wad rozwojowych i deformacji (przyczyny: niedobory składników pokarmowych, awitaminoza oraz geny letalne)

1.Obliczanie wyników lęgów

Postępowanie z pisklętami po wylęgu

- Brakowanie piskląt

Cechy pisklęcia przeznaczonego do chowu:

Zdrowe, silne, bez deformacji i wad rozwojowych, z zagojoną pępowiną, pewnie trzymające się na nogach. Puch powinien być suchy, gęsty, nie wytarty, bez przyschniętych resztek białka i skorupy. Oczy błyszczące. Zdrowe pisklę położone na grzbiecie nie ma problemów ze wstaniem.

Pisklęta do wybrakowania:

Słabe, nie mogące ustać na nogach, mało ruchliwe, wyklute później od pozostałych, mające problemy z wykluciem, kalekie, z wadami tj. wywinięcie, deformacje, niedorozwój kończyn, brak gałek ocznych, zrośnięcie powiek, zalepiony kałem odbyt, nie wciągnięty pęcherzyk żółtkowy, nie zagojona pępowina (możliwość zakażenia w pierwszych dniach odchowu), zaburzenia ruchu, drżenie.

- Seksowanie -rozdzielanie wytężonych piskląt według płci

Metody:

1.Japońska - płeć kurcząt rozpoznajmy na podstawie różnic w wyglądzie steku przez wynicowanie lub rozsunięcie fałd steku

2.Autoseksing - rozpoznawanie płci na podstawie łatwo zauważalnych różnic w wyglądzie zewnętrznym. Do autoseksingu wykorzystujemy cechy warunkowane przez geny sprzężone z płcią tj. barwa puchu piskląt, czy szybkość opierzania.

- Znakowanie piskląt - umożliwia identyfikację poszczególnych ptaków (dotyczy lęgów indywidualnych - hodowli zarodowych)

- Szczepienia ochronne

1 dzień życia:

Szczepienie przeciwko chorobie Mareka - iniekcja

Szczepienie przeciwko rzekomemu pomorowi drobiu - zraszanie

Szczepienie przeciwko zakaźnemu zapaleniu oskrzeli - zraszanie

Zabiegi dodatkowe:

- przycinanie dziobów kurczętom ogranicza kanibalizm i pterofagię w stadzie

- amputacja grzebienia u kogutów ras lekkich w celu ograniczenia powierzchni najbardziej narażonej na skaleczenia w czasie walk

- skracanie palca kogutom (ostatni człon pierwszego palca)- w celu ochrony kur przed ranieniem ich w czasie krycia

---