I. GŁÓWNE OŚRODKI KSZTAŁTOWANIA SIĘ MYŚLI TEORETYCZNEJ O WYCHOWANIU FIZYCZNYM W POLSCE OD KOŃCA XVIII WIEKU
1. Dlaczego Wilno uznaje się za pierwszy ośrodek myśli teoretycznej o wychowaniu fizycznym w Polsce?
- tu pojawiły się wyraźnie sprecyzowane sformułowania teoretyczne o wychowaniu
fizycznym, wynikające z racjonalnych przesłanek nauki
- za sprawą czołowego przedstawiciela polskiego Oświecenia Jerzego Śniadeckiego
( 1768 - 1838 )
* powszechnie uwazanego za ojca polskiej teorii wychowania fizycznego
* z wykształcenia: lekarz, chemik, farmaceuta
* profesor Uniwersytetu Wileńskiego
* zasłużył się jako autor " Teorii jestestw organicznych ", a poglądy związane z wychowaniem fizycznym zawarł w wydanym w 1805 r traktacie " O fizycznym wychowaniu dzieci "
2. Jakie treści zawierał traktat Jędrzeja Śniadeckiego " O fizycznym wychowaniu dzieci "
- na podstawie najnowocześniejszych osiągnięć nauki, przestrzegał przed niebezpieczeństwem modnego wówczas jednostronnego wychowania intelektualnego
- jego zdaniem - prawidłowy rozwój fizyczny warunkuje cały proces ontogenezy człowieka, a dobre zdrowie jest podstawą ogólnego kształcenia
- z tych względów, głosił potrzebę właściwego kojarzenia małżeństw, przestrzegając przed chorobami dziedzicznymi ( np. gruźlicą ) i przedwczesnym, modnym wówczas, wydawaniem za mąż młodych dziewcząt.
- zalecał szczególnie, higieniczne "zachowanie się niewiast brzemiennych " i wolną od przesądów opiekę nad dzieckiem w pierwszym roku życia
- uzasadniając rolę wychowania fizycznego w rozwoju osobniczym dzieci i młodzieży, omawiając poszczególne fazy rozwojowe od wieku niemowlęcego do okresu dojrzałości
( 21 rok życia ), prztoczył niejako program oraz metody działania wokół psychopfizycznego rozwoju, zwłaszcza w warunkach naturaslnego środowiska ( zgodnie z duchem epoki ), uwypuklając potrzebę hartowania młodych organizmów
- twierdził, że okres od 2 - 7 roku życia sprzyja intensywnym zabiegom hartujacym i usprawniajacym fizycznie
- poglądy jego wywarły znaczny wpływ na dalsze kształtowanie teoretycznych i metodycznych koncepcji wychowania fizycznego w Polsce
3. Na czym polega wkład dr Henryka Jordana na rozwój wychowania fizycznego?
- Henryk Jordan - lekarz, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego
- Podczas licznych podróży zagranicznych interesował się nie tylko sprawami medycyny, ale także wychowaniem fizycznym, zwłaszcza rekreacją realizowaną w warunkach terenowo - boiskowych
- Rozpoczął staranie o stworzenie odpowiednich warunków dla pozaszkolnego kształcenia i rozwoju fizycznego dzieci i młodzieży
- W 1889 r na specjalnie wydzielonym placu Błoni krakowskich rozpoczęto organizować w zaprogramowany sposób zabawy i gry ruchowe - tworząc tzw. Park Jordana.
- " uczył jak podnieść ogólną tężyznę narodu polskiego, tworząc nowoczesny system wychowania fizycznego dzieci i młodzieży na łonie natury, ucząc, jak młode pokolenie ma korzystać z powietrza, słońca i wody prze gry i zabawy ruchowe " - z rozprawy Henryka Smarzyńskiego
- w dzialalnosci jego przeświecała teza,że rozwój fizyczny młodego pokolenia stanowi punkt wyjściowy dla ogólnego systemu wychowawczego
- poza wielkim wysiłkiem organizacyjnym, wkładem teoretycznym i programowym oraz metodycznym związanym z uruchowmieniem Parku, zasłużył się także dla nauki o wychowaniu fizycznym, wprowadzając w latach 90 XIX w. Problematykę z tego zakresu najpierw w postaci wykładów, a nastepnie dwuletnich kursów dla wychowawców fizycznych na Uniwersytecie Jagiellońskim
- ta działalność zaowocowała , jej efekty pozwoliły bowiem na zasilenie szkół krakowskich fachową kadrą nauczycieli wychowania fizycznego
4. Jakie są najistotniejsze dokonania w działalności Eugeniusza Piaseckiego, które zdecydowały o powołaniu go na patrona poznańskiej uczelni wychowania fizycznego?
