07.11.2003r.
Rewalidacja - rewalidus = ponownie, silny, mocny, sprawny. Jest to pojęcie wyłącznie polskie. Polacy wymyślili to pojęcie dla rozwiązania działań podejmowanych w stosunku do dorosłych, dzieci i młodzieży.
Po II Wojnie Światowej z uwagi na dużą ilość osób poszkodowanych, postanowiono utworzyć rok o nazwie rehabilitacja. W tym momencie rewalidacja oznaczała nauczanie i usprawnianie.
Rewalidacja jest synonimem rehabilitacji.
Wyróżnia się trzy kierunki oddziaływania rewalidacyjnego:
Maksymalne usprawnianie tych sił, cech i zadatków wrodzonych, które w organizmie są najmniej uszkodzone.
Wzmacnianie i usprawnianie cech psychicznych i fizycznych.
Wyrównywanie ( kompensacja ) i zastępowanie ( substytucja ) deficytów biologicznych i rozwojowych.
Kompensacja samorzutna, wewnątrzustrojowa, odbywa się bez udziału naszej świadomości. Organizm sam reguluje w celu utrzymania homeostazy.
Kompensacja techniczna, psychiczna i społeczna.
Nadkompensacja - wyrównywanie braków ponad normę. Zjawisko nadkompensacji można stosować wtedy, gdy bardzo dobrze znamy jednostkę. Nie powinniśmy jednak obiecywać na zapas. Nadkompensacja - wybicie się osoby niepełnosprawnej w dziedzinie dla siebie najsłabszej.
Hiperkompensacja - negatywna.
Realizowanie zadań pracy rewalidacyjnej należ oprzeć na następujących dyrektywach:
Gruntowne poznanie każdej jednostki, historii jej życia, choroby, o ile jest to możliwe - ustalenie przyczyn, które spowodowały chorobę lub niepełnosprawność.
Zorientowanie się w charakterze oddziaływania środowiska na osobę niepełnosprawną.
Rozpoznanie typu układu nerwowego osoby niepełnosprawnej.
Zorientowanie się w zahamowanych przez upośledzenie potrzebach.
Podnoszenie progu tolerancji na frustracje.
Dostosowanie pracy do sił i możliwości osoby niepełnosprawnej.
Organizowanie sytuacji stwarzających nowe możliwości osobie niepełnosprawnej.
Stosowanie w całej pełni i rozciągłości metod kompensacyjnych, korekcyjnych, usprawniających i dynamizujących.
M. Grzegorzewska wymienia następujące zadania pracy rewalidacyjnej:
Usprawnianie możliwie wszystkich nietkniętych przez upośledzenie czynności danej jednostki, a więc zasobu najsprawniej działających funkcji, bez uszkodzeń, bez braków, jakie mają stanowić główną podstawę do przebiegu działalności rewalidacyjnej. Usprawnianie to podejmowanie działań mających na celu wyćwiczenie pewnych partii mięśniowych układu ruchowego jak również organów niedomagających.
Korektura niesprawnie działających narządów upośledzonych, wykorzystując leczenie, uczynnianie, uaktywnianie.
Kompensacja - zastąpienie zamkniętych, uszkodzonych dróg kontaktu ze światem, aby poznanie zastępować w różny sposób, na innych, pośrednich drogach. Wszystkie wymienione zadania wiąże dynamizowanie - rozbudzanie, wzbudzanie motywacji, napędu motywacyjnego, zachęcanie.
Ogólnie biorąc zadania pracy rewalidacyjnej obejmują przywracanie zdrowia i umożli-wienie rozwoju fizycznego, kompensowanie braków i uszkodzeń, akcję korygowania, usprawniania i dynamizowania, wykształcenie ogólne i zawodowe jednostki, rewalidację psychiczną jednostki i jej uspołecznienia.
Polski Model Rehabilitacji ( Weiss, Dega ) charakteryzuje wczesność, kompleksowość, ciągłość i powszechność.
08.11.2003r.
Kompleksowość - konkretne działania prowadzone przez odpowiedni sztab ludzi w zakresie rehabilitacji osób niepełnosprawnych.
Ciągłość ( trwałość ) - rehabilitacja winna trwać tak długo, jak długo osoba niepełnosprawna wymaga usprawnienia psychofizycznego i wymaga pomocy w zaspokojeniu potrzeb.
