NORMY O CHRZEŚCIJANACH
W KPK poświęcona jest temu tematowi Ks. II " O ludzie Bożym" - kanony 204 -
Księga ta jest przełożeniem na język prawny doktryny eklezjalnej S.W.II. Do tego materiału włączono 28 kanonów z lex eccesia. Księga II dzieli się na 3 części:
de christifidelibus - o wiernych
de ecclesiae constitutione hierarchica - o ustroju hierarchicznym
de institutionis vitae consecrate - o instytutach życia konsekrowanego i stowarzyszeniach życia apostolskiego
KPK 1917 - dzielił to zagadnienie na 3 części, opierając się na koncepcji Kościoła hierarchicznego.
o duchownych
o zakonnikach
o świeckich
Nazwa Lud Boży - zaczerpnięta jest z Biblii z listów apostolskich św. Pawła. Lud Boży to kontynuacja ludu wybranego ze ST. Do Nowego Ludu Bożego należą jednak wszyscy ludzie, podczas gdy do narodu wybranego w ST tylko Izraelici. Inna nazwa to Ciało Chrystusa.
Treść jurydyczna pojęcia "Lud Boży" ma swe odniesienie do znaczenia świeckiego. Lud - jego istotą jest przynależność, udział w tej samej godności ludzkiej, dzielenie tej samej natury. Lud Boży - to przynależność człowieka do Boga, to udział w godności dziecka Bożego, to noszenie w sobie obrazu i podobieństwa do Boga. Dzieckiem Bożym człowiek staje się przez chrzest św., przez który też otrzymuje owa nadprzyrodzona godność. Wszyscy ochrzczeni stanowią lud Boży i są ze sobą powiązani więzami wiary i miłości. Relacje w tak powstałym Ludzie Bożym opierają się na zasadzie równości i poszanowaniu wzajemnej godności.
W KPK1917 - akcentowano pozycję jednostki w relacji do Kościoła i hierarchii, a w KPK83 - pozycja jednostki rozpatruje się we wspólnocie i w relacji do innych członków tej wspólnoty.
Część I - WIERNI
Kan. 204 p.1 - podaje opisową definicję wiernego i wyjaśnienie pojęcia katolicki. Została ona zaczerpnięta z Konstytucji Dogmatycznej o Kościele S.W.II. Jest to definicja doktrynalna a nie jurydyczna. Brak jej w KPK 1917.
Wierni to ci, którzy przez chrzest zostali włączeni w Chrystusa i ustanowieni Ludem Bożym, a także uczestnikami Jego potrójnej misji - kapłańskiej, prorockiej i królewskiej i powołani do pełnienia tej misji jaką Bóg zlecił Kościołowi w świecie. Elementy definicji:
wierni przez chrzest włączeni w Chrystusa
włączeni do Ludu Bożego
uczestnictwo w kapłaństwie Chrystusa i jego potrójnej misji
pełnienie zadań zleconych Kościołowi w świecie
Chrzest
To fakt widzialny - wydarzenie prawne i teologiczne - odnosi następstwa tak w sferze prawa kościelnego jak i w sferze duchowej jaką opisuje teologia. Chrzest sprowadza określone skutki w życiu człowieka:
wszczepienie w Chrystusa - więź między ochrzczonymi a Chrystusem, człowiek otrzymuje nową egzystencję, staje się dzieckiem Bożym, otrzymuje niezatarte piętno. To wszczepienie w Chr. otwiera nowe perspektywy rozwoju przez przyjmowanie nowych sakramentów.
ustanowienie ludu Bożego - to powołanie jest skierowane do całego świata. Każdy człowiek jest powołany by otrzymać godność nadprzyrodzoną, wszyscy ludzie co do tej godności są sobie równi.
udział w misji Chr. - prorockiej, kapłańskiej i królewskiej
kapłańska - kapłaństwo powszechne i hierarchiczne
prorocka - głoszenie Bożego słowa. Prorok daje świadectwo o Bogu słowem i życiem. Funkcja ta oznacza potrzebę zgłębiania swej wiary, korzystania z charyzmatów będących darami Ducha Św., służba Kościołowi swymi talentami.