- Eugeniusz Piasecki ( 1872 - 1947 ) - lekarz, pedagog, wielki humanista
- 1890 r ukończył gimnazjum w Krakowie - będąc pod wpływem działalności H. Jordana
- 1896 r - dyplom doktora wszechnauk lekarskich
- 1899 r egzamin nauczyciela gimnastyki
- aktywnie uprawiał m. in. Gimnastykę, kolarstwo, narciarstwo, taternictwo
- pracował jako nauczyciel w IV Gimanazjum we Lwowie
- 1909 r - jako pierwszy habilitował się w Polsce z zakresu higieny szkolnej
- w latach 1914 - 1918 pracował w Polskim Kolegium Uniwersyteckim w Kijowie, wykładajac higienę szkolną, teorię wychowania fizycznego i fizjologię ćwiczeń ruchowych
- był czynnym działaczem " Sokoła ", interesowła się ruchem skałtowym - to on unarodowił i przyczynił się do nadania mu polskiej nazwy - harcerstwo
- 1913 r przybył do Poznania po raz pierwszy , zaproszony przez Towarzystwo Wykładów Naukowych już jako autorytet w dziedzinie wychowania fizycznego
- 1919 r - twórcy Uniwersytetu Poznańskiego podejmują decyzję o utworzeniu Katedry Wychowania Fizycznego - proponując E. Piaseckiemu jej zorganizowanie i kierowanie
- 1924 r skromną katedrę przekształcono, dzięki rzutkiemu organizatorowi, znakomitemu dydaktykowi i naukowcowi jakim był E. Piasecki, na samodzielne Studium Wychowania Fizycznego Uniwersytetu Poznańskiego, w następstwie z prawem nadawania stopni magisterskich
- studium WF UP z przerwą w okresie okupacyjnym działało do 1950 r, tj. do momentu utworzenia Wyższej Szkoły Wychowania Fizycznego, a E. Pisecki kierowł nim jako dyrektor do chwili śmierci w 1947 r
- napisał wiele publikacji - " Zaryst teorii wychowania fizycznego ", "Dzieje wychowania fizycznego", "Zabawy i gry ruchowe", "Fizjologia ruchów", "Zasady wychowania fizycznego"
- dzięki niemu w toku rozwoju procesu dydaktycznego w ramach Studium WF UP powstała nowoczesna teoria wychowania fizycznego jako przedmiot, a w konsekwencji i dyscyplina naukowa
- znany z osiągnięć na arenie międzynarodowej - powierzono mu m.in. funkcję eksperta do spraw wychowania fizycznego przy Lidze Narodów i Przewodniczącego Międzynarodowych Kongresów Wychowania Fizycznego
- w 1972 r w poznańskiej AWF odbyła się międzynarodowa konferencja ukazująca dorobek życia i twórczości E. Piaseckiego
- uczestnicy wspomnianej konferencji wnieśli propozycję nadania uczelni imienia E. Piseckiego. Po dziewięciu latach - 06.06.1982 r - zamysł ten został zrealizowany
5. Jak przedstawiają się: geneza i etapy rozwoju poznańskiej uczelni wychowania fizycznego oraz innych ośrodków akademickich w Polsce?
