Celem zajęć jest ukazanie mechanizmów „uwikłania” EDUKACJI w SYSTEM SPOŁECZNY i IDEOLOGIE, które w nim funkcjonują (bądź funkcjonowały).

Na wykładach zostaną poruszone zagadnienia dotyczące:

• historyczne i współczesne konteksty zideologizowanej edukacji oraz konsekwencji jakie z tego wynikają

• teorii władzy / państwa, społeczeństwa i jednostki

W czasie zajęć będą rozważane następujące zagadnienia:

• FILOZOFIA - EDUKACJA - IDEOLOGIA - SPOŁECZEŃSTWO

• wybrane ideologii i ich wpływ na edukację

• wybrane koncepcje społeczeństwa

• wybrane koncepcje człowieka

• edukacja jako system reprodukcji kulturowej i społecznej

• „wejście” - przypomnienie tego co było: FILOZOFIA

• FILOZOFIA a EDUKACJA

• EDUKACJA a IDEOLOGIA

• IDEOLOGIA - SPOŁECZEŃSTWO - EDUKACJA

Błyskawiczny ogląd FILOZOFII

1. METAFIZYKA - nauka zmierzająca do poznania istoty rzeczywistości, zajmuje się rozważaniem na temat natury bytu: IDEALIŚCI definiują rzeczywistość w kategoriach duchowych niematerialnych, a REALIŚCI uważają jest ona zbiorem pewnych rzeczy niezależnie od postrzegania ludzi, a PRAGMATYŚCI, że nasze pojęcie rzeczywistości opiera się na doświadczeniu.

2. EPISTEMOLOGIA - nauka o poznaniu i wiedzy, ma ogromne znaczenie dla ludzi zajmujących się edukacją.
   W jaki sposób zdobywamy wiedzę? … Czy przyjmujemy, że źródłem naszej wiedzy jest boskie objawienie, dowody empiryczne czy też indywidualne, subiektywne doświadczenie? …

3. AKSJOLOGIA - nauka o wartościach. Podejmuje ona próby ustalenia, jakie zachowanie jest dobre, a jakie złe. Dzieli się na ETYKĘ (wartości moralne i zasady moralnego postępowania)
   i ESTETYKĘ (kształtowaniem gustu i poczucia piękna).

4. LOGIKA - zajmuje się zasadami czy też wzorcami poprawnego myślenia. Bada ona reguły prawidłowego wnioskowania, dzięki którym możemy we właściwy sposób formułować założenia i argumenty na poparcie stawianej tezy. LOGIKA DEDUKCYJNA - od ogólnych sądów lub reguł do konkretnych przypadków i zastosowań.
   LOGIKA INDUKCYJNA - rozumowanie w odwrotnym kierunku - dochodzenie od poszczególnych przypadków do uogólnień

W bardzo szerokim znaczeniu termin EDUKACJA obejmuje wszystkie procesy społeczne, które przygotowują ludzi do uczestnictwa w kulturze.

W procesie akulturacji młodych ludzi bierze udział wiele osób i instytucji społecznych: rodzice, grupy rówieśnicze, lokalna społeczność.

Żyjąc wśród ludzi dziecko uczy się, jak należy postępować.

EDUKACJA może być formalna (celowa, odbywa się
w szkole - program i metody nauczania) i nieformalna.

Program Nauczania - będący podstawą działań edukacyjnych szkoły - wywołuje ostre polemiki. Do pewnego momentu w historii edukacji przyjmowano, że PN powinien obejmować podstawowe umiejętności czytania, pisania i rachowania na podstawowym poziomie oraz nauki humanistyczne i przyrodnicze na poziomie średnim i wyższym.

Metody nauczania są ściśle związane z celami określonymi w PN.

Wg John'a Coleman'a (1967) METODY to uporządkowany system działań,
w ramach których nauczyciel poddaje uczniów czynnikom edukacyjnym,
aby uzyskać konkretne zmiany lub wyniki.

Wyróżnił 5 zasadniczych elementów:

1. ustalenie celu lekcji,

2. wprowadzenie, w którym informuje się uczniów, w jaki sposób dana lekcja wiąże się z wcześniejszymi zdobytymi przez nich wiadomościami bądź doświadczeniami,

3. prezentacja treści, czyli tematu lekcji,

4. podsumowanie, utrwalające wiadomości przyswojone podczas lekcji,

5. ocena tego, czy uczeń osiągnął konkretny cel.

