Wykład 2

23-01-2010r.

Dr Wiłkość

Biofeedback- biologiczne sprzężenie zwrotne

• dostarcza jednostce informacji zwrotnej o zmianie stanu fizjologicznego

• zmiany te monitorowane są przez odpowiednie urządzenie np. pomiarowy system komputerowy

• informacje przekazywane są w formie wizualnej lub akustycznej

• biofeedback uczy zależności pomiędzy naszym ciałem i umysłem a jakością pracy mózgu (kontrola stanu fizjologicznego)

MIERZY:

- reakcje skórno galwaniczne

- pracę serca

- EEG- elektroencefalografia

DOTYCZY:

- skóry RSG/reakcje skórogalwaniczne

- serca

- EEG

RODZAJE BIOFEEDBACK:

1) EEG- elektroencefalogram lub neurofeedback

- wykorzystuje właściwości że mózg ludzki w ramach swojej aktywności wytwarza różne zakresy fal elektromagnetycznych charakterystycznych dla różnych rodzajów tej aktywności

- urządzenie do neurofeedbacku to wzmacniacz fal EEG (tzw. głowica) z odpowiednim oprogramowaniem

- elektrody podłączone w różnych miejscach na skórze czaszki i uszach zbierają Dame o wystąpieniu poszczególnych pasm fal

- oprogramowanie zmienia te informacje w zrozumiały dla pacjenta obraz

2) Biofeedback GSR (Galvanic Skin Response) lub EDR (Elektro Dermal Response)

- mierzy elektryczne przewodzenie skóry która zmienia się w zależności od ogólnego pobudzenia współczulnego układu nerwowego

- elektrody monituje się na opuszkach palców

-biofeedback GSR wykorzystywany jest w wykrywaczach kłamstw

3) Biofeedback EMG (Elektro Mio Grafia)

- punktem wyjścia jest założenie że napięcie mięśniowe (mierzone w mikrowoltach) wskazuje na stres

- sesja polega na tym, że urządzeniem wychwytuje się elektryczne sygnały w mięśniach, typowo w mięśniach ramienia i czaszki a następnie przekłada je na formę zrozumiałą dla pacjenta

4) Biofeedback SCP (wolne potencjały korowe)

- zmiany polaryzacji kory mózgowej

- rejestrowane na powierzchni czaszki jako wolne potencjały

- negatywna polaryzacja oznacza większą aktywność pracy neuronów w rejestrowanym obszarze mózgu

5) Biofeedback oddechowy

- aparat składa się z czujnika długości wydechów

- wyniki pozyskiwane są za pomocą krzywej audiowizualnej

6) Biofeedback temperaturowy

- temperatura skóry zależy, oprócz czynników zewnętrznych, również od stanu psychicznego człowieka

- czujnik temperatury zakłada się na opuszkę palca

- celem treningu jest osiągnięcie wyższej temperatury

- stosowany jest do treningu relaksu, ale także w medycynie do leczenia niedokrwienia kończyn , choroby reumatycznej, astmy

7) Biobeedback HEG (Hemo Encephalo Graph)

- mierzy temperaturę głowy za pomocą termometru na podczerwień umieszczonego na głowie lub wykorzystuje zmiany w spektrum podczerwieni generowanej przez przepływającą krew (bardziej czerwony kolor oznacza natlenienie krwi)

SMR- rytm sensomotoryczny (14Hz) --. w kanale odpowiadającym za czucie

HISTORIA BIOFEEDBACKU:

- Caton (1875)- praca bioelektryczna mózgu współgra z aktywnością mentalną

- Berger (1929)- 1 zapis EEG u człowieka z badania rytmu alfa

- Jung- badał reakcję skórno- galwaniczną w odpowiedzi na bodźce emocjonalne i wymagające myślenia

- Kamiya (1963)- pracował z EEG i systemowym sprzężeniem zwrotnym- człowiek może wysiłkiem woli kontrolować

- badania Stermana- stwierdził w trakcie badań nad kotami, że aktywność rytmu fal około 14 Hz jest obecna zarówno podczas snu jak i czuwania. Rytm nazywał rytmem sensomotorycznym (SMR)- aktywności w paśmie około 14 Hz (fale beta)

- Epilepsja- fale SMR uodparniają na napady drgawkowe

FALE MÓZGOWE:

Są elektrycznymi falami generowanymi w każdym mózgu

• badania wykazały że zarówno częstotliwość fal mózgowych jak i ich amplituda nie jest ściśle stała i zależy od czynności jaką mózg wykonuje

• zostały one podzielone na 5 zakresów i nazwano je kolejnymi literami alfabetu greckiego (alfa, beta, theta, delta, gamma)

częstotliwość- szybkość zmian elektrycznych mierzona z Hz. Wyróżniamy:

delta, theta, alfa fale wolne

SMR, beta, high beta, gamma fale szybkie

Amplituda:

• „siła” impulsu elektrycznego mierzonego w mikrowoltach (yV).