- w latach 70 tych XVIII wieku zauważamy w Poznańskiem pewne ożywienie w teorii wychowania fizycznego dzieki publikacjom Stanisława Jerzykowskiego ( 1847 - 1927 ) i Teodora Jarnatowskiego ( 1832 - 1905 ), które dotyczyły tzw. Gimnastyki higienicznej i zdrowotnej
- dalszy etap zaznacza się od roku 1902 , kiedy to utowrzono czasopismo " Sokół ". Na jego ramach działacze poznańskiego Towarzystwa Gimnastycznego " Sokół " zamieszczali rozprawy o dość rozległej temetyce wychowania fizycznego, a zwłaszcza dotyczące metodyki ćwiczeń cielesnych - np. publikacje Tadeusza Szulca czy nowatorskie prace Walerii Pufke - kierowniczki seminarium freblowskiego w Poznaniu, a dotyczące wychowania fizycznego w przedszkolu
- wkład myśli teoretycznej środowiska poznańskiego w okresie zaboru pruskiego do ogólnopolskiego dorobku mysli o wychowaniu fizycznym był dość szeroki, ale nie zaakcentowany szczególną oryginalnością
- z chwilą uzyskania niepodległości czołową rolę w rozwoju teorii wychowania fizycznego począł odgrywać ośrodek poznański, a to za sprawa powstania w 1919 r Uniwersytetu Poznańskiego, a w jego ramach pierwszej w Polsce, a trzeciej w Europie Katedry Wychowania Fizycznego oraz dzięki utworzeniu Centralnej Wojskowej Szkoły Gimnastyki i Sportów.
- obie te placówki kierowane przez wybitnych znawców wychowania fizycznego - Katedra przez E. Piaseckiego, a Szkoła przez Waldemara Sikorskiego - wniosły trwały wkład do polskiej nauki o wychowaniu fizycznym
- wkład Eugeniusza Piaseckiego - patrz wyżej
- bliskim współpracownikiem E. Piaseckiego - był Walerian Sikorski ( 1876 - 1946 ) - początkowo komendant centralnej Wojskowej Szkoły Gimnastyki i Sportów, a następnie wizytator w Kuratorium Okręgu Szkolnego Poznańskiego
* posiadał wszechstronne przydotowanie dydaktyczne osiągnięte przez pracę w Towarzystwie Gimnastycznym " Sokół " i pobyt w Króleskim Instytucie Gimnastycznym w Sztokholmie
* w Studium WF UP był kierownikiem tzn. działu nauczania praktycznego, a E. Piasecki kierował działem teoretycznym w szkole wojskowej.
* W. Sikorski zaznaczył się wybitnie jako znakomity metodyk wychowania fizycznego
* Jego wybitna praca to: " Gimnastyka " II tomy
* Niezależnie od pracy w Radzie Naukowej Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego, przyczynił się do zrealizowania dwóch ważnych przedsięwzięć: uruchomienia wydawnictwa " Wychowanie Fizyczne " ( dzisiejsza " Kultura Fizyczna " ) oraz powstania Polskiej Odznaki Sportowej, którą zaczęto realizowac w 1931 r
* Zginął w Katyniu
- w 1929 r Centralną Wojskową Szkołę Gimnastyki i Sportów przeniesiono do Warszawy, gdzie w połączeniu z działającym tam Państwowym Instytutem Wychowania Fizycznego utworzono Centralny Instytut Wychowania Fizycznego na Bielanach, przekształcony nastepnie w uczelnie akademicką - powstał kolejny trzeci ośrodek dydaktyczno - naukowy wychowania fizycznego, w 1927 r bowiem utworzono w Krakowie Stypendium Wychowania Fizycznego Uniwersytetu Jagielońskiego
- do grona zasłuzonych dla polskiej teorii wychowania fizycznego okresu międzywojennego zaliczyc trzeba również Władysława Osmolskiego ( 1883 - 1935 )
* doktor medycyny, pułkownik, działacz i publicysta
* od 1926 r objął stanowisko komendanta Centralnej Wojskowej Szkoły Gimnastyki i Sportów, a nastepnie dyrektora Centralnego Instytutu Wychowania Fizycznego w Warszawie, gdzie był wykładowcą teorii wychowania fizycznego
* prowadził wykłady z tegoż przedmiotu na wydziale humanistycznym Uniwersytetu Warszawskiego
* pracował również w Radzie Naukowej Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego oraz w redakcji " Wychowania Fizycznego "
* 1935 r zmarł nagle
- działalność wszystkich ośrodków akademickich przerwała wojna
- okres okupacji - głęboka wyrwa w rozwoju wychowania fizycznego w Polsce, odbywało się kształcenie konspiracyjne, ale o postepie nauki nie było mowy
- w 1945 r pomimo ogromnych strat - uczelnie reaktywowały swą działalność, a w 1946 r powołano czwarty ośrodek akademicki wychowania fizycznego w postaci Studium Wychowania Fizycznego Uniwersytetu we Wrocławiu.
