Fazy rozwoju zawodowego (Śliwerski):

1. Wybór zawodu:

1. Chęć pracy z dziećmi

2. Tradycja rodzinna

3. Chęć wychowania młodego pokolenia

4. Chęć zmiany w systemie edukacji

2. Profesjonalny start:

Trudności:

1. Brak środków dydaktycznych

2. Problem z zachowaniem dyscypliny w klasie

3. Problemy z rodzicami

4. Brak umiejętności gospodarowania czasem

5. Długi czas pracy

3. Profesjonalna adaptacja (do 5 lat pracy):

1. Potrafi rozplanować czas

2. Zgromadzenie pomocy dydaktycznych

3. Wiedza jak rozmawiać z rodzicami

4. Profesjonalna stabilizacja (powyżej 5 lat pracy):

1. Ma już wymagane stopnie awansu zawodowego

5. Wypalenie zawodowe (po ok. 20 latach)

1. Brak motywacji do pracy

2. Niechęć

3. Zmęczenie

Kompetencje nauczyciela (zbiór profesjonalnych umiejętności, postaw, wiedzy i zachowań, które powinien mieć nauczyciel do najefektywniejszej pracy):

1. Specjalistyczne (przedmiotowe) - wiedza merytoryczna potrzebna do prowadzenia zajęć

2. Psychodydaktyczne - dotyczą metod pracy, środków dydaktycznych, warunków lokalowych do pracy z dziećmi oraz poznanie dzieci pod kątem pracy dydaktycznej z nimi

3. Komunikacyjna - porozumiewanie się z uczniami, rodzicami, współpracownikami itp.

4. Organizacyjne i kierownicze - planowanie i organizacja zajęć

5. Poradnicze i doradcze - pomoc, doradzanie rodzicom oraz dzieciom

6. Diagnostyczne i interwencyjne

7. Refleksja i praca nad własną osobą

Kompetencje - R. Kwaśnica:

1. Praktyczno- moralne - postawy, itp.

2. Techniczne - wiedza i organizacja potrzebna do prowadzenia lekcji

Stopnie awansu zawodowego:

1. Nauczyciel stażysta (9ms) - odpowiednie wykształcenie, umowa o pracę na czas określony, opieka doświadczonego nauczyciela

Cele:

1. Poznanie pracy szkoły i dokumentacji

2. Planów nauczania

3. Programów wychowawczych

4. Systemu oceniania

5. Organizacji pracy procesu kształcenia

6. Podstawa prawa oświatowego i środowiska pracy szkoły

Rozmowa kwalifikacyjna z udziałem dyrektora, opiekuna stażu oraz przedstawiciela kuratora, który zapoznaje się z dokumentacją stażu. Dyrektor i opiekun formułują opinię o stażyście, ten dokonuje oceny swojego stażu.

2. Nauczyciel kontraktowy (2lata 9ms) - pozytywne ukończenie stażu, umowa na czas nieokreślony

Cele:

1. Okres ten jest przeznaczony szczególnie na rozwój umiejętności dydaktycznych i wychowawczych, planowania pracy i własnego rozwoju, oceny i analizy wyników własnej pracy i pracy w zespole

Zdanie egzaminu przed komisją egzaminacyjną. Nauczyciel przedstawia sprawozdanie, udostępnia dokumentację dotychczasowej pracy oraz plan rozwoju zawodowego, pracę nauczyciela opiniują: dyrektor, szefowie zespołu przedmiotowego i wychowawczego, specjalista do oceny pracy, rada pedagogiczna. Skład komisji egzaminacyjnej: dyrektor szkoły, szef zespołu przedmiotowego i wychowawczego, specjalista do oceny prac nauczyciela, przedstawiciel kuratora i organu prowadzącego. MIANOWANIA DOKONUJE DYREKTOR.

3. Nauczyciel mianowany (2 lata 9 miesiecy) - pozytywne zakończenie kontraktu, mianowanie

Cele:

1. Rozwijanie samodzielności, podejmowanie działalności innowacyjnej

Uzyskanie akceptacji komisji kwalifikacyjnej. Awansu dokonuje organ prowadzący szkołę

4. Nauczyciel dyplomowany (2l 9m) - odbycie stażu na swój wniosek skierowany do dyrektora szkoły trwającego dwa lata i 9msc lyb w przypadku nauczyciela ze stopniem naukowym dr - awans po odbyciu stażu trwającego 9msc.

Cele:

1. Samodzielna działalność dydaktyczno - wychowawcza

2. Opracowanie i realizacja własnego planu rozwoju zawodowego.

Złożenie do dyrektora szkoły sprawozdania z realizacji własnego planu rozwoju zawodowego, uwzględniającego standardy wymagań. Mianowanie na nauczyciela dyplomowanego dokonuje organ sprawujący nadzór pedagogiczny.

