UŻYTKOWANIE A SŁUŻEBNOŚĆ

Użytkowanie

Użytkowanie - jako prawo rzeczowe ograniczone (art. 252 k.c.) - to obciążenie rzeczy prawem do jej używania oraz do pobierania pożytków rzeczy. Oba uprawnienia świadcząc tym, że użytkowanie polega na korzy­staniu z cudzej rzeczy. Użytkownik może korzystać z rzeczy w sposób po­dobny - ale nie identyczny -jak właściciel, bowiem:

• ma on obowiązek wykonywać swoje prawo zgodnie z wymogami prawidłowej gospodarki,

• jego uprawnienia do czerpania korzyści, jakie rzecz przynosi, ogra­nicza się do pobierania pożytków,

• użytkownik nie nabywa własności przychodów, które nie stanowią pożytków, gdyż zostały od niej odłączone poza zakresem normalnej eksploatacji (np. budulec pochodzący z rozbiórki budynku).⁴⁴

Przedmiotem użytkowania może być zarówno nieruchomość, jak i rzecz ruchoma, a także prawa, ale tylko zbywalne (np. korzystanie z cudzych ob­ligacji, wierzytelności, współwłasności czy użytkowania wieczystego).

Użytkowanie jest najszerszym prawem rzeczowym ograniczonym. Ono zapewnia użytkownikowi w zasadzie pełne prawo korzystania z cudzej rze­czy. Jest ono niezbywalne. Może być prawem terminowym bądź beztermi­nowym, może być ustanowione odpłatnie albo nieodpłatnie.

6.5.3. Służebności

Kodeks cywilny rozróżnia służebności gruntowe (art. 285 § l k.c.) oraz służebności osobiste (art. 296 k.c.), które są ograniczonymi pra­wami rzeczowymi związanymi z obciążeniem nieruchomości.

Istotę służebności gruntowej stanowi to, że nieruchomość jest obciążo­na na rzecz właściciela innej nieruchomości prawem, którego treść polega na tym, że właściciel nieruchomości władającej może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej. Jest ona skuteczna wobec wszystkich, ale nie jest prawem samodzielnym, a tylko prawem związanym z własnością nieruchomości. Zakres służebności gruntowej i sposób jej wykonywania ozna­cza się, jeżeli nie zostało to określone inaczej (np. w umowie albo orzeczeniu sądu), według zasad współżycia społecznego i uwzględniając zwyczaje miejscowe. Służebność gruntowa powinna być wykonywana w taki sposób, żeby jak najmniej utrudniała korzystanie z nieruchomości obciążonej, bowiem celem zasadniczym służebności gruntowej jest pod­niesienie wartości eksploatacyjnej nieruchomości władającej, ale bez zbęd­nej szkody dla nieruchomości obciążonej.

Służebność osobista polega na tym, że nieruchomość jest obciążona na rzecz oznaczonej osoby fizycznej prawem, którego treść odpowiada treści służebności gruntowej. Różnica między służebnością gruntową a służebnością osobistą polega na tym, że o ile w ramach służebności grunto­wej osobą uprawnioną jest każdoczesny właściciel nieruchomości władają­cej, to o tyle w ramach służebności osobistej osobą uprawnioną jest tylko ściśle oznaczona osoba fizyczna. Tym samym służebność osobista nie może być ustanowiona na rzecz osoby prawnej. Zgodnie z wolą ustawodawcy (art. 297 k.c.) do służebności osobistej stosuje się odpowiednio przepisy o służebności gruntowej, z uwzględnieniem wszystkich odrębności wynika­jących z istoty obu wymienionych praw. Kodeks cywilny w odniesieniu do służebności osobistej zawiera unormowania szczególne. Oto one:

• zakres i sposób wykonywania tej służebności oznacza się według

• osobistych potrzeb uprawnionego z uwzględnieniem zasad współ­życia społecznego i zwyczajów miejscowych, o ile tych kwestii odmiennie nie określono w umowie albo w orzeczeniu sądowym,

• służebność osobista, jako prawo rzeczowe ograniczone związane ~ z określoną osobą fizyczną, wygasa najpóźniej ze śmiercią upraw­nionego,

• służebność osobista jest niezbywalna,

• nie można jej nabyć przez zasiedzenie.

---