- wszystkie placówki akademickie wychowania fizycznego oparły swą działalność na wzorach przedwojennych - zarówno struktura, ajk i kierunki badawcze oraz poczynania dydaktyczne były kontynuacją okesu przedwojennego
- zmianę w tym zakresie wprowadziła uchwała Biura Politycznego Komitetu Centralnego PZPR z wrzesnia 1949 r, w której zaznaczono m.in. problem konieczności rozszerzenia systemu szkolenia kadr i podniesienia poziomu metodyczno - naukowego w uczelniach, w dziedzinach bezposrednio związanych z wychowaniem fizycznym
- jej rezultatem było podjęcie przez Sejm w dniu 30.XII.1949 r ustawy " O organizacji kultury fizycznej i sporu ". Powołano przy Prezesie Rady Ministrów naczelny organ administracji państwowej - Główny Komitet Kultury Fizycznej. W klika miesięcy później, dnia 5.VII.1950 r rozporządzeniem Rady Ministrów przekształcono e\wszystkie Studia Wychoiwania Fizycznego przy uniwersytetach w Polsce w Wyższe Szkoły Wychowania Fizycznego
- z końcem lat sześcćdziesiątych do czterech uczelni wychowania fizycznego - dołączyły dwa ośrodki poprzez przekształcenie w Gdańsku - Oliwie i Katowicach Studiów Nauczycielskich w uczelnie akademickie
- natomiast Akademie Wychowania Fizycznego w Warszawie i w Poznaniu powołały swoje filie odpowiednio w Białej Podlaskiej i Gorzowie Wkpl - obecnie mamy osiem specjalistycznych placówek naukowo - dydaktycznych wychowania fizycznego
- w ostatnich latach kształcenie w tej dziedzinie podjęły również wyzsze szkoły pedagogiczne oraz niektóre wydziały uniwersytetów, a także uruchomiono kolegia nauczycielskie
6. Kogo i dlaczego uważa się za wybitnego przedstawiciela teorii wychowania fizycznego w Polsce po II wojnie światowej?
- był to Zygmunt Gilewicz ( 1880 - 1960 ) - lekarz, pułkownik
* w 1931 r został przeniesiony na stanowisko dyrektora Centralnego Instytutu Wychowania Fizycznego w Warszawie
* do czasu wybuchu II wojny światowej najwięcej zasług położył w dziele akademizacji Centralnego Instututu Wychowania Fizycznego, który stał się w pełni uczelnią akademicką
* w latach okupacji ( 1944 ) działał w konspiracji - tajne wykłady z teorii wychowania
fizycznego
* po wyzwoleniu włączył się w odbudowę polskiej kultury fizycznej - był m. in.
przewodniczącym Rady Naukowej Wychowania Fizycznego i Przysposobienia
Wojskowego oraz współdziałał w przygotowaniach do reaktywowania AWF w Warszawie
* w 1947 r został awansowany do stopnia generała
* w nastepnych latach z tytułem profesorskim działał głównie w AWF jako wykładowca teorii wychowania fizycznego, rozwijając na dość szeroką skalę badania w tej dziedzinie
* kierując nieprzerwanie Katedrą Teorii Wychowania Fizycznego, pełnił kolejno funkcję dziekana, prorektora do spraw nauki, a od 1959 r rektora
* w latach 1954 - 1958 był również kuratorem Zakładu Teorii Wychowania Fizycznego w poznańskiej Wyższej Szkole Wychowania Fizycznego
IV. O CELACH WYCHOWANIA FIZYCZNEGO
I . Podstawy stanowienia celów wychowania fizycznego
1 ) Na jakie trudności natrafiamy przy próbie komunikatywnego i jednoznacznego zaprojektowania celów WF ?
