Padaczka i choroba Parkinsona
Napady padaczkowe - nieprawidłowe wyładowania w korze mózgowej lub okolicy podkorowej.
Zaburzenia neurochemiczne prowadzące do nieprawidłowych wyładowań w neuronach mogą być związane z nasiloną transmisją aminokwasów pobudzających, kwasu glutaminowego i asparaginowego lub zmniejszoną transmisją hamującą układ GABA-ergiczny (zmiana przepuszczalności dla Na+, K+, Cl-, Ca++).
Terapia polega na zrównoważeniu mechanizmów pobudzających i hamujących, które są zaburzone u chorych.
Leki przeciwdrgawkowe mogą wpływać na transport Na+, Ca++, Cl-, zmieniając próg pobudliwości drgawkowej.
Mogą zmieniać stężenie kwasu GABA, blokować receptory NMDA dla neurotransmiterów pobudzających (kwas glutaminowy, asparaginowy).
I generacja:
Pochodne hydantoiny:
Fenytoina
Pochodne iminostilbenu:
Karbamzepina
Barbiturany:
Primidon
Fenobarbital (produkt metabolizmu primidonu)
Pochodne kwasu walproinowego:
Sól sodowa
Sól wapniowa
Sól magnezowa
Amid
Pochodne benzodiazepiny:
Klonazepam
Diazepam
Klobazam
Klorazepat
Lorazepam
Pochodne kwasu bursztynowego:
Etosuksymid
II generacja:
Felbamat
Lamotrygina
Wigabatryna
Gabapentyna
Topiramat
Progabid
Tiagabina
Loreklezol
Acetazolamid (może być stosowany; słabe działanie diuretyczne; stosowany też w jaskrze).
Różne mechanizmy działania:
Blokują napięciozależny kanał Na+:
Karbamazepina
Fenytoina
Kwas walproinowy
Lamotrygina
Gabapentyna
Felbamat
Topiramat
Blokują miejsce wiązania glicyny na receptorze NMDA:
Felbamat
Inhibitory receptora kainowego:
Topiramat
Hamują GABA -> nieaktywne związki:
Wigabatryna
Kwas walproinowy
Hamują wychwyt zwrotny GABA:
Tiagabina
Stymulują wiązanie GABA z receptorem GABA-A
Progabid
Topiramat
Benzodiazepiny
Fenobarbital
Fenytoina:
różne typy napadów padaczkowych
neuralgia nerwu V
arytmie
działania niepożądane:
przerost dziąseł (ale higiena -> brak przerostu)
oczopląs, zaburzenia widzenia
agresja, senność
pogorszenie pamięci
zaburzenia zachowania, omamy
uszkodzenia szpiku
niedokrwistość megaloblastyczna
nadmierne owłosienie nóg i pleców
interakcje:
leki zobojętniające zmniejszają wchłanianie fenytoiny z przewodu pokarmowego
fenobarbital, karbamazepina mogą zwiększać metabolizm i osłabiać działanie fenytoiny
izoniazyd, fenybutazon zmniejszają eliminację fenytoiny i mogą powodować wzrost stężenia i nasilenie działania.
Karbamazepina
napady ruchowe proste i uogólnione oraz toniczno-kloniczne
neuralgia nerwu V
choroba afektywna oporna na leczenie solami litu (również próby leczenia lamotryginą)
działania niepożądane:
zaburzenia żołądkowo-jelitowe
zawroty i bóle głowy
senność
zaburzenia świadomości
podwójne widzenie
niedokrwistość, leukopenia
żółtaczka zastoinowa
niewydolność nerek
powiększenie węzłów chłonnych
obrzęki
Kwas walproinowy:
napady pierwotne uogólnione
napady nieświadomości
młodzieńcza padaczka miokloniczna
powoduje wzrost stężenia GABA
działania niepożądane:
nudności, wymioty
uszkodzenie wątroby
trombocytopenie
spadek agregacji płytek krwi
obrzęki (?)