Powszechność - ogólny dostęp do usług medycznych, rehabilitacyjnych.
Rehabilitacja - rozumiana jest jako złożony proces obejmujący działania lecznicze, społeczne i zawodowe, a w odniesieniu do dzieci - pedagogiczne, zmierzające do przywrócenia sprawności i umożliwienia w miarę samodzielnego życia w społeczeństwie człowiekowi, który takich możliwości nie miał lub z powodu choroby utracił je.
Rehabilitacja w Polsce była kojarzona przez wiele lat z działaniami medycznymi, paramedycznymi, przywracającymi osobom niepełnosprawnym zdolność do poruszania się, manipulacji manualnej lub posługiwania się mową, natomiast aspekt społeczny, psychiczny i pedagogiczny mniej aspekt zawodowy, był rzadziej kojarzony z tym procesem.
Rehabilitacja zawodowa - to wszelkiego rodzaju oddziaływania mające na celu ułatwienie osobie niepełnosprawnej uzyskanie i utrzymanie odpowiedniego przygotowania zawodowego i zatrudnienia, a także awansu zawodowego poprzez umożliwienie jej korzystania z poradnictwa zawodowego, szkolenia zawodowego i pośrednictwa pracy.
Do realizacji tak rozumianej rehabilitacji zawodowej potrzebne jest:
dokonanie oceny zdolności i przydatności do pracy, w szczególności przez:
prowadzenie badań lekarskich i psychologicznych, które dają możliwość określenia sprawności fizycznej, psychicznej i intelektualnej do wykonywania zawodu oraz ocenę możliwości zwiększenia tej sprawności;
ustalenie kwalifikacji doświadczeń zawodowych, uzdolnień, predyspozycji oraz zainteresowań;
prowadzenie poradnictwa zawodowego umożliwiającego ocenę zdolności do pracy oraz umożliwiającego wybór odpowiedniego zawodu i szkolenia;
przygotowanie zawodowe z uwzględnieniem perspektyw zatrudnienia;
wybór odpowiedniego miejsca pracy i wyposażenie stanowiska;
określenie środków technicznych umożliwiających lub ułatwiających wykonywanie pracy ( oprzyrządowanie i oprotezowanie ).
Rehabilitacja społeczności lokalnej - to strategia podejmowana w ramach rozwoju społeczności lokalnej, prowadząca do stworzenia warunków prawidłowej rehabilitacji, mająca na celu stworzenie i zapewnienie równych szans i społecznej integracji wszystkim osobom z niepełnosprawnością. Wobec powyższego rehabilitacja środowiskowa jawi się jako naturalna konsekwencja procesu decentralizacji i deinstytucjonalizacji albowiem wymaga tego idea personalizacji i normalizacji.
Rehabilitacja będzie miała właściwy przebieg i właściwą organizację wtedy, kiedy:
- podejmowane w niej działania będą odpowiedzią na potrzeby osoby niepełnosprawnej i jej środowiska ( zakład pracy, rodzina, szkoła, kręgi rodzinne ), - będzie wykorzystywać wszystkie dostępne lokalne formy pomocy i rehabilitacji, - będzie włączać wszystkich członków społeczności lokalnej w organizacje formalnych i nieformalnych grup wsparcia;
- będzie prowadzić do osiągnięcia optymalnego dla osoby niepełnosprawnej poziomu samodzielności oraz zdolności do samopomocy.
Kryterium jest stopień zaradności życiowej i stopień zaradności do pracy zawodowej.
Do 1998 roku istniały grupy inwalidzkie, a później istniały stopnie niepełnosprawności. Komisje do spraw Inwalidztwa i Zatrudnienia.
Wyróżnia się trzy kategorie niepełnosprawności:
Osoby z niepełnosprawnością fizyczną, u których występuje uszkodzenia, zaburzenie, choroba narządu ruchu lub niektóre zaburzenia mowy.
Osoby z niepełnosprawnością umysłową ( sensoryczną ) - to osoby niewidome, niedowidzące, niesłyszące i niedosłyszące.
Osoby z niepełnosprawnością psychiczną lub z upośledzeniem umysłowym oraz autyzm.
