1. Określenie pedagogiki opiekuńczej jako nauki.
Pedagogika opiek wyst w 2 znaczeniach: 1- jako dyscyplina naukowa, 2- jako specjalnośc studiów. Zajmuje się:
-opieką międzyludzką zwł nad dziecmi
-obejmuje wychoanie w procesie opieki i poza nią
-obejmuje opiekuncze aspekty edukacji zwł edukacji szkolnej.
Pg opiek rozwinęła się na początku XX w. Przedstawiciele:
Ryszard Wroczyński- koncentrował swoją problematykę wokół sytuacji wychowawczych(opieki i wychowania)
Aleksander Kamiński- przedstawiciel pg opiek i społecznej; zajmował się pracą w harcerstwie; wyróżnił koncepcję pracy opiekuńczej; wyróżnił kręgi(rodzina, szkoła, grupa rówieśnicza, zakład pracy, stowarzyszenie społeczne)
Irena Jundził- zajm się procesami opiek-wych, zajmuje się zaspokajaniem potrzeb dzieci i młodzieży.
Irena Maciaszkowa- zajm się dzieckiem osieroconym; podała definicje pedagiki opiek- to dyscyplina, która bada , wyjaśnia, opisuje wszelkie sytuacje, potrzeby występujące w procesie zaspokajania potrzeb opiek- wych dzieci, młodzieży czy dorosłych.
Albin Kelm- napisał pibikacje na temat ped opiek
Mikołaj Winiarski
2. Funkcje pedagogiki opiekuńczej.
-dostarcza wiedzy niezbędnej o potrzebach ludzi i ich diagnozowaniu
-daje obiektywną diagnozę rzeczywistych warunków w jakich przebiegają procesy opiek- wych, zwł w takich układach jak: rodzina, placówka opiek-wych
-wskazuje jakie stosować metody, techniki, formy, zasady pracy opiekuńczej, aby jej przebieg był prawidłowy
-dostarcza wiedzy o tym jaka powinna być opieka
-dostarcza wiedzy jak realizowac cele i zadania opiekuńcze
-opisuje wyjaśnia relacje między opieką a wychowaniem oraz wszelkie związki miedzy opieką a wychowaniem
-rozwija wiedzę na temat opiekuna-wychowawcy i podopiecznego-wychowanka. Funkcja ta pomaga realizować się wychowawcy.
-dostarcza wiedzy odzwierciedlającej miejsce pg opiekuń w systemie nauk społecznych(ralacje pedag opiekuńczej a innymi naukami)
-gromadzi wiedzę, zwłaszcza historyczną w zakresie opieki i wychowania
3. Elementy składowe pojęcia opieki.
a)przedmiotem opieki jest-dziecko
b)podmiotem- osoby lub instytucje podejmujące działania
c)Na tresc opieki - składają się wszystkie środki i czynności użyte w toku działania
OPIEKA- działania podejmowane wobec osób lub rzeczy ze względu na faktyczne czy potencjalne zagrożenie ich istnienia przy braku albo ograniczonych możliwościach przezwyciężania tego zagrożenia własnymi siłami
4. Rodzaje opieki nad dzieckiem ze względu na istotę działania.
a)profilaktyczna- ukierunkowana jest na zapobieganie sytuacjom zagrożenia i dysponuje szeregiem sformowań określających cele opieki nad dzieckiem w związku z zagrożeniem, a mianowicie: ochrona, nadzór, wspomaganie, stymulacja.
b)interwencyjna- ukierunkowana na przezwyciężenie sytuacji zagrożenia i obejmuje sformowania określające cele opieki nad dzieckiem w związku z zagrożeniem rzeczywistym, a mianowicie: wsparcie, obrona, ratownictwo, akcja
c)kompensacyjna- ukierunkowana na usuwanie skutków sytuacji zagrożenia w jakiej znalazło się dziecko i okresla cele opieki w związku z przezwyciężeniem skutków sytuacji zagrożenia, a mianowicie: wyrównywanie, korekta, reedukacja, resocjalizacja, rewalidacja, rekonwalescencja
5. Rodzaje opieki nad dzieckiem ze względu na treść działania.
Głównym elem różnicującym jest treść.
