FILOZOFIA NA EGZAMIN (1), pedagogika


Filozofia oznacza dosłownie "umiłowanie mądrości" -

termin jest obecnie używany w różnych znaczeniach.

Treść rozważań filozoficznych ulegała historycznym

zmianom i jest uzależniona od przyjętej koncepcji filozofii.

W starożytności utożsamiana z wiedzą, której źródłem

jest ciekawość, zdziwienie światem (Platon, Arystoteles)

oraz wątpienie. Inspiracją do filozofii była także świadomość

śmiertelności, skłaniającą do pytania o sens życia. Jako

podstawowe problemy filozofii Platon wymieniał Prawdę,

Dobro i Piękno. Immanuel Kant wymieniał cztery

podstawowe pytania filozofii:

- Co mogę wiedzieć? (na które odpowiedź daje metafizyka)
- Co powinienem czynić? (na które odpowiedź daje etyka)
- Na co mogę mieć nadzieję? (na które odpowiedź daje religia)
- Czym jest człowiek? (na które odpowiedź daje antropologia)

Współczesne działy filozofii

antropologia filozoficzna (filozofia człowieka) - dąży do

poznawania natury człowieka, stara się odpowiedzieć

na pytania w rodzaju: "Kim jest człowiek we wszechświecie?",

"Co kieruje człowiekiem i dlaczego?"
epistemologia (gnoseologia, teoria poznania) - nauka o warunkach,

istocie i granicach poznania; relacjach między podmiotem,

przedmiotem i treścią poznania
estetyka - zajmująca się określeniem piękna, sądów estetycznych

oraz sensem i funkcją wypowiedzi artystycznej; częściej obecnie

określana jako filozofia kultury
etyka - odpowiada na pytania dotyczące dobra, które powinno

kierować postępowaniem ludzi, wskazywać powszechnie ważne

podstawy sprawiedliwego i rozumnego życia i działania, krytycznie

analizując podstawy współczesnej moralności. Jej działy to m. in.:
metaetyka - badanie wypowiedzi etycznych
aksjologia - nauka o wartościach
filozofia dziejów (historiozofia) - zajmuje się istotą oraz sensem

procesów historycznych oraz uwarunkowaniem postępowania

człowieka przez jego historyczność
filozofia języka - rozważa pochodzenie, znaczenie i funkcje języka,

zarówno w jego codziennym kształcie, jak i w próbach tworzenia

precyzyjnego języka, służącego wymaganiom nauki i poprawnego

nazywania rzeczy
filozofia nauki - stara się odpowiedzieć na pytanie, co można uznać

za poglądy naukowe, a co nie, i dlaczego. Jej działem

jest metodologia nauk.
filozofia religii - stara się zrozumieć powody występowania religii

w świecie i ich znaczenie dla człowieka oraz odpowiedzieć na pytania

"Czy są religie lepsze i gorsze?" oraz "Jak ustalić, która z religii

jest prawdziwa?".
filozofia pokoju - stara się odpowiedzieć na pytanie "

Jak zagwarantować trwały i długofalowy pokój między narodami?",

jej główne działy to: polemologia oraz irenologia.
filozofia prawa - analizuje podstawy prawa stanowionego i norm,

jakim powinno takie prawo podlegać
filozofia przyrody - zajmuje się wyjaśnianiem przyrody jako całości,

w szczególności istotą materii, czasu i przestrzeni
filozofia społeczna - analizuje funkcje i sens państwa i społeczeństwa,

funkcjonowanie człowieka w społeczeństwie jako istoty społecznej

oraz krytyką społeczną. Jej działem jest filozofia polityczna
historia filozofii - bada i analizuje rozwój poglądów filozoficznych

na przestrzeni wieków.
logika - teoria uporządkowanego i ścisłego rozumowania; wywodzi

się z klasycznej logiki formalnej badającej pojęcia, sądy i wnioskowanie

oraz metody dowodzenia - współczesna logika podlega silnej formalizacji

i matematyzacji (logika matematyczna), posługuje się rachunkiem logicznym,

do którego wchodzą: system znaków (symboli) oraz należące

do niego reguły operacyjne
ontologia - wywodzący się z metafizyki dział filozofii badający

pierwsze zasady i pochodzenie bytu oraz jego strukturę.

