Rozwój form kancelaryjnych 09.11.2014
System kancelaryjno - archiwalny w zaborze austriackim
Pyt;
Wyjaśnij pojęcie Galicja
Scharakteryzuj porządek polityczno - prawny panujący w Galicji
Wymień najważniejsze ośrodki miejscowe w Galicji
Status miasta I klasy posiadał wyłącznie Lwów, będący ośrodkiem stołecznym, obdarzonym m.in.: przywilejem reprezentacji w sejmie stanowym. Drugą klasę tworzyły miasta cesarskie obdarzone specjalnym przywilejem cesarskim. Dzięki niemu miasta mogły np. pobierać wyższą taksę za obywatelstwo miejskie.
- austriacy nie honorowali dawnych przywilejów
-Pierwotne podległe sobie ziemie polskie Austriacy podzielili na 6 cyrkułów (KREISE) i 60 okręgów. W kolejnych latach wprowadzono zmiany, które w efekcie miały zmniejszyć ilość jednostek administracyjnych, w ten sposób próbowano zaradzić niedoborowi odpowiednio przygotowanych urzędników oraz wysokim kosztom ich utrzymania.
1772 - 1867 epoka absolutyzmu
1867 - 1914 epoka konstycjonalizmu
1914 - 1918 czas wielkiej wojny
1848 wiosna ludów, wprowadzono prawa ludu, które przetrwały około roku neoabsolutyzm
Mianowany przez cesarza gubernator rezydował we Lwowie, stolicy prowincji w 1849 r. w miejsce gubernatora powołano Namiestnictwo, na którego czele stał namiestnik. Z biegiem czasu zrezygnowano z modelu dwustopniowego i utworzono 18 cyrkułów. W latach 60 XIX wieku wprowadzono kolejne zmiany, ostatecznie powstało 79 powiatów, na czele których stali starostowie.
Zmiany nie ominęły tez sądownictwa. Pozostawiono istniejące jeszcze w czasach RP sądy niższe. Głęboka ingerencja dotknęła sądownictwo wyższe. W 1773 r utworzono Najwyższy Sąd Gubernatorski we Lwowie. W rok później zastąpiono go Cesarsko - Królewskim Trybunałem, u boku którego 1775 roku powołano Radę Apelacyjną, która pełniła rolę odwoławcza dla spraw miejskich. Obydwie instytucje podlegały bezpośrednio Najwyższej Izbie Sprawiedliwości w Wiedniu.
Nowe rozwiązania wprowadziły patenty Józefa II z 1784 r. miały one na celu ujednolicenie wymiaru sprawiedliwości w całym państwie. Sądownictwo niższe nad ludnością miejską i wiejską powierzono sądom dominalnym lub magistratom. Szlachta i uprzywilejowane korporacje podlegały odtąd Sądowi Ziemskiemu we Lwowie.
W 1787 r. wprowadzono jeszcze sądy kryminalne. Zmieniła się również struktura sądownictwa wyższego. We Lwowie powołano sąd apelacyjny dla Galicji i Bukowiny, który podporządkowano - zgodnie z dotychczasowa praktyką - Najwyższej Izbie Sprawiedliwości w Wiedniu.
System Władzy:
Namiestnik i jego urząd (namiestnictwo)
Sejm krajowy
Wydział krajowy
Wymienione instytucje miały swoje siedziby we Lwowie. Sejm zbierał się na sesje na ogół raz do roku. Na jego czele stał namiestnik, mianowany przez cesarza na kadencje 6 letnią.
Rolę organu wykonawczego sejmu pełnił wydział krajowy. Wspomagał on też sejm w zakresie administracji.
Ważna rolę w zakresie oświaty i kultury pełniła Krajowa Rada Szkolna. Składała się z trzech sekcji:
Dla szkół średnich
…………………
Handlowych i przemysłowych
Kluczowa instytucją była utworzona w 1774 r Nadworna Kancelaria Galicyjska, która obsługiwała sprawy Galicji.
W 1776 obowiązki te przejęła Zjednoczona Kancelaria Nadworna Cesarsko - austriacka, którą kierował kanclerz.
W 1797 ponownie powołano do życia w Wiedniu Nadworną Kancelarię Galicyjską
- w kancelariach cywilnych oraz wojskowych obowiązywał system dziennikowy
- dokumenty, które wpływały zapisywano w dzienniku dzieląc je na prezydialne i ogólne
- układanie akt w registraturze austriackiej
- registratura o układzie chronologicznym - numerycznym
- registratura o układzie pośrednim, czyli rzeczowym opartym na podstawie
chronologicznej (w ramach jednego roku) tzw. System rubrykowy
- registratura o układzie rzeczowym
W registraturach wojskowych upowszechniono różne sposoby układu akt. Akta prezydialne i ogólne przechowywano w osobnych registraturach, w systemie chronologiczno - numerowym składano je według kolejnych numerów protokołów.
Do dekady lat 60 XIX wieku system archiwalny w monarchii habsburskiej był scentralizowany.
Pierwsze archiwa krajowe powstały w 1862 r w Pradze, a następne w kolejności w 1863 r. w Wiedniu, później w Grazu, Klagenfurcie, Brnie, Opawie oraz Insbrucku.
Wiosna 1869 r. władze państwowe zdecydowały się na przekazane Wydziałowi Krajowemu akt Grodzkich i Ziemskich przechowywanych przy sądach wyższych w Krakowie i we Lwowie. Sejm krajowy zatwierdził ten pomysł w sierpniu 1877 r, co dało początek Archiwom Krajowym Aktów Grodzkich i Ziemskich we Lwowie.
W Galicji nowoczesny notariat powstał dopiero w XIX w
Pierwsza ustawa o notariacie pochodzi z 29 września 1850. Po raz pierwszy określono grupę dokumentów, które musiały być sporządzane u notariusza pod rygorem nieważności.
Ustawa z 29 września 1850 r wprowadzana stopniowo na ziemiach polskich wpierw na śląsku Austriackim w 1851
Ustawa z 21 maja 1855 r, objęła także Galicję, choć dopiero od 1 listopada 1859 r
Dokumenty, które w oparciu o ustawę z 29.IX 1850 należało sporządzać u notariusza: wpisy hipoteczne, umowy przedślubne, poświadczenia odbioru posagu, umowy kupna, darowizny bez realnego przekazania przedmiotu umowy, umowy pisemne osób niedosłyszących lub z upośledzeniem mowy, lub analfabetów, zeznanie ostatniej woli takich osób, protesty wekslowe.
Typy aktów notarialnych: intercyzy, darowizny, układy, umowy, ugody, cesje, kontrakty małżeńskie, deklaracje i oświadczenia.