NAUCZYCIELE i UCZNIOWIE

Formalna edukacja wymaga udziału NAUCZYCIELA i UCZNIA.

Nasze pojmowanie roli i funkcji N i U zależy od tego, jaki przyjmiemy pogląd na naturę ludzką.

Wg tomistów człowiek jest „ucieleśnionym duchem w świecie”. Pragmatyści zaproponowali odmienną koncepcję, w myśl której człowiek jest biologiczno-socjologicznym fenomenem posiadającym zdolność komunikowania się.

Egzystencjaliści twierdzą, że człowiek sam tworzy swoją własną istotę, różni się od koncepcji przyjmowanych przez filozofów postrzegających człowieka jako jedną z kategorii w systemie metafizycznym.

Z punktu widzenia każdej z tych filozofii role N i U będą się przedstawiać zupełnie inaczej.

Filozoficzne koncepcje edukacyjne

IDEALIZM, REALIZM, TOMIZM to trzy główne kierunki filozoficzne, które od dawna zajmują ważne miejsce w cywilizacji zachodniej. Odgrywają również istotną rolę w oświacie - pomagają w analizie procesów edukacyjnych i wpływają na kształt różnych koncepcji programu nauczania.

Z tymi kierunkami wiążą się teorie edukacji proponowane przez:

• PERENIALISTÓW, którzy kładą nacisk na zdolność człowieka do racjonalnego myślenia

• ESENCJALISTÓW, podkreślających znaczenie podstawowych umiejętności i przedmiotów nauczania

W przeciwieństwie do tradycyjnych stanowisk filozoficznych w pragmatycznej koncepcji Johna Deweya (1859-1952) proces edukacyjny opisywany jest jako wymiana między człowiekiem a środowiskiem.

Do teorii edukacji pokrewnych PRAGMATYZMOWI należy PROGRESYWIZM i REKONSTRUKCJONIZM.

• PROGRESYWIŚCI, dystansując się od tradycyjnych metod kształcenia, domagają się, aby dać dzieciom możliwość swobodnego wyrażania i realizowania swoich potrzeb i zainteresowań.

• REKONSTRUKCJONIŚCI uważają, że szkoła powinna być przede wszystkim krytykiem kultury i inicjatorem zachodzących w niej przemian.

• EGZYSTENCJALIŚCI skupiają się na problemach związanych z powstaniem masowego społeczeństwa i biurokracji szkół, w których uczniów traktuje się przedmiotowo, oczekując od nich tylko i wyłącznie sprawnego funkcjonowania w systemie, czego konsekwencją jest dehumanizacja procesu nauczania.

• FILOZOFIA ANALITYCZNA zajmuje się precyzowaniem znaczenia form językowych używanych zarówno w mowie potocznej, jak i w dyskursie naukowym.

Po co filozofia PEDAGOGOM?

• Z jednej strony, wiedza z zakresu filozofii pomaga PEDAGOGOM
  w podejmowaniu decyzji dotyczących nauczania.

• Z drugiej strony, teoretycy edukacji często wykorzystują doświadczenia, praktyczną wiedzę i obserwacje PEDAGOGÓW.

EDUKACJA jest przedmiotem licznych debat i polemik, które w ostatnich latach stały się szczególnie zażarte. …

SZKOŁA, będąc instytucją społeczną, stanowi źródło rozmaitych konfliktów.

Ciągle powstają nowe projekty zreformowania EDUKACJI.

.

IDEOLOGIA a EDUKACJA

Począwszy od epoki oświecenia (XVIII w.) różne IDEOLOGIE stają się narzędziem kształtowania i propagowania IDEI:

• SPOŁECZNYCH

• POLITYCZNYCH

• EKONOMICZNYCH

• EDUKACYJNYCH

Dużą rolę odgrywał czynnik ideologiczny w każdej z wielkich REWOLUCJI:

1776 - amerykańska; Deklaracja Niepodległości Stanów Zjednoczonych (4-07-1776 r.): - była odmową posłuszeństwa królowi angielskiemu i wypowiedzenie wojny metropolii

1789 - francuska;  Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela (26-08-1789 r. ): wolność, równość wobec prawa, swoboda wyznania, myśli słowa i druku, nienaruszalna własność, podział władzy, cenzus wyborczy.