Podział teorii filozoficznych
Podział ze względu na poznanie
empiryzm - filozofia zakładająca wyższość

poznania zmysłowego

nad rozumowym, w skrajnej postaci

odrzucająca wszystko,

co nie ma bezpośredniego odniesienia do

poznania zmysłowego.

Odwrotnością empiryzmu jest idealizm poznawczy.
racjonalizm - filozofia zakładająca możliwość

poznania za pomocą tworzenia spójnych i logicznych

systemów poglądów, w swojej skrajnej postaci odrzuca

ona jakąkolwiek wartość poznania pozaumysłowego.
idealizm poznawczy - filozofia odrzucająca możliwość

poznania zewnętrznej rzeczywistości.
Podział ze względu na byt
idealizm - filozofia uznająca pierwszeństwo idei nad

rzeczywistością materialną. Uznaje ona obiektywne istnienie

idei jako bytów samodzielnych i uważa byt materialny za wtórny

w stosunku do świata idei. W skrajnej postaci odrzuca istnienie r

zeczywistości materialnej i uznaje ją za złudzenie (idealizm subiektywny).
realizm - filozofia uznająca różne formy współistnienia idei i materii

w przeświadczeniu, że obie są bytami obiektywnymi, wzajemnie

dopełniającymi się.
materializm - filozofia odrzucająca obiektywne istnienie idei,

uważająca, że są one w całości wytworem człowieka, uznająca

za to obiektywne istnienie świata materialnego.
aktywizm - filozofia nie uznająca w ogóle bytów jako takich.

Według aktywizmu wszystko się tylko "dzieje" i nie ma żadnego

istnienia obiektywnego.
fenomenalizm - filozofia, która unika pojęcia bytu obiektywnego

i wprowadza w to miejsce pojęcie fenomenu, czyli zbioru odczuć

zmysłowych i/lub psychicznych odbieranych przez podmiot

(czyli w praktyce przez człowieka) i składających się na wrażenie "

istnienia" określonych zjawisk.

2. Filozofia a nauka, religia, pogląd.

Współcześnie na gruncie problemu stosunku filozofii do nauk

szczegółowych istotnego znaczenia nabrało pojęcie filozofii naukowej.

Za filozofię naukową, w przeciwieństwie do filozofii spekulatywnej,

uważa się taką filozofię, która buduje swe tezy jako uogólnienia lub

interpretacje wyników badań nauk szczegółowych i stara się stosować

wszystkie rygory myślenia naukowego przy ich uzasadnianiu.

Filozofia spełnia dwie funkcje: poznawczo - naukową i praktyczno

- ideologiczną.

3. Problem źródeł poznania (racjonalizm, empiryzm).

Typowym przedstawicielem racjonalizmu w filozofii był Platon.

Odrzucał pogląd, iż rzeczy poznać można tylko poprzez zetknięcie

się z nimi za pomocą zmysłów, bo zgodnie z nią poznanie ma

obejmować idee, postrzeganie zmysłowe nie nadaje się natomiast

do poznawania idei. Jeśli w ogóle można poznać idee, to jedynie

myślą, a nie zmysłami. Uważał, iż poznanie zmysłowe nie tylko

nie dosięga idei, ale także nie wystarcza do poznania rzeczy.

Musi ze zmysłami współdziałać myśl. Nie jesteśmy bowiem

w stanie samymi zmysłami ogarnąć różnicy pomiędzy barwą

a dźwiękiem, tożsamości, liczby, itp.