Stopień znaczny - przy tym stopniu nie wolno podejmować osobom niepełnosprawnym jakiegokolwiek zatrudnienia lub zatrudnienia w specjalnych warunkach.
Stopień umiarkowany - możliwości zatrudnienia w warunkach pracy chronionej, stanowisko może być przygotowane w innym zakładzie niż zakład pracy chronionej.
Stopień lekki
Światowa Organizacja Zdrowia wyróżnia 9 grup niepełnosprawności ( 1980 ):
Niepełnosprawność zachowania
Niepełnosprawność porozumiewania się
Niepełnosprawność samoobsługi
Niepełnosprawność lokomocyjna
Niepełnosprawność dowolnych ruchów ciała
Niepełnosprawność zręczności
Niepełnosprawność sytuacyjna
Niepełnosprawność umiejętności wybiórczych
Inne niepełnosprawności.
Od 01.09.1997 roku istnieją dwa rodzaje orzecznictwa, które regulowane są dwiema odrębnymi ustawami i prowadzone są przez różne instytucje:
Orzecznictwo dla celów rentowych, prowadzone przez lekarza orzecznika zatrudnionego w ZUSie.
Orzecznictwo dla celów pozarentowych, prowadzone przez zespoły do spraw orzekania o stopniu niepełnosprawności.
Komisje lekarskie KRUS ( kasy rolniczego ubezpieczenia społecznego ), komisje podległe MON i MSWiA dla wybranych grup zawodowych.
Ustawa z dnia 17.12.1988 roku o emeryturach i rentach z funduszu ubezpieczeń społecznych. Dz. Ustaw nr 162. poz. 1118; Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 08.08.1997 roku w sprawie orzekania o niezdolności do pracy dla celów rentowych. Dz. Ustaw 97r. nr 99, poz. 612.
Prawo do renty ma osoba, która spełnia niżej wymienione warunki:
- jest niezdolna do pracy;
- ma wymagany okres zatrudnienia;
- niezdolność do pracy powstała w czasie zatrudnienia lub w okresie równorzędnym z okresem zatrudnienia, lub nie później niż w ciągu 18-tu miesięcy od ustawowych okresów.
Jeżeli spełnia się wyżej wymienione warunki, to przysługuje renta stała, okresowa i szkoleniowa. Renta szkoleniowa wynosi 75% podstawy.
Orzecznictwo dla celów pozarentowych
01.01.1999 r. orzeczenie o stopniu niepełnosprawności. W sprawie rehabilitacji zawodowej i zatrudnienia możliwość korzystania ze szkoleń, przywilejów pracowniczych i dofinansowania do turnusów rehabilitacyjnych.
Korzystanie z usług socjalnych świadczonych przez organizacje pozarządowe i instytucje. W zakresie pomocy społecznej korzystanie z wszelkiego rodzaju świadczeń społecznych.
Zasady rewalidacji:
Zasada akceptacji - polega na kształtowaniu stosunku społeczeństwa do jednostek upośledzonych umysłowo, aby uznając trudności rozwojowe tych osób nie zaniedbywano wszelkich form opieki i pomocy dla nich, czyli, aby obowiązki społeczne były podejmowane w pełni gotowości w stosunku do potrzeb osób odchylonych od normy.
Zasada pomocy - to dbałość o aktywizację sił biologicznych wychowanka, aby go usamodzielnić, aby wytworzyć odpowiednią atmosferę w środowisku ( nie dopuszczając jednak do przesadnej ochrony szkodliwej dla rozwoju ).
Zasada indywidualizacji - może być dychotomicznie rozumiana jako zasada ortodydaktyki, jako zasada mająca na uwadze indywidualny proces rozwojowy. Dostosowanie do indywidualnych właściwości dziecka oraz uwzględnienie jego własnego celu kształcenia.
Zasada terapii pedagogicznej - czyli najpierw poznanie dziecka i opracowanie diagnozy, następnie wspólna praca ze środowiskiem, aby polepszyć sytuację dziecka, stworzyć mu możliwie najlepsze warunki do pokonania trudności. Wreszcie stosowanie środków terapeutycznych, a w tym leczenia ( kuracji medycznej ) oraz psychoterapii ( współpraca z psychologiem) i terapii pedagogicznej ( środków pedagogicznych dla przezwyciężenia trudności ).
