LOGIKA I METODOLOGIA NAUK #3

• 
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  Elementy ontologii atrybutów

• Ontologia - dziedzina zajmująca się wszystkimi przedmiotami (bytami formalnymi)

ONTOLOGIE

ATRYBUTYWNE MNOGOŚCIOWE

Ontologia i logika mają ten sam przedmiot.

• Ontologie atrybutywne - ontologie będące stale (ze starożytności, średniowiecza, nowożyt.) wolą je humaniści

• Ontologie mnogościowe - pojawiły się w XIX w., jest ich mniej, wolą je matematycy, logicy; leżą
  u podstaw całej współczesnej nauki (chemia, fizyka, metaetyka, socjologia)

• Każda ontologia jest pewnego rodzaju teorią.
  Teoria jest tu rozumiana jako zbiór pewnego rodzaju twierdzeń (uporządkowany zbiór).

• Twierdzenie - zdanie uznane za prawdziwe

Wśród twierdzeń wyróżniamy:

• twierdzenia pierwotne (aksjomaty) - uznawane są na podstawie intuicji i autorytetu konwencji ale nie posiadają w danej teorii dowodu

• twierdzenia wtórne - dowodzi się ich na podstawie twierdzeń pierwotnych

W każdej teorii posługujemy się terminami specyficznymi dla danej teorii np.: punkt, prosta, kąt, akt psychiczny, osobowość, charakter, prawda, sens, nonsens, pierwiastek, związek chemiczny itp.

Terminy specyficzne:

• pierwotne - nie posiadają definicji a ich znaczenie jest objaśniane przez aksjomat np. punkt

• wtórne - definiowane są za pomocą terminów pierwotnych np. płaszczyzna, koło

Ontologie atrybutywne (3 pojęcia pierwotne):

- podmiot

- atrybut - jest

- inherencja

Ontologie mnogościowe:

- element

- zbiór - należenie

- należenie

A(P) coś jest atrybutem pewnego podmiotu

Student (p. Kasia)

(Kolor (Czerń (Sweter p. Bożeny)))

y jest atrybutem x -a

x jest y - em

• Inherencja - relacja występująca między podmiotem a atrybutem

x y

p. Kasia studentem

• kategorie ontologiczne - maksymalne atrybuty tzn. takie, które nie są już podmiotem dla żadnych innych

- w ontologii arystotelesowskiej jest 9 kategorii m.in. substancja, miejsce, czas

- w ont. T. Kotarbińskiego jest 1 kategoria - wszystko jest rzeczą

- według Christiana Wundta są 4 kategorie: cecha, rzecz, sytuacja, zbiór (mnogość)

1. 
   
   
   
   Nie ma jednego obiektu należącego zarazem
   do dwóch różnych kategorii.

2. 
   
   
   Każdy obiekt należy do jakiejś kategorii.

dach domu Bieg Fafika szybki

R(R) C(S)

• indywidua - minimalne podmioty, które nie są atrybutami dla żadnych innych podmiotów ( dla Arystotelesa - substancja, Demokryta - atom)

stosunek inherencji

• identyczność

• każde S jest P

• żadne S nie jest P

• niektóre S są P

• niektóre S nie są P

Wśród pojęć ontologicznych występują też pojęcia związane ze sposobami myślenia.

Teoria de modus essendi

• Wyróżnia się w ontologii różne sposoby istnienia:

• formalne (bycie niesprzeczne)

• aktualne (aktualny moment czasowy)

• realne (jakaś rozciągłość czasowo przestrzenna)

• przygodne (istnienie zależne od istnienia czegoś innego; zależność tę nazywamy racją istnienia)

• konieczne (istnienie nie jest zależne od istnienia innych obiektów) np. Bóg

Hipostazy imitacje kategoria - podobne (reifikacja sytuacji)

Traktowanie czegoś jakby było rzeczą chociaż nie jest np. lot samolotu, miłość.

• Wyznaczanie wskaźników kat. syntaktycznych daje możliwość sprawdzenia sensowności wyrażeń. Metodę tę opracował Stanisław Leśniewski a dostosował ją do szerszej klasy języków Kazimierz Ajdukiewicz.

Metoda K. Ajdukiewicza:

Aby sprawdzić to czy badane wyrażenie W jest sensowne w języku „j” należy:

1. wypisać pod wszystkimi wyrażeniami prostymi występującymi w wyrażeniu W wskaźniki syntaktyczne ( sprawdzić czy na każdym stopniu złożoności występuje funktor z odpowiednią liczbą argumentów lub operator z odpowiednim zasięgiem)
   

2. otrzymany w a) ciąg wskaźników należy przepisać w odpowiedniej kolejności tzn. na każdym stopniu złożoności wypisujemy najpierw wskaźnik funktora a następnie kolejno wskaźniki argumentów
   

3. liczymy pochodną ciągu we wskaźniku otrzymanego w b) według zasady:
   idąc od lewej strony skreślamy wyrażenia identyczne, bezpośrednio sąsiadujące ze sobą i takie, że pierwsze z nich występuje pod kreską a drugi jest samodzielnie
   

4. wyrażenie W jest sensowne wtedy gdy ostatnia pochodna (tzw. wykładnik) jest pojedynczym wskaźnikiem

Przedmioty

ontologia

ludzie

masa i energia

liczby

psychologia

fizyka

arytmetyka

- metoda dziesiętna
- metoda dwójkowa

C

R

S

Z

---