TEORIA WF

I Kultura fizyczna - geneza, zakres i znaczenie pojęcia:

1. Genealogia i rozwój pojęcia kultura:

Teoria wych.fiz- proces edukacji młodzieży w tej dziedzinie, może być różnie interpretowany; przygotowanie młodych pokoleń do wzięcia na siebie odpowiedzialności za zdrowie, sprawność, budowę i urodę własnego ciała po zakończeniu edukacji= doraźne kształtowanie ciała

Funkcje: zespolenie wszystkich aspektów związanych z wych.fiz i zespolenie ich w logicznie zwartą, służebną całość

KULTURA- 1)ROZWÓJ POJĘCIA; od łaci. cultura ozn. Uprawę, hodowlę, pielęgnację, hołd, cześc, - czyli przypisywanie czemuś szczególnego znaczenia. 2 SPOSOBY INTERPRT. W sensie uprawy jako ogól utrwalonych zachowań i ich rezultatów zw z przekształceniem natury w celu poprawy jakości ludz życia; a od słowa kultywować ozn ogół akceptowanych społecznie

2. Przedmiotowe i kulturowe rozumienie kultury:

Kultura rozumiana podmiotowo(duchowa i fizyczna)- świat wokół człowieka(ogól uznawanych wartości i utrwalonych zachowań oraz ich rezultatów dot. Człow) kul.roz. przedmiotowo(cywilizacyjna też) -||- dot. Otoczenia człowieka= świat wokół niego

3. związek kultury fizycznej z globalną:

Kultura globalna-stała cecha i atrybut ludzkości jako całość, czyli z wych ma to się do tego że każdy ma świadomość tego że należy dbać o swoją zdrowotność ruchową , sprowność etc..?

4. Egzystencjalne i symboliczne powody uprawy ciała:

Egzystencjalne powody uprawiania ciała(bytu) potrzeba zwiekszenia wydajności pracy zapewniającej byt, podniesienia sprawności obronnej itp.,

Symboliczne- osiągniecie wyniku sportowego np.

5. Aksjologicznie neutralne i wartościujące def kultury fizycznej:

Aksjologicznie neutralne definicje kul.fiz(też kulturowy)- mówiąc ze kultura fiz wyraża się w stosunku do człowieka wobec spraw ciała, nie określa się czy jest on pozytywny, negatywny czy obojętny.

Wartościujące(kulturalny)- definiując kulturę fiz wskazuje się na takie i tylko takie zachowania które są przejawem dbałości (a wiec pozytywnego) stosunku do ciała

6.Recepcyjne formy uczstnic w kul fiz- czyli np. ogladanie meczu, spacer do sklepu etc. Czyli jak nie uczestniczymy w tym ruchowo

Kreacyjne f.u.w.k.f- wystarczy np. poranna gimnastyka w porównaniu do oglądania meczu z trybun, świadomie uczestniczymy ruchowo w kulturze

II Rekreacja fizyczna jako podstawowa forma uczestnictwa w kulturze fizycznej:

1. Formy uczestnictwa w k.f. i ich społeczny zasięg:

Zachowania autoteliczne-znaczące same dla siebie,np. rywalizacja sportowa dla zawodnika

Zach. Instrumentalne- ważne dla realizacji innych celów; rehabilitacja-dla zdrowia

Rekreacja poliwalentna- jako wartość autoteliczna i instrumentalna, np. mam czas wolny więc idę pobiegać- robię to ze względu na ten czas ale też i dla np. odnowie sił po całym dniu na uczelni, czy lepszy przykład-> oglądam TV :D

Rekreacja fizyczna - dot głownie ludzi w wieku produkcyjnym i poprodukcyjnym o zróżnicowanych potrzebach i możliwościach somatyczno- motorycznego rozwoju

Rehabilitacja ruchowa- zw. Też fizjoterapią pozostająca w służbie osób niepełnosprawnych

Sport- dostępny dla jednostek o ponadprzeciętnych predyspozycjach i aspiracjach w zakresie aktywności fiz.