królewska - to służba dla dobra królestwa Bożego, służba temu co to królestwo czyni obecnym w świecie. To także praca nad sobą, własnym uświęceniem. Każdy otrzymał swe miejsce w Kościele i pełne zadanie do wykonania. Są pewne różnice w zadaniach jakie przed wiernym stają. Wynikają one z różnych chryzmatów, z racji złożonej profesji zakonnej, z racji przyjętych posług
kan. 204 p.2 - Kościół Chrystusa został powołany jako wspólnota, trwa on w Kościele katolickim, kierowanym przez papieża i biskupów.
jest to nie tylko społeczność ludzka ale i wspólnota /społeczność duchowa/, mająca oprócz tego widzialnego również wymiar niewidzialny.
Kościół Chrystusa trwa w kościele katolickim - nie jest to negacja, że w innych kościołach nie ma zbawienia, ale podkreślenie, że w kościele katolickim są złożone przez Chrystusa w depozycie wszystkie środki zbawienia.
kan. 205 - kryteriami przynależności do tego kościoła są:
wiara - akceptacja prawd głoszonych w kościele
udział w sakramentach św.
poddanie się zwierzchnictwu w kościele
Kościół Chrystusa obejmuje też inne wspólnoty wiernych nie zachowujące, któregoś z tych 3 elementów. Dlatego mówi się dziś o pełnej i niepełnej przynależności do Kościoła Chrystusa. Pełna więź może być zerwana przez:
apostazję - całkowite odpadnięcie od wiary
herezję - odrzucanie jakiejś prawdy wiary
schizmę - odrzucenie zwierzchnictwa Biskupa Rzymu
kan. 11 - ustawom kościelnym podlegają:
ci co zostali w nim ochrzczeni i nie wystąpili z niego formalnym aktem, lub którzy zostali do niego przyjęci i z niego nie wystąpili. Nie mogą więc uczestniczyć w pełni w życiu kościoła osoby, które z niego wystąpiły lub trwają w karach kościelnych. Takie osoby mogą należeć do stowarzyszeń kościelnych ale prywatnych nie zaś publicznych
oznacza to że chrzest jest źródłem osobowości prawnej w kościele
kan. 206 - katechumeni
choć nie są w pełni złączeni z Kościołem /bez chrztu/ ale maja łączność specjalną przez pragnienie, wiarę, nadzieją i miłość, które praktykują
maja pragnienie przynależności do Kościoła
pod natchnieniem Ducha św. proszą o włączenie do wspólnoty Kościoła
są zachęcani do życia wg Ewangelii
mogą uczestniczyć w pewnym zakresie w życiu kościoła - mogą otrzymywać sakramentalia, katolicki pogrzeb i specjalne formy zawarcia małżeństwa
nie są zobowiązani do zachowania norm czysto kościelnych /np. post/,
są zobowiązani przez pewne normy prawa partykularnego i powszechnego
kan. 207 p.1 - stany w Kościele
Stan - to trwały sposób życia wyrażający się w wypełnianiu uprawnień i obowiązków. Stany w Kościele są z ustanowienia Bożego. Stany w Kościele są sobie równe, podobnie jak równi są wszyscy ludzie co do godności. Różnice są w funkcjach i zadaniach jakie otrzymują do realizacji.
Podział stanów wg pewnych norm życia:
święci szafarze z ustanowienia Bożego - zw. duchownymi
pozostali to świeccy - laicy
spośród duchownych i świeckich wywodzą się osoby zakonne żyjące wg rad ewangelicznych. Jest to stan wychodzący poza hierarchiczną strukturę Ludu Bożego. Jest to stan związany nie z urzędami w Kościele ale z chryzmatami - działaniem Ducha Św. niejako oddolnym, który pobudza niektórych wiernych do pełniejszego życia Ewangelią, poświęcania się Bogu przez śluby i pomocy w zbawczej misji Kościoła.