Zasada współpracy z rodziną ( z. działania na dziecko ) - zasada wspólnego, uzgodnionego działania szkoły i domu, aby wspomagać każdy wysiłek dziecka na drodze ku usprawnieniu i rozwojowi. Rewalidacja będzie tylko wtedy efektywna, kiedy będzie kontynuowana przez rodziców w domu. Faktem jest, iż dzieciom z upośledzeniem umysłowym trzeba niektóre czynności wiele razy powtarzać tak, aby dziecko się ich nauczyło. Wielu rodziców zaprzepaszcza możliwość rehabilitacji, gdyż się boją.
Zespół wypalania się sił - np. pielęgnujesz dziecko, tracisz siły, finanse, nie widzisz efektów swojej pracy, tracisz wiarę w sens całej rehabilitacji.
Nieumiejętność relaksacji - nieumiejętność podzielenia się swoimi problemami z innymi osobami.
U rodziców dzieci upośledzonych pojawia się nastawienie agresywne. Trudniej jest rodzicom z wyższym wykształceniem zaakceptować dziecko upośledzone niż rodzicom z niższym wykształceniem.
Rewalidację można uznać za długofalowe i długotrwałe działanie terapeutyczno - pedagogiczne, którego zadaniami są:
- zapobieganie zwiększeniu się istniejącego już niedorozwoju lub powstawaniu innych upośledzeń;
- leczenie i usprawnianie elementów chorych i zaburzonych oraz wzmacnianie osłabionych;
- stymulowanie i dynamizowanie ogólnego rozwoju przy wykorzystaniu własnych sił organizmu oraz korzystnych czynników środowiskowych;
- wychowywanie i nauczanie specjalne dostosowane do wieku sprawności oraz potrzeb osoby niepełnosprawnej.
- kompensowanie braku i trwałych uszkodzeń organizmu w celu podniesienia ogólnej sprawności osób z upośledzeniami.
Podstawowymi zasadami edukacji i rewalidacji osób niepełnosprawnych są:
Zasada personalizacji - zasada ta uznaje, że osoba niepełnosprawna bez względu na rodzaj, rozległość, stopień, głębokość upośledzenia winna być traktowana godnie jak to przystoi człowiekowi.
Zasada wczesnej diagnozy i normalizacji życia - tworzenie optymalnych warunków rozwoju prowadzących do osiągania normalności, niezależności i nabycie autonomii.
Zasada odpowiedzialności - odnosząca się do sfery prywatnej i publicznej osoby niepełnosprawnej.
Zasada pomocniczości - indywidualnego uczenia się i dojrzewania każdej jednostki, jej twórczej samorealizacji i partnerskiego współdziałania z otoczeniem.
Zasada rozszerzania autonomii osób niepełnosprawnych.
Zasada indywidualizacji - dostosowanie działań terapeutyczno - wychowawczych do kategorii niepełnosprawności jak i charakteru osób objętych rewalidacją.
Zasada wielospecjalistycznego podejścia i współpracy z rodziną.
Gruntowna diagnoza - rozpoznanie, jakie to jest dziecko, z jakiej rodziny pochodzi, poznanie upodobania dziecka, jak reaguje na upomnienia, wzmocnienia, co lubi. Organizujemy sobie w ten sposób bazę, zaplecze.
07.12.2003 r.
Pedagogika terapeutyczna
Jest to dział pedagogiki specjalnej i stanowi pomost między edukacją masową, a edukacją specjalną. W szerokim zakresie podmiotem pedagogiki terapeutycznej są osoby sensorycznie, fizycznie, intelektualnie, psychicznie i przewlekle chorzy.
W większym znaczeniu podmiotem pedagogiki terapeutycznej są osoby przewlekle chore i motorycznie uszkodzone.
Pedagogika terapeutyczna - obejmuje opieką te osoby, które z racji uszkodzenia choroby wymagają specjalistycznego podejścia i specjalnej pomocy. Pedagogika terapeutyczna swoim zakresem obejmuje wszystkie osoby.
Choroba - termin ten bywa stosowany wobec organizmów ludzkich jak i organizmów zwierzęcych i roślinnych. Choroba jest reakcją dynamiczną ustroju na działanie czynników chorobotwórczych, która wyraża się zaburzeniami we współdziałaniu tkanek i narządów ( choroba to zaburzenie czynności organizmu ).