Ze wzgl na treść, elementy różnicujące:
1-rodzaj środków i czynności zastosowanych w działaniu: materialna, zdrowotna, moralna, prawna, wychowawcza(psychologiczna i pedagogiczna)
2-rodzaj środowiska społeczne w którym podejmowana jest opieka: w rodzinie, w szkole, placówki opiekuńczo-wych:
dom małego dziecka, domy dziecka, rodzinne domy dziecka, pogotowie opiekuńcze, policyjna izba dziecka, rodziny zastępcze, adopcyjne,* świetlice: szkolne, gimnazjalne, terapeutyczne, socjo-terapeutyczne, środowiskowe.
3-zakres i kształt organizacyjny działania: całkowita(w instytucjach), częściowa(prze pracowników socjalnych)
4-czas trwania opieki: całkowita
Rodzaje opieki ze wzgl na to gdzie się odbywa:
Otwarta(w szkole)
Zamknieta (niektóre wyspecjalizowane formy opieki całkowitej, np. oddział zamkniety w szpitalach- oddział chorób zakaźnych itp.)
Ze względu na czas trwania opieki:
a-dorażna (jednorazowa, krótkotrwała pomoc, szybka interwencja)
okresowa (pomoc rodzinie, wspomaganie)
c-stała (gdy dziecko całkowicie jest pozbawione opieki)
6. Rodzaje opieki nad dzieckiem ze względu na przedmiot i podmiot działania.
Wykorzystywane są tu 2 kryteria:
1- status prawny podmiotu( w zależności od tego jaki:
*opieka prywatna(osoba prywatna)
*opieka społeczna
*opieka państwowa
2-motyw skłaniające do podjęcia opieki:
*wyznaniowy
*humanistyczny(opieka charytatywna)
*solidarności społecznej(opieka socjalna)
*prawa dziecka do opieki(opieka konstytucyjna)
7. Określenie pojęć: potrzeba opiekuńczo-wychowawcza, potrzeba dziecka, proces opiekuńczo-wychowawczy.
Potrzeba opiekuńczo -wychowawcza- skrót myślowy; to zespół czynników stwarzających sytuację zagrożenia, której przezwyciężenie wymaga dostarczenia odpowiednich środków i wykonanie określonych czynności, a więc podjęcie opieki - ze względu na określoną sytuację(potrzeba podjęcia opieki)
Potrzeba dziecka- punkt odniesienia w dziecku; -podjęcie opieki nad dzieckiem ze względu na sytuację zagrożenia
Proces opiekuńczo-wych- ogół wzajemnych oddziaływań wychowawczych opiekuna -wychowawcy i wychowanka-podopiecznego odbywający się w ramach określonej formy nad dzieckiem.
Na proces opiekuńczo-wych składa się ciąg czynności następujących po sobie w uzasadnionej kolejności(w zależności od instytucji i formy pomocy)
Proces opiek-wych może mieć charakter: jednostkowy (opiekun-podopieczny, wychowawca-wychowanek); zbiorowy (relacja złożona jak w internacie, grupa wychowanków i wychowawca)
8. System opieki nad dzieckiem- ujęcie globalne i jednostkowe.
ujęcie globalne - obejmuje:
- założenia i postawy organizacyjno-prawne,
-zakres podejmowanych potrzeb społecznych,
-kierunki i formy opieki nad dzieckiem,
-powiązania funkcjonalne(między instytucjami, jak związany jest dom dziecka z pogotowiem opiekuńczym; szkoła a świetlica itp.),
-instytucje opieki nad dzieckiem,
-zakres kompetencji (to czy zajmuje się instytucja np. dom dziecka), kadra, jej wykształcenie i status zawodowy.