Arystoteles natomiast twierdził, iż zmysły mają w poznaniu

funkcję równie niezastąpioną, jak rozum. Trzeba zetknąć się

z rzeczywistością, aby coś o niej wiedzieć, umysł zaś może

zetknąć się z nią jedynie przez zmysły. Wrodzonych pojęć

nie ma w umyśle, jest on niezapisaną tablicą, którą zapisują

dopiero spostrzeżenia, od których trzeba zatem rozpoczynać poznanie.

Od nich drogą stopniowej abstrakcji, drogą wydzielania czynników

ogólnych, umysł dochodzi do pojęć. Tu dopiero rozpoczyna się funkcja

rozumu: na podstawie materiału dostarczonego przez zmysły poznaje to,

co jest w rzeczach ogólne, a przeto istotne. Wiedza rozumowa jest celem,

natomiast wiedza zmysłowa jest niezastąpionym początkiem i podstawą.

4. Sokrates jako nauczyciel (rola i misja filozofa, mądrość,

intelektualizm etyczny, metoda sokratejska).

Sokrates zajmował się tylko człowiekiem. Jego poglądy e

tyczne dają się sformułować w trzech tezach:

CNOTA JEST DOBREM BEZWZGLĘDNYM - wytworzył nowe pojęcie

cnoty przez to, że spośród zalet człowieka wyodrębnił specjalne zalety

moralne. Zalety wyodrębnił na sam szczyt dóbr. Dla dóbr moralnych

człowiek powinien poświęcić dobra niższe i pozorne.

CNOTA WIĄŻE SIĘ Z POŻYTKIEM I SZCZĘŚCIEM - tylko to, co

dobre może być naprawdę pożyteczne. Szczęście natomiast

związane jest z cnotą, bo z cnoty wynika. Szczęśliwy jest bowiem ten,

kto posiada największe dobra, a największym dobrem jest cnota.

CNOTA JEST WIEDZĄ - wszelkie zło pochodzi z nieświadomości,

nikt umyślnie i świadomością zła nie czyni. Skoro dobro jest pożyteczne

i gwarantuje szczęście, nie ma powodu, aby ktoś, kto je zna, nie czynił go.

Wiedza jest zatem warunkiem dostatecznym cnoty.

Intelektualizm etyczny - Sokrates uważał, iż aby w działaniach ludzkich nie

przejawiał się rozdźwięk między wiedzą a czynem, między tym , co dyktuje

rozum, a do czego pcha namiętność potrzebna jest wiedza prawdziwa i pełna,

którą człowiek przejmuje się do głębi. Wiedza potrzebna do cnoty to wiedza

o sprawiedliwości i odwadze, to wiedza etyczna. Opiera się nie na czysto

teoretycznym roztrząsaniu, lecz na praktycznym rozsądku.

Sokrates własnym przykładem pokazywał, jak zdobywać wiedzę.

Metoda „nauczania”, jaką się posługiwał była metodą dyskusji,

współpracy umysłowej. Składała się z dwóch części, negatywnej i

pozytywnej, „elenktycznej” i „maieutycznej”, pierwsza uczyła,

jak usuwać fałszywe przekonania, druga - jak zdobywać prawdziwe.

Metoda elenktyczna, czyli metoda zbijania polegała na doprowadzaniu

do absurdu: fałszywą tezę przeciwnika Sokrates przyjmował poważnie

(„ironia” Sokratesa) i pytaniami zmuszał do wyciągania z tezy

konsekwencji dopóty, aż doprowadziły do twierdzenia sprzecznego

z tezą pierwotną. Celem było zdemaskowanie tego,

co jest tylko pozorem wiedzy, i oczyszczanie zeń umysłu.

Metoda maieutyczna to inaczej sztuka położnicza. Sokrates mniemał,

że każdy człowiek nosi w sobie wiedzę prawdziwą, ale jej sobie nie

uświadamia, że trzeba mu w tym dopomóc, trzeba wydobyć zeń prawdę,

przeto funkcja nauczyciela podobna jest do sztuki położniczej.