Kodeks wskazuje, iż stan zakonny jest z ustanowienia kościelnego, a nie Bożego. Adhortacja Jana Pawła II Vita consecrata - wskazuje jednak, że z ustanowienia Bożego i jest to 3 stan w Kościele.
Tytuł I - Obowiązki i prawa wszystkich wiernych
Rozwinięcie tych zagadnień w dokumentach:
Konstytucja Apostolicam actuositatem - Soboru Wat. II
Adhortacja Christifideles laici - Jana Pawła II z 30.12.1988 r.
Instrukcja Stolicy Apostolskiej o niektórych kwestiach dotyczących współpracy wiernych świeckich w ministerialnej posłudze kapłanów - z 15.08.1997 r.
Przed Soborem Wat. II - podkreślano konieczność poddania się świeckich hierarchii, nie doceniano ich roli w Kościele. Określano ich od strony negatywnej - to ci, którzy nie maja święceń kapłańskich i nie żyją w zakonach. Sobór Wat. II a za nim KPK 83 poszedł w inna stronę - dowartościowania świeckich i aktywizowania ich do wzięcia odpowiedzialności za misje Kościoła w świecie. Odkryto na nowo ważną rolę jaką mają do spełnienia. Wierny to ten, kto:
przyjął chrzest i włączony jest w Ciało Chrystusa
ma udział w potrójnej misji Chrystusa
realizuje tę misję w zwyczajnych warunkach życia
Źródła obowiązków i praw wiernych
W KPK prawodawca porównuje uprawnienia poszczególnych stanów w Kościele. Powstał katalog obowiązków i praw. Na pierwszym miejscu dla wszystkich wiernych /duchownych i świeckich/. Prawa i obowiązki mają swe zaczepienie w naturze człowieka i jego godności. Prawa polityczne akcentują przede wszystkim uprawnienia człowieka, jego prawa. Te prawa są wyprowadzane z przyrodzonej godności człowieka np. Powszechna Deklaracja Praw Człowieka z 1948r. - prawa tkwią w naturze człowieka, a państwo je ochrania. W państwach komunistycznych prawa te obywatelom nadawało państwo, które było największą wartością. Sama idea nadawania praw i obowiązków obywatelskich sięga Rewolucji Francuskiej. W prawie polskim są dwie koncepcje odnoszące się do źródeł praw i obowiązków człowieka:
pozytywistyczna - prawa nadaje państwo, istnieją te prawa, które prawodawca ustanowił
aksjologiczna - istnieją prawa niezależne od woli prawodawcy
W KPK źródłem praw i wolności jest godność naturalna i nadprzyrodzona człowieka.
Kan. 208 - fundamentalna zasada równości - z racji odrodzenia w Chrystusie /odrodzenia godności przez chrzest/ wierni są sobie równi co do godności i działania /wg pozycji i urzędu w Kościele/ każdy współpracując w dziele budowy Ciała Chrystusowego.
Obowiązki są w Kościele akcentowane na I miejscu. Dzieje się tak dlatego, że przez chrzest człowiek otrzymuje nową godność i jest włączony w Chrystusa. Kolejnym krokiem jest wolna akceptacja nauki Chrystusa i jego prawdy. Za tą akceptacją idzie konieczność w prowadzania w życie jego nakazów. Z aktu akceptacji wynikają obowiązki. Porównajmy scenę przed Piłatem, gdzie Jezus zapytany o to czy jest królem odpowiedział, że królestwo jego nie jest stąd, narodził się po to by dać świadectwo prawdzie, a każdy kto jest z prawdy słucha Jego głosu.
