Źródła kreacji pieniądza (sposoby wprowadzania go do obiegu)
1.emisja budżetowa (skarbowa) - polega na emitowaniu przez Skarb Państwa papierów wartościowych (skarbowych) takich jak: weksle skarbowe, obligacje skarbowe, i oferowaniu ich zakupu społeczeństwu w celu ograniczenia bądź pokrywania deficytu budżetowego. Pożyczkobiorcą czyli emitentem jest Skarb Państwa, natomiast pożyczkodawcami są nabywający te papiery
weksle skarbowe - emitowane są na wysokie kwoty (nominały), stąd nabywają je głównie podmioty gospodarcze, instytucje, banki handlowe
obligacje skarbowe - emitowane są o niższych nominałach, stąd ich zakupem zainteresowane być mogą osoby fizyczne
2.nadwyżka eksportu nad importem - czyli dodatnie saldo; sprzedaż towaru zagranicznemu odbiorcy powiększa obieg pieniądza krajowego. W przeciwieństwie do tego zapłata przez importera krajowego za towar importowany z zagranicy oznacza likwidację (wycofanie z obiegu) pieniądza krajowego. Efekt jest więc taki sam, jak przy spłacie kredytu. Zauważyć należy, że kredytowa kreacja pieniądza wiązać się może z powiększeniem obiegu pieniężnego w wyniku nadwyżki eksportu nad importem. Kredytowanie bowiem produkcji eksportowej powiększa obieg pieniądza krajowego. Późniejszy eksport i zapłata przez zagranicznego importera umożliwiają spłatę kredytu zaciągniętego uprzednio przez eksportera. Równocześnie następuje zamiana jednego źródła kreacji pieniądza (kredytu) na inne (należności za eksport).
(Podmiot gospodarczy potrzebuje środków pieniężnych: kapitał własny i kapitały obce (kredyt bankowy). Zaciąga kredyt, który uzupełnia środkami własnymi. Produkcja jest realizowana --> sprzedaż. Na produkcję ponosimy nakłady. Nakład staje się kosztem, gdy przynosi efekt użyteczny (ma miejsce sprzedaż). To co eksportujemy, uzyskujemy za to dochody. Zaciągnięty kredyt zostaje spłacony ze środków uzyskanych z eksportu.
3. kredyt bankowy - czyli kredytowa kreacja pieniądza; polega na wprowadzaniu dodatkowego pieniądza do obiegu i może nastąpić w różnych momentach reprodukcji:
- w produkcji, przy kredytowaniu produkcji w toku
- w zbycie, przy kredytowaniu wyrobów gotowych
- w obrocie towarowym, przy kredytowaniu hurtu, a także działalności eksploatacyjnej i inwestycyjnej
Kredytowanie może dotyczyć także różnych odbiorców, wobec czego pieniądz może pojawić się w obiegu w następstwie kredytowania zarówno odbiorcy pośredniego, jak i konsumenta i inwestora (czyli ostatecznych/finalnych odbiorców dochodu narodowego).
Zalety kredytowej kreacji pieniądza:
1. znika niebezpieczeństwo hamowania działalności gospodarczej na skutek braku środków pieniężnych
2. pojawia się możliwość dostosowania podaży pieniądza do realnej wielkości poszczególnych składników realnej podaży
3. kredyt jest skutecznym środkiem przeciwdziałania ujemnym skutkom tworzących się oszczędności pieniężnych (mówi o tym rozdzielcza funkcja kredytu)
Wady kredytowej kreacji pieniądza:
1. istnieje niebezpieczeństwo nadmiernego kredytowania w stosunku do wzrostu realnych elementów produktu społecznego (zagadnienie to wiąże się z tzw. Ekonomiczną granicą akcji kredytowej prowadzoną przez BC)
2. istnieje niebezpieczeństwo kredytowania przedsięwzięć gospodarczych niedostatecznie efektywnych.
Wyróżnia się 2 sposoby ujmowania kredytu bankowego:
1.formalno-prawne ujęcie kredytu - wywodzi istotę kredytu bankowego z instytucji pożyczki pieniężnej. Wg tego ujęcia kredyt to świadczenie określonej kwoty pieniężnej na rzecz kredytobiorcy z obowiązkiem jej zwrotu w określonym terminie i zapłatą procentu jako ceny kredytu. Następstwem tak rozumianego kredytu jest powstanie wierzytelności u kredytodawcy i odpowiadającej jej kwotowo zobowiązania u kredytobiorcy. Z reguły formalno-prawne ujęcie kredytu bankowego doszukuje się istoty kredytu w czasowym wykorzystywaniu przejściowo wolnych środków pieniężnych. Bank więc niejako pośredniczy w przekazywaniu potrzebującym podmiotom gospodarczym środków pieniężnych czasowo nie wykorzystywanych przez inne podmioty. Od tego ujęcia nie mamy do czynienia z tworzeniem nowych środków pieniężnych, lecz z podziałem środków już istniejących (tzw. redystrybucja kredytowa). Bank ogranicza się do pośredniczenia pomiędzy kredytobiorcami, a tymi którzy lokują pieniądze w banku (deponenci/depozytariusze)
2.ekonomiczne ujęcie kredytu - wg tego ujęcia istotą kredytu bankowego jest pomnażanie siły nabywczej kredytobiorcy. Kredyt bowiem daje prawo do dokonania wydatku pieniężnego w rozmiarach przekraczających stan aktualnie posiadanych przez kredytobiorcę środków pieniężnych. Bank udzielając kredytu nie dzieli dochodów i środków już istniejących, lecz tworzy nowe dochody i nowe środki pieniężne. Kreowany przez kredyt pieniądz wpływa do kanałów obiegu (powiększa obieg pieniężny) i zaczyna nadal krążyć już samodzielnie.
Granica akcji kredytowej:
1.ekonomiczna - dotyczy BC i wyznaczana jest przez konieczność zachowania równowagi ekonomiczno-finansowej gospodarki narodowej. Oznacza to, że ilość pieniądza wprowadzanego do obiegu powinna być skorelowana z przyrostem takich agregatów makroekonomicznych jak: dochód narodowy czy produkcja globalna.
W każdej gospodarce rynkowej BC odpowiada za politykę pieniężną (monetarną), czyli odpowiada za ilość pieniądza w obiegu. Dotyczy to zarówno pieniądza gotówkowego, emitowanego przez BC, jak również pieniądza bezgotówkowego, kreowanego przez banki handlowe w postaci udzielanych kredytów.
Głównym zadaniem BC jest emisja pieniądza gotówkowego. BC dodrukowuje pieniądz i rozdaje go ludziom. Na rynku chcemy robić zakupy. Brakuje podaży po stronie towarów i usług. BC musi uwzględniać fakt ilości pieniądza w obiegu i wyprodukowanych towarów. Dla rozwoju gospodarczego korzystna jest niska inflacja.