Sokrates spełniał ją przy pomocy pytań. Metoda jego była metodą

wspólnego szukania, metodą, która do dziś nosi nazwę heurystycznej.

Pytania złożone dzielił na najprostsze i nadawał im taką formę,

że zmuszały jedynie do odpowiedzi twierdzącej albo przeczącej.

Odwoływały się one nie do konkretnych wiadomości lecz do

zdrowego rozsądku. Filozof, według Sokratesa, to ktoś dany

ludziom przez Boga w celu budzenia w nich świadomości,

pobudzania ich, itp. Filozof nie pełni przy tym roli nauczyciela.

Słucha go bowiem kto chce. Nie odpowiada on za zmiany w

odczuwaniu słuchacza. Filozof musi do końca pozostać wierny

swoim ideałom. „Rozprawianie” nadaje jego życiu sens.

Sceptycyzm - pogląd filozoficzny, podważający wiarygodność

ludzkiego poznania. W szczególności sceptycyzmem nazywana

jest szkoła sceptyków w starożytnej Grecji, założona przez

Pirrona z Elidy. Sceptycy uważali wyznawanie postawy

sceptycznej za warunek szczęścia. Jak twierdził Sekstus

Empiryk "celem sceptyka jest niezakłócony spokój wobec

pzypuszczeń, a wobec rzeczy mu narzuconych umiarkowane

ich doznawanie". Gwarantuje taki stan ducha połączenie

powstrzymywania się od sądów (epoche)i spokój duszy (ataraksja).

"Dogmatyczna" wiara powoduje zamęt i obawę, natomiast prawda jest taka,

że nie dysponujemy wiedzą o naturze rzeczy, a wszystkie sądy na ten temat

są równosilne (izostenia). Każdemu twierdzeniu można przeciwstawić

odmienne - równie prawdziwe.

Tales z Miletu, gr. Θαλης (ok. 620 p.n.e.-540 p.n.e.), grecki filozof,

matematyk, astronom i kupiec, zaliczany do siedmiu mędrców starożytnej

Grecji, uważany za ojca matematyki greckiej i pierwszego uczonego

i filozofa europejskiego. Talesowi z Miletu przypisywano wiele twierdzeń

z geometrii, m.in. twierdzenie nazywane dziś twierdzeniem Talesa.

Uważany jest za twórcę tzw. szkoły jońskiej oraz za tego, który

zapoczątkował systematyczną rozbudowę pojęć i twierdzeń geometrycznych.

Poglądy filozoficzne przypisywane Talesowi:

[Sformułowanie problemu "zasady" (arche) - substancji, z której

powstały wszystkie rzeczy. Było to pierwsze zagadnienie filozoficzne.]

[Wskazanie, że tym pratworzywem była woda, gdyż jest ona niezbędna

do życia, a świat był - jego zdaniem bytem ożywionym. ] [Twierdzenie,

iż "świat jest pełen bogów". ] [Nazwanie duszy zasadą ruchu.

Tales twierdził, że oznaką życia jest ruch, a zatem tam

gdzie istnieje ruch musi istnieć życie. ]

[Wiara w nieśmiertelność duszy, uważał, że każdy organizm

ożywiony posiada duszę. Pogląd ten dał podstawy pod

stworzenie kierunku filozoficznego nazywanego

hylozoizmem, co w grece oznacza "materię ożywioną".] .

Ksenofanes (570 - 470 p.n.e.) był starożytnym greckim filozofem.

Urodził sie w zachodnich koloniach jońskich. Wiodąc życie

wędrownego rapsoda na starość osiadł w mieście Elei.

Ziemię uważał za zasadę przyrody, lecz nie zajmował sie przyrodą.

W centrum jego zainteresowania było bóstwo, o którym twierdził,

że jest jedno. Związane to było z nauką Jończyków, że zasada świata

jest jedna. Nie wolno przypisywać mu wszelakich własności,

różnorodnych i zmiennych. Zwalczał antropomorfizm

oraz powszechny w starożytnej Grecji politeizm.

