Pochodzenie drobiu Gromada: Ptaki (Ares), Rząd: Kuraki ( Galiformes), Rodzina: Bażantowate, Przedstawiciele: Bażant, kura, paw, Rodzina: Perlice ( Numididae), Przedstawiciele: Perlica, Rodzina: Indyki - indyk, Rząd: Blaszkodziobe , Rodzina: Kaczki- kaczka, gęś, Rząd;:Struthioritomes, Rodzina: Strusie- struś afrykański Dominuja kury, indyki w hodowlachWspółczesne kury pochodzą od 4 gatunków ptaków: Gallus Gallus- Indie, Indochiny, Gallus lafayetti-Cejlon grzebień w środku żółty, jaja nakrapiane, Gallus sonneratii- Indie srebrzyste upierzenie (te 3 gat. maja 14 sterówek)Gallus various,-1 dzwonek(16 sterówek)Dwie koncepcje teorii polifolitycznej:a) 2 spośród 4 Gallus b) przodkiem ras śródziemnomorskich jest Gallus lekkie skąpe upierzenie,wysoka produkcja, raz azjatyckich- inni przodkowie ciężkie, mała nieśność bogate upierzenie.- różna budowa, skłonnoć do kwoczenia, różna odporność, Gallus Gallus (facet) - barwne upierzenie, złocisty podkład upierzenia, czerwony grzebień, silnie zaostrzone ostrygi, czerowne części twarzowe (pani) nie widoczne dzwonki i grzebień
Udomowienie kury Kura domowa pochodzi od kury bankiwa Indie, Azja południowo-wschodnia Cechy:8-12 jaj ( 2 cykle, znoszenie w gniazdach usłanych wysoka trawą), barwa jaja-kremowe, okres wysiadywania -19 dni, waga 50 g. Udomowienie kur w starożytności w Indiach ok. 2000 lat p.n.ew Polsce 200-400 r.n.e Udomowienie przyczynia się do:brak kwoczenia, zanik zdolności lotu, ograniczenie ruchliwości, ograniczenie płochliwości, zmiany okresu rozrodu ( płodne prze caly rok), wzrost wydajności, specjalizacja poszczególnych typów. Pochodzenie indyków pochodzą od indyka północnoamerykańskiego, smukły, postawa pionowa, ruchliwy, długie nogi, upierzenie lśniące, nie żyją parami, znoszą 15-18 jaj, ciężar 65-75 g, młode indyczki nocuja pod skrzydłami matki, indyki sprowadzone z Holandii przez Kolumba do Polski XVII w zmiana upierzenia, brak lotu, rozwój nieśności, obfite umięśnienie, wysiaduje 28 dni.Kaczka Piżmowa udomowiona przez Indian, Ameryka Pd, siadają na gałęziach, mogą fruwać, milczące, postawa pozioma, silny dymorfizm płciowy Kaczka Pekin Azja, brodząca po wodzie, pływające, nie fruwa, hałaśliwa, postawa wznosząca się, dymorfizm płciowy b. słaby Gęś udomowiona dawno, łatwo, nieznaczne zmiany morfologiczne u udomowionych gat. Europejskie gęsi pochodzą od dzisiejszej gęsi szarej tęgawej, jest lekka, dziób pomarańczowy. Upierzenie szyi, grzbietu i pokrywy skrzydeł brudnoszare. Brzuch, zad, piersi brudnobiałe. Skrzydła długie, szerokie, zaostrzone. Młode gęsi tworzą pary jesienią w II roku. Do kojarzenia- następna wiosna. Łącza się w pary na całe życie. Udomowiona gęś chińska, która wyhodowana z dzikiej gęsi łabędziowej oraz gęś kanadyjska.