- trudności związane z formułowaniem celów WF wynikać mogą z pewnych kontrowersji natury filozoficznej, społeczno - politycznej, ideowej, a nawet religijnej
- to co uznajemy za godne naśladowania - ów ideał wychowawczy jest zawsze konsekwencja i manifestacją propagowanego w danym układzie historyczno - społecznym systemu wartości.
- U podstaw stanowienia celów WF tkwia też przeobrażenia natury ekonomicznej, społecznej i kulturowej oraz w zakresie stylu życia, oczekiwań i aspiracji człowieka
II . Tradycyjne poglądy na cele WF
2 ) Scharakteryzuj poszczególne tradycyjne koncepcje stanowienia celów WF
Eugeniusy Piasecki - za cele główne uznawał dwa cele fizyczne, tj. zdrowie i sprawność oraz dwa cele duchowe, tj. dzielność i piękn
- przeciwstawiał się pojawiającym się wówczas przejawom sceptycyzmu, a nawet negacji znaczenia pracy mięśniowej dla zdrowia człowieka
- zwracał uwagę na tzw. materialną i formalną doniosłość sprawności cielesnej
- rozwijając kwestię roli ćwiczenia ciała w rozwoju dzielności, uwypuklał siłę woli, owagę, zaradność, poprzestawienie na małym, karność, umiejetność przewodzenia oraz opanowanie instynktów
Władysław Osmolski - wypowiadał się pośrenio na temat celów WF - proponował on wprawdzie w zamian za termin " WF " nazwę " fizjoedukacja ", który - jego zdaniem - lepiej oddaje źródło bodźców wychowawczych, a te są zarówno fizyczne, jak i psychiczne
- skutki natomiast dalece rozposcierają się na całego człowieka, przebiegając od prostych stosunkowo odruchów do inteligencji i twórczej pracy umysłowej
- pośród zagadnień, na które zwracał uwagę, znalazły się: przystosowanie do środowiska, hartowanie ustroju, przyrost masy i budowa ciała, wzmacnianie zdrowia, rozwijanie sprawności ruchowej, ale także wdrażanie do lojalnego współzawodnictwa i wysiłku, panowanie nad odruchami, poczucie pełni przeżyć psychicznych oraz wyrabianie charakteru, dyscypliny i zaradnosci życiowej
III . Współczesne koncepcje ujmowania celów WF
3 ) Cele WF wg Strzyżewskiego - kolejny sposób interpretacji:
Ideał wychowawczy - to zespół najbardziej pożądanych cech osobowości jednostki, do którego zmierzamy poprzez całokształt oddziaływań wychowawczo - kształcących
- zawsze jest on wyprowadzany z pewnych uznanych wartości, stanowiąc " element składowy określonego systemu wartości " ( Muszyński, 1977 )
- w WF ideałem tym byłoby to wszystko, co cenne i godne pożądania w zakresie zdrowia, wydolności, sprawnosci ruchowej, postawy ciała, odporności i urody
- cechy zaś osobowości jednostki będą dotyczyły bezpośrednio tychże wartości, znajdójąc swój wyraz zarówno w przekonaniach, postawach, poglądach czy aspiracjach
Za cel naczelny WF należy dzisiaj przyjąć wywoływanie pozytywnych zmian w świadomości, poprzez tworzenie właściwego zespołu postaw i nastawień wyznaczających zachowanie w stosunku do jego fizycznej ( cielesnej ) postaci
W kolejności zarysowuje się jednak konieczność wprowadzenia celów szczegółowych WF. Za takie uznano cele kierunkowe ( osobowościowe ) i cele kształcenia
( instrumentalne ).