W każdym państwie ujęcie globalne jest inne.
ujęcie jednostkowe: obejmuje:
-układ działań w obrębie określonej opieki nad dzieckiem:
*system opieki w domu, internacie, świetlicy
*określona koncepcja pracy opiek-wychowawczej (rodzinne domy dziecka)
9. Rozważania polityki opiekuńczej państwa.
Polityka opiekuńcza państwa- to jeden z działów polityki społecznej. Zajmuje się:
1-prognozowaniem społecznych potrzeb w zakresie opieki nad dzieckiem,
2-precyzowaniem ogólnych założeń i podstaw organizacyjno-prawnych,
3-dokonywaniem oceny funkcjonowania i efektywności form opieki
4-zastosowaniem wyników badań naukowych w celu doskonalenia opieki nad dzieckiem,
5-ustalaniem założeń kształcenia i doskonalenia kadr
6-powiązaniem działalności państwa i działalności organizacji społecznych
10. Definicja rodziny według Z. Tyszki.
Z. Tyszka „rodzina stanowi integralną część każdego społeczeństwa; stanowi jego najmniejszą i podstawową komórkę. Jest najważniejszą grupą społeczną, grupą podstawową, z którą człowiek jest ściśle związany znaczną częścią swojej osobowości i ważnymi pełnionymi przez siebie rolami społecznymi (rola męża, żony, ojca, matki, żywiciela rodziny, itp.) Jest także dlań tzw. grupą odniesienia, z którą świadomie i mocno identyfikuje się jako jej członek, współtworzy i przejmuje kultywowane w niej poglądy, postawy, obyczaje, wzory zachowania i postępowania.” (wykład)- grupa ludzi powiązanych ze soba róznymi relacjami i zależnościami ustalającymi obowiązki względem siebie i określającymi charakterystyczne role w niej pełnione.
11. Podstawowe zadania rodziny według A. Kelma
1)-Starania związane z rozwojem fizycznym- czynności zmierzające do zapewnienia dziecku zdrowia fizycznego: dbanie o czystość otoczenia, higienę osobistą; prawidłowe odżywianie; organizowanie czasu wolnego; ochrona przed zagrożeniami zdrowia i niebezpieczeństwa; opieka nad dzieckiem chorym(przezwyciężenie objawów choroby)
2)-Starania związane z rozwojem psychicznym (zapewniają prawidł rozw psych- poznawczy, emocjonalny, umysłowy, i prawidłowe kształtowanie dyspozycji psychicznych, organizowanie świata i pracy rozwijającej spostrzeganie, mowę , myślenie, pamięć, kształtowanie uczuciowości- nauka, okazywanie emocji, ćwiczenia służące radzeniu sobie z trudnościami, ochrona przed wstrząsami psychicznymi, zapewnienie bezpieczeństwa, atmosfery rodzinnej, opartej na zaufaniu i pozytywnych relacjach
3)-Starania związane z rozwojem społecznym (przygotowanie dziecka do uczestnictwa w życiu społecznym), - kształtowanie pozytywnej motywacji, -zapewnienie dziecku przygotowania do pracy zdolnościami, zainteresowaniami i warunków do pracy, -kształtowanie wrażliwości społecznej (umiejętności współpracy z innymi), -uczenie odpowiedzialności z własne działąnia (dyscyplina, porządek), -przekazanie wzorów życia rodzinnego.
4)-Starania związane z rozwojem kulturalnym (wzbogacanie życia kulturalnego poprzez udostępnienie mu kontaktu z dobrami życia kulturalnego), -rodzice powinni zapewnia dostęp do kultury (teatr, książka, kino), -zapewnienie dziecku uczestnictwa w kulturze i jej tworzenie, -przekazywanie zasad i tradycji kulturowych, -właściwa organizacja czasu wolnego.
12. Wyjaśnić różnicę między pojęciami: funkcje a zadania rodziny.
Zadania - to czynności, które mają wywołać pożądane skutki, Funkcje- skutki wywołane przez działania i zachowania czł rodziny związane z wykonywaniem zadania