2.techniczna - dotyczy banków handlowych i określa ona możliwości kredytowe tych banków, które wyznaczone są wielkością zgromadzonych depozytów (wszystkich). Bank komercyjny może udzielić tylu kredytów, ile ma zgromadzonych depozytów. Powstaje pytanie: czy istnieją możliwości zmiany technicznej granicy akcji kredytowej? Tak, a dzieje się to za sprawą instrumentów będących w gestii banku centralnego, do których należą:
a) stopa rezerw obowiązkowych (banki handlowe muszą utrzymywać niezbędną rezerwę gotówki. Bank handlowy decydując się na udzielenie kredytu, wylicza rezerwę obowiązkową i odprowadza ją na rachunek bieżący znajdujący się w BC. Podwyższenie stopy rezerw obowiązkowych ogranicza możliwości kredytowe banku, natomiast obniżenie stopy rezerw obowiązkowych, zwiększa możliwości kredytowe banków handlowych.
b) operacje otwartego rynku - to operacje dokonywane przez BC na rynku pieniężnym, polegające na sprzedaży i zakupie papierów wartościowych, głównie weksli skarbowych. Ich zadaniem jest zmniejszenie lub zwiększenie rezerw banków handlowych. BC jest inicjatorem tych operacji i wykorzystuje je dla regulowania podaży pieniądza. Sprzedaż przez BC papierów wartościowych bankom handlowym ograniczy możliwości kredytowe banku, natomiast odkupienie przez BC od banków handlowych papierów wartościowych zwiększa możliwości kredytowe tych ostatnich. Operacje te miały charakter bezwarunkowy. Obok nich istnieją także warunkowe operacje otwartego rynku, tj. operacje warunkowego zakupu czyli repo i operacje warunkowej sprzedaży (revers repo). Występują wówczas, gdy BC kupuje od banków handlowych papiery wartościowe pod warunkiem, że banki odkupią te papiery w określonym czasie i po określonej cenie. W wyniku tych operacji zostaje zwiększona na pewien okres płynność systemu bankowego. Reves repo polegają na tym, że BC sprzedaje bankom handlowym papiery wartościowe pod warunkiem, że banki w określonym czasie odsprzedadzą je bankowi centralnemu po określonej cenie. W wyniku tej operacji zostaje zmniejszona na pewien okres płynność systemu bankowego.
c) kredyt refinansowany - refinansowanie banków polega na udzielaniu kredytów przez BC pozostałym bankom, które w ten sposób mogą upłynnić swoje aktywa. Podstawowe formy refinansowania to:
- kredyt pod zastaw papierów wartościowych (kredyt lombardowy), udzielany zazwyczaj w niższej kwocie anieżeli wynosi przedmiot zastawu
- kredyt redyskonto weksli zdyskontowanych poprzednio przez banki handlowe; redyskonto ma miejsce w BC, natomiast dyskonto ma związek z bankiem handlowym
2 kontrahenci: dostawca i odbiorca. Odbiorca chce towar, ale nie ma pieniędzy. Dostawca chce potwierdzenia. Odbiorca wystawia weksel handlowy - występujący w obrocie gospodarczym.
27.03.2006 - data wystawienia weksla
05.05.2006 - termin płatności weksla
Dostawca na weksel:
1. może przetrzymać weksel do terminu płatności
2. może wykorzystać weksel w innej transakcji (przenoszenie praw z weksla i wtedy realizuje się funkcja obiegowa weksla); przekazywanie praw z weksla może trwać do terminu płatności
3. może złożyć weksel do dyskonta w banku handlowym; 18.04.2006 - złożenie weksla do dyskonta w banku handlowym --> otrzymuje od banku kwotę weksla pomniejszoną o dyskonto
liczba dni pom. złożeniem weksla do dyskonta a terminem płatności*stopa dyskont.
d = ------------------------------------------------------------------------------------------------------
360 *100
pierwszy dzień złożenia do dyskonta - 18.04., pomija się termin płatności (04.05.)
Bank:
może przetrzymać weksel
może redyskontować weksel w BC, który wypłaci kwotę pomniejszoną o redyskonto
liczba dni pom. złożeniem weksla do dyskonta a terminem płatności*stopa redyskont.
r = ------------------------------------------------------------------------------------------------------
360 *100
Z reguły stopa redyskontowa jest nieco niższa od stopy dyskonta. Bank handlowy otrzymuje mniej od BC niż dostawca od banku.
Jeżeli w obiegu jest za dużo pieniądza - bank nie przyjmuje weksla.
Funkcje kredytu bankowego:
1.emisyjna (pieniężna) - oznacza, że każde udzielenie kredytu tworzy pieniądz (powoduje wzrost obiegu pieniężnego), a każda spłata kredytu jest równoznaczna z likwidacją pieniądza (wycofanie pieniądza z obiegu); pełni ją każdy kredyt rozumiany jako techniczny instrument przekształcenia wartości z postaci towarowej w pieniężną
2.dochodowa - występuje w tej funkcji kredyt udzielony kredytobiorcy; tworzy przejściowy kredytowy dochód pieniężny:
- przejściowy tzn do czasu uzyskania przez kredytobiorcę należnych mu dochodów pieniężnych z przyszłej sprzedaży dóbr lub świadczonych usług
- występuje więc sytuacja, w której dochód kredytowy antycypuje (wyprzedza) przyszły przyrost funduszów własnych kredytobiorcy
- dotyczy ona głównie kredytów dla producentów w przypadku gdy tworzą się u nich nieplanowane zapasy wyrobów gotowych, natomiast z punktu widzenia ciągłości produkcji muszą dokonywać wydatków na produkcję mimo nie zrealizowania zaplanowanych przychodów
- występując w tej funkcji kredyt nie przyczynia się do przesuwania towarów do ich ostatecznego odbiorcy
- pełni ją zatem kredyt obrotowy finansujący bieżącą działalność podmiotu
3.rozdzielcza - występując w tej funkcji kredyt stanowi niejako nadzwyczajny dochód pieniężny, tzn że rozmiary kredytu przekraczają należne kredytobiorcy normalne dochody pieniężne.
