W Y Ż S Z E S E M I N A R I U M D U C H O W N E
T O W A R Z Y S T W A S A L E Z J A ŃS K I E G O
Kl. Paweł Kociołek
Fundamentalne elementy Judaizmu
w świetle Ezdrasza i Nehemiasza
problem małżeństw mieszanych
Praca ćwiczeniowa ze Starego Testamentu
napisana pod kierunkiem ks. dr. Jacka Jurczyńskiego.
K R A K Ó W 2005
Spis treści
Bibliografia
Tekst źródłowy:
Pismo Święte Starego i Nowego Testamenty, Poznań 1997.
Literatura pomocnicza:
1. John Bright, Historia Izraela, Warszawa 1994.
2. Stanisław Gądecki, Wstęp do ksiąg historycznych Starego Testamentu, Gniezno 1992.
3. Lech Stachowiak, Wstęp do Starego Testamentu, Poznań 1990.
4. Xavier Leon-Dufour, Słownik Teologii Biblijnej, Poznań 1994.
5. William R. Farmer, Międzynarodowy komentarz do Pisma Świętego, Warszawa 2000.
6. Manfred Lurker, Słownik obrazów i symboli biblijnych, Poznań.
7. H. Langkammer, Księga Ezdrasza - Nehemiasza, Poznań 1971.
8. Program multimedialny Bible Works 5.0
Wstęp
Zadaniem niniejszej pracy, będzie podjęcie rozważań na temat fundamentalnych elementów Judaizmu ze szczególnym przyglądnięciem się sprawie małżeństw mieszanych, na podstawie ksiąg Nehemiasza i Ezdrasza.
W pierwszym rozdziale zostanie omówiony kontekst historyczny Żydów
w V stuleciu, a także ukazanie dzieł, jakie uczynili Nehemiasz i Ezdrasz
Rozdział drugi zajmie się elementami egzegezy. Tematy tu poruszane to: małżeństwo jako element prawa fundamentalnego Izraela, następnie problem małżeństw mieszanych
i reforma jako próba powrotu do Prawa i przymierza.
Trzeci rozdział będzie przedstawieniem wniosków teologicznych wypływających
z analizy obu ksiąg, a w tym: ukazanie pozytywnych i negatywnych elementów fundamentalizmu Izraela.
Bardzo mało wiemy o losach Żydów w tym okresie, wiemy jednak, że wspólnoty
w Judzie przeżywały okres niepewności. Fakt, że po niewoli nie doszło do odrodzenia państwa Dawidowego, mógł sprowadzić brak zainteresowania wszelkimi próbami odbudowy państwa i własnej ojczyzny.
Jeszcze bardziej wzmacniał ten stan sposób, w jaki przyszło im żyć po wygnaniu, zamieszkiwali, bowiem w różnych częściach imperium,
W Babilonii niektórym Żydom wiodło się dobrze, doszli nawet do wysokich pozycji na dworze perskim (np. Nehemiasz), stali się tam osiadłą wspólnotą, która zapuściła społeczne i ekonomiczne korzenie w nowej ojczyźnie. Jej religia miała charakter synkretyczny, Żydzi mieli, co prawda poświęconą Jahwe świątynię z ołtarzem, na którym składano Mu ofiary całopalne i krwawe, ale oddawano cześć także innym istotom boskim: Eszem - Betelowi, Herem - Betelowi, Anat - Betelowi.
Wynika stąd, że jeśli Żydzi na Elefantynie nie wyznawali otwarcie politeizmu, to łączyli nieortodoksyjny jahwizm z cechami przyjętymi z synkretycznych kultów miejscowych. Nazywali siebie Żydami i czuli się nimi - przyznawali się do pokrewieństwa ze swoimi braćmi z Palestynie, ale dalecy byli od głównego nurtu historii i wiary Izraela. Wyraźnie zadomowili się po upadku Jerozolimy i z pewnością nie chcieli powracać do Judy
i stać się częścią tamtejszej wspólnoty.
