Różne sposoby widzenia ludzkich zachowań:
Biologiczny:
w ujęciu biologicznym psychikę objaśnia się odwołując się do organizmu np. depresja ma podłoże genetyczne (wiele chorób psychicznych ma fizjologiczne składowe), wpływ hormonów, mózgu i ośrodkowego układu nerwowego na sposób myślenia, odczuwania i działania
pomiędzy danymi częściami mózgu a zauważalnymi reakcjami organizmu istnieją ścisłe powiązania
(Paul Broka - odkrył ośrodek mowy w mózgu)
zmiany w organizmie pociągają za sobą odpowiednie zmiany w doznawaniu oraz zachowaniu i odwrotnie
badanie mózgu (np. jakie reakcje chemiczne zachodzą podczas procesu uczenia się, lateralizacja półkul mózgowych)
szukanie zależności między cechami dziedzicznymi a zachowaniem
badanie układu nerwowego (odruchy bezwarunkowe i warunkowe)
Lateralizacja półkul mózgowych:
lewa półkula: myślenie matematyczne, mowa, rozumienie treści, logiczne myślenie, pisanie
wyobraźnia przestrzenna, spostrzeganie, artystyczne zdolności
Behawiorystyczny sposób widzenia
Iwan Pawłow i jego psy: uwarunkowanie reakcji na bodziec (opisanie warunków, w jakich początkowo neutralny bodziec zaczyna wyzwalać określona reakcję)
Człowiek, tak jak zwierzęta automatycznie reaguje na określone bodźce, nie ma uczuć, myśli lub poglądów, zachowanie jest reakcją na zdarzenie w środowisku. Skutki tej reakcji zadecydują, czy zachowanie to będzie się powtarzać, czy będzie częste czy mniej częste
Psychologia S-R - badanie bodźców, które przyczyniają się do powstawania, utrzymywanie i zmiany zachowania.
Teoria społecznego uczenia się jest odgałęzieniem behawioryzmu
Poznawczy sposób widzenia
psychologia poznawcza zajmuje się badaniem zdolności ludzi do zdobywania, porządkowania, zapamiętywania i wykorzystania wiedzy do kierowania swoim zachowaniem
Aktywne procesy poznawcze - człowiek jako istota szukająca nowych bodźców, objaśniająca je i przetwarzająca
Psychologowie postaci - świadomości nie da się rozłożyć na proste elementy i potem z nich złożyć ją ponownie
Jean Piaget - rozwój myślenia
Psychoanalityczny sposób myślenia
Zygmunt Freud (metoda wolnych skojarzeń, terapia przez rozmowę)
Zachowanie postrzega się jako powodowane potężnymi psychicznymi konfliktami, skrywającymi się głęboko w świadomości)
Wskazówki zepchniętych motywów do nieświadomości to marzenia senne, przejęzyczenia lub nagłe, niewytłumaczalne przejęzyczenia.
Świadomość jest wierzchołkiem góry lodowej - zachowanie i przeżywanie zależy w dużej mierze od zawartości nieświadomości
Człowiek rodzi się z nieświadomymi popędami, nad którymi ma niewielką kontrolę. Popędy te (głównie seksualne i agresji) są tłumione przez otoczenie społeczne
Humanistyczny sposób widzenia
Carl Rogers, Abraham Maslow
Ludzie mogą podejmować własne decyzje, przejmują odpowiedzialność za własne życie, są z natury dobrzy
Celem człowieka jest samorealizacja, samorealizacja przy społecznej odpowiedzialności
Cel terapeutyczny: przywrócenie pozytywnego postrzegania siebie
Ewolucyjne podejście
Karol Darwin - pojęcie doboru naturalnego (cechy najlepiej przystosowane do środowiska są przekazywane z pokolenia na pokolenie)
Psychologia ewolucyjna stosuje zasadę doboru naturalnego do ludzkiego zachowania
Psychologowie ewolucyjni badają zachowania, które są wspólne wszystkim ludziom i starają się ustalić, w jaki sposób pomagają nam utrzymać się na szczycie drabiny ewolucyjnej
Np. wszyscy ludzie nienawidzą, kochają i wpadają w gniew: odziedziczyliśmy po przodkach zdolność wyrażanie uczuć, ponieważ umiejętność przekazywania emocji i intencji pomagała im przeżyć
Ujęcie społeczno - kulturowe
Skupia się na różnicach między ludźmi żyjącymi w różnych kulturach (jeśli chcesz zrozumieć zachowania ludzi, musisz wyjść od kultury, w której żyją)
Kultura wpływa na myśli, zachowania i uczucia ludzi., uczy nas ról, jakie odgrywamy, podaje nam nieformalne reguły: co jest a co nie jest akceptowane