KSIĘGA AMOSA
Głównym zagadnieniem, które podejmuje prorok jest sprawiedliwość społeczna - temat poruszany często przez proroków. Upomina prowadzących luksusowy tryb życia.
Treść
Proroctwa przeciw obcym narodom 1,1-2,5
Proroctwa przeciw Izraelowi 2,6-6,14
Pięć wizji 7,1-9,10
Obietnica odnowy 9,11-15
Miejsce
Amos głosił swe proroctwa w Północnym Królestwie Izraela w VIII w. przed Chr., prawdopodobnie tuż przed Ozeaszem i kilka lat przed Izajaszem. Były to dni dobrobytu dla Izraela, gdy na tronie zasiadał Jeroboam II, a nieprzyjaciół pokonano. Lecz Amos dostrzegł pierwsze oznaki zbliżającego się upadku.
Prorok
Amos był pasterzem, który poszedł za Bożym głosem. Do Północnego Królestwa Izraela i świątyń w Betel i Gilgal przybył z Tekoa w południowej Judzie. Jego proroctwa charakteryzują się dużą ostrością w wykazywaniu niesprawiedliwości i hipokryzji.
Jeden z pierwszych proroków Boga, którego słowa były spisywane. Amos żył w ósmym wieku przed Chr. Hodował owce i uprawiał drzewa figowe w Tekoa, wiosce na wzgórzach Judy. Lecz Bóg postał go na północ do Betel w Izraelu, gdzie król Jeroboam I postawił złotego cielca. Tutaj dzielnie przekazał Boże przesłanie o sprawiedliwości i osądził występki i chciwość. Oszukujący handlarze nie mogli liczyć na to, że ich oszustwa zostaną zapomniane, tylko dlatego, że składają Bogu ofiary.
Amazjasz, kapłan z Betel opłacany przez króla Izraela, kazał Amosowi spakować swe rzeczy i wracać ze swoim przestaniem do Judy. Lecz Amos w dalszym ciągu ostrzegał lud Izraela o sądzie i wygnaniu, jeśli się nie nawróci. Am 1,1; 7,10-15
Sławne fragmenty
"Niech sprawiedliwość wystąpi jak woda z brzegów..." 5,21-24
Przesłanie
Amos doskonale demaskował iluzje, jakimi chętnie żyją ludzie. Gdy Izraelici słuchali, jak krytykuje grzechy innych narodów, nie spodziewali się usłyszeć, że i oni zgrzeszyli. Opanowało ich wielkie przerażenie, gdy "dzień Pański" przedstawił jako dzień ciemności, a nie jasności. Nie mogli też czuć się bezpieczni w narodzie, w którym bogactwo przysługiwało tylko nielicznym, a wielu doznawało niesprawiedliwości. Nie było to zgodne z wolą Bożą.
KSIĘGA OZEASZA
Doświadczenia miłości i cierpienia, gdy żona opuściła Ozeasza dla innego mężczyzny, stały się dla niego inspiracją do wyrażenia w tej pięknej księdze miłości Boga do Izraela i Jego smutku z powodu odrzucenia tej miłości przez ludzi.
Treść
Część 1: Smutek Ozeasza z powodu jego żony, oraz smutek Boga z powodu Izraela 1-3
Żona i dzieci Ozeasza 1-2,1
Niewierny Izrael 2,2-23
Ozeasz odzyskuje swoją żonę 3
Część 2: Bóg kocha Izraela, ale będzie jego sędzią 4-13
Epilog: Obietnica odnowy, jeśli Izrael okaże skruchę 14
Czas i miejsce
Wydarzenia z Księgi Ozeasza dzieją się równolegle z początkową działalnością Izajasza. Prorok Ozeasz pochodził z Północnego Królestwa. Jego służba rozpoczęła się w czasie panowania ostatniego liczącego się króla Izraela, Jeroboama II, i trwała przez dwadzieścia lat załamania świetności państwa, w okresie panowania sześciu królów i zdobycia stolicy Izraela, Samarii, przez Asyryjczyków w 721 r. przed Chr.
Prorok
Ozeasz był mężczyzną o dużej wrażliwości. Smutne przeżycia osobiste wzmogły w nim jeszcze zdolność współczucia. Jego proroctwa dotyczą przeważnie sądu, lecz wyrażone są słowami wiernej miłości i troski.