- funkcja ta związana jest z kredytami powodującymi przesuwanie wytworzonych towarów do ostatecznych odbiorców
- zatem funkcja ta umożliwia realizację całego wytworzonego produktu społecznego mimo tworzonych oszczędności przez ostatecznych odbiorców
- spełniają ją kredyty konsumpcyjne i inwestycyjne, które mają na celu powiększenie ich popytu pieniężnego, uszczuplonego przez tworzone oszczędności
Mechanizm kreacji pieniądza
Przyjmijmy, że mamy 2 banki handlowe: BHI i BHII, oraz różnych klientów (k1, k2,...); stopa rezerw obowiązkowych wynosi 5%. W punkcie wyjściowym banki wyczerpały swoje możliwości w zakresie udzielania kredytu, a ich rezerwy kasowe osiągnęły dopuszczalną dolną granicę niezbędną do utrzymania płnności.
Operacja 1.
Pewnego dnia BHI orientuje się, że jego wkłady zwiększyły się o 1000 jednostk dzięki wpłacie gotówki przez klienta k1 (wkład pierwotny - polega na przekształceniu pieniądza gotówkowego na taką samą ilość pieniądza bezgotówkowego)
akt. BHI pasywa
rezerwa wkład
=1000 jedn. k1=1000
Operacja 2.
Bank udziela kredytu klientowi k2.
aktywa pasywa
rezerwa = 50 j.
rezerwa wkład
=50 j. k1=1000
kredyt
k2=950 j.
Akt udzielenia kredytu jest jednocześnie aktem kreacji nowego pieniądza.
Założenie 1.
Klient k2 podejmuje przyznany kredyt w gotówce w wysokości 950 jedn. (czyli pieniądzkrąży w obiegu gotówkowym), co oznacza że obowiązujące rezerwy gotówki spały do 50 jednostek, co oznacza zakończenie akcji kredytowej.
Założenie 2. i równocześnie operacja 3.
Klient k2 nie podejmuje z banku gotówki, lecz poleca dokonanie przelewu tej sumy na rzecz klienta k3, który ma rachunek w BHII
akt. BHII pass.
rezerwa wkład
= 950 j. k3=950j.
Zatem pojawia się możliwość udzielenia kredytu przez BHII
Operacja 4.
BHII udziela kredytu klientowi k4
akt. pass.
r=47,5 = 50
rezerwa = 50j. wkład k3=950j.
kredyt k4=900j. wkład k5=900
rezerwa =900j.
1850 1850
ale klient k4 nie podejmuje kredytu w gotówce, lecz dokonuje przelewy tej sumy na rzecz przedsiębiorstwa k5, które ma rachunek w tym samym banku.
Struktura systemu bankowego
Obowiązująca od 1989 roku struktura systemu bankowego ma charakter dwuszczeblowy, tzn. szczebel nadrzędny w postaci BC (NBP) i drugi szczebel podrzędny w postaci banków handlowych komercyjnych.
Obecna struktura systemu bankowego nie jest nowym zjawiskiem w polskiej bankowości, bowiem z taką mieliśmy do czynienia w tzw. okresie dwudziestolecia międzywojennego. Wówczas instytucją emisyjną (czyli centralą) był Bank Polski w formie spółki akcyjnej, natomiast szczebel podrzędny tworzyły banki komercyjne, spółdzielcze, państwowe, państwowo-spółdzielcze oraz inne. Należy wspomnieć, że w okresie 1945-1989 występowała tzw. struktura monobanku, polegająca na tym, że NBP jako BC pełnił zarówno funkcję emisyjną i zajmował się także kredytowaniem przedsiębiorstw państwowych.
Funkcje i zadania BC
1. funkcja emisyjna - polega na wykonywaniu przez BC wyłącznych uprawnień wprowadzania do obiegu pieniądza gotówkowego (bilety NBP + bilon). Emitowany pieniądz w ramach funkcji emisyjnej jest to:
- prawny środek płatniczy
- ostateczny środek zapłaty
2. "bank banków"
- BC zapewnia w określonych granicach refinansowanie kredytów udzielonych przez banki handlowe (redyskonto weksli zdyskontowanych przez bank handlowy)
- prowadzi rachunki banków handlowych, na których te utrzymują swoje rezerwy pieniężne
3. bank państwa - Banki Centralne prowadzą wszystkie rachunki rządowe; przeprowadzają zlecone im operacje finansowe w kraju i poza nim, w szczególności zaś:
a) inicjują tzw. operacje otwartego rynku (skup/sprzedaż obligacji i weksli skarbowych)
b) administrują długiem publicznym
4. zarządzanie rezerwami walutowymi (dewizowymi) kraju - funkcja ta polega na:
- udzielaniu i zaciąganiu kredytów zagranicznych
- udzielaniu i przyjmowaniu poręczeń i gwarancji w obrotach za granicą
- udzielaniu zezwoleń dewizowych i dokonywaniu kontroli dewizowej (w myśl przepisów prawa dewizowego)
- udzielaniu zezwoleń na działalność kantorową
- organizowaniu współpracy z bankami zagranicznymi
- podejmowaniu interwencji na krajowym rynku dewizowym z wykorzystaniem centralnych rezerw dewizowych
5. nadzór bankowy - Banki Centralne pełnią nadzór bankowy nad systemem bankowym i instytucjami kredytowymi. Celem nadzoru bankowego jest:
a) zapewnienie bezpieczeństwa wkładcom
b) zapewnienie zgodności działania banków z prawem bankowym
Funkcja ta realizowana jest poprzez obserwację, kontrolę i koordynację wykorzystania środków pieniężnych przez banki handlowe.
Banki centralne są instytucjami o charakterze publicznym (czyli nie są nastawione na zysk). Na ogół są własnością państwa lub państwo ma przeważającą część kapitału akcyjnego.
Aktywa Pasywa
---------------------------------------------------------------
1. aktywa zagraniczne 1. wyemitowana gotówka
(złoto, dewizy) (bilety NBP + bilon)
2. kredyty 2. rachunki banków handlowych w BC
- dla rządu (1.+2. --> baza monetarna (pieniądz rządowy))
- dla banków handl.
Drugi szczebel, szczebel podrzędny - banki handlowe/komercyjne:
głównie przyjmują i kreują wkłady i kreują te wkłady w trybie udzielania kredytów. banki handlowe są drugim ogniwem kreacji pieniądza obok BC, jednak na większą skalę niż BC. Ilość pieniądza bezgotówkowego kreowanego przez banki handlowe znacznie przekracza ilość pieniądza gotówkowego w obiegu, mimo to zdolność kreacji banków handlowych jest uzależniona od ich płynności płatniczej, czyli od posiadanych rezerw pieniężnych.
Pojęcie płynności:
1. płynność poszczególnego aktywu - to zdolność aktywu do łatwej zamiany tego aktywu na pieniądz bez straty. Najwyższy stopień płynności reprezentuje pieniądz Banku Centralnego, który ma zdolność wyrównywania wszystkich należności. Aktywa z punktu widzenia płynności dzielą się na rzeczowe i finansowe. Aktywa rzeczowe posiadają niski stopień płynności, aktywa finansowe natomiast powstają w odpowiedzi na potrzeby osób prywatnych i instytucji występujących na rynku finansowym.
