Ubezpieczenia

T: Funkcja i rodzaje ubezpieczeń.

1. Ubezpieczenie możemy określić jako:

• instrument finansowy

• produkt lub usługa - przedmiot działalności, przedmiot zakupu klientów.

• metoda ZR ( zarządzania ryzykiem)

2. Istota ubezpieczenia - instytucja ta powstała w celu zniesienia lub częściowego ograniczenia strat związanych z wystąpieniem zdarzeń losowych, które są skutkiem występowania ryzyka.

Źródła tego ryzyka to:

• żywioły przyrody

• aktywność ludzi

• ryzyko związane z życiem, zdrowiem i starością człowieka.

3. Ubezpieczenie jest:

• transferem ryzyka z jednostki na grupę

• podziałem ciężaru strat (potrzeb) finansowych na członków grupy

Ubezpieczenie - to urządzenie umożliwiające zastąpienie niepewnej, lecz wielkiej straty - niewielką, lecz pewną stratą - składką ubezpieczeniową.

reasekuracja

Ubezpieczenie - to urządzenie mające na celu wyrównanie finansowych szkód majątkowych wyrządzonych przez różne zdarzenia losowe.

1. W ujęciu organizacyjno - finansowym ubezpieczenie - to forma organizacji zcentralizowanego funduszu ubezpieczeń ze źródeł zdecentralizowanych tj. z wpłat wnoszonych na ten fundusz przez jego urzędników.

2. W ujęciu prawnym - ubezpieczenie to stosunek prawny wiążący ubezpieczyciela z ubezpieczającym, na podstawie, którego ubezpieczyciel zobowiązuje się w razie nastąpienia określonego zdarzenia losowego, do wypłacenia odszkodowania lub świadczenia, a ubezpieczający zobowiązany jest do uiszczenia ubezpieczycielowi określonej kwoty pieniężnej tytułem składki ubezpieczeniowej.

4. Własności ryzyka ubezpieczanego:

• powtarzalność - wynikająca z istnienia odpowiednio dużej liczby narażonych jednostek o charakterze homogenicznym co umożliwia wykorzystanie prawa większych liczb do przewidywania skutków realizacji ryzyka (wielkości strat)

• definiowalność i mierzalność - strata spowodowana wystąpieniem ryzyka powinna być jednoznacznie określona i możliwa do zmierzenia.

• losowość - relacja ryzyka powinna być ryzykiem zdarzeń, które mogą zajść,. ale nie muszą (nie mogą to być zdarzenia, o których wiadomo, że na pewno nastąpią w określonym czasie)

• brak strat o charakterze katastrofalnym, które obejmują swoim zasięgiem znaczny odsetek ubezpieczonych osób lub obiektów.

5. Ubezpieczeni jako jedna z metod zarządzania ryzykiem łączy w sobie następujące elementy:

1. kontrola ryzyka - w procesie decyzji o ubezpieczeniu i na etapie wykonywania obowiązków umownych (prewencja)

2. transfer ryzyka - na wyspecjalizowany podmiot

3. dywersyfikacja ryzyka - poprzez rozłożenie ciężaru ryzyka na wspólnotę ubezpieczonych.

4. finansowanie ryzyka - za cenę składki ubezpieczeniowej

5. refencja (zatrzymanie) ryzyka - poprzez określenie udziału własnego ubezpieczającego

6. Zalety ubezpieczenia jako metody zarządzania ryzykiem

• powszechna dostępność i względna prosta stosowania

• pewność kompensacji

• szybkość kompensacji

• stosunkowo niski koszt

7. Wady ubezpieczenia jako metody zarządzania ryzykiem:

• nieubezpieczalność niektórych rodzajów ryzyka

• system ograniczeń pełności kompensacji

• słabsza pozycja ubezpieczonego i swoboda interpretacyjna

• praktyczne przedłużanie procesów likwidacyjnych

• groźba niewypłacalności zakładu ubezpieczeń

PODSTAWOWE FUNKCJE I ZASADY UBEZPIECZEŃ GOSPODARCZYCH

8. Istnieją trzy podstawowe funkcje ubezpieczeń gospodarczych:

1. funkcja ochronna ubezpieczeń

2. funkcja prewencyjna

3. funkcja finansowa

Ad. a) Ochronna - utrzymanie przez zakład ubezpieczeń stałej gotówki do pokrycia finansowych następstw realizacji określonych ryzyk będących przedmiotem umowy ubezpieczenia na warunkach i w wysokości określonej w tej umowie

• ochrona na wypadek pewnych zdarzeń - zazwyczaj wymiar finansowy ( nie zawsze), ale daje również poczucie bezpieczeństwa.