Prorok w Północnym Królestwie Izraela, od czasu Jeroboama II do okresu na krótko przed zajęciem Samarii przez Asyryjczyków w 722 r. przed Chr. Ozeasz użył swego nieszczęśliwego małżeństwa z niewierną żoną jako obrazu opuszczenia Boga przez Jego naród. Mimo to Bóg obiecali "Uleczę ich niewierność i umiłuję ich z serca, bo gniew mój odwrócił się od nich"
Sławne fragmenty
Miłość Boga do Izraela 11,1-4
Boża obietnica błogosławieństwa 14,4-9
Przesłanie
Ludzie zaczęli zwracać się do kananejskiego boga płodności - Baala. Korupcja religijnego i społecznego życia Izraela sprawiła, że upadek był nieuchronny. Prorok głosi jednak głęboką miłość Boga do niewiernego Izraela i Jego pragnienie, aby lud powrócił do Niego i mógł się cieszyć Jego błogosławieństwem.
KSIĘGA IZAJASZA
Zbiór proroctw odnoszących się do wydarzeń z ponad 200 lat. Pozwalają nam one ujrzeć niektóre kluczowe wydarzenia w historii Izraela z perspektywy Boga, który osądza, ratuje i umacnia swój naród.
Treść
Część 1: Zagrożenie ze strony Asyrii 1-39
Przesłanie Boga dla Judy i Jerozolimy 1-5
Wizja Proroka 6
Królestwo, obecne i przyszłe 7-12
Sąd nad narodami 13-23
Ostateczny sąd Boży i zwycięstwo 24-27
Obietnica przyszłych sądów i błogosławieństwa 28-35
Kryzys 36-39 (niemal identyczne z 2 Krl 18-20)
Część 2: Obietnice dla wygnańców w Babilonie 40-55
U progu wolności 40-48
Sługa Boży i odkupienie, które przynosi 49-55
Część 3: Po powrocie z niewoli 56-66
Wezwanie Izraela do skruchy poprzedzającej odnowę 56-59
Chwała, która nadejdzie 60-62
Edom będzie osądzony 63,1-6
Modlitwa za lud Boży 63,7-64,12
Nowe niebiosa i nowa ziemia 65-66
Prorok
Izajasz działał w Jerozolimie przez ponad czterdzieści lat. Wezwany do pełnienia misji proroka w roku, w którym zmarł król Ozjasz (patrz rozdz. 6), pełnił swe posłannictwo w latach panowania Jotama, Achaza i Ezechiasza. Umiał sprawić, by królowie słuchali jego proroctw.
Wokół Izajasza gromadziła się grupa "uczniów" (8,16), i niektórzy sądzą, że proroctwa skierowane do wygnańców w Babilonie oraz do tych, którzy powrócili do Jerozolimy (rozdz. 40-66), były właśnie ich autorstwa. Autorstwo 40-55 przypisuje się anonimowemu prorokowi, zwanemu Deutero-Izajaszem, który działał na wygnaniu babilońskim.
Wielki prorok, który mieszkał w Jerozolimie za panowania Ozjasza, Jotama, Achaza i Ezechiasza. Bóg wezwał Izajasza, by został prorokiem, kiedy Izajasz przebywał w Świątyni. Ujrzał chwałę Boga i jego grzech został mu darowany. Teraz mógł ludziom przekazywać słowa Boga. Izajasz ożenił się z prorokinią. Miał dwóch synów i nadał im specjalne imiona na znak tego, czego miał dokonać Bóg.
W czasach Izajasza Judzie groził atak potężnej armii asyryjskiej. W czasie oblężenia Jerozolimy prorok zachęcał króla Ezechiasza, by ufał Bogu i nie poddawał się. Gdy Ezechiasz potem zachorował, Izajasz modlił się o jego zdrowie i Bóg dał znak, że król będzie żył jeszcze przez piętnaście lat. Izajasz przynosił mieszkańcom Judy przesłanie nadziei. Nie mogli uniknąć konsekwencji swojego nieposłuszeństwa, ale nadejdzie czas, gdy Bóg zniszczy ich wrogów i powrócą z wygnania. Izajasz wyglądał też czasów nadejścia Sługi Bożego, Mesjasza.