Systemy chowu zapewniające dobrostan drobiu a wyniki produkcyjne Systemy chowu: ekstensywny, półintensywny, intensywny. Ekstensywny zbliżony do naturalnego, utrzymanie niewielkich grup, prymitywny, różne gat., budynki nie dostateczne do ich wymagań, duże żerowiska, produkcyjność niewielka- samozaopatrzenie, nadwyżki sprzedane na lokalnym rynku, wybieg nie ograniczony. Półintensywny budynki dostosowane do, nie prymitywne, wybiegi ograniczone, lansowany na całe życie - ptaki mają ruch. Intensywny duże stada ptaków skomercjalizowany, ptaki nośne i brojlery, na ściółce, klatkach, budynek zamknięty, chów na ruszcie, ruszt i ściółka. Rys historyczny ograniczona małe stada, produkcja w fermach dużych, ptaki utrzymywane w budynkach zamkniętych na ściółce po kilka tysięcy, zastąpiono ściółkę na klatki, klatki jednopoziomowe na baterie wielopoziomowe. Klatki wielopoziomowe baterie nasadowe ( 2-4 piętra), bateria zwarta oraz bateria typu EUROVENT ( 2-8 pięter) Klatki jednopoziomowe bateria zwarta typu „Wall to Wall” Najpopularniejsze baterie 8 piętrowe maksymalizacja produkcji by uzyskać więcej i łatwiej, w latach 80' zainteresowano się dobrostanem zwierząt na skutek protestów obrońców praw zwierząt oraz wymagań konsumentów co do jakości produktu, wydanie dyrektyw - polepszenie warunków bytowania, szukanie nowych rozwiązań, zmodyfikowano klatki „umeblowane”, rozwinięcie aktywnego chowu : chów ściółkowy, nowe metody chowu podłogowego tj. chów ściółkowy, klatkowy czy wielopoziomowy ruszt, chów z wykorzystaniem wybiegów tzw. free-rauge ( dawny półintensywny chów) od 01.01.2012 niedozwolone będzie stosowanie klatek bateryjnych ( obejmuje kraje UE) System półintensywny produkcja ekologiczna w kurniku, dostęp do wybiegów, nieograniczony ruch na otwartej przestrzeni, dostęp do światła słonecznego, swobodne naturalne zachowania, preferowaby w klatkach o łagodnym klimacie ( w zimie zjadają swoje jajka, bezruch, stłoczenie na całej powierzchni), trzeba dbać o wybiegi, zagrożenia zdrowotne, skażenia środowiskowe, we Francji chów drobiu rzeźnego z dostępem do wybiegów, produkcja kurcząt indyków perlic w certyfikowanym systemie Label Rouge, chów indyków nie zawsze się sprawdza słaba produkcja i stan zdrowia ptaków. System bezwybiegowy na ściółce zapewnia ruch, możliwość grzebania, niewłaściwa pielęgnacja: zagrożenia dla zdrowia obniża produkcje źle wpływa na czystość i higienę jaj, występowanie różnych nerwów- pterofagia kanibalizm oraz zjadanie jaj. Chów podłogowy na ruszcie lub ściółce rozwój w latach 80' we Szwecji i Wlk. Brytanii, możliwa większa obsada i mniejsze koszty utrzymania, zapewnia ruch i naturalne zachowania, duże zapylenia i stężenia amoniaku zanieczyszczenia skorupy nawozy i pasożyty Chów w klatkach tradycyjnych zakazane w UE od 2012, uzyskanie max. Produkcji, najwyższą jakość immunobiologiczną jaj i dobry stan zdrowia ptaków, warunki w tym systemie są najlepsze pod względem higieny i zdrowotności, a najgorsze z punktu widzenia dobrostanu zwierząt, klatki używane w latach 80 nadal nie dają możliwości ruchu i naturalnego zachowania. Chów w klatkach zmodyfikowanych połączenie chowu klatkowego i pozaklatkowego, większa powierzchnia na 1 ptaka ( wyposażone są w gniazda, maty do ścierania pazurów, grzędy, pojemniki z piaskiem lub ściółka), wzrost zapylenia kurcząt, pogorszenie jakości