Twierdził, że Bóg jest jeden, cały patrzeniem, myśleniem,

słuchaniem. Ksenofanes rozumiał bóstwo w sposób

panteistyczny w myśl zasady, że świat posiada w sobie siłę która go porusza.

Wysunął na czoło teorię jedności. W sprawach poznania wypowiadał się,

że sam nie wie czy ktokolwiek pozna kiedyś prawdę.

Parmenides z Elei (ok. 540 - 470 p.n.e.), grecki filozof, twórca szkoły elejskiej.

Punktem wyjścia jego rozważań ontologicznych było proste zdanie

"Byt jest, a niebytu nie ma", z którego wywnioskował następnie

wszystkie własności bytu. Parmenides stwierdził więc, że byt

jest wieczny, nie ma początku ani końca (bo musiałby powstać

lub przeistoczyć się w niebyt, a niebytu nie ma), ponadto jest

nieruchomy i niezmienny (bo zmienić mógłby się jedynie

w niebyt), niepodzielny, stały i jeden.

Uzasadnieniem dla punktu wyjścia stało się utożsamienie myśli

i rzeczy - wedle Parmenidesa umysł miał zachowywać się biernie

i odtwarzać tylko coś istniejącego.

Sokrates Wiara w absolutne znaczenie dobra i cnoty. Sokrates głosił,

że cnota (gr. arete, starożytne pojęcie oznaczające tężyznę życiową, s

zlachetność, dzielność) jest dobrem bezwzględnym, czym przeciwstawiał

się relatywizmowi sofistów. Jest też dobrem najwyższym, o które człowiek

winien zabiegać, nie licząc się z niebezpieczeństwami i śmiercią

("Czyż nie wstydzisz się dbać o pieniądze, sławę, zaszczyty,

a nie o rozum, prawdę i o to, by dusza stała się najlepsza?").

- Tożsamość dobra i wiedzy. Według Sokratesa cnota jest wiedzą

("Jest to jedno i to samo wiedzieć, co jest sprawiedliwe i być sprawiedliwym.").

Ludzie czynią źle z niewiedzy, czy raczej wiedzy pozornej. Stanowisko

takie nazywa się intelektualizmem etycznym. Wynika z niego,

że cnoty można się nauczyć, a od nas samych zależy,

czy dobro to nabędziemy.

- Wypracowanie metody dochodzenia do prawdy,

a tym samym do cnoty: jest nią specjalnego rodzaju dyskusja,

zwana dialektyką. W swoich rozmowach z Ateńczykami

Sokrates posługiwał się dwiema metodami:

- metoda elenktyczna - sprawdzanie i zbijanie twierdzeń

rozmówcy poprzez wyprowadzanie z nich konsekwencji

doprowadzających w końcu do tezy absurdalnej lub

sprzecznej z twierdzeniem pierwotnym (aporii);

- metoda maieutyczna (dosł. położnicza) - polega na dopomożeniu

uczniowi w uświadomieniu sobie prawdy, którą już posiada,

poprzez umiejętne stawianie pytań; metoda ta zakłada,

iż każdy człowiek posiada intuicyjną wiedzę o dobru.

Według świadectwa Arystotelesa Sokrates stosował metodę indukcyjną:

ustalał definicję np. odwagi, uogólniając i szukając wspólnych

cech poszczególnych wypadków odwagi. Ten pogląd nie jest

jednak zgodny z innymi poglądami Sokratesa, znanymi nam z

pism Ksenofonta i Platona.

Platon - Ontologia. Podstawą systemu Platona było przyjęcie,

że prawdziwy wieczny byt to idee, a rzeczywistość materialna jest

tylko marnym odbiciem wiecznotrwałych idei. Zdaniem Platona,

relacja między światem idei a światem rzeczywistym jest podobna

do relacji prawdziwych przedmiotów i ich odbić w mętnym świetle.

na drodze od idei do przedmiotów materialnych następuje wiele

przekłamań, podobnie jak to jest z odbiciem przedmiotów w

migotliwym świetle świecy. Wyjaśnia to niekompletność,

zmienność i niedoskonałość świata materialnego.