13. Zagrożenia funkcji współczesnej rodziny w Polsce.
*kult miejskości życia, konsumpcyjny styl życia, wyimaginowany brak czasu, powodowany często nieprawidłowością organizacyjną, szumy informacyjne w środkach masowego przekazu, wzory podstaw płynące z treści kultury masowej, liberalizacja kultury- brak wyraźnego systemu wartości, niedostatki wychowawcze różnych środowisk, w tym i szkoły
- wzrost liczby konfliktów małżeńskich i rozwodów (malejąca spójność rodziny, jej dezorganizacja i dezintegracja),
- wzrost zatrudnienia kobiet dla ciekawszego życia, samorealizacji, nie tylko z pobudek ekonomicznych,
- relatywne zmniejszenie wartości dzieci dla rodziców (dobra konkurencja),
- indywidualizacja form aktywności w rodzinie i zainteresowań,
- dyferencjacja (zróżnicowanie) norm i wartości u poszczególnych członków rodziny - nawzajem w stosunku do siebie,
- zmniejszenie się więzi rodzinno - sąsiedzkich, zmiana więzi rodzinno - towarzyskich,
- malejąca liczba ślubów, wzrost liczby małżeństw i rodzin niesformalizowanych (konkubinat, kohabitacja),
- zmniejszenie przyrostu naturalnego, oddzielenie funkcji seksualnej od prokreacyjnej w rodzinie - zmniejszenie dzietności (środki antykoncepcyjne),
- nasilenie się ruchliwości geograficznej z powodów ekonomicznych i politycznych,
- wzrost zagrożeń ekologicznych i społecznych (patologia społeczna jednostek, spatologizowane rodziny),
- równouprawnienie rodzin : małej (dwupokoleniowej) wobec dużej (wielopokoleniowej).,
14. Przemiany współczesnej rodziny w Polsce.
We współczesnej rodzinie dokonuje się wiele przemian, nierozerwalnie związanych z pełnionymi funkcjami :
-funkcja seksualna - wzrost przedmałżeńskich i pozamałżeńskich kontaktów seksualnych, bardziej cenione, niż w przeszłości, małżeńskie współżycie seksualne, pod kątem jakości przeżyć i pełnej satysfakcji obojga małżonków (większe wymagania kobiet, konflikty z powodu braku satysfakcji),
-funkcja materialno - ekonomiczna - partykularyzacja dochodów członków rodziny (w większości zarobkują oboje małżonkowie i dorastające dzieci, część dochodów trafia do wspólnej "kasy", reszta - w gestii poszczególnych członków rodziny),
-funkcja kontrolna - ograniczona nieformalna kontrola rodziny nad jej członkami (autonomizacja członków, zwiększony czas przebywania poza domem, zanik norm i sposobów właściwego postępowania - przestępczość),
-funkcja socjalizacyjno - wychowawcza - zakres zawężony na skutek działania innych instytucji; nieprawidłowa socjalizacja sprzyja patologii społecznej; brutalizacja treści płynących ze środków masowego przekazu - stąd rola rodziny w dostarczaniu odpowiedniego systemu wartości i zainteresowań, umożliwiających dokonanie, przez młodych ludzi, odpowiedniej selekcji, emancypacja dzieci, a zwłaszcza młodzieży (większa swoboda, niezależność, zmniejszenie świadomego wpływu rodziców na dzieci oraz wpływów wewnątrzrodzinnej, spontanicznej socjalizacji); różnicowanie się postaw życiowych i działań wychowawczych matek i ojców (indywidualizacja oddziaływań),
-funkcja emocjonalno - ekspresyjna - wzrost rangi uczuć wyższych (miłość), małe wsparcie emocjonalne człowieka ze strony pozarodzinnych grup wspólnotowych; zapewnienie przez rodzinę, poczucia bezpieczeństwa, higieny psychicznej, równowagi emocjonalnej jednostki, umożliwienie ekspresji osobowości (niepowtarzalnych cech jednostki) i aprobowanie jej; im mniej konfliktowa i zdezorganizowana, tym skuteczniejsza jej funkcja emocjonalno - ekspresyjna.
15. Rodzaje rodzin adopcyjnych.
Rodzina adopcyjna - stanowi najbardziej skuteczną i optymalną formę kompensowania dziecku zaburzonego funkcjonowania rodziny lub jej brak. Jej szczególne walory opiekuńczo-wychowawcze polegają na tym, iż stwarza ona pomiędzy dzieckiem a adoptującymi taką więź rodzinną, jaka istnieje pomiędzy dzieckiem a rodzicami naturalnymi.
Rodzaje adopcji i skutki:-
-Przysposobienie pełne, zwane całkowitym (całkowite zerwanie i zatarcie więzi z rodziną naturalną, sporządzenie nowego aktu urodzenie dziecka)
-Przysposobienie pełne, stanowiące podstawę; najczęściej orzekany rodzaj adopcji (dziecko adoptowane przyjmuje nazwisko)
-Przysposobienie niepełne (osoby adoptowane mają kontakt z rodzicami biologicznymi).