Obowiązki wiernych
kan. 208 - współpraca w budowaniu Kościoła
kan. 209 - zachowanie wspólnoty z kościołem powszechnym i partykularnym
akceptacja i spełnianie obowiązków płynących z tej przynależności z należytą pilnością
starać się o świętość swoją i kościoła, zachodzi bowiem związek między świętością osobistą a świętością całego Kościoła. Łączy się on z prawem do żądania pomocy ze strony Kościoła by wzrastać w świętości.
kan. 211 - współpracować z innymi, by zbawienie dotarło do wszystkich - ewangelizacja świata - misje
obowiązek posłuszeństwa wobec pasterzy Kościoła w dziedzinie nauczania prawd wiary i kierowania. Nie jest to ślepe posłuszeństwo, które zwalniałoby z własnej odpowiedzialności czy roztropności
obowiązek do zaradzania potrzebom Kościoła w sprawach:
kultu Bożego
dzieł apostolstwa
dzieł miłości i miłosierdzia
utrzymania duchownych
obowiązek zachowania sprawiedliwości społecznej. Nie chodzi tu tylko o wspieranie ale o realizowanie sprawiedliwości. Zasadniczo zachowanie sprawiedliwości należy i do Kościoła i do państwa. Państwo akcentuje jednak ład zewnętrzny, a kościół stara się wskazać na osobę jako największą warość
W kodeksie występują też normy zobowiązująco - uprawniające, zawierające w sobie i obowiązki i prawa.
Prawa wiernych
kan. 212/2 - prawo wiernych do przedstawiania duchownym potrzeb /szczególnie duchowych / swoich oraz kościoła. Muszą tu opierać się na zasadzie nienaruszalności wiary i obyczajów, a także szacunku wobec duchownych. Duchowni zaś podejmując decyzje maja te potrzeby uwzględnić
kan. 213 - prawo by otrzymywać od pasterzy pomoc z dóbr Kościoła - nauczanie i sakramenty
kan. 214 - prawo do sprawowania kultu Bożego pod kierunkiem pasterza
prawo do uprawiania własnych form pobożności /zgodnych z nauką Kościoła/ np. ruchy relig.
kan. 215 - prawo do zakładania stowarzyszeń dla celów pobożności, apostolskich lub charytatywnych, a także prawo do kierowania nimi i odbywania zebrań
kan. 216 - prawo do własnej inicjatywy zgodnych ze stanem i pozycją dla apostolatu w świecie
kan . 217 - prawo do religijnego wychowania obejmującego dwie dziedziny:
naturalną - wychowanie do dojrzałości ludzkiej i chrześcijańskiej
nadprzyrodzoną - poznanie i przeżywanie tajemnicy zbawienia
kan. 218 - prawo do wolności w uprawianiu nauki i poszukiwań naukowych jednak w posłuszeństwie Urzędowi Nauczycielskiemu Kościoła
kan. 219 - wolność w wyborze stanu życia - bez przymusu fizycznego i moralnego
kan. 220 - prawo do nienaruszalności dobrego imienia i ochrony własnej intymności
dobre imię - wg św. Tomasza to dobro najcenniejsze, jako dobra opinia, honor, szacunek jest wypracowywana przez lata swym dobrym postępowaniem. Nie można jej naruszać, a nawet jeśli ktoś dopuścił się zła można wnieść na niego skargę po udowodnieniu winy.
własna intymność - to dobro duchowe obejmujące nasza psychikę, życie duchowe, przeżycia, uczucia, które nie są na zew. znane. To naruszenie naszego dobra psychicznego może dokonać się tylko za zgodą danej osoby.
kan. 221 - prawo obrony i dochodzenia swych praw. Naruszenie praw może być ze strony osób fizycznych ale i Kościoła. Wierny może dochodzić swych praw przed właściwym trybunałem.
mogą być sądzeni wg prawa, z zachowaniem słuszności /aequitas/ - wyższej sprawiedliwości.