Świat idei Platon wyobrażał sobie niemal "namacalnie".

Świat ten składał się z nieskończonej liczby idealnych i

doskonałych obiektów, takich jak np. bryły platońskie,

które są bardziej "realne" i "rzeczywiste" od przedmiotów

materialnych. Obiekty te są "wieczne", co znaczy, że nie

były nigdy stworzone, ani nie mogą ulec zniszczeniu.

Idee tworzą hierarchię - najwyższą ideą jest idea dobra,

obdarzająca inne idee bytem i poznawalnością.

Dusza i Demiurg - Budowniczy Świata

Oba światy - świat idei i świat materialny są według

Platona odseparowane i nawzajem się nie przenikają.

Jedynymi odstępstwami od tej reguły jest ludzka

dusza i Demiurg - boski budowniczy świata.

Według Platona ludzi od reszty świata materialnego

odróżnia to, że mają duszę, która pochodzi wprost ze

świata idei. Podobnie jak inne idee jest więc ona wieczna, n

iestworzona i niezniszczalna. Dusza, należąc do świata idei

może poznawać idee. Inną cechą duszy jest zdolność do

poruszania się samej z siebie. Z ideą nieśmiertelności duszy

wiąże się idea jej preegzystencji: istniała ona przed narodzeniem i

została uwięziona w ciele, które jest jej grobem. Jej celem

jest zatem odrzucenie ciała przez śmierć i powrót do świata

idei. Platon dzielił duszę na trzy części: na boski rozum

oraz należące częściowo do świata postrzeżeń

szlachetniejsza popędliwość i niższa pożądliwość.

Świat materialny jest bezrozumny, ale zdaniem

Platona w przyrodzie istnieje harmonia i ład.

Jest to zrozumiałe jedynie, gdy przyjmiemy celowość świata,

a zatem jego stworzenie. Istotą, która zbudowała świat

materialny jest właśnie Demiurg. Z jednej strony

wzorował się on na ideach, co powoduje pewne

zbliżanie się rzeczy materialnych do doskonałości.

Z drugiej strony zbudował świat z odwiecznie istniejącej

materii, czy też bezrozumnego tworzywa (dechomenon),

co powoduje, że odbicie idei jest niedoskonałe.

Arystoteles

Forma i materia

Uważał on, że idee "nie przyczyniają się też w żaden sposób do

poznawania innych rzeczy [...] ani do wyjaśniania ich istnienia,

bo nie znajdują się w poszczególnych rzeczach, które w nich uczestniczą [...]".

Jego zdaniem istota rzeczy (substancja, ousia) zawiera się w niej samej.

W miejsce dualizmu platońskiego powstał jednak inny: materii i formy.

Forma była odpowiednikiem idei platońskiej; nie jako osobny, niezależny

byt, lecz jako coś nadające kształt i postać materii. Relację między

formą a materią można więc sobie wyobrazić jak relację między

naczyniem a wodą, albo gliną i palcami garncarza. Formy w

zasadzie nie mogą istnieć bez materii, a z drugiej strony sama

materia bez form nie posiadałaby kształtu, koloru, ruchu i innych

cech; byłaby czystym chaosem. Tak więc znany nam z doświadczenia

świat jest nierozerwalną kombinacją materii i idei-form.

Hierarchia bytów

Istnieje ciąg stworzeń od najprostszych do najbardziej złożonych.

Czym w danym bycie jest więcej formy (jest ona bardziej złożona)

a mniej materii, tym zajmuje ona wyższe miejsce w hierarchii. I tak:

byty nieożywione takie jak np: kamień zawierają w sobie bardzo dużo

materii i mają przy tym bardzo prostą i nieruchomą formę.

Rośliny mają bardziej złożoną formę, która podlega powolnym zmianom.