Formy uczestnictwa w kul.fiz- dzieci i młodzież(przedprodukcyjny wiek) przedszkolne i szkolne wych fiz, reszta to produkcyjni i poprodukcyjni i wskazaną dla nich jest rekreacja fizyczna, jedni będą mogli w przyszłości uprawiać sport a reszta skazana jest na gimnastykę korekcyjną, rehabilitację ruchową w placówkach

2. Rekreacja fizyczna a rekreacja:

Rekreacja- pochodzi od łacińskiego rekreo- na nowo tworzyć i dot wszelkich form racjonalnego spożytkowania czasu wolnego od pracy na odnowę sił i samodoskonalenie, np. kolekcjonerstwo, amatorska hodowla, majsterkowanie itp,

Rekreacja fizyczna- postać rekreacji w której podstawowym środkiem odnowy i doskonalenia jest aktywność ruchowa.

3. Rewolucja cywilizacyjna a ewolucja biologiczna człow.- efektem postępu technicznego są nie tylko udogodnienia życia i wzrost bytu, ale także rozwój chorób cywilizacyjnych,jak: nadciśnienie, otyłość, dyskopatie(związane bezpośrednio lub pośrednio z niedostatkiem aktywności ruchowej(hipodynamii)

4. Funkcje rekreacji fiz w życiu współczesnego człowieka:

-profilaktyka i terapia chorób cywilizacyjnych(f. zdrowotna)

-usuwanie zmęczenia po pracy(f. regeneracyjna)

-uwalnianiu od stresów, napięć i obciążeń współczesnego zycia(f. społeczno-afiliacyjna)

-zaspokajaniu potrzeb samorealizacji(f. autoekspresyjna)

-wyrównywaniu braków codziennego życia(f. kompensacyjna)

- przeciwdziałaniu procesów starzenia się(f. antyinwolucyjna)

5. Rola wychowania fiz w przygotowaniu do rekreacji fiz- intencjonalny proces oddziaływania na strefę poznawczą, emocjonalną, motoryczną wychowanka w celu uświadomieniu mu znacznie różnych przejawów dbałości o ciało, ukształtowania pozytywnego stosunku do jego potrzeb oraz wyposażenia w umiejętności służące ich zaspokajaniu

III Sport jako forma uczestnictwa w kulturze fizycznej:

1. Wieloznaczność pojęcia sport i próby uściślenia, 2. Podział sportu ze zwg. na motywy uprawiania:

Sport- wywodzi się od łaciń desportare używane w średniowieczu do określenia zabawy służącej przyjemnemu spędzaniu czasu członków wyższych warstw społecznych; próbowanie jego uściślenia poprzez dodawanie przymiotników, np. sport amatorski, zawodowy, wyczynowy, masowy, kwalifikowany, niekwalifikowany- ogólnie nie sprawdziło się! KRYTERIUM MOTYWACYJNE 3ROLE, czyli motywy jego uprawiania:

- widowisko(tzw s. pasywny);przedmiot zainteresowań, kibic, ale nie jest udziałem w kulturze fiz,

- środek realizacji celów pozasportowych(s. instrumentalny)aktywność ruchowa taki jakby bardziej dla zabawy np. turystyka, taniec, zabawa, ćw. gimnastyczne itp,

-wartość sama dla siebie(s. autoteliczny); czyli np. pod kątem potrzeb, czy nie dostatków, zdrowie, mała wytrzymałość, wychowawcze, poznawcze

3. Sport autoteliczny- nie wymaga uzasadnienia przez inne wartości(zdrowie, bezpieczeństwo ojczyzny, uroda etc)lecz jako wyraz rywalizacji i perfekcji człowieka stanowi wartość samą dla siebie. W tym przypadku ludzie są dobierani do poszczególnych dyscyplin pod kątem dyspozycji somatyczno- motorycznych, umożliwia to uzyskiwanie wysokich wyników nad rywalem czy rekord.

4. Antynomie współczesnego sportu:

-zasada fair play a dążenie do wyniku za wszelką cenę jako wartość samej dla siebie,

- postulat równych szans rywalizacji a nierówność ekonomiczna i cywilizacyjna konkurujących stron,

-sport jako sposób na wartościowe życie a jego wpływ na odroczenie startu życiowego,

- propagandowa i zarazem deprymująca rola rekordowych osiągnięć w upowszechnieniu sportowego modelu życia,

-postulat wszechstronności w kształtowaniu ciała a uprawianie jego fragmentów pod kątem poszczególnych dyscyplin sportu,