16. Motywy adopcji.
Decyzja o adopcji dziecka podejmowana przez małżonków uwarunkowana jest bardzo różnymi motywami. Jako podstawowy wymienia się chęć posiadania dziecka (adopcyjnego) wobec niemożności posiadania dziecka naturalnego. Rodzice adopcyjni chcą obdarzyć dziecko uczuciem i być przez nie kochani. W dalszej kolejności, oprócz potrzeby rodzicielstwa - jako dodatkowe - pojawiają się inne powody adopcji. Zaliczyć można do nich:
1)Pragnienie stworzenia pełnej rodziny,
2)Odnalezienie celu własnego życia, nadanie mu sensu, urozmaicenie monotonii życia,
3)Chęć uszczęśliwienia osieroconego dziecka,
4)Chęć likwidacji poczucia samotności, pragnienie posiadania kogoś bliskiego, wnoszącego nowe treści w życie osobiste,
5)Przekazanie komuś dorobku życia,
6)Lęk przed bezsilnością starości.
17. Problemy współczesnej rodziny adopcyjnej.
?
18. Podstawowe zasady funkcjonowania wioski dziecięcej.
Funkcjonowanie wiosek dziecięcychbyły z idei Gmejnera. W Polsce pierwsza wioska dziecięca powstała w Biłgoraju w 1983r. Gmejner wymyslił, że opieka nad dzieckiem ma się zajmować kobieta nie mająca własnych dzieci. Do pomocy ma tzw. Ciotki. .Rodzina sklada sie z matki i z 4-8 dzieci.Matka ma dla siebie jeden pokoj.Wioska sklada sie z kilku domow. .Mezczyzna, ktory wszystko organizuje nazywany jest dyrektorem Kobieta która ma zajmowac się dziecmi musi być w wieku 25-40r.z.. musi przejść testy i próbe 6-miesięczna jako ciotka. Jeśli przetrwa 1 rok, wtedy uczy się zagadnien psychologicznych, opieki nad dzieckiem. Wtedy już staje się matką. Każda matka dostaje własną pensję , a ponadto pieniądze na dzieci.- z których nie musi się rozliczac.
Wioski sieroce SOS: twórcą Herman Gmeiner, I wioska w Imst w 1949 w Austrii. (societas socjalis = SOS); pierwsze w europie, ostatnia w Auatrali, najwięcej w eur zach, Afryce zach, i ameryce środk. Najwieksza jest w Wietnamie. Wietnamie świecie funkcjonuje 442 SOS, pierwszą w europie była w Biłgoraju. Funkcjonują wg.4 zasad: dom, wioska, matka, rodzeństwo. 3 lata na tworzenie i 3 na wygasanie. Matki: samotna, bezdzietna, 30-40 lat, wykształcenie najmniej średnie, ogólne warunki prawne, zdrowie, pozytywne kwalifikacje. Dzieci: obie płcie, sieroty nat lub społ, po 1998 dozwolony kontakt z domem rodzinnym, norma fiz i psych chyba że matka chce inaczej, od 2-3 roku do 7-8 roku, chyba że matka chce inaczej lub nierozdzielnie rodzeństw. Są ciocie, każda ma 2 domy. Każda wioska ma dyrektora (z rodziną), pedagoga i psychologa. Każda wioska jest pod opieką Międzynarodowego Towarzystwa Wiosek Dziecięch SOS- największe na świecie towarzystwo prywatne charytatywne. W Polsce są 3 wioski SOS: w Biłgoraju 1984, w Kraśniku 1992, w Siedlcach 1997, i w Karlinie w budowie. Do 1990 SOS podlegały Ministerstwu Edukacji Narodowej, po transformacji powołano Stowarzyszenie SOS Wioski Dziecięce w PL, jest ono od 1990 podmiotem prowadzącym wioski.
wioski
W 1949 Austriak Hermann Gmeiner założył Stowarzyszenie SOS Wioski Dziecięce i wybudował razem z przyjaciółmi pierwszą Wioskę Dziecięcą SOS w Imst, w Austrii. Pierwszemu domkowi dał nazwę "Dom Pokoju". Dla Hermanna Gmeinera, głównym celem było stworzenie dla sierot wojennych i opuszczonych dzieci, rodziny, domu i Wioski. Do dziś ten "prototyp" Imst jest wzorem dla wszystkich krajów, jako praktyczny i łatwo dający się przystosować koncept opieki nad dzieckiem.
