09.06.2007

POSTĘPOWANIE SĄDOWO - ADMINISTRACYJNE - ćwiczenia mgr M.Pezacki

Model ten obowiązuje od 01.01.2004r.

Dwie reformy ustroju:

maj 1989

maj 1995

Art. 176 Konstytucji nakazuje taką organizację sądów, aby było dwuinstancyjne.

Zakres kontroli sądów administracyjnych

Dwa systemy (sposoby):

1. klauzula generalna - najpełniejszy zakres kontroli

2. enumeracja pozytywna i negatywna - katalog spraw, które są przez sądy rozpatrywane.

Sądy administracyjne orzekają w sprawach administracyjnych.

Sprawa administracyjna - jedną ze stron jest organ administracyjny lub inny podmiot pełniący funkcje administracji publicznej, władztwo.

Sposób kształtowania skargowości:

1. zasada skargi powszechnej

2. skarga oparta na prawie podmiotowym

ad. 1

Występuje wówczas, gdy dowolny podmiot może żądać czynności sądów w dowolnej sprawie, która mieści się w pojęciu sprawy administracyjnej.

ad.2

Skarga do sądu administracyjnego jest zawsze powiązana z prawem podmiotowym.

Kryterium kontroli sądów administracyjnych jest ocena organów administracyjnych pod względem legalności.

Skarga do sądu administracyjnego - środek, który służy do wszczęcia postępowania sądowo - administracyjnego.

Zakres przedmiotowy (na co możemy się skarżyć):

1. decyzja administracyjna

- decyzja ostateczna

- strona musi wyczerpać wszystkie środki odwoławcze

Terminy:

30 dni od doręczenia,

6 miesięcy dla Prokuratora, Rzecznika Praw Obywatelskich

Ustawy szczególne mogą wprowadzić inne terminy np. prawo o zgromadzeniach

2. postanowienie

- od których przysługuje zażalenie,

- które zostały wydane w toku postępowania zabezpieczającego i egzekucyjnego,

- kończące postępowanie,

- rozstrzygające sprawy merytorycznie

3. zaświadczenia

4. akty prawa miejscowego

5. akty prawa samorządowego

6. akty nadzoru (wydaje organy administracji rządowej, które nadzorują jednostki samorządu terytorialnego - Prezes RM i wojewoda wydaja takie akty)

7. inne akty i czynności organów administracji, np. tzw. czynności materialno - techniczne, czyli wydanie dowodu osobistego, paszportu, opinii, plany, mapki

8. bezczynność organu administracji może być przedmiotem skargi do sądu administracyjnego

Legitymacja procesowa - kto ma interes prawny może w danej konkretnej sprawie żądać czynności procesowej sądu (Prokurator, RPO, Organizacja Społeczna).

Kryterium legitymacji procesowej:

1. interes prawny

2. musi wynikać z konkretnej korzystnej normy chroniącą ten interes - prawo podmiotowe

TRYB WNOSZENIA SKARGI

Skargę wnosimy za pośrednictwem organu administracyjnego, którego ona dotyczy (samokontrola).

Obowiązki organu administracyjnego po złożeniu skargi:

• skompletowanie akt i przekazanie do sądu administracyjnego, do którego skarga jest kierowana - 30 dni od doręczenia skargi

Środki dyscyplinujące:

• organ (osoby odpowiedzialne za naruszenie) - kara grzywny

• sygnalizacja - sąd administracyjny przekazuje do organu wyższego rzędu, który nadzoruje ten organ

• rozpatrzenie sprawy przez sąd na podstawie odpisu skargi

Skutki procesowe wniesienia skargi do sądu administracyjnego:

1. wszczęcie postępowania sądowo - administracyjnego

2. zawisłość sprawy - wynikają dalsze trzy konsekwencje:

• zakaz ponownego orzekania w tej samej sprawie,

• określenie granic sprawy (sąd jest związany z granicami sprawy) - następuje z chwilą złożenia sprawy

• utrwalenie właściwości tzw. perpetuacja właściwości (właściwość rzeczowa jednolita) - sąd, który rozpatruje sprawę, rozpatruje sprawę do końca (właściwy do końca) mimo, że w trakcie rozpatrywania sprawy wynikły inne właściwości, czyli właściwości się zmieniły.

SUSPENSYWNOŚĆ

• względna - samo wznoszenie skargi nie wstrzymuje wykonania orzeczenia, dopiero organ decyduje czy wstrzymać wykonanie orzeczenia czy też nie.

• bezwzględna - wniesienie skargi wstrzymuje wykonanie zaskarżonego orzeczenia

Czynności wstępne - strona wnosi żądanie o wstrzymanie wykonania orzeczenia, organ wówczas decyduje jeszcze przed rozpoczęciem rozpatrywania sprawy.

Jeżeli dany stan rzeczy jest do odtworzenia, to sąd nie wstrzymuje wykonania orzeczenia.