Zdrowie - to stan pełnego dobrego samopoczucia fizycznego, psychicznego i społecznego.
Choroby w ubiegłym wieku zaczęto rozpatrywać w kategoriach społecznych i psychologicznych.
Piercon - twórca teorii ról; do każdej roli przywieramy inną maskę. Z rolą osoby chorej wiążą się przywileje i trudności. Przywilejem jest zmniejszenie aktywności fizycznej, psychicznej i intelektualnej. Obowiązkiem osoby chorej jest poddawanie się zabiegom, operacjom, przyjmowanie lekarstw, pobyt w szpitalu, oderwanie od rodziny itp.
To jak długo zostajemy osobą chorą zależy też od osób bliskich np. wyręczenie w obowiązkach, zadaniach itp.
Somatopsychiczne - wpływ choroby na psychikę;
Psychosomatyczne - uważa, że od psychiki człowieka zależy czy zachoruje, czy obroni się przed chorobą.
Okres readaptacji trwać powinien 6 tygodni po wyjściu ze szpitala. Od cech psychicznych zależy jakość chorowania.
Podejście systemowe uważa iż długotrwała choroba odbija się na psychice człowieka ( negatywnie ), ale także od naszych cech osobowościowych zależy przebieg choroby.
Długotrwała ( przewlekła ) choroba - cukrzyca, padaczka, alergia. Choroba kiedy atakuje może prowadzić do zmian w psychice dziecka np.: mózgowe porażenie dziecięce, epilepsje u podłoża których leżą ciężkie zaburzenia mózgu.
Długo trwająca choroba narusza obraz dziecka ( własnej osoby ), może powodować niestabilność samooceny i zaburzać kształtowanie się własnego „ja”.
Leki psychotropowe i narkotyczne obniżają sprawność intelektualną, zaburzają sprawność fizyczną, możliwości percepcyjne i zmieniają nastrój. Bolesne zabiegi powodują wyzwalanie się lęku u dziecka i nieprzyjemne doznania. Ujemny wpływ na psychikę dziecka związany jest ze stresem.
Literatura: M. Karwowska, Wspieranie dziecka niepełnosprawnego umysłowo w kontekście społecznych zmian.
Pozytywny stres kiedy długo trwa przeradza się w stres negatywny ( kiedy siła stresora jest zbyt wielka ). Długotrwały stres powoduje lub może wywołać przykry stan organizmu nazywany frustracją. We frustracji wyróżniamy mechanizmy:
Mechanizm negatywny - agresja, regresja, represja, rezygnacja, ucieczka i projekcja. Agresja przemieszczona - sam jestem ofiarą i przenoszę tą agresję na inną osobę, rzecz, przedmiot.
Samoagresja - psychiczna tj. zaniżanie własnej wartości lub wymiar fizyczny - samookaleczenie. Przejawem autoagresji jest samobójstwo.
03.04.2004 r.
Cukrzyca - niewydolność trzustki, zniszczenie komórek typu „B”; pragnienie, spadek wagi ciała; insulina wydalana jest z moczem; zaburzone krążenie krwi; problemy z gojeniem się ran; zaburzone emocje; źle prowadzona cukrzyca doprowadza do śpiączki cukrzycowej.
Hipoglikemia - stan niedocukrzenia; objawy nerwowegetatywne; drżenie partii ciała, drętwienie warg, zaburzenia lokomocji, wymioty, biegunki, bóle głowy, nudności, silne pragnienie, częstomocz.
Hiperglikemia - zespół o przewadze objawów korowych; zaburzenia myślenia, zaburzenia orientacji w przestrzeni i czasie, zaburzenia percepcji, problemy z poruszaniem się, napady złości i gniewu, a także smutku i płaczu; hepatest - badanie moczu na cukier.
Alergia - uczulenie; rozróżnia się alergię skórną, wziewną i pokarmową.
Alergen - czynnik wywołujący uczulenie.
Alergia może być stała lub przejściowa ( epizodowa ).