Zwierzęta mają jeszcze bardziej złożoną formę, która daje im możliwość

ruchu i reagowania na zmiany. Wreszcie ludzie posiadają bardzo złożoną

formę zwaną duszą, która posiada unikalną cechę bycia świadomym

o samej sobie.Z połączenia tych ontologicznych założeń powstała teoria

czterech przyczyn, jakie muszą być spełnione do zaistnienia danej rzeczy:

przyczyna materialna (causa materialis) - rzecz powstaje z materii;

przyczyna formalna (causa formalis) - powstaje przez ukształtowanie

materii przez formy; przyczyna sprawcza (causa efficiens) - powstanie

rzeczy musi być określone przez czynnik działający uprzednio;

przyczyna celowa (causa finalis) - powstanie rzeczy musi

służyć pewnemu celowi.

Cnoty

Arystoteles rozróżniał cnoty dianoetyczne bedące

właściwością rozumu (najważniejsza z nich jest roztropność (phronesis))

oraz cnoty etyczne, które wynikają z tradycji i społecznej zgody,

a wiążą się z istniejącym porządkiem społecznym.

Z cnót etycznych najwyższa jest sprawiedliwość,

którą dzielił na rozdzielającą (słuszny podział dóbr)

i wyrównującą (kompensację krzywd); podstawą jednak

jest konstytuującą wspólnotę ludzką przyjaźń. Postawa moralna

(hexis) powstaje zatem nie w wyniku samego rozumienia,

ale praktyki życia i moralności otoczenia.

Nie bez znaczenia jest ćwiczenie, przyzwyczajenie i uczenie się.

Teoria złotego środka

Arystoteles uważał, że zbyt skrajne czy rygorystyczne podejście

do moralności oraz całkowite ignorowanie żądz cielesnych

ma zwykle fatalne rezultaty, gdyż żądze te są sposobem,

w jaki ciało komunikuje silnie zależnej od niego duszy swoje potrzeby.

Wynika z tego, iż człowiek powinien podążać drogą „złotego środka”

- nie ignorować żądz, ale też nie ulegać im całkowicie. Żądze te

muszą wcześniej czy później zostać zaspokojone, ale w sposób

umożliwiający harmonijny rozwój także rozumnej części duszy,

która to powinna oprócz nabywania wiedzy kultywować

również umiejętności panowania nad żądzami,

poprzez silną wolę, odwagę i rozsądek.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
FILOZOFIA - opracowane zagadnienia na egzamin, Pedagogika - Uniwersytet wrocław, Filozofia i Etyka
opracowanie filozofii NA EGZAMIN
Pedagogika społeczna-zagadnienia na egzamin, Pedagogika opiekuńczo-wychowawcza
opracowanie materiału na egzamin, Pedagogika, Lekomania
Zagadnienia na egzamin z pedagogiki specjalnej
material na egzamin z pedagogiki, Pedagogika 29.11.2007, P
Zagadnienia na egzamin z pedagogiki przedszkolnej a
material na egzamin z pedagogiki, 03.01, P
material na egzamin z pedagogika
material na egzamin z pedagogiki, pedagogika 29.05.2008, Podmioty, które biorą udział w procesie wyc
Definicje na egzamin z pedagogiki
szkoła w procesie wychowania, Materiały na egzaminy, Pedagogika społeczna
zagadnienia na egzamin pedagogika
material na egzamin z pedagogiki, 06.03, Stanowiska w pedagogice - kierunki w wychowaniu:
material na egzamin z pedagogiki, 13-20.12, P
Pedagogika spo+éeczna - opracowanie 3, Materiały na egzaminy, Pedagogika społeczna
Pytania na egzamin z pedagogiki porównawczej, Nauka, Pedagogika porównawcza
Socjologia - opracowane zagadnienia na egzamin, Pedagogika UŚ (EW z wych. przedszk.), Semestr II, So
Sciaga Psychologia spoleczna wszystkie pkt na egzamin, pedagogika wykłady

więcej podobnych podstron