• ściśle związana z zasadą realności ochrony ubezpieczeniowej.

Ad. b) Prewencyjna - to wszelka działalność zmierzająca do zmniejszenia szkód losowych zarówno poprzez ograniczenie ich rozmiarów jak i zmniejszenie prawdopodobieństwa realizacji ryzyk będących przedmiotem ubezpieczenia

• zapobiega szkodzie

• działania zakładów ubezpieczeń na rzecz zmniejszenia częstotliwości występowania pewnych zdarzeń i surowości szkód

• zabezpieczenie

• prewencja realizowana na podst. dział. gosp.

• prewencja realizowana za pomocą ustalonych przepisów prawnych

Ad. c) Finansowa -

• wpływ systemu ubezpieczeń na finanse państwa i obywateli (przedsiębiorców) - stabilność finansowa przedsiębiorców, zabezpieczenia społeczeństwa

• uwolnienie pewnych środków obywateli (przedsiębiorców) i ich wprowadzeniem do obrotu w formie inwestycji, czy konsumpcji bądź gromadzenie w formie oszczędności ubezpieczenia na życie

• zakłady ubezpieczeń - instytucje finansowe inwestujące środki finansowe (pochodzące głównie ze składek) na rynku kapitałowym u pieniężnym w określone rodzaje aktywów.

9. Inne funkcje ubezpieczeń gospodarczych:

• ubezpieczenie systemu ubezpieczeń społecznych

• system ochronny ofiar ryzyk o tzw. masowym działaniu - ubezpieczenie obowiązkowe

• wsparcie eksportu, wiarygodności przedsiębiorców.

10. Zasady ubezpieczeń gospodarczych - zasada realności (pewności) pełności oraz powszechności ochrony ubezpieczeń

KLASYFIKACJE UBEZPIECZEŃ

Elementy różnicujące ubezpieczenia społeczne i gospodarcze

	Ubezpieczenia społeczne	Ubezpieczenia gospodarcze
Cel	Zabezpieczenie społeczne obywateli	Podjęcie ryzyka - prewencja, kompensacja, zysk ubezpieczyciela
Regulacje	Ust. o systemie ubezpieczeń społecznych i inne	Pakiet ustaw ubezpieczeniowych, kodeks cywilny i inne
Instytucje	Państwowe- ZUS, KRUS, NFZ	Zakłady Ubezpieczeń - podmioty gospodarcze - SA lub TUW (ubezpieczenia państwowe)
Przymus	Obowiązkowe	Dobrowolne Obowiązkowe-wyjątek
Podmiot / Ryzyko	Osoby fizyczne Ryzyko osobowe	Osoby fizyczne jedn. org. lub bez osób prawnej Ryzyko osobowe i majątkowe
Składka	Zależna od dochodów, zależna od ustawodawcy	Zależna od oceny ryzyka i kosztów świadczenia ochrony
Świadczenia	Ustawowe	Umowne

Podstawowy podział ubezpieczeń wyróżnia ubezpieczenia społeczne i gospodarcze.

Ubezpieczenia społeczne - stanowią instrument państwa w zakresie polityki zabezpieczenia społecznego i funkcjonują zgodnie z ustawą o ubezpieczeniach społecznych.

Ubezpieczenia gospodarcze - stanowią przedmiot działalności zakładów ubezpieczeń funkcjonujących zgodnie z ustawą o działalności ubezpieczeniowej.

11. Inne podziały ubezpieczeń

1. ze względu na przedmiot ubezpieczenia - ubezpieczenia osobowe i majątkowe.