jaj, problemy ze zbiorem jaj, duży koszt zakupu. System ekstensywny utrzymanie wszystkich gat. Prócz brojlerów i indyków rzeźnych, wybieg nie ograniczony, naturalne żerowiska, wybieg do 300m, żerowisko dostarcza 30% karmy- pasza z dużą ilością białka to wiosna zaś jesienią węglowodany, stosować oświetlenie - 16(max) -14 h ( min.), w okresie mrozów i jesienią nie może być mokra ściółka sucha ściółka gromadzi wilgoć z odchodów w powietrzu nie możę być dużo amoniaku, zapewnienie ptakom paszy o dużej zawartości białka, nie wystarczą śruty i ziarna, należy stosować śrutę sojową i rzepakową dodatnie witamin, zapewnia źródło wapnia. System półintensywny wybieg ograniczony, 2 przemienne wybiegi przy budynku, ptaki nie są na klepisku, duże grupy ptaków: gęsi, kaczki, nioski, kury wchodzą do budynku by znieść jajo i spać, budynki ogrzewane, brak programów oświetlenia. System intensywny wprowadzone w Polsce w latach 70', kontrola warunków środowiskowych, uzyskuje się największa produkcję, brak okien, wentylacja w suficie, wywiew ze ścian bocznych , chowanie na ściółce ( słoma ze zbóż ozimych) w bateriach lub na ruszcie czy siatkach, brak pasz workowanych-silos obok budynku. System wolnowybiegowy swobodny ruch, możliośc dostępu do trawy, dostęp do grzęd i gniazd, wybór gniazda, większa przestrzeń osłabia agresję, wyższe upadki, dzibanie, kanibalizm, duże ryzyko chorób i zarażenia pasożytami, jaja ściółkowe, zjadaniei tłuczenie jaj, urazy kości, mniejsza kontrola srodowikowa, spożywanie niekosztownej paszy ( trawa), uszkodzenie wola, narażanie na drapieżniki i złą pogodę .Klatki bateryjne małe nakłady pracy, mała grupa, brak jaj ściółkowych, małe ryzyko zachorowań, brak problemów ze ściółką, brak drapieżnictwa, brak naturalnych odruchów, jałowe środowisko, zmienność warunków środowiskowych między prętami, brak ruchu obniża wytrzymałość kośćca, uszkodzenia piór i stóp uniemożliwia ucieczkę przed agresją, ryzyko zakleszczeń. Klatki „udoskonalone” mniejszy nakład pracy, umożliwianie ścieranie pazurów, trzepanie, wzmocniony ukł. Kostny, brak przyciętych dziobów, brak kanibalizmu, większe ryzyko zachorowań, łatwa walka z chorobami, dużo pyłu, kurzu, ryzyko zakleszczeń, dużo jaj się tłucz, brak ruchu obniża wytrzymałość kośćca. WYKŁAD 4
Organizacja hodowli i chowu drobiu Ferma zarodowa: f. prarodzicielska, f. rodzicielska, f. towarowa , Ferma zarodowa - prowadzą selekcję doskonaląc poszczególne rody wystarcza dwa użyteczne pokolenia- dziadkowie i ojcowie nie mogą mieć wspólnych przodków. Kojarzą ze sobą osobniki - kojarzenie naturalne lub inseminację, materiał trafia do fermy prarodzicielskiej - brak pracy selekcyjnej, namnażanie materiału pochodzących z f. zarodowych, jest ich więcej niż f. zarodowych, Ferma rodzicielska - namnażanie materiału, ferma towarowa - chów ptaków na jaja lub mięso Ferma pra i rodzicielska kojarzy się ze sobą pochodzących z różnych rodów i lini osobników, ferma zarodowej chowa się osobniki czyste rasowo. Ferma zarodowa kur typu nieśnego, gęsi, kaczek w Polsce hodowla droga, duzy materiał,ostra selekcja, koszty nie są pokryte przez materiał, który się sprzedaje. Materiał pochodzi z dużych koncernów hodowlanych. Stada zachowawcze - utrzymuje się stare rodzinne rasy. Chroniąc je przed zagładą żółtonóżka, zielononóżka kuropatwia. Fermy amatorskie - różne rasy, brak prac