-dojrzałość społeczna i moralna jako warunek podmiotowego uczestnictwa w sporcie a wiek optymalnych możliwości biologicznych organizmu do osiągania maksymalnych rezultatów sportowych,

-podmiotowość uczestnictwa w sporcie a uprzedmiotowienie człowieka jako siły najemnej lub jednostki zniewolonej do produkcji wyniku w sporcie zawodowym i dziecięcym

IV Rehabilitacja ruchowa jako dziedzina terapii i forma uczestnictwa w kulturze fizycznej:

1. Pojęcia:

Rehabilitacja- od łaciń rehabilitare przywracać do stanu właściwego- może dot różnego rodzaju utraconych właściwości osobniczych(dobrego imienia, praw publicznych, zdrowia itp.).

Rehabilitacja zdrowotna- kompleksowe oddziaływanie na osoby okresowo lub stale niepełnosprawne, mające na celu przywrócenie im optymalnej sprawności psychofizycznej i zdolności społecznej.

Reh. ruchowa- postać reh zdrowotnej a zarazem forma uczestnictwa w kulturze fizycznej, której celem jest przywracanie lub kompensacjia utraconych w nastp choroby lub kalectwa funkcji psychomotorycznych i ubytków somatycznych za pomocą fizycznych środków, a zwłaaszcza ruchu

Fizjoterapia - in. rehabilitacja ruchowa.

Kinezyterapia - (gr. kinesis - ruch) - leczenie ruchem, gimnastyka lecznicza. Podstawą tej dziedziny fizjoterapii są ćwiczenia ruchowe. Ruch staje się środkiem leczniczym, mającym wpływ na cały organizm. Zadaniem kinezyterapii jest maksymalne usunięcie niesprawności fizycznej i przygotowanie do dalszej rehabilitacji, np. społecznej.

Fizykoterapia - leczenie polegające na działaniu na organizm człowieka różnymi czynnikami fizycznymi pochodzącymi ze źródeł naturalnych lub wytworzonymi sztucznie, jak: ciepło, drgania mechaniczne, pole elektryczne, prąd elektryczny, światło, mikrofale, różnego rodzaju promieniowanie

Korektywa - (funkcja naprawcza) - leczenie wad postawy

Kompensacja - (funkcja wyrównawcza) - wyrównywanie deficytu niektórych bodźców Kompensacją nazywamy proces, który wyzwala naturalne możliwości zastępcze, jakie istnieją w każdym organizmie żywym. Jest to zdolność zastępowania na drodze odtwarzania utraconych funkcji poprzez częściowo uszkodzony narząd, lub całkowite przejęcie tej funkcji przez inny zdrowy narząd. Innymi słowy kompensacja to zdolność do całkowitego lub częściowego wyrównania skutków działania czynników szkodliwych. Kompensacja dotyczyć może zaburzeń dynamicznych, statycznych, czynnościowych oraz statyczno-dynamicznych.

2. Rodowód rehabilitacji; początkowo reh ruchowa miała głownie zastosowanie w chorobach i dysfunkcjach narządu ruchu. Dzisiaj stanowi nieodłączny element postępowania leczniczego w większości schorzeń, niezależnie od wieku pacjenta. W niektórych specjalnościach medycznych spełnia rolę podstawowego środka leczniczego, w innych przyspiesza proces rekonwalescencji, jeszcze w innych służy przygotowaniu do zabiegów operacyjnych, a także utrwalaniu ich skutków. Niekiedy postępowanie rehabilitacyjne dotyczy narządu, w którym zlokalizowana jest choroba, w innych przypadkach polega na ćwiczeniu nie objętych zmianami chorobowymi części ciała w celu uzyskania kompensacyjnej poprawy sprawności ogólnej. ZALETY: brak skutków ubocznych, dodatni wpływ na stan psychiczny pacjenta

3. Miejsce reh ruchowej w kul fiz: o tym miejscu świadczy nie tylko jej gimnastyczny rodowód, ale także liczne jej powiązania ze wszystkimi pozostałymi formami uczestnictwa w tej dziedzinie kultury. Kreację, rekreację i rehabilitację ciała różnią intencje podmiotu jego uprawy( agonistyczne, hedonistyczne, zdrowotne). Łączy je wspólny przedmiot(ciało) oraz ruch jako środek oddziaływania.