Z punktu widzenia podmiotu gospodarczego wyróżniamy 3 stopnie płynności aktywu finansowego:
1. pierwszy stopień płynności aktywu finansowego posiadają gotówka i wkłady a vista; odznaczają się one tym, że służą bezpośrednio do dokonywania płatności.
2. drugi stopień płynności przypisuje się aktywom, które mogą być szybko zamienione na pieniądz sensu stricte bez ryzyka straty części tych aktywów. Zaliczamy do nich głównie wkłady terminowe .
3. trzeci stopień płynności posiadają te aktywa finansowe, których zamiana na pieniądz sensu stricte może kryć w sobie ryzyko w razie niskiej ceny w momencie ich sprzedaży. Zaliczamy do nich akcje, obligacje przedsiębiorstw, weksle handlowe.
2. płynność jednostki gospodarczej (banku) - zależy zarówno od struktury aktywów, jak i pasywów i oznacza sytuację, w której jednostka ta jest zdolna do pokrywania swoich bieżących zobowiązań oraz zobowiązań wynikłych z podejmowania nowych decyzji finansowych.
Płynność finansowa banku oznacza obowiązek posiadania takiej struktury aktywów w formie gotówki i różnych form wierzytelności, która pozwoli w razie potrzeby na dokonanie większych niż normalnie wypłat wkładów.
W bankowości funkcjonuje jedna z 4 reguł, tzw. "złota reguła bankowa": terminy wpłat wkładów = terminom udzielanych kredytów.
3. płynność systemu gospodarczego (jako całości) - polega na zdolności pokrycia zapotrzebowania przez rynek pieniężny wszelkich potrzeb płatniczych przedsiębiorstw tworzących sektor gospodarczy (jest to stan, w którym funkcjonuje sprawny mechanizm dostosowywania środków pieniężnych dla finansowania bieżącej działalności przedsiębiorstw. Ostateczną odpowiedzialność za stan płynności systemu gospodarczego ponosi BC, który w ramach prowadzonej polityki pieniężnej i wykorzystując znajdujące się w jego dyspozycji instrumenty tej polityki zwiększa lub zmniejsza ogólną płynność systemu gospodarczego w zależności od stanu koniunktury gospodarczej.
Operacje banku handlowego:
1. bierne - wszelkie operacje, w których bank handlowy występuje w charakterze dłużnika swych klientów i w rezultacie który gromadzi środki pieniężne potrzebne do prowadzenia działalności kredytowej, traktuje się jak operacje pasywne (bierne), znajdujące swoje odzwierciedlenie po stronie pasywów bilansu.
2. czynne (pośredniczące) - wszelkie operacje, w których bank występuje w charakterze wierzyciela swoich klientów i w rezultacie, który wykorzystuje nagromadzone fundusze w formie udzielanych kredytów, traktuje się jako operacje aktywne czyli czynne, znajdujące swoje odzwierciedlenie po stronie aktywów bilansu.
3. operacje pośredniczące polegające na:
- prowadzeniu rachunków bankowych
- pośrednictwie banku w przepływie środków pieniężnych pomiędzy różnymi klientami tego samego bądź różnych banków.
Aktywa |
Pasywa |
1. należności międzybankowe 2. rezerwy (obowiązkowe i nadobowiązkowe) - gotówka w kasie - gotówka na rachunku w BC 3. weksle skarbowe 4. obligacje 5. udzielone kredyty 6. majątek trwały banku |
1. zobowiązania międzybankowe * 2. wkłady krótkoterminowe 3. wkłady długoterminowe 4. zadłużenie w BC 5. kapitał własny banku |
W krajach o gospodarce rynkowej istnieje rynek międzybankowy wytworzony przez same banki z uwagi na fakt, że:
- jedne posiadają nadwyżki rezerw gotówki
- inne zaś jej niedobór
i to stanowi podstawę do wzajemnych pożyczek między bankami.
Rynek pieniężny - wchodzi w skład rynku finansowego . Przedmiotem transakcji dokonywanych na rynku finansowym są wszelakiego rodzaju aktywa finansowe i w zależności od ich rodzajów rynek finansowy można podzielić na:
1.rynek pieniężny, na którym dokonuje się transakcji kupna/sprzedaży waloru o terminie wykupu do 1 roku
2.rynek kapitałowy, na którym mają miejsce:
a) transakcje pożyczkowe w okresie dłuższym niż 1 rok
b) transakcje tytułami własności (akcjami)
Na rynku pieniężnym spotykają się podaż pieniądza z popytem na pieniądz, a stopa procentowa kształtuje się zgodnie z prawem podaży i popytu. Warunkiem sprawnego funkcjonowania rynku pieniężnego jest sprawny rozwinięty system bankowy
Rynek pieniężny dzieli się na:
1.rynek detaliczny - na którym dokonywane są transakcje pomiędzy bankiem a klientem (osoby fizyczne, podmioty gospodarcze)
2.rynek hurtowy - nazwa którego stosowana jest z uwagi na duże sumy, które mogą być przedmiotem transakcji i dlatego dostęp do niego jest ograniczony.
Pożyczkobiorcami, czyli emitentami walorów krótkoterminowych mogą być banki, rządy i przedsiębiorstwa o silnej pozycji finansowej, natomiast pożyczkodawcami (kupującymi) są wszyscy ci, którzy mogą dostarczyć dużych sum pieniędzy.
W ramach rynku pieniężnego wyróżnia się 4 jego segmenty:
1.rynek międzybankowy - to rynek na którym banki dysponujące chwilowo wolnymi nadwyżkami środków płynnych pożyczają je innym bankom nie mającym ich na okres od 24 godzin do 1 roku
2.rynek weksli skarbowych - weksle skarbowe powinny być emitowane dla zachowania równowagi kasowej w budżecie, a nie wówczas, gdy istnieje deficyt budżetowy (tak uczy teoria finansów); jednak w praktyce emitowane są w czasie deficytu w budżecie, a sprzedawane są z dyskontem i wykupywane po cenie nominalnej (państwo zainteresowane jest, aby dyskonto było jak najniższe, czyli aby jak najniższa była kwota długu)
3.rynek bonów komercyjnych (papierów handlowych) - papiery komercyjne są emitowane przez przedsiębiorstwa o uznanej, dobrej kondycji finansowej (to papiery dłużne, które nie są emitowane przez państwo); ich emisja jest dla przedsiębiorstw źródłem uzyskania przychodów pieniężnych na krótkie okresy (3 lub 6 miesięcy) i stanowi alternatywę w stosunku do bankowych kredytów krótkoterminowych.