DEWOLUTYWNOŚĆ - cecha środka prawnego powodująca przeniesienie sprawy do wyższej instancji

Wymogi formalne pisma

Pismo kwalifikowane - art. 46, 57, 215 p.p.s.a - jak napisać skargę

Art. 46 - data, podpis, nazwa organu, do którego jest kierowana, osnowa

Art. 57 - wskazać zaskarżoną decyzję czy inny akt administracyjny

Art. 215 - wartość przedmiotu zaskarżenia

Środki zaskarżenia:

1) skarga kasacyjna charakter zwyczajny orzeczenia nie prawomocne

2)zażalenie charakter zwyczajny orzeczenia nie prawomocne

3)wniosek o wznowienie postępowania charakter nadzwyczajny - szczególny wniosek od prawomocnych

ad. 1

Skarga kasacyjna

Legitymacja do wniesienia skargi:

- skarżący,

- organ administracji

- Prokurator

- Rzecznik Praw Obywatelskich

Skarga kasacyjna jest to środek prawny przysługujący od orzeczeń wojewódzkich sądów administracyjnych i rozpatrywana przez NSA - środek wszczynający postępowanie odwoławcze II instancyjne.

ORZECZENIE jest w formie wyroków i postanowień

Podstawy kasacji:

• naruszenie norm prawa materialnego,

• naruszenie norm prawa procesowego o ile miało to wpływ na wynik postępowania

Normy prawa materialnego są wtóre w stosunku do norm prawa procesowego.

Sporządzenie skargi kasacyjnej jest objęte przymusem radcowsko - adwokackim, ponieważ należy wskazać wykładnie norm prawa - znajomość norm prawa.

Skargę kasacyjną wnosi się za pośrednictwem WSA 30 dni od doręczenia orzeczenia WSA.

Skarga ta jest bezwzględnie dewolutywna i względnie suspensywna.

WSA jest obarczony z mocy ustawy całym zakresem badania sprawy - jest to kompetencja WSA w skardze kasacyjnej - np. czy są wniesione opłaty, bada właściwość, bada termin i legitymację, wymogi formalne pisma (odpisy, załączniki).

TRYB WNOSZENIA SKARGI KASACYJNEJ

Skarga rozpatrywana jest w zespołach 3-osobowych

NSA po rozpatrzeniu sprawy wydaje wyrok.

Co może orzec NSA:

1. umorzyć postępowanie,

2. orzeczenie reformatoryjne

3. orzeczenie kasacyjne

4. skarga nie zasługuje na uwzględnienie - NSA oddala skargę

Orzeczenie reformatoryjne - uchyla zaskarżoną decyzję i sam orzeka co do istoty

Orzeczenie kasacyjne - zostaje uchylone to orzeczenie, przestaje istnieć, traci moc wyrok I instancji i przekazuje się do ponownego rozpoznania.

Orzeczenie (wyrok) NSA uzasadnia się z urzędu w terminie 30 dni.

ad. 2

Zażalenie

Podział podmiotowy:

1. przysługuje na postanowienia tylko te, które nie kończą postępowania

2. przysługuje na zarządzenia

Na zażalenia nie ma przymusu radcowsko - adwokackiego, sami możemy wnieść takie zażalenie.

Termin: 7 dni do skorzystania z zażalenia od dnia wydania postanowienia.

Zasada względnej dewolucji.

Zażalenie musi wynikać wprost z przepisów wskazanych w postanowieniu - musi wynikać wprost z art. 194.

Środek względnie suspensywny - może wstrzymać wykonanie zaskarżonego orzeczenia.

ad. 3

Wniosek o wznowienie postępowania

Jest to konieczność usuwania z obrotu prawnego orzeczeń dotkniętych szczególnie ciężkimi wadami prawnymi.

Przesłanki (przyczyny) wznowienia postępowania:

1. wyroki TK

2. nieważność - niektóre przesłanki nieważności

3. właściwe przesłanki restytucyjne

Niektóre przesłanki nieważności:

1. w składzie sądu orzekała osoba nieuprawniona

2. orzekał sędzia, który powinien być wyłączony

3. strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej

4. strona nie miała należytej reprezentacji

5. strona była pozbawiona możliwości działania

Przesłanki restytucyjne:

1. orzeczenie zostało wydane w związku z przestępstwem

2. orzeczenie oparto na sfałszowanym dokumencie

3. wykryto inne orzeczenie w tej samej sprawie

4. pojawiły się nowe okoliczności faktyczne

Właściwość sądu przy rozpoznawaniu wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy

Jeżeli powołujemy się na przesłanki nieważności, to orzeka sąd, który wydał zaskarżone orzeczenie. Natomiast w pozostałych przypadkach właściwy jest sąd, który orzekał jako ostatni.