Koncepcja pedagogiczna SOS Wiosek Dziecięcych zakłada konieczność zapewnienia osieroconemu dziecku troskliwej opieki ze strony rodziców zastępczych i nierozdzielania rodzeństwa, a także zamieszkania przez dziecko wraz z rodzicami i rodzeństwem w jednym z domków na terenie Wioski SOS.
Do Wiosek Dziecięcych trafiają dzieci z domów dziecka oraz pogotowia opiekuńczego. Są to sieroty naturalne lub społeczne.. Rodzice tych dzieci zostali pozbawieni przez sąd praw rodzicielskich, a dzieci skierowano do placówek opiekuńczych. Wioski są szczególnie potrzebne dzieciom posiadającym liczne rodzeństwo. Takie rodzeństwa mieszkają często w różnych domach dziecka, a umieszczenie ich w rodzinach zastępczych lub adopcyjnych nie zawsze jest możliwe. Dlatego właśnie te dzieci mogą niezawodnie liczyć na kompensację swego sieroctwa i zbudowanie nowych więzi rodzinnych w Wiosce Dziecięcej SOS. Wioska Dziecięca SOS jest wspólnotą społeczną w skład której wchodzi od 12 do 20 rodzin prowadzących własne domy rodzinne
4 zasady
Dom - dzieci wychowują się w warunkach optymalnie zbliżonych do rodzinnych - w domu, w którym każde dziecko ma swoje miejsce - łóżko, półkę na książki i szafkę, ale także określone obowiązki, czyli pomoc w opiece nad młodszym rodzeństwem, robienie drobnych zakupów itd. Dom pozostaje dla dzieci zawsze ich domem rodzinnym, do którego wracają także jako ludzie dorośli.
Wioska - zorganizowana społeczność, na którą składa się około 14 domów rodzinnych, dom dyrektora i pomieszczenia dla pedagogów, psychologa oraz logopedy. Wioski lokalizowane są na obrzeżach miast, ale dzieci uczęszczają do szkół publicznych i zawierają przyjaźnie poza terenem Wioski - w pełni uczestnicząc w życiu społecznym. Wioski zostały zorganizowane w taki sposób, aby mamy mogły skoncentrować się głównie na wychowywaniu dzieci, znajdując wsparcie u specjalistów. Sprawy organizacyjne przejął dyrektor Wioski, który również z racji swego wykształcenia pedagogicznego wspiera fachową pomocą rodziców i resztę specjalistów, czuwających nad procesem wychowawczym dzieci. Na terenie wioski znajdują się również budynki administracyjno-gospodarcze, boiska, place zabaw dla dzieci umożliwiają uprawianie różnych dyscyplin sportowych nie tylko dzieciom z Wioski, ale również z najbliższego środowiska. Wioska jest terenem otwartym. Jej głównym zadanie jest integracja dzieci wioskowych ze środowiskiem
Koncepcja wiosek sierocych SOS opiera się na kilku założeniach, mianowicie:
opiekunką dzieci jest samotna kobieta,
dzieci wychowują się wspólnie z przybranym rodzeństwem, są w różnym wieku.
rodzinę tworzy więc matka i 7-8 dzieci.
w skład wioski wchodzi od 12-20 domków jednorodzinnych oraz budynek ze wspólną świetlicą.
19. Typy wychowawców- opiekunów.
kumpel,
„wypruwam sobie flaki”, itd. ....... (u nas było to na wykładzie, ale ja akurat tego nie mam także musicie sobie dopisać)
20. Praca z rodziną w okresie żałoby.
?