Jednak wspólnota w Judzie stopniowo się zwiększała, na co wskazują Ezdrasz (2)
i Nehemiasz (7). Grupy Żydowskie nie przestawały stopniowo powracać do ojczystej ziemi
(por. Ezd 4, 12). Wg. wykazu, który jest prawdopodobnie zrewidowanym spisem ludności
i wylicza zarówno wygnańców, którzy powrócili jak i ich potomków, ogólna liczba ludności w tym czasie była około 50000. Wskazuje to, że miasta wcześniej opustoszałe były już zaludnione, chociaż nie w takim stopniu jak poprzednio. Zwolenników wspólnot żydowskich można było spotkać w Jerychu, wokół Betel i aż do Lidy.
Wspólnoty żydowskie nie mogły się czuć pewnie, okręg, w którym mieszkali administracyjnie podlegał Samarii. Dochodziło tam często do konfliktów z władzami powodem było nakładanie ciężkich podatków (Ne 5,4; 14n). Żydzi byli oskarżani
o działalność buntowniczą. Można przyjąć, że przez te lata Żydzi nie mając żadnej ochrony wojskowej ani środków do obrony, byli narażeni na częste napady, akcje odwetowe i udręki, mieli silne poczucie swej rozpaczliwej sytuacji.
Poza złymi stosunkami z Samarią mieli problemy z Edomitami, którzy zmuszeni do opuszczenia ojczystego kraju wskutek naporu Arabów, zajęli większą części południowej Palestyny aż do Hebronu, między nimi pogłębiały się konflikty i nienawiść. Żydzi odczuwali swe położenie jako nie do zniesienia. Z tej to przyczyny za panowania Artakserksesa I
(por. Ezd 4,7 - 23) zaczęli odbudowywać umocnienia Jerozolimy, ale temu mocno sprzeciwiała się Samaria.
Stan duchowy Żydów także przedstawiał się różnie. Ukończenie budowy świątyni początkowo zapewniało Żydom miejsce zgromadzania się, zaczęli tworzyć wspólnotę kultową. Wydaje się, że wznowiono rytuał świątynny sprzed wygnania, również wewnętrzne sprawy wspólnoty załatwiano zgodnie z prawem przekazanym przez tradycje. Mimo to wiele dowodów wskazuje, że stan moralny wspólnoty nie był dobry. Ciężkie warunki doprowadziły do wyzbycia się złudzeń, a to z kolei do rozluźnienia moralnego. Problem ten ukazuje bardzo wyraźnie Malachiasz i Nehemiasz; kapłani znudzeni swymi obowiązkami, nie widzieli niczego złego w składaniu Jahwe ofiar z chorych i okaleczonych zwierząt (Ml 1,6-14). Szabatu nie przestrzegano, a przeznaczano go na załatwianie spraw handlowych
(Ne 13, 15-22). Niepłacenie dziesięciny zmusiło lewitów do zaprzestania pełnienia swoich obowiązków, aby móc zarobić na życie (Ne 13, 10 n). Utrwalało się coraz bardziej przekonanie, że nie opłaci się dochować wierności wierze (Ml 2,17). Taka postawa prowadzi do załamania się moralności wspólnoty a w konsekwencji do rozpadu od wewnątrz.
Rozpowszechnienie się rozwodów, oszukiwanie pracowników, wykorzystywanie słabszych, doprowadzanie biednych wraz z ich dziećmi do stanu niewolnictwa (Ne 5,1-5),
to tylko niektóre wydarzenia istniejące wśród Żydów.
Najpoważniejszą sprawą jednak był fakt, że zaczęły załamywać się linie oddzielające Żydów od ich pogańskiego otoczenia. Małżeństwa mieszane z poganami stawały się zjawiskiem powszechnym (Ml 2,11n) i w miarę jak przybywało potomków z tych związków, powstawało coraz poważniejsze zagrożenie dla integralności wspólnoty (Ne 13, 23-27). Krótko mówiąc, groziło niebezpieczeństwo, że jeśli wspólnota nie zdoła się opamiętać, wrócić do dawnego stanu moralnego, w krótkim czasie utraci swój odrębny charakter, jeśli
w ogóle się nie rozpadnie. Wspólnota żydowska nie mogła trwać w tak niejasnej sytuacji. Trzeba było znaleźć jakąś nowa drogę odnowy.