Skaza białkowa - można po niej zapaść na astmę oskrzelową;
Plwocina - wydzielina po astmie;
Epilepsja ( padaczka ) - nadmierne wyładowania bioelektryczne w korze mózgowej. Wyróżnia się dwa typy padaczki: dużą i małą. Mała jest niezauważalna. Duża padaczka składa się z fazy tonicznej i klonicznej. Faza kloniczna - spięcie całego ciała, okrzyk, niekontrolowany dźwięk; faza toniczna - aura przedpadaczkowa następująca po upadku chorego, którą charakteryzuje szczękocisk, niekontrolowane oddanie moczu i kału.
Stan padaczkowy jest wtedy, kiedy są ataki jeden po drugim, przerwy między atakami się wydłużają, a chory nie odzyskuje przytomności.
Wyróżnia się padaczkę zmysłową, wegetatywną, ruchową oraz typ mieszany.
Padaczka zmysłowa - dziecko widzi dziwne obrazy, dźwięki, których nie ma; widzi zniekształcony obraz liter, zapatrywanie się w jeden punkt do 5 - 10 sekund;
Padaczka wegetatywna - biegunka, wymioty itp.;
Padaczka mieszana - objawy wszystkich pozostałych typów padaczek.
24.04.2004 r.
Oligofrenopedagogika
Przedmiotem zainteresowań oligofrenopedagogiki są osoby z upośledzeniem umysłowym. Nurt statyczny wywodzi się od niemieckiego psychiatry Emila Kreapelina. Pierwszy użył określenia oligofrenia - oligos ( mało ), phren ( umysł ). Podał on definicję w 1907 roku.
Jest to wczesne uszkodzenie ogólnego rozwoju psychicznego, uwarunkowane czynnikami organicznymi. Cechy zaburzenia:
wczesne wystąpienie
organiczne uwarunkowanie
globalny charakter i nieodwracalność.
Czynniki podejścia statycznego - sztywność, nieodwracalność, brak myślenia abstrakcyjnego, organiczne uszkodzenie w tkance mózgowej, brak uczuciowości wyższej.
5 czynników, które spowodowały zmiany podejścia ze statycznego na dynamiczne:
Odkrycie nowych czynników sprawczych.
Udowodnienie, że pomiędzy osobami upośledzonymi umysłowo istnieją duże różnice osobowe wynikające nie tylko ze stopnia upośledzenia.
Udowodnienie, że osoby upośledzone mają o wiele większe podejście statyczne niż sądzą.
Przyjęcie nowej, bardziej wnikliwej klasyfikacji z jednoczesnym odrzuceniem pejoratywnych określeń ( zakazano używania określeń tj. debil, imbecyl, idiota ) i zastąpiono je określeniami upośledzenia w stopniu lekkim, umiarkowanym i ciężkim.
Szeroko i intensywnie rozwijająca się idea integracji.
Dzisiejsza definicja:
J. Kostrzewski - upośledzenie umysłowe jest to odchylenie od prawidłowego rozwoju umysłowego o przynajmniej dwa odchylenia standardowe i wpływające na funkcjonowanie społeczne, intelektualne i fizyczne.
Najbardziej rozpowszechniona definicja brzmi następująco:
Upośledzenie umysłowe - jest to istotne i ogólne obniżenie sprawności intelektualnej współwystępujące z trudnościami adaptacyjnymi i zaistniałe przed 18 rokiem życia.
istotne tzn. wyrażone ilorazem inteligencji
trudności adaptacyjne
zaistniałe przed 18 rokiem życia.
Okres dojrzewania - jest okresem bardzo dużego rozwoju emocjonalnego. Następuje spadek wydolności fizycznej i emocjonalnej.
Lekki stopień upośledzenia umysłowego
Na dzień dzisiejszy ten stopień upośledzenia można naprawić, odwrócić. Jest to stan stały odwracalny. Ważne są uwarunkowania środowiskowe. 80% dzieci upośledzonych to dzieci zaniedbane.
Sytuacja deficytu, deprywacji i dewiacji.
Deficyt - to brak. Najbardziej ważny jest deficyt uczuciowy, bo konstruuje rozwój. Pojawia się również w rodzinach niepełnych, np. śmierć rodzica - niepełność naturalna; samotne rodzicielstwo, macierzyństwo - samotna matka, rozwód czy też separacja. Niepełność może być czasowa - np. delegacje jednego z rodziców.
Deprywacja - niemożność zaspokojenie potrzeb niższego i wyższego stopnia.
