FIZYKALNE BADANIE UKŁADU KRĄŻENIA

OSŁUCHIWANIE SERCA

ZJAWISKA SŁUCHOWE - TONY SERCA

tony serca dzielimy na:

• tony związane z zamykaniem się zastawek (ton 1 i 2)

• tony powstające przy otwieraniu się zastawek (głównie zastawki dwudzielnej - zjawisko patologiczne przy zwężeniu lewego ujścia żylnego)

• zjawiska powstające w fazie napełniania komór - tony rozkurczowe (ton 3 - fizjologiczny w młodym wieku, ton 4 - patologiczny)

• zjawiska powstające w czasie wyrzucania krwi z komory - ton wyrzutu, powstają przy niestabilności płatków zastawki dwudzielnej

• trzy pierwsze grupy tonów są najistotniejsze

ton 1 serca:

trwa 0.1s; związany jest z zamykaniem się zastawek przedsionkowo -komorowych; gdy kończy się napełnianie komór następuje zamknięcie zastawek przedsionkowo - komorowych; pierwsza zamyka się zastawka dwudzielna, druga zastawka trójdzielna. między zamknięciem obu zastawek mija 0.02- 0.03s; ton ten słyszymy jako pojedyncze uderzenie;

patologia tonu 1 polega na jego głośności; ton ten jest najgłośniejszy w miejscu osłuchiwania zastawki dwudzielnej i trójdzielnej; głośność tonu zależy od drogi, jaką zastawka odbywa od punktu maksymalnego otwarcia do punktu zamknięcia; im ta droga jest dłuższa tym ton jest głośniejszy; płatki zastawek odchylają się maksymalnie, gdy muszą przepuścić więcej krwi przez ujście, co wiąże się ze zwiększonym rzutem krwi (wysiłek fizyczny, ciąża, gorączka,, anemia, nadczynność tarczycy), zmniejszoną powierzchnią ujścia (zlepienie płatków zastawek w wyniku procesów zapalnych, zwężenie lewego ujścia żylnego); ton 1 ulega osłabieniu przy spadku przepływu krwi przez ujście np. przy niewydolności serca

ton 2 serca:

związany jest z zamykaniem się zastawek ujść tętniczych; pierwsza zamyka się zastawka aorty, druga zastawka tętnicy płucnej, czas pomiędzy obiema komponentami wynosi 0.03s; ton 2 może ulegać rozdwojeniu (komponenta płucna tonu oddala się w czasie od komponenty aortalnej); zjawisko takie występuje fizjologicznie w czasie wdechu - następuje wzrost powrotu żylnego, objętość komory prawej rośnie, czas wyrzutu krwi do tętnicy płucnej jest dłuższy - zastawka tętnicy płucnej zamyka się później; zjawisko to nazywamy odruchowo ruchomym fizjologicznym rozdwojeniem tonu 2, pojawia się ono na wdechu, zanika na wydechu, jest szczególnie wyraźne u osób młodych; również w patologii komponenta płucna może się oddalać od aortalnej, takie zjawisko występuje gdy:

- komora prawa jest przeciążona objętościowo, spowodowane jest to np. ubytkiem w przegrodzie przedsionkowo - komorowej (ASD), jest to sztywne nieruchome rozdwojenie tonu 2

- komora prawa jest trwale przeciążona ciśnieniowo, np. przy nadciśnieniu w krążeniu płucnym lub zwężeniu zastawki tętnicy płucnej

- komora prawa jest pobudzana elektrycznie później niż komora lewa (blok prawej odnogi pęczka Hissa)

kolejność zamykania zastawek może ulec odwróceniu, pierwsza zamyka się zastawka płucna a druga aortalna, przy wdechu zastawka płucna zamyka się później i komponenta płucna zbliża się do aortalnej i rozdwojenie tonu zanika; zdarza się to gdy komora lewa jest przeciążona (zwężone lewe ujście tętnicze, blok lewej odnogi pęczka Hissa)

tony otwarcia zastawek:

związane są czasowo ze skurczem izowolumetrycznym, trwającym 0.1s. głównie jest to dźwięk otwarcia zastawki dwudzielnej, towarzyszy zwężeniu jej ujścia

tony rozkurczowe:

towarzyszą napełnianiu komory, które odbywa się w trzech fazach:

1faza - faza szybkiego napełniania

2 faza - faza zwolnionego napełniania

3 faza - faza czynnego napełniania przez skurcz przedsionków

ton 3 (ton wczesnorozkurczowy) powstaje w fazie szybkiego napełniania (0.14s po tonie 2); ton ten powstaje przy zmniejszonej podatności komory, u dzieci jest to zjawisko fizjologiczne, u dorosłych patologiczne

ton 4 (ton późnorozkurczowy, przedskurczowy), powstaje w czasie czynnego napełniania komory gdy podatność komory na rozciąganie jest mała; słuchamy go nad komorą lewą

rytm cwałowy pojawia się gdy występuje ton 3 lub 4; wyróżniamy rytm cwałowy:

- wczesnorozkurczowy - występuje ton 3

-p resystoliczny - występuje ton 4

- sumacyjny - występuje ton 3 i 4

ton wyrzutu:

towarzyszy wyrzutowi krwi z komory; powstaje przy poszerzeniu tętnicy płucnej lub aorty, słyszany jest tam gdzie powstaje

kliki śródskurczowe powstają przy niestabilności płatka zastawki mitralnej i wypadaniu płatka w kierunku przedsionka

---