hodowlanych. Rasa - grupa kur spokrewnionych, przez wspólne pochodzenie, przekazujące cechy fizjologiczne i użytkowe, nie mamy do czynienia z rasą, wyst. W stadach amatorskich i zarodowych. Odmiana - barwa, upierzenie. Ród - stado (populacja) zamknięta przed dopływem obcej krwi przez 3-5 lat ( pokoleń); występuje selekcja w rodzie- doskonalenie cech użytkowych, nie przywiązuje się wagi do cech morfologicznych ( wielkości, ubarwienia)upierzenie skoku- cecha niekorzystna gromadzą się pasożyty, skoki takie narażone na zabrudzenia.-uwaga tylko u ras. Wytworzone z udziałem poszczególnych ras, używanie rasy ogólnoużytkowe, mięsne, nieśne, cechy muszą się wiernie dziedziczyć - efekt użytkowy. Wytworzenie rodów przez firmy hodowlane w tajemnicy ( brak pokazania kart) - współcześnie rody maja białe brązow niejednolite upierzenie, W rasie wymagania ściśle określone. Linie - grupa osobników pochodząca od wspólnego przodka męskiego, efekt heterozji istotny w zdrowotności i wyników reprodukcji. Typ mięsny wszystkie rody i linie musza mieć białą barwę upierzenia. Użytkowanie nieśne drobiu - najstarszy kierunek, rodzaje: na jaja konsumpcyjne, na jaj rozpłodowe. Na jaj konsumpcyjne- wykorzystanie kury nieśne i ogólnoużytkowe, dobra jest perlica -dobrej jakości jaja, różne typy kur- inne zapotrzebowania i warunki produkcji, chów intensywny-ptaki lekkie zużywa mało paszy chów ekstensywny - kury ogólnoużytkowe dobra nieśność i wydajność mięsna. Nie można kojarzyć ze sobą linii, które mają negatywnie skolerowane cechy - masa, wielkośc produkcji nieśnej, nie kojarzymy kur ciężkich z lekkimi.W Polsce 9 miliardów jaj, średnio-211jaj na rok optymalne spożycie -200 jaj, minimalne 180 jaj. Kury nieśne (2005) operujemy pojęciem firmowym, znamy różnice to chwyt reklamowy ASTRA S, MESSA P, MESSA 33 kury są białe lub brązowe- przeznaczone do intensywnej produkcji jaj, kury są różnobarwne -ogólnoużytkowe. Jaja różni się od siebie:masa-max. Gęś, indyk, kaczki, kury, perlice,gołębie min. Żółtko - max. Perlica, kaczka, gęś, indyk, kura, gołąb min. Białko odwrotnie jak do żółtka. Grubość skorupy - max. Perlice, jaj perlic rzadko spotykane, hodowane we Francji, są doskonałe smakowo, lepsze od kurzych. Proteiny białka jaja lizozym - 3,5%, nystatyna- 0,05%, konaalbumina - 13%
Wpływ czynników genetycznych i środowiskowych na nieśność środowiskowe czynniki -światło sztuczne lub naturalne długość 14-16 h jak jest mało produkcja niska, neurohormonalna regulacja nieśności gałka>podwzgórze>neurosekret jest wydzielany- ukł. Krwionośny- przysadka przedni płat pobudzony> FSH, LH, LTH FSH- przyczynia się do dojrzewania pęcherzyków powstają w rozwoju embrionalnym, za życia dojrzewa tylko ich część LH - pęcherzyk pęka w części sigma LTH - odp. Za proces wysiadywania, opieki nad jajami - hormon antagonista do FSH i LH, cykliczność wydzielania h. gonadotropowych wiek ptaka 16 tyg. najwyższy poziom hormonu, rola jajnika i gruczołu dokrewnego estrogeny odp. Za rozwój jajowodu, synteza białek i tłuszczy, transport Ca do pęcherzyków, formowanie kości, pojawienie się II-go rzędowych cech, powoduje że w jamach kości długich wytwarza się rezerwy wapnia. Androgeny wydzielane prze jajnik, rytm owulacji, zniesienia jaj, wydzielanie białka, Progesteron- rozwój jajowodu, kości dł, rola w upierzeniu II-go rzędowe cechy płciowe u samców