Dewiacje - negatywne, patologiczne - niski poziom wykształcenia, aktywność zawodowa.
Głębsze upośledzenie - wyraża się przekonanie, że można włączyć do niego lekki, średni i znaczny stopień upośledzenia.
Przyczyny ( czynniki etiologiczne ) upośledzenia umysłowego:
- czynniki endogenne ( uszkodzenia rozrodczych komórek rodziców )
- czynniki egzogenne
Kiedy szkodliwy czynnik zadziała wyróżniamy trzy grupy:
Niepełna wartość komórek rozrodczych rodziców.
Czynniki, które działają szkodliwie na zarodek lub płód w różnych fazach rozwoju.
Czynniki związane z porodem i działające krótko po porodzie.
Inny podział:
Czynniki wrodzone
dziedziczne
wrodzone
Czynniki nabyte
działające podczas aktu porodowego
działające po porodzie
Ad. 1. Zaburzenia uwarunkowane genetycznie - determinowane nieprawidłowymi genami rodziców oraz zaburzenia dominujące - pochodzące tylko od jednego z rodziców, recesywne - pochodzą od dwojga rodziców.
Choroby spowodowane nieprawidłową przemianą materii = np. aberracje chromosomalne - nieprawidłowa budowa lub anomalie chromosomalne typu:
trisomia - przy parze 21 zamiast dwóch występują trzy chromosomy;
translokacja - przemieszczenie chromosomu 21 lub jego części na inny chromosom;
mozaika - posiadanie przez niektóre komórki nieprawidłowej liczby chromosomów.
ZESPÓŁ DOWNA ( mongolizm ) - dotyczy zaburzonej 21 pary chromosomów. Jest najbardziej typową aberracją - pojawia się dodatkowy chromosom.
Fizyczne symptomy ( od 4 miesiąca życia ):
głowa mniejsza, bardziej okrągła i trochę spłaszczona z tyłu;
czoło bardziej wysunięte;
oczy są mniejsze, skośne i szerzej rozstawione, występuje zez i dość częste zapalenie spojówek;
nos szeroki, krótki, perkaty, nieprawidłowa przegroda nosowa. Ludzie zespołem downa mają tendencje do polipów i są podatni na infekcje górnych dróg oddechowych;
uszy mniejsze, niżej osadzone, płatek końcowy przyrośnięty;
usta - dolna warga duża, górna mniejsza;
język duży, mięsisty, wygląda tak, jakby nie mieścił się w buzi, krótkie wiązadełko, język z głębokimi, poprzecznymi bruzdami tzw. geograficzny;
zęby cieniutkie, szabelkowate, korzenie powrastane jeden w drugim, tendencja do próchnicy;
podniebienie wysklepione, gotyckie;
mowa niewyraźna, zaburzona, bardzo ochrypły, niski głos;
szyja krótka, masywna;
ręce krótkie, lekko zgięte w łokciach; mały palec krótszy, a paliczek zakrzywiony do środka, kciuk jest niżej; charakterystyczna jest tylko jedna mocno zarysowana bruzda, tzw. małpia bruzda;
nadgarstki - tzw. wkręcane dłonie, nie ma zarysowanego nadgarstka;
biodra - dysplazja stawu biodrowego;
nogi krótkie, w pachwinach może wystąpić liszaj; osoby te wrażliwe są na wysuszenie bądź odmrożenia skóry;
stopy - małpia bruzda, syndaktylia - błona między palcami;
klatka piersiowa szersza;
serce - występują częste wady serca, niedomykalność zastawek;
włosy rzadkie, suche;
tkanka tłuszczowa - osoby te mają skłonność do odkładania się tkanki tłuszczowej;
Upośledzenie umysłowe nie jest chorobą! Jest tylko efektem końcowym czynników chorobotwórczych.
Usposobienie osób z zespołem Downa:
Wyróżnia się typ:
torpidalny - zahamowany
eretyczny - pobudliwy
Osoby te są bardzo wylewne, ufne. Dziewczynki prawidłowo dojrzewają płciowo i mogą być matkami. Chłopcy są bezpłodni. Charakteryzuje ich mściwość i pamiętliwość. Dyskretnie i konsekwentnie trzeba z nimi postępować. Osoby te lubią grać, śpiewać, malować i rysować.
15