Zespół maltretowanego dziecka
Wyróżnia się następujące rodzaje przyczyny zespołu maltretowanego dziecka (w celu możliwie pełnego ujęcia takiego zestawienia posługujemy się również mianownictwem angielskim):
bicie i inne rodzaje maltretowań fizycznych (psyhical abuse),
gwałt seksualny (sexual abuse),
prześladowanie emocjonalne (emotional abuse),
głodzenie (nutritional neglect),
zaniedbywania leczenia (neglect of medical care).
Najczęstszymi i najcięższymi następstwami maltretowania dzieci są urazy głowy. Nierzadko powodują one powstawanie krwiaków podtwardówkowych włącznie w utrata przytomności i drgawkami. U niektórych dzieci dochodzi do wieloczęściowych złamań kości czaszki. Najczęściej spowodowane to jest biciem głową w drzwi lub o ścianę. Krwiaki mogą występować również na skutek gwałtownego wstrząsania dzieckiem. Zwykle są to krwiaki obustronne i liczne zmiany na dnie oka.
Obrażenia wewnątrz jamy brzusznej bardzo często powodują śmierć maltretowanego dziecka. Dzieci wymiotują, brzuch jest wzdęty, zanikają ruchy robaczkowe, stwierdza się bolesność oraz tkliwość w miejscu podejrzenia o rozerwanie pętli jelita cienkiego.
Nieznaczne objawy zespołu maltretowanego dziecka to opóźniony rozwój fizyczny. Masa ciała tych dzieci jest zwykle poniżej 3 centyla, a wzrost powyżej 3 centyla. Siatki centylowe ułatwiają diagnostykę, ale niedobór masy ciała jest głownie rozpoznawany w wyniku oceny grubości tkanki podskórnej.
Dziecko maltretowane („child abuse”) ma drobną buzię, zanikające mięśnie pośladkowe ze zwisającą skórą, pająkowate kończyny.
Częstym błędem rozpoznawczym jest ocenianie dziecka z niskorosłością jako zespołu maltretowanego dziecka. Dzieci z niskorosłością znajdują się poniżej 3 centyla wzrostu i są bardzo dobrze odżywione.
Badania laboratoryjne określają, czy u dziecka maltretowanego nie ma zaburzeń hematologicznych, które predysponują do występowania rozległych krwawień, zwłaszcza wewnętrznych. Badania te mają na celu wczesne wykrywanie poważnych powikłań hematologicznych.
Opóźniony rozwój fizyczny wymaga przeprowadzenia szczegółowych badań diagnostycznych dla ustalenia przyczyny niskorosłości u dziecka maltretowanego.
W każdym przypadku rozpoznanego lub podejrzanego zespołu maltretowanego dziecka konieczne jest szczegółowe badanie ultrasonograficzne, a często tomografia komputerowa. Zwracamy szczególną uwagę na czaszkę, jamę brzuszną i kościec.
Zasady postępowania z dzieckiem bitym lub maltretowanym
Dziecko pobite lub jedynie podejrzane o stosowanie wobec niego przemocy psychicznej powinno być natychmiast hospitalizowane.
Lekarz izby przyjęć, a następnie lekarz oddziałowy zbierają (ustalają) wyczerpujące informacje (nawet pozornie błahe) dotyczące stanu społeczno - moralnego rodziny dziecka. Z rodzicami (najlepiej z obojgiem równocześnie) konieczne jest omówienie sytuacji zarówno tego dziecka, jak i pozostałych dzieci w tej rodzinie. Z rodzicami należy działać ostrożnie, aby zbyt pochopne decyzje nie pogorszyły sytuacji rodzinnej i nie spowodowały dalszego zagrożenia dziecka
Dziecko bite lub maltretowane wymaga szczegółowego badania wielospecjalistycznego oraz pomocy psychologicznej.
Pediatra jest zobowiązany zatrzymać dziecko na oddziale, dopóki wywiad środowiskowy potwierdzi istnienie stanu gwarantującego bezpieczny pobyt nieletniego w domu.
Sytuacja rodzinna dziecka maltretowanego powinna być rozeznawana przez Wojewódzką Przychodnię Matki i Dziecka lub przez pion pediatryczny Zespołu Opieki Zdrowotnej.
Dzieci zagrożone zespołem maltretowania powinny być otoczone szczegółową opieką troską, czyli powinny stanowić wydzieloną grupę dyspensaryjną.
Maltretowane dziecko powinno być systematycznie konsultowane przez lekarza poradni dziecięcej, głównie w celu monitorowania jego rozwoju i zapobiegania rozwojowi zespołu maltretowanego dziecka.
Zagrożenie zespołem maltretowanego dziecka predysponuje do rozwoju nieprzystosowania społecznego, które w następstwie może rozwijać występowanie i rozwój dalszych nieprawidłowości osobowościowych.