1.2. Nehemiasz i jego dzieło.
Powrót Nehemiasza do ojczyzny nastąpił w (445 rok p.n.e.). Nehemiasz został wyznaczony przez króla perskiego na namiestnika prowincji Judei. Uzyskał on królewską zgodę na odbudowę murów miejskich Jerozolimy tak, aby można było się skutecznie bronić przed już wspomnianymi wyżej zbrojnymi napadami. Odbudowie murów miejskich towarzyszyły nieustanne napaści sąsiednich ludów, które sprzeciwiały się odbudowie Jerozolimy. Po ukończeniu tych wszystkich prac, wysiedlono z Jerozolimy cudzoziemców. Nehemiasz rozpoczął wielką reformę religijną w Izraelu. Izraelici wówczas zobowiązali się przestrzegać podjęte zobowiązania. Po pierwsze: nie zawierać małżeństw z cudzoziemcami. Po drugie: święcić szabaty i święta naznaczone. Dalej: święcić rok szabatowy, składać konieczne dziesięciny na utrzymanie świątyni w oznaczonych terminach, nie zaniedbywać kapłanów i lewitów. W 432 roku, Nehemiasz zakończył pierwsze dwanaście lat swego dzieła reformatorskiego, które miało wzmocnić i bronić Izrael. Następnie powrócił na dwór króla perskiego do Babilonii. Reforma religijna umocniła Żydów w przymierzu Abrahamowym i Mojżeszowym. Na pewno chroniła do pewnego stopnia Izraelitów od demoralizacji ze strony pogan. Jednak stan taki nie trwał za długo.
W Judei nastąpiło rozprężenie społeczne i moralne. Ponownie zaczęto zawierać małżeństwa mieszane, a właściciele ziemscy przestali płacić dziesięciny na Świątynię. Pozbawieni środków do życia, lewici opuścili Jerozolimę i zaprzestali pracy przypominania narodowi ustaw Prawa. W pośrodku ludu pojawiły się spory i kłótnie.
W 428 r. p.n.e. Nehemiasz powrócił do ojczyzny aby dokończyć oczyszczenia zwyczajów religijnych w Izraelu. Wydał wiele zarządzeń, tym, którzy nie chcieli się podporządkować groził aresztem a nawet wygnaniem. Gdy zaś odkrył dzieci z małżeństw mieszanych, które nawet nie umiały mówić po hebrajsku, kazał grzesznikom przysiąc, że zaprzestaną zawierania małżeństw z ludami obcoplemiennymi. Gdy zaś stwierdził, że wnuk arcykapłana Eliasziba przyjął za żonę córkę samego Sanballota wygnał ich z kraju.
1.3. Ezdrasz - „pisarz”
Około 428 roku. p.n.e. do Jerozolimy przybył wracający z niewoli babilońskiej kapłan Ezdrasz. Natychmiast objął tam urząd sędziego nad ludem i z wielkim zapałem przystąpił do wdrażania w życie reformy religijnej, zapoczątkowanej przez Nehemiasza. Ezdrasz podkreślał znaczenie i rolę Tory w życiu narodu żydowskiego. Reforma religijna Ezdrasza wyraźnie pobudziła życie religijne Żydów i skoncentrowała ich wokół Słowa Bożego.
Misja Ezdrasza polegała przede wszystkim na zapoznaniu ludu z Prawem
i uporządkowaniu spraw religijnych (Ezd 7, 25 n). Ezdrasz uczynił to w czasie Święta Namiotów. Stanąwszy na drewnianym podwyższeniu, na jednym z placów publicznych Ezdrasz czytał z księgi Prawa. Aby mieć pewność, że będzie to zrozumiane dla ludu tłumaczył i wyjaśniał przeczytany tekst. Mimo początkowego entuzjazmu dokonanie dzieła reformy nie przyszło łatwo. Nadużycia, które tak wstrząsnęły Nehemiaszem, szczególnie zawieranie małżeństw mieszanych, nie znikły i było w nie głęboko uwikłanych wielu przedniejszych obywateli, zarówno duchownych jak i świeckich, nie wyłączając członków rodziny arcykapłańskiej (Ezd 10, 18; Ne 13,28). W dalszej części księgi ukazana jest reakcja Ezdrasza, na lekceważenie Prawa, jego zniechęcenie i rozpacz, przygotowują i wprowadzają do modlitwy, Ezdrasz płakał i wyznawał przed Jahwe grzechy zgromadzonych, aż w końcu sami ludzie mocno poruszeni w swoich sumieniach uznali, że wykroczyli przeciwko Prawu (Ezd 10, 1-5) i z własnej woli wystąpili z propozycją zobowiązania się umową, że odprawią swoje żony - i przysięgali, że będą popierać Ezdrasza we wszystkim cokolwiek postanowi.