5. Honorowy profesor oświaty

Pedeutologia - nauka o zawodzie nauczyciela (jego cechy osobowościowe, wykształcenie, kwalifikacje, doskonalenie zawodu nauczyciela). Jest dziedziną wiedzy dosyć młodą.

XX wiek - powstanie pedeutologii. Od kilku lat wyodrębniła się pedeutologia, wcześniej o nauczycielu była mowa na dydaktyce.

Okres międzywojenny:

Po odzyskaniu niepodległości w 1918 wydano ustawę o szkolnictwie w Polsce, a w 1919 o kształceniu nauczycieli, tzw. Seminaria Nauczycielskie - były to szkoły 5letnie, przygotowujące nauczycieli do pracy w szkolnictwie.

1922 - PIPS (Państwowy Instytut Pedagogiki Specjalnej) założenie przez Marię Grzegorzewską (dzis. APS)

Druga połowa lat 30 - Powstanie Liceów Pedagogicznych (3 letnie)

II Wojna Swiatowa:

- szkoły w czasie wojny były zamknięte

- 40 000 nauczycieli zginęło

Po II WŚ przetrwały:

• Seminaria nauczycielskie

• Licea pedagogiczne (zwiększenie liczby lat nauki)

• Seminaria następnie zaczęły upadać

• Dla nauczycieli szkół podstawowych 4 letnie licea (do 1948)

• Dla nauczycieli wychowania przedszkolnego - 3 letnie licea

• Po 1948 licea pedagogiczne były 5 letnie a seminaria zamknięto

• Licea pedagogiczne dla n. szkół podst.:

1. 3 lata liceum - różne przedmioty

2. 2 lata - specjalizacja

• Do lat 50/60 szkoła podstawowa = szkoła powszechna (7 letnia)

• Licea pedagogiczne zaczęto likwidować w latach 70

• WSN - wyższe Szkoły Pedagogiczne - studia wyższe, gdzie przyjmowano na bazie matury, były to studia niemagisterskie.

• 1954 - 2 letnie studia nauczycielskie tzw. Studium Nauczycielksie - Pomaturalne SN-y zaczęto likwidować w latach 90

• 1973 - Wyższe szkoły pedagogiczne 4 letnie

• 1985 - na WSP i Uniwersytetach studia 5 letnie magisterskie

• Lata 90 - studia 3 letnie licencjackie, po SN 3 semestry i tytuł licencjata

• 2004 - wymagania unijne (3letnie licencjackie, 2 letnie mgr)

• Proces boloński - punkty ECTS, rozdzielenie studiów mgr i licencjackich (licencjat - przedszk., pdst, gimn; mgr - licea, techn,itd.)

• 1973 WSPS zamiast PIPS

• 1931 - 1932 - Międzynarodowa Liga Nowego Wychowania w Nicei (wymagania wobec nauczycieli)

12 postulatów opracowanych przez prof. Johna B. Watsona:

1. Selekcja nauczycieli

2. Kształcenie nauczycieli powinno być łączone ze szkołami z których wyszli

3. Nauczanie w zakładach kształcenia nauczycieli powinno być zindywidualizowane dostatecznie

4. Metody nauczania powinny być aktywne

5. W czasie studiów młodzież powinna pozostać w ciągłych kontaktach z życiem społecznym środowiska

6. Kształcenie do zawodu powinno skupiać się na „ośrodkach życia”

7. Kształcenie z praktycznymi metodami poznawania dzieci w szkole i poza nią

8. Poznawanie siebie, swoboda nauczania

9. Praktyka studencka powinna mieć charakter osobistego doświadczania

10. Samodzielność kształcenia kandydatów

11. Rozwijanie pełnej osobowości kandydatów do zawody

12. Obraz ideału nauczyciela

DEFINICJA NAUCZUCIELA
Nauczyciel jest to „odpowiednio przygotowany specjalista do prowadzenia pracy, dydaktyczno-wychowawczej (nauczającej) w instytucjach oświatowo wychowawczych (szkołach, przedszkolach kursach pozaszkolnych i poszkolnych)”
(S. Wołoszyn 1993)

Nauczyciel to (…) ktoś kto uczy innych, przekazując im wiadomości, bądź naucza kogoś jak ma żyć (W. Okoń 1991)

Teoretyczne ujęcia osobowości nauczyciela:

UJĘCIE HUMANISTYCZNE: prymat indywidualności nauczyciela.
¬ odmienne rozumienie człowieka jest on autonomiczną, niepowtarzalną całością, która realizuje się koncentruje na drugim człowieku
¬ odmienne rozumienie poznana wiedza wyrasta z doświadczenia osobistego podmiotu
¬ odmienny stosunek do kształtowania to niekumulowanie wiedzy ale forma komunikacji interpersonalnej.