* Cele kierunkowe dotyczą przekształcenia w pożądanym kierunku tych dyspozycji osobowościowych wychowanka ( przekonania, uczucia, motywacje, umiejętnosci, zainteresowania itp. ), które określaja jego postawę wobec własnego ciała
# cele te wymagają podejmowania działań w zakresie sfery poznawczej, uczuciowo - motywacyjnej i behawioralnej
# działania nastawione na dyspozycje osobowościowe znajdują wsparcie w równoległym kształtowaniu dyspozycji instrumentalnych
# najogólniej cele kształcące odnosza się do wiedzy, umiejetności i sprawności ruchowych, wydolności, odporności i urody
W celach etapowych uwzględnia się fakt, iż z wiekiem zmnieniają się potrzeby i zainteresowania człowieka
* względy rozwojowe i psychologiczne wymagają, aby odmiennie precyzować cele wychowania i kształcenia fizycznego w okresach:
a) noworodka,
b) niemowlęcym i poniemowlęcym
c) przedszkolnym
d) szkolnym
e) młodzieńczym
f) wieku dorosłego i dojrzałego
g) starzenia się i starości
* w każdym z tych okresów konieczne jest wyróżnienie podokresów, np. aktualnie obowiązującym programem szkolnej KF, w samym okresie szkolnym można wyróżnić trzy nastepujące podokresy:
a) podokres obejmujący klasy I-III
b) podokres obejmujący klasy IV-VIII
c) podokres obejmujacy szkoły ponadpodstawowe
Kryterium z kolei praktyczno - wychowawcze wymaga, aby określić również tzw. cele operacyjne. Ta grupa celeó wytycza już bezposrednio konkretne rozwiązania praktyczne dotyczące wychowania i kształcenia fizycznego
- one też określają rodzaje doświadczeń, jakie należy organizować i związane są z rozwiązywaniem przez wychowanków konkretnych zadań w danych sytuacjach dydaktyczno - wychowawczych
V. PROCESY WYCHOWANIA I KSZTAŁCENIA FIZYCZNEGO ORAZ ICH FUNKCJE I STRUKTURA
1. Jak można schematycznie przedstawić ogólną strukturę procesu WF i kształcenia fizycznego
Nawiązując do ogólnego schematu procesu wychowania ( H. Muszyński,1977 ) można na podobnej zasadzie ukazać ogólną strukturę procesu wychowania i kształcenia fizycznego. Jeśli uznać, że wychowanek znajduje się w pewnym stanie wyjściowym - Sw, a niezbędne są jego przeobrażenia dla osiągnięcia określonego stanu zamierzonego
( finalnego ) - Sz, to wówczas musi wystapić również pewien optymalny szereg stanów pośredniczących ( Sp1, Sp2...Spn ). Aby zaś ciąg ten miał względny liniowy i pożądany charakter przebiegu, konieczne jest podejmowanie w każdym etapie stosownych działań wychowawczo - kształcących ( Dw-k1, Dw-k2...Dw-k(n+1) )
Wywoływanie odpowiednich stanów pośrednich oraz przestrzeganie ich porządku odbywa się dzięki działaniom podejmowanym przez wychowawcę fizycznego w stosunku do wychowanków. Zachodząca tu relacja nosi miano stosunku wychowawczego i realizuje się ona zawsze w postaci bezpośrednich i pośrednich interakcji między wychowawcą fizycznym a osobą wychowanka.
VI PRAKSEOLOGICZNY CYKL RACJONALNEGO PRZEBIEGU DZIAŁANIA A PROCES WYCHOWANIA I KSZTAŁCENIA FIZYCZNEGO
1. Jakie względy przemawiają za koniecznością pojmowania problematyki prakseologicznej na gruncie teorii WF ?
Prakseologią nazywa się naukę o normach i zasadach skutecznego działania.