Głównym punktem zwrotnym było zwołanie i przebieg zgromadzenia, na którym rozstrzygnięto problem małżeństw mieszanych. Do udziału w zgromadzeniu byli zobowiązani wszyscy Żydzi, którzy powrócili z wygnania, pod kara konfiskaty mienia i wykluczenia ze społeczności (Ezd 10, 8). Ezdrasz nakazuje przywódcom kapłanów i lewitów przysiąc wierność Prawu. Podczas zgromadzenia lud niemal jednomyślnie przyjmuje żądania Ezdrasza, ale zwraca uwagę na trudności z wprowadzeniem go w życie w krótkim czasie
(Ezd 10, 12-14). Zgromadzenie zakończyło się powołaniem komisji mającej zbadać poszczególne przypadki i wprowadzić w życie właściwe procedury prawne. Trzy miesiące później zadanie to wykonano. Wszystkie małżeństwa mieszane rozwiązano.
Traktowany inaczej niż narody pogańskie lud Starego Testamentu znalazł się
w sytuacji szczególnej. W Izraelu obowiązywało prawo takie jak nigdzie indziej - Prawo pozytywne, objawione prze samego Boga i zwane Torą Mojżesza. Tora stała się regułą życia ludu Bożego we wszystkich jego przejawach. Przepisy moralne przypominające zasadnicze wymagania, były mocno wcielone w życie narodu.
Prawo pozostawało w ścisłym związku z wybraniem i przymierzem. Kiedy na mocy przymierza Bóg czyni z Izraela swój szczególny naród to dał mu obietnice które będą urzeczywistniane w historii tego ludu. Lecz Bóg stawia również wymagania; Izrael ma słuchać Jego głosu i zachowywać Jego nakazy. W przeciwnym wypadku spadnie na naród Boże przekleństwo. Jednym z tych fundamentalnych wymogów jest zakaz wchodzenia
w związki małżeńskie z poganami. Doskonale ukazuje to Księga Powtórzonego Prawa;
„Gdy Pan, Bóg twój, wprowadzi cię do ziemi, do której idziesz, aby ją posiąść, usunie liczne narody przed tobą: Chetytów, Girgaszytów, Amorytów, Kananejczyków, Peryzzytów, Chiwwitów i Jebusytów: siedem narodów liczniejszych i potężniejszych od ciebie. Pan, Bóg twój, odda je tobie, a ty je wytępisz, obłożysz je klątwą, nie zawrzesz z nimi przymierza i nie okażesz im litości. Nie będziesz z nimi zawierał małżeństw: ich synowi nie oddasz
za małżonkę swojej córki ani nie weźmiesz od nich córki dla swojego syna, gdyż odwiodłaby twojego syna ode Mnie, by służył bogom obcym. Wówczas rozpaliłby się gniew Pana na was, i prędko by was zniszczył. Ale tak im macie uczynić: ołtarze ich zburzycie, ich stele połamiecie, aszery wytniecie, a posągi spalicie ogniem. Ty bowiem jesteś narodem poświęconym Panu” (Pwt 7. 1-6) .
W rzeczywistości zawarte przymierze niesie ze sobą konieczność przyjęcia
i przestrzegania zawartej umowy, Przymierze z Jahwe nakazywało przyjąć sercem
i wypełniać Prawo Boże. Same wymagania, choć mogłyby wydawać się czymś bardzo trudnym, w rzeczywistości są dla narodu izraelskiego łaską, bo przecież mają na celu to, by uczynić z Izraela naród mocny i zwarty, żyjący we wspólnocie z Bogiem.
Jak wykazałem wcześniej, jednym z przejawów sprzeniewierzania się przeciw fundamentalnemu prawu pochodzącemu od Boga stało się przyjmowane obcych żon
z narodów pogańskich (Ezd 9-10; Ne 13, 23-27). Zwalczanie powszechnego - jak się zdaje - w okresie niewoli zwyczaju zawierania małżeństw z kobietami innych narodów służyć miało wykrystalizowaniu się własnej tożsamości narodowej. Każda z Ksiąg argumentuje jednak inaczej i inaczej rozstawia akcenty w tym sporze.