1917 - bolszewicka / październikowa; [6-7 XI (24-25 X)] przejęcie władzy w Piotrogrodzie

1949 - chińska; zwycięstwo w wojnie domowej (od III 1927) pod wodzą Mao Tse-tunga - 1 X 1949 roku proklamowanie na Placu Niebiańskiego Pokoju w Pekinie powstanie Chińskiej Republiki Ludowej. 

IDEOLOGIA a EDUKACJA

Dobrym sposobem na reprodukowanie czy formowanie osób o preferowanych cechach dla IDEOLOGA jest EDUKACJA.

IDEOLOG wykorzystuje:

• nieformalne źródła edukacji, a zwłaszcza środki masowego przekazu - prasę, film, radio i telewizję

• formalne instytucje oświatowe, a konkretnie SZKOŁY.
  SZKOŁA powiela ideologicznie poprawny prototyp, realizując oficjalny, jasno sprecyzowany program nauczania oraz stwarzając specyficzne środowisko (które można nazwać ukrytym programem nauczania).

IDEOLOGA odgrywa we współczesnym wychowaniu podobnie istotną rolę, jak tradycyjnie oddziaływujące na nią dyscypliny:

• FILOZOFIA

• PSYCHOLOGIA

• SOCJOLOGIA

Od czasów oświecenia (od XVIII w.), pojedynczy ludzie i całe społeczeństwa żyją w świecie zdominowanym przez IDEOLOGIĘ.

Narodziny pojęcia IDEOLOGII

Termin IDEOLOGA powstał w XVIII stuleciu i pierwotnie oznaczał naukę o IDEACH. Francuski filozof Etienne Bonnot de Condillac (1715-1780) nie zgadzał się z Platonem, który twierdził, że IDEE istnieją w naszym umyśle w momencie, gdy przychodzimy na świat. Dowodził, że źródłem wszelkich IDEI jest wrażenie, czyli wywodzą się z doznań zmysłowych dostarczanych człowiekowi przez otoczenie, a nie powstają w sferze metafizycznej (poprzedza ludzkie doświadczenie).

Wprowadzenie terminu IDEOLOGY zostało przypisane:

Antoine Louis Claude Destutt, hrabia de Tracy
arytokrata i filozof (ur. 20 lipca 1754 - 09 marca 1836)
Elementy d'idéologie   (1817-1818) metoda naukowa (lk)

Rozwój rywalizujących IDEOLOGII

Teoretycy społeczni i politycy zajmowali się opracowaniem modeli dobrego społeczeństwa, idealnego polis `raju na ziemi'.

W Anglii sformułowane przez Locke'a pojęcia naturalnego prawa do życia, wolności i własności stało się wpływową doktryną nadającą kierunek polityce Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii.
W Stanach Zjednoczonych zasady Locke'a zostały dostosowane przez Jeffersona na potrzeby powstałej republiki i posłużyły jako jej ideologiczna podstawa.
We Francji - w okresie, który nastąpił po rewolucji
i zdetronizowaniu Burbonów - umiarkowani zwolennicy monarchii, republikanie i komuniści przedstawili wiele projektów politycznych, w tym propozycje dla edukacji.

Rewolucja przemysłowa (koniec XVIII./ początek XIX w.) wywołała antagonizmy klasowe o charakterze społecznym i ekonomicznym.

• Wyłoniła się klasa średnia (burżuazja) - wolne zawody, ludzie interesu, czyli kupcy, właściciele fabryk i inni przedsiębiorcy.

• Ww. klasa zagroziła społecznej i politycznej hegemonii ziemiaństwa i arystokracji.

• W XX wieku przeciwko warstwie średniej wystąpią z kolei pracownicy fabryk, zakładów przemysłowych i kopalń - członkowie klasy robotniczej, przyszłego proletariatu.

IDEOLOGIE KLASOWE

• Dla warstwy średniej - burżuazji - odpowiednią, wspierającą jej interesy ideologią okazał się LIBERALIZM postulowany przez Locke'a i innych rzeczników indywidualizmu.

• Przeciwnicy LIBERALIZMU
  SOCJALIŚCI KOMUNITARIAŃSCY / UTOPIJNI potępiali barbarzyńskie ich zdaniem teorie klasycznego LIBERALIZMU. Dowodzili, że aby ulżyć ludzkiej niedoli i cierpieniu, procesom związanym z urbanizacją i postępem technologicznym należy nadać charakter planowy i racjonalny.