4.rynek zbywalnych certyfikatów depozytowych - to papiery emitowane przez banki handlowe, ale za wyraźną zgodą BC. Pierwsze zostały wyemitowane w 1961 r. w USA. W swej istocie podobne są do wkładów terminowych, ale jednak zbywalne certyfikaty depozytowe charakteryzują się większą płynnością, tzn że w każdej chwili można je sprzedać na rynku wtórnym. Oprocentowanie zbywalnych certyfikatów depozytowych kształtuje się na poziomie oprocentowania obligacji.
Rachunki bankowe - współpraca z bankiem rozpoczyna się w momencie otwarcia rachunku bankowego (konta bankowego). Właściciel rachunku zostaje włączony w system rozliczeń pieniężnych funkcjonujący w całym kraju, a ponadto posiada możliwość korzystania z wszystkich usług własnego banku, jak również banków z nim współpracujących. Otwarcie rachunku bankowego następuje na wniosek klienta na podstawie umowy między klientem a bankiem, a szczegółowym rozwinięciem umowy rachunku bankowego jest bankowy regulamin dla posiadaczy rachunków bankowych, określający prawa i obowiązki stron. Umowa rachunku bankowego ma charakter cywilno-prawny, a obie strony, tj. klient i bank, są równorzędnymi partnerami. Poprzez zawarcie umowy bank zobowiązuje się do:
- przechowywania środków pieniężnych właściciela rachunku
- wykonywania zleconych mu operacji pieniężnych
Bank w czasie posiadania środków właściciela rachunku:
- może obracać czasowo wolnymi środkami pieniężnymi zgromadzonymi na rachunku z obowiązkiem ich zwrotu w całości lub w części, na każde żądanie, chyba że umowa uzależnia obowiązek zwrotu od wypowiedzenia.
Umowa rachunku bankowego może być zawierana na czas oznaczony lub nieoznaczony. Rozwiązanie umowy na czas nieoznaczony może nastąpić w dowolnym terminie na skutek wypowiedzenia przez każdą ze stron.
Zamknięcie rachunku bankowego może nastąpić:
1. na wniosek posiadacza rachunku
2. na podstawie decyzji władz sądowych i prokuratorskich
3. z inicjatywy banku (ale tylko z ważnych powodów)
Rodzaje rachunków bankowych
Rachunki bankowe ze względu na ich przeznaczenie i treść ekonomiczną ewidencjonowanych operacji mają różny charakter. Polskie prawo bankowe przewiduje, że w celu przechowywania środków pieniężnych i przeprowadzania rozliczeń związanych z działalnością gospodarczą, banki prowadzą 3 podstawowe rodzaje rachunków bankowych:
1. rachunki bieżące - mają podstawowe znaczenie dla jednostek gospodarczych w celu przeprowadzania rozliczeń pieniężnych. Za ich pośrednictwem przeprowadzane są różne operacje:
- gromadzą środki z wpływających należności za sprzedane towary i świadczone usługi
- pokrywają zobowiązania wobec dostawców
- podejmują środki na wypłatę wynagrodzeń
Na dobro rachunku zapisuje się:
a) wpłaty własne
b) wpłaty i przelewy płatników miejscowych
c) wpłaty i przelewy płatników zamiejscowych
Natomiast obciążenie rachunku to:
a) wypłaty gotówki
b) inne dyspozycje realizowane na polecenie posiadacza rachunku
dt Rachunek bieżący ct
wypłaty wpłaty
(obciążenie rachunku) (uznanie rachunku/na dobro rachunku)
Pojedyncze zapisy na rachunku i ich sumę za dowolny czas nazywamy obrotami, zaś ciągnioną różnicę obrotów nazywamy saldem rachunku. Saldo może być:
1. na dobro klienta - nazywane kredytowym
2. na dobro banku - nazywane debetowym
dt Rachunek bieżący ct
... ...
... ...
... ...
___________________________
120 100 <- obroty
___________________________
100 120 <- saldo
Do księgowania z punktu widzenia banku stanowią tzw. "lustrzane odbicia księgowania w przedsiębiorstwie", czyli to co w przedsiębiorstwie będzie po debecie, w banku będzie po kredycie, i odwrotnie.
Saldo debetowe - z punktu widzenia klienta -> klient ma zobowiązanie w stosunku do banku
Saldo kredytowe -> bank ma należność, wierzytelność
Salda debetowe odzwierciedlają majątek banku, natomiast salda kredytowe - źródła jego finansowania.
2. rachunki pomocnicze - służą przeprowadzaniu rozliczeń w innych bankach niż bank prowadzący rachunek bieżący. Operacje te ograniczają się zazwyczaj do ściśle określonych celów, tj.:
- wypłaty wynagrodzeń w placówkach terenowych
- wypłaty w skupie produktów rolnych
- wypłaty zaliczek na wydatki administracyjno-gospodarcze
Otwarcie tego rachunku nie wymaga zgody banku prowadzącego rachunek bieżący jednostki gospodarczej (chyba że umowa o otwarcie rachunku bankowego wyraźnie formułuje taki obowiązek)
3. Rachunek lokat terminowych - gromadzą wolne środki pieniężne jednostek gospodarczych. Otwarcie takiego rachunku następuje zazwyczaj po dokonaniu pierwszej wpłaty na określony czas.
Kryteria klasyfikacji kredytów.