• ma się jak głośność do dźwięku

• fale wolne mają większą amplitudę

FALE DELTA (0,5-3 Hz)

-są najwolniejszymi falami, które są emitowane przez mózg w trakcie głębokiego snu (3-4 faza NREM) kiedy wszystko odbywa się poza świadomością umysłu

-w stanie delta następuje regeneracja sił fizycznych

- fale delta mogą być patologiczne u osób z uszkodzeniem mózgu:

• parasomia

FALE THETA (4-8 Hz) chodzi tu o przewagę tych fal, a nie tylko i wyłącznie ich występowaniem

- w stanie theta możemy się znajdować z udziałem świadomości (głęboki trans, medytacja, hipnoza) lub bez (sen 1i 2 faza NREM)

- nadmiar tych fal powoduje kłopoty i uczucie senności

- umiejętność ich kontrolowania wiąże się z kontrolowaniem bólu fizycznego

FALE ALFA (8-12 Hz) przewaga fal alfa

- nasza uwaga skupiona jest na tym co jest wewnątrz nas samych kiedy zamykamy oczy i zaczynamy myśleć o naszych wewnętrznych odczuciach możemy wejść w stan Alfa- warunkiem jest głęboka relaksacja

- w tej fazie zawsze znajdujemy się tuż przed zaśnięciem jak i zaraz po przebudzeniu

- jest to czas kiedy mamy dostęp do naszych obydwu półkul

- fale alfa oznaczają spokój , pozytywne myślenie, inspiracje, twórczość odpoczynek

- nadmierna aktywność fal alfa może powodować zaburzenia koncentracji , co pogarsza wyniki w nauce

-pochodzą głównie z płatów potylicznych

FALE BETA (12-30 Hz)

- ten zakres charakteryzuje całkowity stan przytomności umysłu

- człowiek jest wtedy skupiony na rzeczywistości zewnętrznej, odbiera bodźce z otoczenia za pomocą swoich 5 zmysłów (wzrok, słuch, smak, węch, dotyk)

- w tym stanie przeważymy wszystkie emocje (złość, strach, gniew itp.)

- dominuje w okolicach czołowo- centralnych

Fale beta dzielimy na:

• niskie- 12-15 Hz (SMR)- korzystne dla nauki

• średnie- 15-18 Hz (Beta 1)- korzystne dla nauki

• wysokie- powyżej 18 Hz (Beta 2)

FALE SMR

- rytm ten jest opisywany jako „ludzkie funkcjonowanie poznawcze i stosunek do otoczenia”, „relaks z zewnętrzną uwagą”

- jest odpowiedzialny za przetwarzanie informacji sensorycznych odbieranych za pomocą naszych zmysłów

FALE BETA 1

- umysł jest przytomny i świadomy bodźców pochodzących ze świata zewnętrznego

- częstotliwość odpowiada intensywnemu oraz świadomemu wysiłkowi umysłowemu

- im większa częstotliwość fal tym większe pobudzenie twórczego i abstrakcyjnego myślenia

- dzięki tej częstotliwości jesteśmy aktywni i poprawiamy swoje umiejętności koncentracji i panowania nad emocjami

FALE BETA 2

- inaczej pasmo wysokie bety

- jest falą stresogenną która towarzyszy nam w trakcie intensywnej pracy umysłowej i powoduje uczucie niepokoju i lęku

- skutkiem ich nadmiernego działania może być podwyższone ciśnienie tętnicze oraz napięcie mięśni i odczucie głębokiego stresu

Zbyt słabe pobudzenie- depresja, ADHD

Zbyt silne pobudzenie- zaburzenia lękowe

niestabilność- choroba afektywna dwubiegunowa, migrena

Biofeedback- wspiera procesy samoregulacji

Po 20 roku życia każdego dnia umiera 10 000 neuronów w naszym mózgu

---