• W opozycji do ww. istniała antyrewolucyjna ideologia starego porządku - przedstawicieli ziemiaństwa, bogatego establishmentu i arystokracji rodowej: KONSERWATYZM - Edmund Burke (1729-1797)

Marks i jego krytyka IDEOLOGII

Wg Marksa wszystkie zjawiska i instytucje społeczne mają podstawę ekonomiczną w postaci środków i sposobów produkcji.
Marks tłumaczył:

• W cesarstwie Rzymskim bogaty właściciel ziemski miał władzę nad rolniczą bazą ekonomiczną i wyzyskiwał niewolników, którzy uprawiali ziemię.

• W średniowieczu rzymskich obszarników zastąpili feudałowie,
  stając się klasą wyzyskującą a ofiarami eksploatacji byli chłopi pańszczyźniani.

• Następnie rolę wyzyskiwaczy przejęli przedstawiciele klasy średniej - burżuazyjni kapitaliści, właściciele fabryk, kopalni, kolei, banków. Przedmiotem wyzysku byli robotnicy.

• .

Złożona definicja IDEOLOGII

Wg Gutka opiera się ona na następujących założeniach, a zatem IDEOLOGIA:

1. Interpretując przeszłość, nadaje grupie określoną perspektywę czasową i przestrzenną.

2. Tłumaczy obecną sytuację społeczną, ekonomiczną, polityczną i edukacyjną.

3. Analiza przeszłości jest podstawą, na której formułuje się koncepcję przemiany społecznej, dzięki czemu można wyróżnić pewne wzorce wg których układały się minione wydarzenia i które mogą powtórzyć się w przyszłości.

4. Określa strategię działania, ponieważ dostarcza pewnego modelu przyszłości, dzięki któremu grupa orientuje się, jaką politykę należy prowadzić, aby osiągnąć pożądane cele; w ten sposób ideologia staje się programowa czy też nastawiona na działanie.

IDEOLOGIA jako interpretacja przeszłości

Interpretacyjna funkcja IDEOLOGII, polegająca zarówno na wyjaśnianiu przeszłości, jak i na ocenie obecnej sytuacji umożliwia wywieranie wpływu na przyszłe wydarzenia (nadaje kierunek działania).

A oto przykłady (nieścisłości i manipulacji):

1. John Locke odwoływał się do tego, że jednostka posiada przyrodzone prawo do życia, wolności i własności (mityczny stan natury).

2. Marks, który traktował historię instrumentalnie, usiłując w niej znaleźć świadectwa wyzysku jednej warstwy ekonomicznej przez drugą (przekonany, że najważniejsze w historii są czynniki ekonomiczne); potrzeba wykazania znaczenia i misji dziejowej proletariatu.

3. Ideologia nazizmu Adolfa Hitlera opiera się na mitycznej supremacji rasy aryjskiej; wykorzystał instynktowne poczucie więzi opartej
   na wspólnocie „krwi i ziemi”.

Ideologiczna interpretacja obecnej sytuacji

Gdy przeszłość posłużyła już do stworzenia poczucia solidarności
i tożsamości grupowej, można ocenić teraźniejszą sytuację społeczną, polityczną, ekonomiczną i edukacyjną danej zbiorowości.

Przykłady:

• Wyznawana przez klasę średnią hierarchia wartości (znaczenie indywidualizmu, współzawodnictwa, przedstawicielskiego systemu władzy, prawo do własności) pozostaje w opozycji do wartości uznawanych przez arystokratów i monarchów.

• Historia Basków; na skutek splotu historycznych wydarzeń ich niegdyś wspaniała kultura została wchłonięta przez żywioł hiszpański - tendencje etnonacjonalistyczne („utracona wielkość / świetność”).

• Byłe kolonie w Afryce i Azji często snują opowieści o tym, jak wspaniale rozkwitał ich kraj; wskrzeszenie odrodzeńczego ruchu narodowego.

• Mohatma Gandhi (1869-1948) dla Hindusów, Martin Luther King (1929-1968; N.Nobla 1964) dla Afroamerykanów

Ideologia a przemiany społeczne

• Dziecko wychowywane w duchu ideologii LIBERALIZMU uczy się,
  że jest odrębną osobą mającą pewne prawa i określone obowiązki (współzawodniczy / aby wygrać). Rywalizacja przedstawia sobą pewną wartość, ponieważ jest społecznie użyteczna, a także daje poczucie osobistej satysfakcji. Motorem postępu jest wysiłek jednostki. Ideolodzy liberalni wyznają prymitywną linearną teorię przemian społecznych. Postęp ludzkości zależy od indywidualnej inicjatywy podejmowanej w środowisku społecznym, politycznym, ekonomicznym i edukacyjnym, w którym podkreśla się znaczenie współzawodnictwa.