wypadanie włosów
Fenobarbital:
pochodna kwasu barbiturowego
napady częściowe i uogólnione toniczno-kloniczne
induktor enzymatyczny - aktywuje enzymy mikrosomalne wątroby
działania niepożądane:
senność
u dzieci może nasilić aktywność ruchową
Lewetiracetam:
mechanizm działania nieznany
leczenie skojarzone napadów częściowych lub częściowych wtórnie uogólnionych
wpływ na stężenie Ca++ w neuronach i częściowo hamuje prąd Ca++
działa u zwierząt
działania niepożądane:
senność/bezsenność
astenia
bóle głowy
jadłowstręt
depresja
zaburzenia emocjonalne
podwójne widzenie
wysypka skórna
biegunka
teratogennie u zwierząt
II generacja
Felbanat:
napady częściowe i uogólnione toniczno-kloniczne
ryzyko uszkodzenia szpiku; może prowadzić do anemii plastycznej (stosowany tylko, gdy inne leki są nieskuteczne)
Gabapentyna:
hamuje napady częściowe i częściowe wtórne uogólnione
podwyższa stężenie GABA w mózgu
wybiórczo blokuje napływ Ca++ do neuronów
działania niepożądane:
senność
zawroty głowy
wzrost masy ciała
Lamotripina:
szeroko stosowana
napady częściowe uogólnione toniczno-kloniczne
działania niepożądane:
alergie (wysypki skórne)
bóle, zawroty głowy
senność/bezsenność
Tiagabina:
napady częściowe wtórnie uogólnione
działania niepożądane:
bóle, zawroty głowy
osłabienie funkcji poznawczych
senność
nudności
Ogólne zasady leczenia:
jeden lek
jeśli nieskuteczny, to stopniowo odstawiamy włączając jednocześnie drugi lek, stopniowo zwiększając jego dawki
w czasie ciąży nie odstawiamy leku (mimo teratogenności)
Choroba Parkinsona
Defektem patobiochemicznym jest niedobór dopaminy w prążkowiu powstający na skutek uszkodzenia neuronów istoty czarnej lub dopaminergicznej drogi nigrostriatalnej.
Stwierdza się też zaburzenia aktywności innych układów neuroprzekaźnikowych:
Adrenergicznego
Cholinergicznego
Serotoninergicznego
GABAergicznego
Aminokwasów pobudzających.
Leki:
zmniejszają tempo rozwoju choroby
zmniejszają/usuwają objawy zespołu parkinsonowskiego
zapobiegają wystąpieniu (po kilku latach leczenia) późnych, ośrodkowych objawów niepożądanych
leki zwiększające aktywność dopaminergiczną
leki cholinolityczne
inhibitory monoaminooksydazyB (IMAO-B)
inhibitory katecholo-O-metylotransferazy (ICOMT)
1) leki zwiększają aktywność dopaminergiczną poprzez kilka dróg:
wzrost syntezy/biodostępności dopaminy
wzrost uwalniania dopaminy z zakończeń presynaptycznych
zmniejszenie wchłaniania zwrotnego
zahamowanie katabolizmu dopaminy, IMAO-B, ICOMT
podawanie agonistów receptorów D
Lewodopa:
Prekursor dopaminy (nie można podawać samej dopaminy, gdyż nie przechodzi przez barierę krew-mózg); może ulec dekarboksylacji do dopaminy.
Inhibitory dekarboksylazy: benserazyd, karbidowa.
Agoniści receptora D:
Bromokryptyna (najczęściej stosowana)
Lizurid
Pergolid
Ropinirol
Tergurid
Amantadyna (powoduje zwiększone uwalnianie endogennej dopaminy; hamuje działanie aminokwasów pobudzających; posiada słabe właściwości cholinolityczne)
IMAO-B:
Selegilina
Iazabemid
ICOMT:
Tolkapon
Entekapon
Nitekapon