W Księdze Nehemiasza czytamy: „Widziałem także w owych dniach Żydów, którzy pojęli za żony niewiasty aszdodyckie, ammonickie i moabickie. Połowa ich synów mówiła językiem Aszdodów albo [posługiwali się] językiem różnych ludów, nie umiejąc już mówić po żydowsku” (Ne 13,23n). W oczach Nehemiasza zakaz brania kobiet obcych narodów za żony wynika z groźby utraty własnego języka, tradycji, a przez to wiary - przestrogą ma być przykład króla Salomona (Ne 13,26). Rozwiązaniem jest zakaz wyraźnie dotyczący przyszłych ożenków: „Nie wolno wam waszych córek dawać ich synom ani też córek ich brać za żony dla waszych synów i dla was samych” (Ne 13,25).
W Księdze Ezdrasza, choć opis wydaje się podobny, racje są o wiele poważniejsze: „Lud izraelski, kapłani i lewici wcale nie zerwali z ludnością pogańską. Naśladują obrzydliwości Kananejczyjków, Chittytów, Peryzzytów, Jebuzytów, Ammonitów, Moabitów, Egipcjan i Amorytów. Spośród ich córek pobrali żony dla siebie i swoich synów, i tak święte nasienie pomieszało się z ludnością tego kraju...” (Ezd 9,1n). Małżeństwa mieszane przeczą zatem w oczach Ezdrasza przynależności ludu wybranego do Boga („święte nasienie”). Posługuje się on językiem nawiązującym do wymaganej czystości kultycznej i wyraźnie zwalcza tego rodzaju praktyki także pośród elity religijnej narodu. Dlatego też prowadzi on lud drogą o wiele radykalniejszej pokuty, polegającej na podjęciu „uroczystego zobowiązania wobec naszego Boga, że odprawimy wszystkie [obce] żony i dzieci z nich zrodzone”
(Ezd 9,3).
Cały lud przysięga dotrzymać tego zobowiązania, księga Ezdrasza zawiera nawet listę tych, których to dotyczyło bezpośrednio (Ezd 10,18-44). Lista obejmuje winnych poślubienia cudzoziemskich kobiet, zaczyna się od rodów kapłańskich i schodzi w dół po stopniach hierarchii społecznej do lewitów, śpiewaków aż wreszcie do ludu. Porównując dwie listy
Ne 2 i Ezd 8, można zauważyć zbieżność imion, które prawdopodobnie nie pochodziły
z dokumentu archiwalnego, ale zostały włączone przez redaktora w celu zharmonizowania tych tekstów.
Nehemiasz jak i Ezdrasz w sprawie małżeństw mieszanych przyjęli bardzo radykalną postawę, która zdecydowanie prowadziła do usunięcia z pośród wspólnoty żydowskiej ludzi
z innych nacji - pogan. To w tych małżeństwach obaj dopatrywali się największego zagrożenia dla wierności wobec Boga.
To, co narzuca się w związku z zauważeniem i chęcią radykalnego rozwiązania problemu małżeństw mieszanych w narodzie Izraelskim, jest tworzenie się jakby nowej tożsamość Judejczyków powstaje ona poprzez jasne odgraniczenie tego, co własne i tego, co obce.
Reforma mająca na celu odnowę Izraela, którą podjęli się Nehemiasz i Ezdrasz była przeprowadzana stopniowo. W pierwszej kolejności uporządkowano sprawę małżeństw mieszanych (żydowsko-pogańskich), które były ostro zakazane przez Prawo Mojżeszowe. Mimo, że oddalenie obcych żon z dziećmi stało się powodem wzrostu nienawiści do Izraela
u sąsiednich ludów, zwłaszcza u Samarytan.
W reformie religijnej położono nacisk na odrębność narodową Izraelczyków
od innych narodów ziemi, nawet od tych pogan, którzy nawrócili się na judaizm. Odmówiono obcokrajowcom prawa dostępu do Świątyni. Tora stała się głównym elementem judaizmu. Życie religijne Żydów koncentrowało się oczywiście w Świątyni Boga Izraela w Jerozolimie. Dodatkowo Żydzi spotykali się w synagogach, na studiowaniu i nauczaniu Tory.