- ojcem koncepcji prakseologii był Alfred Espinas ( 1890 r ) - podał nazwę tej nowej dyscypliny i przedstawił jej zadania
- określał ją jako - " naukę o formach działania, o czynnikach warunkujących wzmaganie się sprawności działania "
- ogromny wkład miał też - Tadeusz Kotarbiński - jeden z najwybitniejszych polskich uczonych, wybitny filozof, logik i prakseolog - on też podją się próby całościowego wyłożenia problematyki, pisząc " Traktak o dobrej robocie " ( 1965 )
- prakseologia ocenia wszystkie czyny z punktu widzenia ich sprawności
- najogólniej można przyjąć, że użyteczność prakseologii dla innych dziedzin wyraża się przez:
1) tworzenie i doskonalenie aparatury pojeciowej niezbędnej do opisu, analizy, projektowania i oceny działań,
2) formułowanie praktycznych problemów działania, co ma szczególne znaczenie m.in. dla przygotowania działań i dla zapobiegania praktycznym błędom w działaniach,
3) systematyzowanie twierdzeń dotyczących działań, a szczególnie wspomaganie w tworzeniu uogólnień, w ich sprawdzaniu w praktyce poprzez ocenę skuteczności działania ( E. Mazurkiewicz, 1974 )
- pedagogowie dla opisu procesów pedagogicznych coraz częściej sięgają po klasyczną aparaturę pojęciową prakseologii ( tj. m.in. prowadzą na sobie włąściwym gruncie analizy takich pojęć, jak: sprawstwo, sprawca, cel, środek, metoda, czyn, plan, program, sprawność, skuteczność, ekonomiczność itd. )
- precyzowanie pojęć i umiejętność okreslania stosunków między nimi staje się oczywiście również coraz to bardziej niezbedne i w odniesieniu do procesu wychowania i kształcenia fizycznego
- posługiwanie się w opisie zjawisk prakseologicznych kryteriami używania terminologii stwarza przed teorią WF szansę na wyzbycie się potocznych i bardzo wieloznacznych określeń oraz racjonalizację działań praktycznych i tworzenie podstaw naukowego opisu zjawisk
VII. KSZTAŁTOWANIE DYSPOZYCJI KIERUNKOWYCH ORAZ SPOŁECZNE CZYNNIKI WYCHOWANIA W KF
- prowadzone badania i obserwacje wskazują, że należy przezde wszystkim organizować nastepujace formy rekreacji fizycznej:
a) formy oparte na zajęciach lekcyjnych, obejmujące ćwiczenia korektywne, kompensacyjne, leczniczo - zdrowotne, rytmiczno - taneczne, kształcące;
b) formy oparte na grach sportowych ( piłka nozna, siatkowa, koszykowa, ręczna, tenis ziemny i stołowy, kometka i inne ), a także na pływaniu, łyżwiarstwie, narciarstwie, saneczkarstwie, jeździe na rowierze, dżudo itp.;
c) formy lekkoatletyczne, jak: bieg po zdrowie, ścieżka zdrowia itp.;
d) formy o charakterze turystycznym, jak wycieczki, rajdy turystyczne, biwaki, kolonie, obozy, zimowiska itp. ( wg R. Trześniowski, 1987 )
Kolonie i obozy - kolonie letnie i zimowe oraz stałe i wędrowne obozy
- corocznie uczestniczy w nich znaczna ilość osób
- liczba godzin poświęcona bezpośredni trosce o zdrowie, sprawność ruchową, ogólny rozwój fizyczny, postawę ciała w trakcie 3 tyg > od ilosci godzin lekcyjnych w szkole w ciągu roku
- wskazuje to , jak ważne jest doskonalenie form organizacyjnych i programów prowadzonych zajęć o charakterze rekreacyjno - sportowym
- odpowiednio opracowane programy zajęć, należycie przygotowana kadra pedagogiczna oraz wyposażenie w stosowne urządzenia i sprzęt sportowy mogą wpłynąć na poprawę sprawności fizycznej, rozwój zainteresowań i ogólną aktywizację ruchową kolonistów
( D. Nałecka, 1981 )
- uczestnicy takich obozów czy kolonii cenią sobie możliwość wyboru formy zajęć
- ważne jest przygotowanie kadry pedagogicznej
- prowadzenie takich zajęć wymaga umiejętności stworzenia odpowiedniej atmosfery w grupie, dużego doświadczenia oraz często wykazania się specyficznymi umiejętnościami praktycznymi ( np. gry i zabawy terenowe, terenoznastwo, nocne podchody itp. )