- ubezpieczenia osobowe obejmują straty w dobrach osobistych takich jak życie, zdrowie, starzenie się, zdolności do pracy

- ubezpieczenie majątkowe - rekompensują różne straty powstałe w wyniku posiadania nieruchomości i mienia ruchomego, prowadzenia działalności gosp., wykonywanie różnych zawodów, czy korzystania z różnych usług finansowych.

2. podział ustawowy - ubezpieczenia na życie (dział I ) i pozostałe ubezpieczenia osobowe i ubezpieczenia majątkowe ( dział II )

3. ze względu na swobodę lub jej brak w nawiązaniu stosunku ubezpieczeniowego - ubezpieczenia dobrowolne i obowiązkowe.

W przypadku ubezpieczeń obowiązkowych przepisy prawa nakładają na określone podmioty obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia, wynikający z prowadzonej działalności lub posiadania pewnych dóbr, a w zakład ubezpieczeń, który prowadzi działalność w zakresie ubezpieczenia obowiązkowego, nie może odmówić zawarcia tej że umowy.

W polskim systemie ubezpieczeń gospodarczych do ubezpieczeń obowiązkowych należą (art. 4 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych UFG i PBUK)

• ub. odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów ( OC komunikacyjne)

• ub. odpowiedzialności cywilnej rolników z tytułu posiadania gospodarstwa rolnego ( OC rolników)

• ub. budynków wchodzących w skład gosp. rolnego od ognia i innych zdarzeń losowych

ub. wynikające z przepisów odrębnych ustaw lub umów międzynarodowych ratyfikowanych przez Rzeczpospolitą Polską, nakładających na określone podmioty obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia

1. ze względu na liczbę podmiotów lub przedmiotów objętych ochroną ubezpieczeniową w ramach jednej umowy-ubezpieczenia indywidualne i zbiorowe ( w tym grupowe)

2. ze względu na formę organizacyjno-prawną i cel funkcjonowania zakładu ubezpieczeń - ubezpieczenia komercyjne i wzajemne

- ub. komercyjne - są prowadzone przez spółki akcyjne ( SA )

- ub. wzajemne - są prowadzone przez towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych ( TUW ), ich celem działalności nie jest osiągnięcie zysków, ale zapewnienie względnie takiej ochrony ubezpieczeniowej dla swoich współwłaścicieli

3. ze względu na rodzaj transferu ryzyka - ubezpieczenia bezpośrednie i pośrednie (reasekuracyjne)

PORÓWNANIE UBEZPIECZEŃ NA ŻYCIE I MAJĄTKOWYCH

Kryterium porównawcze	Ubezpieczenie na życie	Ubezpieczenie majątkowe
Rola ubezpieczenia	Ochronna i oszczędnościowa	Ochronna
Horyzont czasowy ubezpieczenia	Długoterminowy	Krótkoterminowy
Realizacja ryzyka	Najczęściej sam fakt realizacji ryzyka jest pewny, nieznany moment jego wystąpienia	Ryzyko może się zrealizować, ale nie musi

T: System ubezpieczeń gospodarczych w Polsce

Risk manager Aktuariusz

Rzeczoznawca Doradca inwestycyjny

Likwidator szkód

Najważniejsze zasady systemu ubezpieczeń gospodarczych w Polsce

• konieczne jest zezwolenie organu nadzoru na rozpoczęcie działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej, wydawane na wniosek założycieli zakładu po spełnieniu wymogów ustawowych

• ubezpieczenia sprzedawane przez zakłady ubezpieczeń są ubezpieczeniami umownymi (dobrowolne lub obowiązkowe)

• dopuszczalne formy organizacyjne zakładów ubezpieczeń to: spółka akcyjna i towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych

• zakład ubezpieczeń nie może zajmować się bezpośrednio inna działalnością gospodarczą poza działalnością ubezpieczeniową i z nią związaną (np. inwestycyjne)

ubezpieczający

Zakład Ubezpieczeń

reasekurator

ryzyko

składka ubezpiecz.

odszkodowanie

część ryzyka

udział w składkach

Rzecznik ubezpieczonych

Klient

UFG

Agent ubezpieczeniowy

Broker ubezpieczeniowy

Zakład ubezpieczeń

KNF

PIU

PBUK

ZR

Broker reasekuracyjny

---