4. Perspektywy rozwojowe w świetle cywilizacyjnych zagrożeń i kulturowych uwarunkowań;

-zmiana obrazu zachorowań w postaci malejącej liczby przypadków o ostrym przebiegu na rzecz wzrostu chorób przewlekłych,

-wzrost liczby urodzeń dzieci defektywnych, które dzięki postępom medycyny udaję się utrzymać przy życiu,

-wzrost liczby chorób z niedostatku ruchu(hipikinematoz) na skutek udogodnień cywilizacyjnych w życiu codziennym i w pracy,

-wzrost liczby ofiar kolizji komunikacyjnych w następstwie rozwoju motoryzacji,

-wydłużenie się przeciętnej długości życia i związane z tym starzenie się społeczeństw,

- wzrost poziomu świadomości społecznej wobec kalectwa i niepełnosprawności , +kulturowy(społeczna aprobata na koszty związane z ich zaspokajaniem) ->, cywilizacyjny(wielkość zapotrzebowania na różnorodne usługi rehabilitacyjne)

V Wychowanie fizyczne jako przekaz dorobku kultury fizycznej z pokolenia na pokolenie oraz przygotowanie do uczestnictwa w różnych jej formach:

1. Związek wychowania z kulturą; zaspokaja doraźne potrzeby fizycznego rozwoju oraz służy przygotowaniu do dbałości o ciało, po ustaniu procesu wychowawczego. Dlatego od wych fiz młodzieży(a nie od sportu!) zależy poziom kultury fizycznej dorosłych, którego miarą jest m.in. zasięg społecznego uczestnictwa w róznych jej formach. I na odwrót od poziomu kultury fiz dorosłych, rozumianej jako system wartości przypisywanych ciału zależy ranga i poziom szkolnego wych fiz. Wych fiz jest integralnym składnikiem systemu edukacji.

2. Wych.fiz w wąskim znaczeniu-proces przygotowania młodych pokoleń do dorosłego, samodzielnego życia. Obejmuje całokształt oddziaływań, zmierzających do rozwoju różnorodnych dyspozycji osobniczych, warunkujących skuteczne i zgodne z normami społecznymi postępowanie. W szerokim; fizyczne kształcenie(w rozumieniu kształceniu ciała i nauczaniu czynności ruchowych) i fizyczne wychowanie w ścisłym znaczeniu(czyli kształtowanie osobowości pod kątem dbałości o ciało).=fizyczna edukacja.

3. Kształtowanie kompetencji technologicznych(dyspozycji instrumentalnych) wchodzi w zakres procesu kształcenia. Wywieranie wpływu na kompetencje aksjologiczne(dyspozycje kierunkowe) oznacza proces wychowania w ścisłym znaczeniu. Kształcenie i ściśle rozumiane wychowanie składaja się na proces zwany wychowaniem w szerokim znaczeniu lub edukacją. Niby nie da się oddzielić procesów wychowania i kształcenia ale i tak ich efekty nie muszą być zgodne; mogą być pozytywne po str kompetencji technologicznych, a zarazem aksjologicznych, albo tylko po jednej ze stron, albo też jedne negatywne drugie pozytywne, np. wychowanek opuszcza szkołę z pewna wiedzą, ale równocześnie z awersją do nauki. , lub umiejętnością pływania ale z wstrętem do wody.

Kompetencje technologiczne- sprawność, umiejętność; przekazywanie wiedzy i umiejętności dokonuje się poprzez oddziaływanie na strefę intelektualno-sprawnościową wychowanka, przyczyniając się własnie do rozwoju kom.tech w zakresie wytwarzania rzeczy, przetwarzania informacji, władania własnym ciałem, itp k. aksjologiczne-postawa, motywacja, nastepuje w wyniku oddziaływania na strefę emocjonalno-wolicjonalną, wpływając na rozwój komp.aksjo. warunkujących wybory moralne, aspiracje, ideały, stosunek do siebie i do otoczenia.

4. Cele doraźne (aktualistyczne)- kształcenie teraz, usprawnienie ciała, nauczanie czyli bardziej komp.technologiczne

Cele odległe(perspektywistyczne)- wbicie do głowy ideałów, nauczenie dbania o ciało, zdrowie tak aby zostało to na przyszłość, przekazanie wartości, ideałów, kultury

---