Młodzieżowe domy kultury - placówki te prowadzą róążnokierunkową działalność wychowawczą, a w szczególności artystyczną, politechniczną, oświatową oraz rekreacyjno - sportową, turystyczną i inną
- mogą w ramach działąń sportowo - rekreacyjnych stanowić cenne ośrodki kulturutwórcze oraz integrujące i inspirujące działania na danym terenie
- potrafią one służyć organizowaniu czasu wolnego młodzieży, mogą także uzupełniać i pogłębiać pracę na rzecz kultury fizycznej prowadzona przez szkołę
- dostrzega się jednak zróżnicowania, a często słabe warunki ( obiekty i sprzęt sportowy ), jakimi dysponuja te placówki oraz powazne braki w zakresie liczby wyspecjalizowanych instruktorów WF
- słabo zorganizowane są zajęcia z zakresu gimnastyki korekcyjnej i kompenascyjnej
Ogrody jordanowskie - wzorowane na idei parku polskiego lekarza, profesora UJ Henryka Jordana
- pierwowzór obecnych ogrodów jordanowskich powstał w Krakowie w 1889 r i był oparty głównie na orginalnych własnych koncepcjach parku służącego grom i zabawom sportowym
Środki masowego przekazu - wśród czynników wychowawczych i socjalizacyjnych wymienić należy: prasę, książki, broszury, kino, radio i telewizję
- osobotwórczy wpływ tych środów może wyrazić się poprzez zmiane wartościowania potrzeb życiowych oraz doskonalenie określonych wzorów postępowania
- mozliwość korzystania ze środków masowego przekazu w propagandzie powszechnej KF, a w szczególnie w wychowaniu do rekreacji fizycznej, są bardzo duże i bywały one z powodzeniem wykorzystywane
Inne czynniki oddziaływania pozaszkolnego -w rozwoju pozytywnych postaw względem KF ważną role odgrywają również takie organizacje, jak: TKKF, LZS, LOK, ZSSP " Start", PTTK, WOPR, PZMot, a także kluby sportowe
- organiazacje te są ważnym uzupełnieniem wcześniej wymienionych, w istotny sposób poszerzają one pracę prowadzoną przez szkołę, sprzyjają wdrażaniu uczestników zajęć do życia w trosce o zdrowie i sprawność fizyczną
- w środowisku miejskim szeroka działalność - Towarzystwa Krzewienia KF - prowadzi ono stałe zespoły ćwiczebne, organizuje różne imprezy i konkursy, jak: " Akcja Lato ", " Akcja Zima ", " Piłka nożna w naszym osiedlu ", " Sportowe osiedle " itp.
- Zadania w zakresie upowszechniania KF, wśród spółdzielczości pracy i wśród inwalidów - Zrzeszenie Sportowe Spółdzielczości Pracy " Start "
- Atrakcyjne i rozbudzające równoczesnie zainteresowania krajoznawcze oraz kulturalne działania podejmuje Polskie Towarzystwo Turystyczno - krajoznawcze
- istnieją nie wykorzystane tu możliwości wspierania działalnosci szkolnych kół turystyczno - krajoznawczych w organizacji wycieczek i wypraw terenowych - pieszych, rowerowych, spływów kajakowych, obozów żeglarskich itp. - mozliwość przebywania na świeżym powietrzu oraz podejmowanie aktywnosci ruchowej, a równocześnie poznania tradycji i kultury rejonu, poprawy swojej tężyzny fizycznej i zwiększenia odporności psychicznej
- w środowisku wsi - Ludowe Zespoły Sportowe - opiekuje się zwłaszcza młodzieżą uczącą się w szkołach rolniczych + różnego rodzaju inicjatywy np. " Spartakiada mieszkańców wsi ", " Święto sportu wsi " - imprezy o charakterze festynu ludowego
- kluby sportowe - niezbędne, aby działania były ukierunkowane na upowszechnianie autentycznej KF w tym KF, wśród członków swoich sekcji wyczynowych, wśrodowisku osiedla i zakładu pracy.
Na gruncie metodyki wychowania fizycznego S. Strzyżewski ( 1987 ) rozpatruje ( za H. Muszyńskim, 1977 ) nastepujące metody wychowania:
a) metody wpływu osobistego ( głównym czynnikiem jest autorytet wychowawcy ),
b) metody wpływu sytuacyjnego ( głównym czynnikiem jest pożądany układ warunków zewnętrznych ),
c) metody wpływu społecznego ( głównym czynnikiem jest kształtowanie społecznego środowiska wychowanka ),
d) metody kierowania samowychowania ( głównym czynnikiem jest świadome kierowanie przez jednostkę własnym postępowaniem i własnym rozwojem )