Objaśnień Tory udzielali „mężowie uczeni”, którzy byli wykształconymi nauczycielami Prawa. Zmienione warunki życia narodowego po niewoli babilońskiej, domagały się objaśnienia i zaktualizowania niektórych szczegółów prawa Mojżeszowego. Dlatego Ezdrasz zebrał grupę uczonych żydowskich do wykonania tej pracy i sam został ich wodzem.
W rozwijającym się nowym ustroju społecznym rozdawanie jałmużny biednym uchodziło za wysoką cnotę. We wzorowy sposób urządzono sądownictwo, które miało swoje siedziby we wszystkich miastach. Ustanowiono również najwyższy trybunał sądowy. Sąd najwyższej instancji i ciało prawodawcze stanowiła Wysoka Rada (Wielki Sanhedryn). Rada liczyła siedemdziesięciu jeden członków (70 plus arcykapłan). Większość członków stanowili uczeni w Piśmie. Wprowadzono regularne i obowiązkowe odczyty Tory, w każdy szabat i święto. Dodatkowo, Prawo Mojżeszowe we fragmentach odczytywane było podczas jarmarków i dni targowych. We wszystkich miastach powstawały domy modlitwy, a do zaszczytu odczytywania Tory dążyło wielu. Tora stała się własnością ludu. Powołano do życia uczelnię religijną dla dorosłej młodzieży, by wpoić w niej znajomość Prawa i rozniecić miłość dla Tory.
Reforma doprowadziła do odnowy wspólnoty na podstawie Prawa Mojżeszowego, widać to wyraźnie w wydarzeniach opisanych w Ne 9 i 10. Po załatwieniu sprawy małżeństw mieszanych ludzie zgromadzili się, aby uroczyście wyznać swe grzechy, po czym zawarli umowę, że będą żyć według przepisów Prawa. W szczególności zobowiązali się, że już nie będą w przyszłości zawierać małżeństw z osobami spoza Izraela, powstrzymają się od pracy w szabat oraz pozostawią ziemie odłogiem i nie będą ścigać długów w każdym siódmym roku. Zgodzili się również nałożyć na siebie coroczny podatek na potrzeby świątyni.
W Prawie, jak pokazuje wcześniejsza historia, zawsze objawiała się wola Boża, to Prawo chroniło Izraela i dawało mu poczucie wybrania i siły. Wraz z reformą religijna Ezdrasza i Nehemiasza dokonał się zwrot ku utraconym wartościom religijnym. W całym narodzie nastąpiło odnowienie zobowiązań zawartych wcześniej w Przymierzu z Bogiem. Wyrazem tego staje się Świątynia i Tora.
Ezdrasz i Nehemiasz, w ramach oczyszczania i umocnienia narodu wybranego, doprowadzają do bardzo radykalnego postawienia wśród Żydów problemu małżeństw mieszanych (Ezd 9-19), aby zaradzić tak poważnemu problemowi, tworzy się sądownictwo sakralne, którego zadaniem jest rozstrzyganie indywidualnych przypadków tych małżeństw. Wobec małżeństw mieszanych postawa obydwu przywódców ludu była bardzo zdecydowana
i nieprzejednana, co doprowadziło do rozwiązywania już zawartych małżeństw i oddalenia „obcych”.
W zawieraniu tych małżeństw dopatrywali się największego niebezpieczeństwa dla wierności ludu wobec Jahwe (Ezd 9-10; Ne 13, 23-29).
Obecnie, po niewoli, formujący się od nowa Izrael znów zaczął słuchać i służyć Prawu Bożemu, które stało się dla niego wielkością absolutną, fundamentalną, wartością nieliczącą się z warunkami ówczesnego czasu i okoliczności, jak wykazuje to definitywnie rozwiązanie małżeństw mieszanych czy odrzucenie Samarytan.