Czas i miejsce
Izajasz działał w ostatnich dekadach ósmego i być może na początku siódmego wieku przed Chr. Przed Izajaszem w Północnym Królestwie działał Amos, a w pierwszych latach działalności Izajasza w Samarii prorokował Ozeasz. Przez większą część tego okresu Judzie stale groził atak ze strony Asyryjczyków, a za panowania Ezechiasza Jerozolima niemal upadła. Później, w 586 roku przed Chr., Jerozolima faktycznie upadła i większość jej mieszkańców została wygnana - rozdziały 40-55 opowiadają o tych wydarzeniach. Po latach wygnańcy wrócili i zaczęli odbudowę; ostatnie rozdziały prawdopodobnie opowiadają o wydarzeniach tego okresu.
Sławne fragmenty
Wizja i powołanie Izajasza 6 "Emmanuel" 7,13-16
"Albowiem Dziecię nam się narodziło" 9,2-7
"Wyrośnie różdżka z pnia Jessego" 11,1-9
"Miasto mamy potężne" 26,1-9
"Niech się rozweselą pustynia i spieczona ziemia" 35
"Pocieszcie, pocieszcie mój lud!" 40,1-31
"Oto mój sługa, którego podtrzymuję" 42,1-4; 49,1-6; 50,4-9
"Mąż boleści" 52,13-53,12 Zwiastun radosnej nowiny 52,7-12
"O, wszyscy spragnieni, przyjdźcie do wody" 55
Oswobodzenie przez Mesjasza, "dobra nowina ubogim" 61,1-4
Nowe niebiosa i nowa ziemia 65 17-25
Główne tematy
Wizja powołania Izajasza (rozdz. 6) zawiera sedno całego przesłania księgi. Jest nim majestat Boga, "Świętego Pana Zastępów". Lud tylko na Nim samym może polegać. Prorok ma przestrzec przed sądem Bożym dla wszystkich, którzy odwrócą się od Niego. Lecz Bóg kocha i wybacza, dlatego księga pełna jest obietnic o nadchodzącym Mesjaszu i przyszłym odrodzeniu narodu.
KSIĘGA MICHEASZA
Micheasz jest czwartym z wielkich proroków (VIII w. przed Chr.), obok Amosa, Ozeasza i Izajasza. Jako rolnik z gór znał niesprawiedliwości społeczne z własnego doświadczenia.
Treść
Grzech Judy i Izraela 1-3
Odnowa i pokój 4-5
Czego wymaga Bóg 6
Ciemność i światło 7
Prorok
Prorok żyjący w VIII w. przed Chr. Jego działalność prorocka przypada na okres działalności proroków Izajasza, Amosa i Ozeasza. Micheasz mieszkał na wsi w dolinach Judy, ale jego przesłanie było przeznaczone dla ludzi w Samarii, stolicy Izraela, a także dla mieszkańców Jerozolimy. Przepowiadał, że oba te miasta zostaną zniszczone ze względu na zło i okrutne traktowanie ubogich, na które w nich zezwalano. W następnym stuleciu Jeremiasz przypomniał proroctwa, zapisane w Księdze Micheasza.
Czas i miejsce
Micheasz działał w tym samym czasie, co Ozeasz (w Izraelu) i Izajasz (w Judzie). Jego przesłanie kierowane było do obu tych królestw, mimo iż w czasie jego posłannictwa Izrael, ze stolicą w Samarii, został podbity przez Asyryjczyków. Asyryjczycy zaatakowali w tym czasie także Judę, ale Micheasz jedynie o tym wzmiankuje.
Sławne fragmenty
Panowanie Bożego pokoju 4,1-4 (także u Izajasza 2,1-4)
Król z Betlejem 5,2-4
Czego wymaga Bóg 6,6-8
Główna tematyka
Podobnie jak kilku innych proroków, Micheasz oburza się na ofiary i kult, którym nie towarzyszy sprawiedliwość i prawdziwa duchowość. Głównie podejmuje temat społecznej sprawiedliwości i prawdziwej religii. Spogląda jednak w przyszłość, widząc czas pokoju i błogosławieństwo Boże.
3