21. Zadania i funkcje internatu.
Internat szkolny, jak każda instytucja, ma do spełnienia określone funkcje, ujmowane w formie zadań. Zadania precyzowane są z reguły w aktach normatywnych: ustawach, zarządzeniach, statutach, regulaminach, wytycznych władz oświatowych dotyczących pracy szkół i placówek oświatowo - wychowawczych na poszczególne lata szkolne oraz w literaturze przedmiotu.
Według J. Szczepańskiego przez funkcję instytucji rozumiemy „sposób, w jaki zaspokajają one potrzeby występujące w danym społeczeństwie.”
Funkcje traktuje się jako założone (postulowane, zakładane, pożądane, urzędowe)
i rzeczywiste. Z. Węgierski podaje za J. Szczepańskim następującą definicję funkcji założonej internatów: „zespół zadań zlecony im do wykonania oraz zespół środków pozostających do ich dyspozycji i określenie metod, jakimi mają się posługiwać, aby za pomocą tych środków realizować postawione zadania.”
Przez funkcję rzeczywistą rozumiemy „sposób i stopień wypełniania funkcji założonej za pomocą zasobów i środków, jakimi dysponują internaty, oraz stosowane w praktyce metody jej realizacji.”
W literaturze pedagogicznej wielu autorów funkcje internatów ujmuje w formie zadań. J. Maciaszkowa uważa, że podstawowym zamierzeniem internatu i bursy jest, oprócz zapewnienia opieki materialnej i lekarskiej, przedłużenie oddziaływania wychowawczego szkoły, kształtowanie postaw ideowych i moralnych wychowanków, zapewnienie im równego startu i możliwości wszechstronnego rozwoju osobowości.
Według F. Heroka specyfikę pracy wychowawczej internatu określa przede wszystkim jego społeczna funkcja, która polega na umożliwieniu zdobycia wykształcenia średniego młodzieży pochodzenia robotniczego i chłopskiego, która ze względu na odległość szkoły od miejsca zamieszkania nie mogłaby kontynuować nauki po ukończeniu szkoły podstawowej.
Albin Kelm uważa, że „internat jest formą opieki całkowitej sprawowanej przez szkołę nad uczniami pobierającymi naukę poza miejscem swego zamieszkania. Organizacyjnie i funkcjonalnie praca wychowawcza internatów powiązana jest z pracą szkół.”
Zarówno F. Herok, jak i A. Kelm zadania internatu sprowadzają do trzech zakresów działania:
1.usługowej roli wobec wychowanka (zastąpienie w dużym stopniu domu rodzinnego),
2.usługowej roli wobec szkoły (wspomaganie i pogłębianie jej funkcji dydaktyczno-wychowawczej),
3.usługowej roli wobec społeczeństwa (kształtowanie odpowiednich postaw ideowych, moralnych i obywatelskich).
Z. Węgierski dokonując analizy dokumentów oraz stanowisk pewnych autorów prac dotyczących bezpośrednio internatów szkolnych, w których mówi się o roli i funkcji tych placówek wychowawczych (np. F. Herok, J. Maciaszkowa, A. Kelm, A. Świecki), zwraca uwagę na szereg niedoskonałości, jakie one zawierają: zbytnią ogólnikowość sformułowań cechującą zwłaszcza starsze dokumenty, lakonicznie potraktowany problem zaspokajania potrzeb psychicznych młodzieży oraz przygotowania jej do przyszłego życia rodzinnego i przecenianie roli kolektywu w zastępowaniu domu rodzinnego. Węgierski zauważa fakt silnego podkreślania funkcji społecznej internatu, ze szczególnym naciskiem na jej klasowy i polityczny aspekt, rozumianej przede wszystkim jako stwarzanie dogodnych warunków młodzieży robotniczej i chłopskiej do dalszego kształcenia i akcentowania faktu „skracania” przez internat drogi do szkoły. Autor ten przypisuje internatom trzy główne funkcje:
- funkcję społeczną,
- funkcję opiekuńczą,
- funkcję wychowawczą.
Uważa, że funkcję opiekuńczo-wychowawczą należy rozpatrywać łącznie, gdyż, jak pisze H. Radlińska, „... wychowanie i opieka stanowią układ przeplatający się wzajemnie w takim stopniu, że można mówić jedynie o procesie opiekuńczo - wychowawczym bez wyodrębnienia tego procesu i dzielenia go na opiekę i wychowanie.”