Dobry nauczyciel to przede wszystkim dobry człowiek życzliwy ludziom o niepowtarzalnej osobowości, co sprawia, że jest osobą, znaczącą, ważną dla ucznia.

Dobra edukacja nauczycieli musi zmierzać do wydobywania różnic pomnożenia indywidualności. Zajmuje się osobowością adeptów do zawodu nauczyciela. Chodzi tu o wiedzę o sobie, percepcje siebie, samoocenę, samoakceptacje poczucie własnej wartości. Studia mają dostarczyć takich doświadczeń, które wzmacniają przyszłego nauczyciela, czynią go otwartym na dziecko, uczą nawiązywać relacji interpersonalnych, prowadzić dialog, prowadzić do kompromisu, łagodzić spory i konflikty, budzić ciekawość świata i ludzi.

Ujęcie psychologiczne:

• Osobowość w centrum uwagi

• Nauczyciel powinien mieć „idealną osobowość” - być odzwierciedleniem wszelkich cnót

• Wychowanie to naturalny proces, który nauczyciel musi odpowiedni poprowadzić

• Ważna jest bliskość uczuciowa między nauczycielem a wychowankiem

• „ życie duchowe”

• Mysłakowski i Szuman mówią o talencie - wrodzonej dyspozycji psychofizycznej, dzięki której osoba może wykonywać poszczególne czynności bardziej wydajnie niż inni.

• Kontaktowość - swoisty sposób porozumiewania się dwóch osób poprzez istniejący między nimi oddźwięk psychiczny, wspólnotę znaczeń, odczuć i reakcji. Ułatwiają ją:

1. Żywość wyobraźni - pomaga wczuć się w cudze stany psychiczne

2. Instynkt rodzicielski - umożliwia wspólne uczestnictwo nauczyciela i ucznia w odczuwaniu i przeżywaniu różnych zdarzeń

3. Zdolność do ekspresji uczuć - nauczyciel staje się osobą bliską, wyrazistą, przekonującą

4. Nastawienie psychii na zewnątrz - umożliwia działania prospołeczne, skierowane raczej na innych niż na siebie.

Koncepcje kształcenia nauczycieli:

1. Koncepcja refleksyjnej praktyki Donalda Schona:

• Uwaga skierowana tu jest na właściwości poznania artystycznego, do których praktycy odwołują się w sytuacjach niepewności.

• O sukcesie działania profesjonalnego decyduje samoświadomość działania

• Refleksja jest tu głównym ogniwem uczenia się i rozwiązywania problemów

• Refleksja - rodzaj myślenia, którego cechą jest ciągły namysł, rozważanie czegoś, dociekanie.

• wg Dewey'a warunkiem myślenia refleksyjnego są: utrzymanie stanu wątpienia i unikanie przedwczesnego wyciągania wniosków.

• Działania refleksyjnej praktyki są ciężkie do sformalizowania - one się stają.

• Myślenie i działanie refleksyjne wyznaczają określone właściwości

1. Otwartość - objawia się potrzebą słuchania i wielu interpretacji tego samego zdarzenia.

2. Odpowiedzialność - łączy się z potrzebą przewidywania i analizowania konsekwencji własnych działąń

3. Szczerość - postawa, zakładająca, że otwartość i odpowiedzialność to podstawa profesjonalnego życia i działania refleksyjnego praktyka

Założenia:

1. Pierwsze stanowisko (`'tradycyjna epistemologia'') - praktyka to wdrożenie teorii. Profesjonalista uczy się rozpoznawać, definiować czy redefiniować konkretne sytuacje pracy. Nauczyciel myśli o tym co i jak robił lub będzie robił oraz myśli o tym też wtedy, gdy to robi

2. Drugie stanowisko - wiedza teoretyczna nie jest konieczna w działaniu profesjonalnym.

2 Rodzaje refleksji:

1. W działaniu - działanie i równoczesny namysł nad nim i ewentualną jego modyfikacją. Krytyczne kwestionowaie własnej wiedzy. Ma natychmiastowe znaczenie dla działania. Jest to refleksja najważniejsza gdyż umożliwia dostosowanie działania do wymogów sytuacji, modyfikuje działanie, przyczynia się do zmiany mentalnych strategii działania weryfikując je, umożliwia badanie własnej prktyki podczas jej trwania

2. Nad działaniem - rodzaj namysłu dokonywany z dystansu czasowego nad tym co już zaistniało. Umożliwia bardziej intelektualny namysł (Nie towarzyszy mu presja czasu), przedmiotem namysłu jest wiedza tworzona w działaniu

Ograniczenia:

- refleksja pojawia się dopiero wtedy, gdy działanie napotyka opór oraz gdy nie jest ono możliwe przy iżyciu znanych metod.

- do refleksji są zdolni tylko profesjonalni i doświadczeni nauczyciele

---