1. kryterium podmiotowe (podmiotu kredytu), które będzie wyróżniać kredyty dla:
- osób fizycznych (klient detaliczny)
- podmiotów gospodarczych (klient instytucjonalny)
2. kryterium przedmiotu kredytu, które wyrażają kredyty:
- obrotowe
- konsumpcyjne
- inwestycyjne
3. kryterium czasu, na jaki jest udzielany kredyt:
- krótkoterminowe (do 1 roku)
- średnioterminowe (1 do 3 albo 1 do 5 lat)
- długoterminowe (powyżej 3 albo 5 lat)
4. kryterium sposobu udzielania kredytów:
- kredyty w rachunku bieżącym
- kredyt w rachunku kredytowym
- kredyty dyskontowe
- kredyty akceptacyjne
- kredyt rzeczowy (leasing)
5. kryterium zabezpieczenia kredytu:
- lombardowe
- hipoteczne
6. kryterium waluty kredytu
- złotowe
- walutowe
O kwalifikacji kredytu przesądza umowny termin spłaty, a nie cel gospodarczy (tak np. kredyt krótkoterminowy może być przyznany na cele płatnicze, ale także potrzeby rozwojowe, w tym na inwestycje, jeżeli istnieje możliwość jego spłaty w krótkim terminie. Bank rozpatrując wnioski kredytowe odnosi się wprawdzie do celu i przedmiotu kredytu, lecz czyni to nie ze względu na kwalifikację kredytu, lecz by lepiej ocenić zasadność jego udzielenia i wielkość ryzyka. Kredyt inwestycyjny finansuje inwestycje:
1. materialne, np. zakup sprzętu, maszyn, nieruchomości, środków transportu
2. niematerialne, tj. zakup papierów wartościowych, patentów, czy koszty prowadzenia badań
3. finansowe, tj. zakup udziałów i akcji w spółce
Rodzaje kredytów inwestycyjnych:
1. kredyty na wyposażenie przeznaczone na zakup lub modernizację sprzętu, nabywanie bądź budowę majątku trwałego (są to kredyty krótko- i średnioterminowe)
2. kredyty na restrukturyzację czyli przeznaczone na przebudowę struktury gospodarczej kredytobiorcy, mającej na celu odzyskanie jego równowagi finansowej (restrukturyzacja w skali mikro (przedsiębiorstwa) i w skali makro (cała gospodarka))
3. kredyty przeznaczone na zakup lub budowę całych obiektów (przemysłowych, rolnych)
Kredyty z grupy 2 i 3 są to kredyty średnio- i długoterminowe. Zasadą obowiązującą w nich jest, aby termin spłaty kredytu nie przekraczał okresu amortyzacji obiektu będącego przedmiotem kredytowania.
Kredyt obrotowy - związany jest z finansowaniem bieżącej działalności podmiotu i w zależności od sposobu jego uruchomienia funkcjonuje on jako:
1. kredyt w rachunku bieżącym - wiąże się z powstaniem debetu w rachunku bieżącym kredytobiorcy. Korzystać z niego mogą wyłącznie podmioty posiadające w danym banku rachunek bieżący. Charakter kredytu w rachunku bieżącym jest dwojaki:
a) kredyt płatniczy (inaczej kasowy, przejściowy) - udzielany jest w związku z przejściowym brakiem na rachunku środków do pokrycia bieżących płatności. Poprzez udzielenie kredytu kasowego bank daje kredytobiorcy upoważnienie do pobrania z rachunku bieżącego kwoty przekraczającej pokrycie na tym rachunku. Kredyt ten wywołuje przejściowe powstanie na rachunku bieżącym salda debetowego, które powinno być zlikwidowane w ciągu kilku dni z bieżących wpływów. Jest on kredytem krótkoterminowym udzielanym tzw. stałym klientom banku.
Stały klient banku to klient który:
- co najmniej od roku posiada rachunek bieżący lub co najmniej od pół roku posiada rachunek bieżący
- sytuacja finansowa klienta dokonywana przez bank nie budzi wątpliwości (ocena tej sytuacji odbywa się poprzez podstawowe sprawozdanie finansowe czyli bilans, rachunek zysków i strat i rachunek przepływów pieniężnych)
Przejściowe zadłużenie się w rachunku bieżącym umożliwia przedsiębiorstwu:
- utrzymywanie płynności
- terminowe regulowanie zobowiązań
W umowie o ten kredyt zawieranej na czas nie oznaczony bank ustala:
- górny pułap zadłużenia, a często także:
- maksymalny okres ciągłego występowania zadłużenia powstałego w takiej formie
Kredyt otwarty w rachunku bieżącym - bank poprzez udzielenie tego kredytu:
a) daje kredytobiorcy upoważnienie do spowodowania salda debetowego na jego rachunku bieżącym i ponadto:
b) bank przyjmuje na siebie zobowiązanie do zapłaty wszystkich dokumentów płatniczych, na których bank wskazany jest jako domicyliat (czyli osoba u której dokument jest płatny), choćby na koncie kredytobiorcy nie było żadnego pokrycia.
Kredyt otwarty jest kredytem krótkoterminowym odnawialnym. Limit do jakiego kredytobiorca może się zadłużyć ustalany jest w zależności od wysokości:
- wpływów obecnych
- przewidywanych w okresie kredytowania na rachunek bieżący
2. kredyty w rachunku kredytowym - stanowią one kolejne rozwiązanie polegające na prowadzeniu odrębnych rachunków kredytowych obok rachunku bieżącego. Kredyty funkcjonujące w tym rachunku udzielane są jako krótko- i średnioterminowe i występują one w 5 rodzajach:
kredyt docelowy, czyli przeznaczony na sfinansowanie jednej określonej transakcji; nie powinien być kredytem odnawialnym
kredyt na pokrycie wymagalnych zobowiązań - jest kredytem krótkoterminowym, nieodnawialnym i występuje w przypadku krótkotrwałych trudności płatniczych związanych np. Z przejściowym stanem wzrostu zobowiązań czy zakłóceniami w sprzedaży, wówczas kredytobiorca może uzyskać kredyt na sfinansowanie wymagalnych zobowiązań
kredyt kasowy - podobnie jak w przypadku rachunku bieżącego; różnica natomiast dotyczy faktu uruchomienia go poprzez otwarcie rachunku kredytowego, w ciężar którego następuje wykorzystanie kredytu
linia kredytowa - jest kredytem finansującym w okresie obowiązywania umowy wiele transakcji, których przedmiotem są powtarzalne:
- dostawy określonego typu towarów, surowców, materiałów
- usługi świadczone kredytobiorcy
uzasadniony charakter i częstotliwość transakcji wskazują na wprowadzenie linii kredytowych. W umowie nie określa się obowiązujących terminów i kwot wykorzystania kredytów w postaci transz (czyli kredyt w kilku częściach przyznanej kwoty kredytów rozłożonych w czasie. Kredyt w postaci linii kredytowej może być udzielony jako:
- kredyt nieodnawialny, gdy każda wypłata dokonana w ciężar rachunku kredytowego powoduje zmniejszenie limitu kredytu do wysokości którego kredytobiorca może się zadłużyć
- kredyt odnawialny, gdy każda spłata całości lub części kredytu powoduje iż odnawia się on do pierwotnej wysokości i może być wielokrotnie wykorzystany aż do wygaśnięcia umowy
dt Rachunek kredytowy ct
15 j. 10 j.
15 j. 15 j.
15 j. 20 j.
15 j. 10 j.
