TRENING MENTALNY W TENISIE

1. WSTĘP

Poniższy artykuł ma na celu określić czym jest trening mentalny, dokonać charakterystyki jego elementów składowych, etapów, celów, którym ma służyć a także dostarczyć praktycznych wskazówek odnośnie treningu mentalnego w tenisie.

2. ANALIZA PSYCHOLOGICZNA TENISA

Tenis jest grą psychologiczną (mentalną). Tenis wyczynowy to wg Jimmy Connorsa w 95% psychologia. Jeżeli zawodnik marzy o grze na poziomie światowym, to musi być silny (odporny) psychicznie. Tenis można scharakteryzować pod względem psychologicznym w następujący sposób:

• jest grą indywidualną,

• zakaz udzielania porad trenerskich,

• konieczność podejmowania znacznej liczby szybkich decyzji,

• mnóstwo czasu na myślenie w trakcie meczu,

• niewiadomy czas rozpoczęcia i zakończenia meczu,

• brak możliwości wprowadzania zawodników rezerwowych,

• dominuje system rozgrywek k.o. - przegrywający odpada,

• różnorodne nawierzchnie,

• różne kontynenty,

• różne rodzaje piłek,

• przeciwnik często pełni rolę sędziego,

• brak okresów przejściowych ( roztrenowania) - całoroczna „karuzela” turniejowa,

• ranking oparty na najlepszych rezultatach z różnych lat,

• brak możliwości wzięcia „czasu” (time-out),

• „cicha gra” wymagająca dużej koncentracji,

• wszystkie zagrania są ważne,

3. ZDOLNOŚCI MENTALNE I TECHNIKI PSYCHOLOGICZNE W TENISIE

Poniższy rysunek ilustruje umiejętności mentalne potrzebne w tenisie

W poniższej tabeli zestawiono techniki psychologiczne niezbędne w tenisie:

Umiejętności mentalne	Techniki psychologiczne
Motywacja	Motywowanie wewnętrzne - zewnętrzne Wyznaczanie celów 100% zaangażowanie
Kontrola emocji	Aktywacja i relaksacja
Kontrola uwagi	Techniki koncentracji
Kontrola myśli	Pozytywne myślenie Mowa wewnętrzna
Kontrola zachowania	Wzorce zachowań- rytuały Gesty
Kontrola wyobraźni	wizualizacja

4. PRAKTYCZNY TRENING MENTALNY NA KORCIE

Prowadząc trening mentalny na korcie trener powinien wykorzystywać klasyczne ćwiczenia, nieznacznie je modyfikując poprzez wprowadzenie akcentów (celów) psychologicznych, np.: koncentracja, maksymalne zaangażowanie, kontrola emocji itp. Warto przy tym pamiętać, że najlepsze rezultaty uzyskuje się, jeżeli ćwiczenia te imitują warunki meczowe.

Inne zagadnienia psychologiczne, które można podejmować w praktycznej pracy na korcie:

1. przygotowanie przedmeczowe: rytuały i czynności przedmeczowe, „rozgrzewka” psychologiczna

2. zagospodarowanie czasu: pomiędzy rozgrywanymi punktami, pomiędzy gemami oraz podczas zmian stron kortu

3. ocena pomeczowa: analiza gry i wyniku

4. reakcje na konkretne sytuacje: zewnętrzne (deszcz, werdykty sędziowskie, itp.) oraz wewnętrzne (np. kontuzja)

5. PLANOWANIE TRENINGU MENTALNEGO W ROCZNYM CYKLU SZKOLENIOWYM

W planowaniu treningu psychologicznego należy uwzględnić zdolności mentalne zawodnika, jego ogólną charakterystykę oraz bieżący okres treningowy. Na trening mentalny powinno się przeznaczać średnio: 15 - 20 min. zajęć treningowych, 2 do 3 razy w tygodniu. Warto także pamiętać, aby w miarę możliwości w każdej jednostce treningowej znalazło się jedno ćwiczenie o akcencie psychologicznym.

Zamieszczona poniżej tabela prezentuje główne akcenty treningu mentalnego w poszczególnych okresach rocznego cyklu szkoleniowego:

Okres	Umiejętności mentalne
Przygotowawczy	motywacja 100% zaangażowanie zabawa, radość, przyjemność
Przedstartowy	kontrola emocji koncentracja pozytywne myślenie
Startowy	wizualizacja kontrola zachowania specyficzne sytuacje meczowe
Przejściowy	zabawa, radość, przyjemność

6. TRENING MENTALNY W RÓŻNYCH ETAPACH ROZWOJU KARIERY

Zamieszczona poniżej tabela prezentuje główne kierunki doskonalenia umiejętności mentalnych w poszczególnych etapach rozwoju kariery:

Początkujący	MOTYWACJA: interesujące ćwiczenia ZAANGAŻOWANIE: dążyć do wysokiego poziomu zaangażowania RADOŚĆ: gry, zabawy, ćwiczenia wywołujące uśmiech, dostarczające przyjemności SPORTOWE ZACHOWANIE: przepisy gry w tenisa, kodeks zachowania zawodnika
Średnio zaawansowani	KONCENTRACJA: specyficzne ćwiczenia tenisowe, wysoki poziom (intensywności) zaangażowania psychicznego KONTROLA EMOCJI: aktywacja (mentalna i fizyczna) oraz techniki relaksacyjne (Jacobsona lub Schultza), opanowanie (wyczucie) strefy optymalnego pobudzenia do gry KONTROLA MYŚLI: pozytywna mowa wewnętrzna
zaawansowani	KONTROLA ZACHOWANIA: np. 4 rodzaje zachowań pomiędzy rozgrywaniem punktów wg Loehra KONTROLA WYOBRAŹNI: wizualizacja w trakcie ćwiczeń tenisowych TRENING „SYTUACJI” NA KORCIE: co, pod względem psychologicznym, należy robić przed, w trakcie i po meczu (rytuały)

7. WNIOSKI

Przystępując do treningu mentalnego, trener powinien pamiętać, że:

Umiejętności psychologiczne są wyuczalne a ponadto można je ćwiczyć na korcie. Aby zapewnić sobie wszechstronność ćwiczeń wykorzystywanych w doskonaleniu umiejętności mentalnych, warto zapamiętać akronim C.O.M.E.T.:

• COncentration (koncentracja)

• Motivation (motywacja)

• Emotional control (kontrola emocji)

• Thoughts (kontrola myśli).

motywacja

Kontrola emocji

Umiejętności mentalne w tenisie

Kontrola zachowania

Kontrola uwagi

Kontrola wyobraźni

Kontrola myśli

---