Termin: 3 miesiące od dowiedzenia się o okoliczności stanowiącej podstawę żądania - termin płynny

Przymus adwokacki wówczas wtedy, kiedy środek będzie wnoszony do NSA

PRZEBIEG POSTĘPOWANIA

Każde postępowanie sądowe da się podzielić na 3 fazy:

I faza - czynności wstępne

II faza - postępowanie rozpoznawcze

III faza - orzekanie lub wyrokowanie

FAZA I - czynności wstępne

Załatwienie formalne

Sądy rozpoznają sprawy wg kolejności ich wpływu - 3-osobowy skład sędziów

Wyłączenie sędziego, gdy jest niezdolny do orzekania

1. Badanie od strony formalnej:

• termin,

• właściwość,

• legitymację procesową,

• opłaty,

• czy pismo spełnia wymogi formalne

2. Wyznaczyć rozprawę (termin, miejsce, zawiadomić uczestników postępowania)

3. Rozpoznanie wniosków stron:

• wniosek o wstrzymanie zaskarżonego orzeczenia (względnie suspensywnie)

• wniosek o udzielenie prawa pomocy

• wniosek o mediacje

• wniosek o tryb uproszczony

Sąd wyda na wnioski postanowienie

Wyznacza się dwóch sędziów funkcyjnych:

- 1 sędzia przewodniczący

- 1 sędzia sprawozdawca - ma usprawnić sprawę; wyciągnąć kwestie najistotniejsze

FAZA II - rozpoznanie

- posiedzenie niejawne

- rozprawa - w trybie zwykłym typowe jest rozpoznawanie sprawy na rozprawie

Rozprawa rozpoczyna się od narady składu orzekającego.

Następnie tzw. wywołanie sprawy (ogłoszenie jak sprawa, jaka sygnatura).

Sprawdzenie obecności.

Sprawdzenie przez sąd prawidłowości doręczeń

Referat sędziego sprawozdawcy.

Sąd udziela głosu stronom w kolejności - najpierw skarżący, następnie organ.

Jeżeli sprawę uzna się za wyjaśnioną zamykany jest przewód sądowego.

FAZA III - orzekanie lub wyrokowanie

Tylko skład orzekający może wziąć udział

1. naradza się

2. głosuje

3. spisuje sentencję

4. ogłoszenie sentencji - ewentualnie ustne uzasadnienie.

W sądzie administracyjnym nie ma postępowania dowodowego - nie dokonuje się we własnym zakresie ustaleń faktycznych. Orzeka się na podstawie akt sprawy przekazanych przez organ administracji.

Pod uwagę bierze się kryterium legalności.

TRYBY SZCZEGÓLNE POSTĘPOWANIA SĄDOWO - ADM.

1. postępowanie mediacyjne

2. postępowanie uproszczone

3. postępowanie o odtworzenie zaginionych lub zniszczonych akt

4. postępowanie o ukaranie organu grzywną

5. postępowanie o udzielenie prawa pomocy.

ad. 1

Postępowanie mediacyjne

Sąd występuje jako mediator między organem a skarżącym.

Przy czynnościach wstępnych może odbyć się mediacja.

Obecność jest obligatoryjne.

Jeżeli mediacja nie da rezultatu, to wracamy do trybu zwykłego czyli rozprawa i orzeczenie.

ad. 2

Postępowanie uproszczone

Nie odbywa się rozprawa. W miejsce rozprawy odbywa się posiedzenie niejawne.

W ten sposób przyspiesza się postępowanie.

Posiedzenie niejawne w obecności tylko 1 sędziego.

Może być wszczęte na wniosek lub z urzędu.

Przesłanki nieważności, to wówczas tryb uproszczony z urzędu.

W pozostałych przypadkach jest potrzebny wniosek jednej ze stron.

ad. 3

Postępowanie o odtworzenie zaginionych lub zniszczonych akt

Sąd akta odtworzy na wniosek do sądu administracyjnego.

Należy określić, kiedy rozprawa się toczyła, kto brał udział - jak najwięcej podać szczegółów.

Sad wezwie wszystkie osoby i instytucje do złożenia dokumentów niezbędnych do odtworzenia.

W tej sytuacji występuje wyjątek, mianowicie istnieje postępowanie dowodowe.

W tym postępowaniu o odtworzenie zaginionych lub zniszczonych akt można przesłuchać świadka, żądać wyjaśnień stron.

Końcowe zakończenie postępowania - zarządzenie

ad. 4

Postępowanie o ukaranie organu grzywną

Karze się osobę winną, a nie organ.

Ukarać można za:

1. kiedy organ nie przekaże w ciągu 30 dni akt sprawa

2. organ nie wykonuje orzeczenia w sprawie o bezczynność

3. niewykonywanie prawomocnego orzeczenia sądu (10 krotność przeciętnego wynagrodzenia)

ad. 5

Postępowanie o udzielenie prawa pomocy

Zwolnienie z kosztów sądowych i zastępstwa procesowego na koszt Skarbu Państwa.

7

I

II

KPA

WSA I

NSA II

ppsa - postępowanie przed sądami administracyjnymi

WSA

skarżący

organ

---