(wypłaty) (wpłaty)
kredyty sezonowe, związane z finansowaniem potrzeb spowodowanych specyfiką produkcji lub świadczonych usług. Wysokość kredytu sezonowego i okres korzystania z niego uzależnione są od:
- celu wytwarzania
- magazynowania
- sprzedaży
Nie powinien być przyznawany na okres dłuższy niż 2 lata. Terminy spłaty kredytu powinny być ustalone tak, aby zadłużenie kredytobiorcy z tytułu udzielonego kredytu ulegało stopniowemu zmniejszaniu aż do całkowitej spłaty, zatem kredyty te nie są odnawialnymi. Przykładem kredytu sezonowego są kampanie cukrownicze i zbiory płodów rolnych
Kredyt lombardowy - udzielany jest pod zastaw papierów wartościowych, towarów i przedmiotów wartościowych. Charakterystyczną cechą tego kredytu jest posiadanie przez bank przedmiotu zastawu. Dlatego też ze względów praktycznych i lokalowych najczęściej udzielany jest pod zastaw papierów wartościowych, których fizyczne przechowywanie nie nastręcza bankom trudności. Przykładem przedmiotu zastawu jest warrant. W wielu centrach handlowych, zwłaszcza w miastach portowych, gromadzone są znaczne zapasy towarowe w specjalnych magazynach (świadczących usługi w postaci przechowywania towarów). Niektóre z nich mają prawo do wydawania papierów handlowych, tzw. warrantów, świadczących fakt składowania określonych towarów i umożliwiających przeniesienie własności tych towarów w drodze indosowania warrantów. Bank przyjmujący w tej formie warrant (zastaw towarowy) musi liczyć się z ryzykiem w odniesieniu np. do spadku ceny towaru, obniżenia jego jakości, dlatego też kwota udzielonego kredytu lombardowego jest z reguły niższa od wartości zastawu.
Kredyt reportowy - podobny jest do lombardowego; ich wspólną cechą jest zastaw rzeczowy w postaci papierów wartościowych czy dokumentów towarowych. Różnice natomiast dotyczą:
przy kredycie reportowym zastaw stanowi własność banku, natomiast
przy kredycie lombardowym zastaw znajdując się w posiadaniu banku jest własnością kredytobiorcy, zatem:
- kredyt reportowy jest udzielany w kwocie odpowiadającej wartości zastawu, natomiast
- kredyt lombardowy - poniżej wartości zastaw
Dlatego też oprocentowanie kredytu reportowego bywa wyższe od oprocentowania kredytu lombardowego.
Leasing - stosowany jest wówczas, gdy podmiot gospodarczy zawiera i ma realne szanse zwiększenia działalności lub polepszenia efektów pracy przez zakup nowych urządzeń, a nie posiada na ten cel własnych środków. Leasing jest rodzajem kredytu rzeczowego polegającego okresowym umożliwieniu korzystania (albo przez wydzierżawienie albo przez wypożyczenie) za odpowiednią opłatą z określonego dobra materialnego, głównie inwestycyjnego, bez konieczności jego nabycia (czyli bez prawa własności). Główni uczestnicy umowy leasingowej to:
- finansujący (leasingodawca)
- korzystający (leasingobiorca)
Ten ostatni w zamian za korzystanie z maszyn, urządzeń, płaci tzw. Czynsz dzierżawny, który winien być tak ustalony, aby oprócz zysku leasingodawcy pokrywał również amortyzację przedmiotu oddanego w leasing.
Rodzaje leasingu:
leasing operacyjny - polega na czasowym udostępnieniu maszyny lub urządzenia leasingobiorcy i powrocie go po tym okresie do leasingodawcy. Leasing operacyjny to umowy krótkoterminowe z możliwością ich wypowiedzenia przez leasingodawcę w trakcie jej trwania, z zachowaniem odpowiedniego terminu wypowiedzenia. W tym przypadku okres najmu jest krótszy od okresu eksploatacji przedmiotu leasingu. Ryzyko inwestycyjne ponosi leasingodawca. Po upływie okresu najmu finansujący albo odnajmuje przedmiot leasingu lub sprzedaje go dalej. Całkowite pokrycie nakładów i kosztów ma miejsce poprzez kolejne operacje, ale z tym samym przedmiotem i z kolejnymi klientami.
Leasing finansowy - występuje wówczas, gdy po upływie umownego okresu użytkowania przedmiotu leasingu przechodzi on na własność leasingobiorcy. Leasing finansowy to długoterminowe kontrakty bez możliwości wypowiedzenia w czasie trwania umowy (i wtedy ryzyko inwestycyjne ponosi biorca). Raty leasingowe pokrywają koszty zakupu i instalacji obiektu leasingowego. W sytuacji, gdy czas najmu jest krótszy od przewidywanego czasu wykorzystywania przedmiotu leasingu, proponuje się dawcy opcję zakupu lub przedłużonego najmu. Ceny zakupu lub przedłużenia użytkowania są ustalone z uwzględnieniem amortyzacji. Przy leasingu finansowym biorca jest traktowany jako inwestor, a zasadniczą funkcją tego rodzaju leasingu jest finansowanie inwestycji, tzn instalacji maszyn i pełnego wyposażenia zakładu.
Formy leasingu:
leasing bezpośredni - w którym producenci określonych towarów i dóbr oddają je w użytkowanie innym podmiotom
leasing pośredni - ma miejsce wówczas, gdy między producenta a leasingobiorcę wchodzi jako pośrednik wyspecjalizowane przedsiębiorstwo leasingowe. Ten ostatni zakupuje przedmiot leasingu u producenta, aby przekazać go użytkownikowi (leasingobiorcy) na podstawie umowy leasingowej. W transakcji tej wystąpić może podmiot 4-ty czyli bank jako instytucja finansowa. Bank może być:
1. właścicielem tego przedsiębiorstwa
2. może występować bezpośrednio jako leasingodawca
3. może refinansować przedsiębiorstwo leasingowe
Przykład:
Producent dóbr inwestycyjnych - bank - leasingobiorca
bank zakupuje u producenta maszynę wskazaną przez leasingobiorcę
bank zawiera umowę z leasingobiorcą ( i tu ten ostatni zobowiązuje się do spłaty kredytu leasingowego w ratach obejmujących: cenę maszyny i odsetki od kredytu)
Transakcja ta jest korzystna dla leasingobiorcy, bo:
- kredyt spłaca z przyszłych zysków
- raty leasingowe obciążają koszty
- przedmioty wydzierżawione w umowie leasingu nie stanowią własności leasingobiorcy i nie są obciążone podatkiem
Bank otrzymuje:
- odsetki
- zwrot zaangażowanego kapitału w ratach (zazwyczaj miesięcznych)
W sytuacji, gdy rola banku ogranicza się do refinansowania samodzielnego przedsiębiorstwa leasingowego ono spłaca kredyt, ale może także cedować spłaty rat leasingowych na bank. Spłata rat leasingowych powinna być dopasowana do spłaty czynszu dzierżawnego płaconego przez leasingobiorcę.