Z. Węgierski proponuje szersze rozumienie społecznej funkcji internatów, jako: „sposób zaspokajania potrzeb społecznych, który umożliwia ogółowi młodzieży zdobywanie wykształcenia zgodnie z tendencjami powszechnego systemu edukacji na poziomie średnim, z aspiracjami i uzdolnieniami osobistymi, z potrzebami kadrowymi gospodarki narodowej.”
Podstawowe funkcje internatu w szerszym ujęciu niż Z. Węgierski, wymienia K. Socha-Kołodziej, są to funkcje:
- opiekuńcza, wychowawcza, diagnostyczna,
- dydaktyczna i społeczna.
Funkcja opiekuńcza polega na zapewnieniu wychowankom korzystnych warunków do życia: nauki i wypoczynku, dobrego samopoczucia oraz zaspokojeniu podstawowych potrzeb. Funkcja wychowawcza ma na celu wywołanie zamierzonych i korzystnych zmian w osobowości wychowanka. Zmiany te, obejmują zarówno stronę poznawczo - instrumentalną, związaną z poznaniem rzeczywistości i umiejętnością oddziaływania na nią, jak i stronę emocjonalno - motywacyjną. Polega ona na kształtowaniu stosunków wychowanka do świata i ludzi, jego przekonań i postaw, systemu wartości i celu życia. Proces wychowania wiąże się przede wszystkim ze zrozumieniem przez jednostkę określonych norm społeczno-moralnych oraz nadawania im znaczenia osobistego.
A. Makowski wyróżnia trzy podstawowe funkcje wychowawcze:
- adaptacyjno - wychowawczą,
- edukacyjno - wyrównawczą,
- reformująco - korektywną.
Funkcja adaptacyjno - przystosowawcza polega na właściwej adaptacji młodzieży do określonych warunków życia w internacie. Makowski wymienia dwa zasadnicze typy przystosowania - formalne i aktywne. W pracy wychowawczej internatu chodzi o przystosowanie aktywne wychowanków, którzy poprzez samorząd będą uczestniczyli w codziennych sprawach życia internatowego. Funkcja edukacyjno - wyrównawcza polega na realizacji podstawowych założeń i zadań dydaktyczno - wychowawczych. Poprzez ustawiczny proces edukacji i stwarzanie warunków w internacie do nauki własnej wychowankowie mogą osiągać dobre wyniki w szkole. Funkcja reformująco - korektywna zakłada właściwe kształtowanie postaw młodzieży oraz jej stosunku do przejawów życia społecznego, do mienia i własności społecznej. W pracy z wychowankami trudnymi uwzględnia ona specjalistyczne oddziaływanie naprawcze, prowadzące w procesie socjalizacji reedukacyjnej do przestrzegania przez nich określonych norm w zachowaniu i uczestniczenie w życiu społecznym. W pracy internatu ważna jest także funkcja diagnostyczna. Jest ona możliwa do realizacji, gdy wychowawcy znają swoich wychowanków: ich właściwości psychiczne, stan zdrowia, zdolności, zainteresowania, stopień uspołecznienia i warunki rodzinne. Właściwa diagnoza i poznanie swych podopiecznych umożliwia wychowawcy efektywne oddziaływanie na młodzież. Funkcja dydaktyczna internatu polega na organizowaniu nauki, pomocy koleżeńskiej i wyrównywaniu braków szkolnych. Funkcja społeczna związana jest z uspołecznieniem wychowanków do różnych prac i zadań ważnych w codziennym życiu internatowym i przyszłym społeczno - zawodowym.
Podsumowując, można powiedzieć za K. Kowalik, że zadaniem internatu jest „optymalne zaspokajanie aktualnych potrzeb wychowanka i systematyczne rozbudzanie potrzeb potencjalnych.”Autorka ta zauważa, podobnie jak np.
Z. Węgierski, iż nie można rozgraniczać funkcji opiekuńczej i wychowawczej internatu, gdyż proces wychowania w tej placówce łączy w sobie integralne elementy opieki i wychowania. Zdaniem K. Kowalik najczęściej wyróżnia się zadania w zakresie ochrony zdrowia, organizacji nauki własnej i wolnego czasu wychowanków.