• Wg Marksa klasa ekonomiczna odgrywa znaczną ważniejszą rolę niż jednostka. Indywidualna hierarchia wartości jest determinowana przez stosunek danej osoby do środków produkcji. Marks i jego zwolennicy przekonywali, że zwycięstwo klasy pracującej jest historycznie uzasadnione i nieuchronne.

Rola ideologii w określeniu programu działania

• Ideologia ma charakter normatywny, ponieważ w jej ramach dokonuje się oceny sytuacji społecznej, politycznej, ekonomicznej i edukacyjnej.

• Ten osąd - czyli stwierdzenie, czy sytuacja grupy jest dobra, czy zła - stanowi podstawę programu działania.

• Jeśli ocena ta wypadnie pozytywnie, wówczas polityka ideologiczna powinna być konserwatywna, to znaczy, że ma dążyć do utrzymania status quo.

• Jeśli opinia jest negatywna, trzeba przyjąć politykę reform.
  Sposobów na wprowadzenie zmian jest wiele, począwszy
  od powolnych modyfikacji aż po radykalne środki rewolucyjne.

• To właśnie ideologie dały impuls do wybuchu wielkich rewolucji XIX
  i XX wieku i wyznaczyły ich kierunek. Lenin urealnił teorię materializmu dialektycznego Marksa doprowadzając do upadku carskiego reżimu
  w Rosji.

Funkcjonowanie IDEOLOGII można ująć w formie kontinuum, którym da się wyróżnić następujące fazy:

1. narzucenie pewnego systemu przekonań, którego uzasadnienie - wykorzystujące mit bądź prawdę historyczną, albo mieszaninę ich obu - jest zazwyczaj oparte na konkretnej wizji przeszłości,

2. instrumentalna interpretacja przeszłości mająca na celu wykorzystanie niektórych jej aspektów w teraźniejszości; ta próba zoperacjonalizowania ideologii prowadzi do sformułowania strategii - sporządzenia planu bieżących działań, które w przyszłości spowodują zmiany,

3. działania oparte na wytycznych opracowanych w ramach tego planu, które ma przynieść pożądane rezultaty.

Kontinuum ideologiczne a polityka edukacyjna

Na podstawie raportów o stanie oświaty w US w roku 1983: A Nation at Risk, Action for Excellence były sformułowane następujące przekonania:

1. Stany Zjednoczone w dużej mierze zawdzięczają swój prymat
   w dziedzinie technologii, gospodarki i wojskowości narodowemu systemowi oświaty.

2. Inne narody, zwłaszcza Japończycy i Niemcy, zagrażają pozycji USA jako czołowej potędze technologicznej i gospodarczej i dążą do złamania ich supremacji w świecie.

3. System edukacyjny w USA, co dotyczy zwłaszcza szkół państwowych, znajduje się w sytuacji kryzysowej.

Sytuacji kryzysowej można zaradzić kładąc nacisk na przedmioty akademickie, zwłaszcza matematykę i nauki przyrodnicze oraz przywracając dyscyplinę.

IDEOLOGIA a pogląd na świat

Jednym z warunków osiągnięcia pożądanego z punktu widzenia IDEOLOGII społecznego porozumienia jest zaszczepienie człowiekowi określonego poglądu na siebie samego i na społeczeństwo.

IDEOLOGIA - oddziałując zarówno poprzez środowisko edukacyjne, czyli ukryty program nauczania, jak i elementy oficjalnego programu nauczania - wyznacza różne role osobowe i funkcyjne nie tylko w szkole, ale także w przyszłym życiu społecznym, politycznym
i ekonomicznym (zawodowym).

Funkcjonalna elastyczność IDEOLOGII

Od czasu powstania Stanów Zjednoczonych nieustannie toczy się debata na temat miejsca imigrantów w amerykańskim społeczeństwie.