Kredyt hipoteczny - jest zazwyczaj kredytem średnio- lub długoterminowym, udzielonym na cele inwestycyjne. Przy udzielaniu kredytów na inwestycje banki analizują wstępnie inwestycje zamierzone przez kredytobiorcę pod kątem realności przewidywanych efektów ekonomicznych. Częstym warunkiem udzielenia kredytu jest określony udział własnych środków inwestora, a często koniecznym stają się analizy:
kosztów zamierzonej inwestycji
sytuacji materialnej inwestora
Zabezpieczeniem materialnym kredytów inwestycyjnych są:
zyski
amortyzacja przedsiębiorstw podejmujących budowę (a także restrukturyzację)
Zabezpieczeniem prawnym zwrotności kredytu może być zabezpieczenie hipoteczne nadające mu charakter kredytu hipotecznego. Hipoteczne zabezpieczenia zwrotności kredytu wiążą gwarancję jego spłaty z określoną nieruchomością (także wówczas, gdy zmieni ona właściciela), bowiem banki mają zapewnione pierwszeństwo przed wierzycielami kolejnych właścicieli nieruchomości). Stąd zabezpieczenie hipoteczne wydaje się być szczególnie przydatnym do zapewnienia zwrotności kredytu długoterminowego. Zgodnie z polskim prawem cywilnym, hipoteka powstaje przez wpis do KW nieruchomości prowadzonej przez sądy rejonowe. Wniosek do sądu o dokonanie wpisu składa właściciel nieruchomości lub bank udzielają kredytu . Wpis musi być dokonany w określonej sumie pieniężnej, wyrażonej w złotych polskich. Przed ustanowieniem zabezpieczenia hipotecznego bank musi zbadać w Księgach Wieczystych, czy przyszły kredytobiorca jest posiadaczem owej nieruchomości, czy aby jej hipoteka nie jest już obciążona innymi zapisami na rzecz innych wierzycieli.
Rodzaje hipoteki:
zwykła - stosowana do kredytów już udzielonych, a wniosek o wpis stanowiący formalność winien zawierać:
- wysokość udzielonego kredytu
- oprocentowanie
- warunki spłaty
kaucyjna - może zabezpieczać spłatę określonych kredytów o nieokreślonej wysokości (np. Kredyt w rachunku bieżącym) oraz kredyty udzielone przez bank w przyszłości. Granicę odpowiedzialności określa kwota hipoteki kaucyjnej, zawierająca:
- zwrot kapitału
- przypadające odsetki
- inne opłaty
przymusowa - czyli żądanie przez bank od kredytobiorcy (właściciela nieruchomości) spłaty kredytu (jeśli ten nie zrobił tego w terminie). W wypadku nie wywiązania się przez kredytobiorcę z zobowiązania wobec banku ostateczny krok to tryb sądowego postępowania egzekucyjnego.
Co wówczas dzieje się z nieruchomością?:
- albo wystawiona jest na licytację
- albo może być przejęta przez wierzyciela, którym jest bank
Kredyty dyskontowy i akceptacyjny mają związek z wekslami handlowymi. Bank udziela kredytu dyskontowego w ciężar rachunku “kredyt dyskontowy danego kredytobiorcy” (który złożył weksel do dyskonta i uznaje rachunek bieżący tegoż kredytobiorcy kwotą zdyskontowanych weksli, pomniejszoną o odsetki dyskontowe. Wykupienie weksla powoduje spłatę kredytu dyskontowego.
Typowym sposobem wykorzystania weksla jest bezpośrednie użycie go w kredytowych transakcjach towarowych. Merytoryczna ocena weksli polega na ustaleniu stopnia ryzyka, tj. Czy weksel będzie wykupiony w terminie.
ocena zdolności kredytowej trasanta (wystawcy weksla)
ocena zdolności kredytowej wszystkich innych osób podpisanych na wekslu
Co wzmacnia prawdopodobieństwo wykupienia weksla. Niewypłacalne jednostki gospodarcze są eliminowane z dostępu do kredytu dyskontowego. Operacje dyskonta weksli polegają na nabyciu weksli przez banki, a może to być prowadzone poprzez:
zawarcie umowy o linię kredytową
doraźne transakcje nabycia wierzytelności
Linia dyskontowa jest to limit kredytowy przyznawany przez bank (zazwyczaj na okres od 3-6 miesięcy) do wysokości którego będą przyjmowane weksle do dyskonta w okresie obowiązywania umowy. Kredyt w tej linii to kredyt:
odnawialny
nieodnawialny
Przez przyjęcie weksla do dyskonta zostaje udzielony podawcy (składającemu weksel) kredyt dyskontowy. Bank stawia do dyspozycji podawcy kwotę weksla pomniejszoną o odsetki ora ewentualną prowizję. Banki przyjmują zwykle do dyskonta weksle płatne do 3 miesięcy od momentu złożenia weksla w banku lub w przypadku stałych klientów - płatne do 6 miesięcy. Wykupienie weksla powoduje spłatę kredytu dyskontowego. Na treść ekonomiczną dyskonta wpływa BC ustalający wysokość stopy redyskontowej i warunki, którym powinien odpowiadać materiał wekslowy przedstawiony przez banki komercyjne do redyskonta w BC
Kredyt akceptacyjny wiąże się z operacjami wekslowymi. Jest umową na mocy której bank zobowiązuje się do akceptowania ciągnionych na niego weksli przez osobę do tego upoważnioną, przy zachowaniu wszelkich innych warunków umowy. Przy kredycie akceptacyjnym bank akceptujący weksel, nazywany bankiem akceptacyjnym, nie stawia do dyspozycji swego klienta środków pieniężnych, a jedynie użycza swego podpisu. Bank akceptując ciągniony na siebie weksel staje się głównym dłużnikiem wekslowym, zobowiązanym do wykupu tego weksla. Postawą uzyskania akceptu bankowego weksla trasowanego na bank stanowi umowa, której klient zleca bankowi akceptowanie weksli, a bank przyjmuje zlecenie. Kredyt akceptacyjny jest udzielany w pełni wiarygodnym klientom. Jest kredytem krótkoterminowym, dlatego też jest przeznaczony na finansowanie poszczególnych faz produkcji, transportu, magazynowania i sprzedaży surowców, towarów czy usług. Banki akceptują weksle złożone przez wystawcę będącego stałym klientem, których termin płatności nie przekracza 6 miesięcy, a kwota nie przewyższa sumy wymienionej w umowie o kredyt akceptacyjny.
Formy kredytu akceptacyjnego (tak jak przy dyskontowym):
linia kredytowa - jest to limit kredytowy przyznany kredytobiorcy przez bank, do wysokości którego mogą być ciągnione na bank weksle; linia taka może być odnawialna bądź nieodnawialna
doraźne transakcje akceptowania weksli
17