Z perspektywy czasu widać, że bezwzględne potępienie małżeństw mieszanych doprowadziło do zamknięcia się Żydów i ich odseparowania, a nawet wzgardy i nienawiści do nich innych sąsiadujących narodów. Wydaje się również, że takie gorliwe zwrócenie się do kultu i Prawa spowodowało zasklepienie się w formalizmie i duchowej martwocie. Gdyby jednak Izrael nie znalazł jakiegoś wyjścia, nawet tak radykalnego, tym bardziej, że nie był już narodem żyjącym w własnym państwie. Nie posiadał własnej tożsamość, był zagubiony.
Na dłuższą metę nie potrafiłby przetrwać tych wszystkich trudności, ale rozpłynąłby się
w świecie pogańskim.
To radykalne odcięcie się i separacja od wszystkiego, co nie było związane z Jahwe pozwoliło Żydom istnieć jako dająca się określić narodowa jednostka. Politycznie podlegali Persji, ale stanowili uznaną wspólnotę, która miała upoważnienie regulować swoje sprawy wewnętrzne. Od tej pory cechą wyróżniającą Żydów nie była polityczna narodowość, ale fundamentalne dochowanie wierności Prawu Mojżeszowemu. Wielki przedział historii Izraela został przekroczony i jego przyszłość zabezpieczona.
W pracy tej zajęliśmy się omawianiem tematu: „Fundamentalne elementy Judaizmu ” ze zwróceniem szczególnej uwagi na problem małżeństw mieszanych. Temat ten analizowaliśmy na podstawie ksiąg Nehemiasza i Ezdrasza.
Głównym tematem było, wskazanie na fundamentalne elementy Prawa i sposób,
w jaki należy na nie patrzeć. Doszliśmy do wniosku, że w formującym się po niewoli babilońskiej Izraelu radykalne wskazania (rozwiązanie małżeństw mieszanych i usunięcie ich ze wspólnoty Izraela) służyły oczyszczeniu narodu i odnalezieniu własnej tożsamości. Wydaje się, że to zatrzymało proces rozpływania się Izraela w narodach pogańskich, pomogło przetrwać zagubionemu i doświadczonemu przez niewolę narodowi w jedności. Mimo,
że przez to Żydzi odseparowali się od innych i zostali znienawidzeni przez wielu.
Powrót do Prawa Jahwe, w kontekście omawianych ksiąg polega na odrodzeniu religijnym Izraela, na jego wewnętrznym oczyszczeniu ze wszystkich grzechów,
Por. John Bright, Historia Izraela, Warszawa 1994, str. 390.
Por. Stanisław Gądecki, Wstęp do ksiąg historycznych Starego Testamentu, Gniezno 1992, str. 87-89.
Była to kolonia Żydowska, umiejscowiona nad Nilem, ta wspólnota jest znana w całym V stuleciu dzięki tekstom armejskim, które stamtąd pochodzą.
Por. John Bright, Historia…, str. 390
Por. John Bright, Historia…, str. 391.
Por. John Bright, Historia…, str. 391.
Por. Lech Stachowiak, Wstęp do Starego Testamentu, Poznań 1990, str. 212-113.
Por. John Bright, Historia…, str. 392
Por. Lech Stachowiak, Wstęp…, str. 214
Por. John Bright, Historia…, str. 406.
Por. John Bright, Historia…, str. 394.
Por. Stanisław Gądecki, Wstęp…, str. 90.
Por. Lech Stachowiak, Wstęp…, str. 401.
Por. John Bright, Historia…, str. 399.
Por. John Bright, Historia…, str. 401.
Por. John Bright, Historia…, str. 401.
William R. Farmer, Międzynarodowy…, str. 582.
John Bright, Historia…, str. 402.
John Bright, Historia…, str. 403.
Por. Xavier Leon-Dufour, Słownik Teologii Biblijnej, Poznań 1994, str. 771.
Por. Xavier Leon-Dufour, Słownik…, str. 771.
Program multimedialny BibleWorks 5.0.
Por. John Bright, Historia…, str. 402-403.
William R. Farmer, Międzynarodowy komentarz do Pisma Świętego, Warszawa 2000, str. 582.
Por. John Bright, Historia…, str. 394.
Por. John Bright, Historia…, str. 394.
John Bright, Historia…, str. 403.
H. Langkammer, Księga Ezdrasza - Nehemiasza, Poznań 1971, str. 102.
Por. John Bright, Historia…, str. 405.
2