W dyskusji ścierają się dwie frakcje:

• zwolenników amerykanizacji osiedleńców (akulturacja narodowa) - ideologia monolityczna,

• rzeczników kulturowego pluralizmu (docenianie różnorodności językowej, społecznej i etnicznej) - ideologia kulturowego pluralizmu.

.

IDEOLOGIA, EDUKACJA i NAUCZANIE

Ideologia, zwłaszcza jeśli jest narzucana przez grupa dominującą, czyli jeśli stanowi oficjalną wykładnię, wywiera bezpośredni wpływ na edukację, głównie na kształcenie w szkołach, w następujący sposób:

1. Kształtuje zasady polityki edukacyjnej, formułuje oczekiwania, wyznacza standardy osiągnięć i cele kształcenia.

2. Za pośrednictwem środowiska szkolnego przekazuje i utrwala pewne podstawy i wartości.

3. Za pośrednictwem programu nauczania, który stanowi oficjalny i jasno sprecyzowany program realizowany
   przez szkołę, promuje wybrane i pożądane umiejętności
   i wiadomości.

Zasady polityki edukacyjnej

W każdym społeczeństwie istnieje więcej niż jedna IDEOLOGIA.

Np. w Stanach Zjednoczonych są dwie partie polityczne:

1. demokratyczna - bohaterami demokratów są Thomas Jefferson i Andrew Jackson,

2. republikańska - bohaterem republikanów jest Abraham Lincoln.

Pomimo tych różnorodności można stwierdzić, że dominująca w Stanach Zjednoczonych IDEOLOGIA opiera się na wyznawanych przez klasę średnią koncepcjach wiedzy, wartości i standardów zachowania, które oddziałują na politykę oświatową, zapatrywania na nauczanie i ocenę osiągnięć w nauce.

Wartości przekazywane w SZKOLE

Środowisko szkolne - atmosfera, w której odbywa się nauczanie i uczenie się - pomaga w kształtowaniu społecznych i intelektualnych postaw uczniów i przekazywaniu im określonych wartości.

Na środowisko szkolne wpływają czynniki ideologiczne, które powstają zarówno w szkole, jak i poza nią.

Od tego, jakie kryteria sukcesu przyjmuje dominująca czyli oficjalna ideologia - czyli od tego, jak definiuje władzę, prestiż i pozycję społeczną - zależą nie tylko cele edukacyjne, ale także charakter relacji między nauczycielem a uczniem.

IDEOLOGIA a program nauczania

Twórcy oficjalnego programu nauczania starają się odpowiedzieć zgodnie z obowiązującą IDEOLOGIĄ na następujące pytania:

Jaka wiedza jest najcenniejsza? Jeśli najcenniejsza, to z jakich powodów? Bo służy polityce państwa i jest zgodna z jego priorytetami? Bo pozwala spełniać osobiste cele i oczekiwania? Ponieważ stanowi o przynależności do społeczeństwa i danej grupy? Ponieważ pozwala zająć preferowane pozycje społeczne i ekonomiczne? Czy w programie należy położyć nacisk na wiedzę matematyczną i przyrodniczą potrzebną w technologicznym społeczeństwie? Czy program nauczania powinien odzwierciedlać literackie i artystyczne gusty elity politycznej? (dana ideologia)

IDEOLOGIA a FILOZOFIA

Spróbujmy dokonać rozróżnienia między FILOZOFIĄ a IDEOLOGIĄ.

1. Wspomniane kierunki filozoficzne (idealizm, realizm, tomizm), opierały się na metafizycznej wizji wszechświata; te kategorie są abstrakcyjne, ponieważ próbują odpowiedzieć na pytanie: Co jest realne? za pomocą ogólnych, abstrakcyjnych i uniwersalnych koncepcji (poszukiwanie sensu istnienia). Wiele kierunków filozoficznych, zwłaszcza tych tradycyjnych, w których przyjmuje się podejście systemowe, stawia sobie za cel wykroczenia poza czas i miejsce.

2. W przypadku IDEOLOGII rzecz się ma przeciwnie - jest ona osadzona w kontekście i operuje konkretami. „Osadzona w kontekście” oznacza, że jest mocno związana z czasem - swoim historycznym punktem wyjścia - oraz miejscem, czyli sytuacją geograficzną, ekonomiczną, polityczną i socjologiczną (kontekstowość ideologii); wpajanie członkom grupy o słuszności idei.

Strona 2 z 5

Wypisy do wykładu: dr Lucyna Kania

---