kary na nich nakładane tylko z zachowaniem przepisów prawa
kan. 223 - zasady korzystania z praw w Kościele
mieć na uwadze dobro wspólne
mieć na względzie prawa innych
dbać o wypełnianie swych obowiązków wobec innych
kościół może się domagać by wierni z umiarem korzystali ze swych praw
Tytuł II - Obowiązki i prawa wiernych świeckich
Wg Lumen Gentium 31 - świeccy to ci wierni chrześcijanie, którzy nie są uczestnikami stanu kapłańskiego i zakonnego, są przez chrzest włączeni w Chrystusa, ustanowieni jako Lud Boży i maja udział w potrójnej misji Chrystusa, a także sprawują właściwe chrześcijanom posłannictwo w Kościele i świecie. Ich cecha charakterystyczną jest świeckość - tzn. szukanie królestwa Bożego zajmując się sprawami świeckimi i kierując nimi po myśli Bożej. Żyją oni w świecie, pośród spraw i obowiązków świata w zwyczajnych warunkach życia społecznego i rodzinnego. Tam ich Bóg powołuje by wykonując właściwie swe zadania niczym zaczyn ukazywali innym Chrystusa i do niego prowadzili. Mają sprawy doczesne przeniknąć duchem chrystusowym.
Obowiązki świeckich ujęto w kan. 224-231.
te obowiązki płynące z chrztu i przynależności do Kościoła mogą wypełniać indywidualnie lub w zrzeszeniach /stowarzyszeniach/. Celem jest przepowiadanie zbawienia dla wszystkich ludzi na świecie, szczególnie tam, gdzie duchowni nie mogą dotrzeć.
współpraca z duchownymi w dziele budowania Królestwa Bożego wyraża się tu przez:
udział w życiu społeczno-gospodarczym i budowanie go wg wartości Ewangelii
czynny udział w życiu Kościoła
kan. 226 - obowiązek dla żyjących w małżeństwie by przez nie i rodzinę budowali królestwo Boże
ochrona życia we wszystkich jego przejawach jako daru Boga
rodzice mają największy obowiązek /gravissima obligatione/ i prawo do religijnego wychowania dzieci wg nauki Kościoła. Wychowanie naturalne - kształcenie sumienia; wychowanie do życia nadprzyrodzonego - wtajemniczenie w wiarę
kan. 227 - świeccy mają prawo by respektowano ich prawa jako obywateli danej społeczności państwowej, prawo do wolności społecznej, politycznej, gospodarczej - nie przywileje lecz równość w prawach
mają obowiązek kierowania się duchem Ewangelii, nauką społeczną Kościoła i Urzędu Nauczycielskiego
wystrzegać się prezentacji swych poglądów jako nauki Kościoła w sprawach w których są różne opinie, działać na własną odpowiedzialność
dawać świadectwo Chrystusowi życiem i słowem
kan. 228 - udział świeckich w pełnieniu urzędów w Kościele, tych które nie są złączone ze święceniami. Świeckim można je powierzyć jeśli są do tego właściwie przygotowani. Mogą często pełnić funkcje doradców w radach działających wg prawa. Mają się odznaczać roztropnością, wiedzą, uczciwością.
kan. 129/1 - świeccy mogą mieć udział w wykonywaniu władzy rządzenia - np. udział w trybunale kolegialnym jako sędzia,
zarządcy majątku kościelnego,
notariusza w sądzie biskupim, asesora, audytora, obrońcy węzła.
mogą brać udział w tworzeniu prawa kościelnego na synodach.
kan. 229 - udział świeckich w misji nauczania Kościoła
aby mogli żyć wg Ewangelii mają obowiązek ją poznać
mają obowiązek bronić i głosić naukę chrześcijańską
prawo do studiowania nauk kościelnych - teologia, prawo kanoniczne na uniwersytetach kościelnych, zdobywania tytułów naukowych
mogą nauczać i wykładać naukę Kościoła jako profesorowie, katecheci
kan. 230 - udział w misji uświęcającej Kościoła
mężczyźni posiadający odpowiedni wiek i przymioty mogą być wprowadzeni przypisanym obrzędem liturgicznym w posługę: lektora, akolity - bez prawa do wynagrodzenia
wszyscy świeccy mogą pełnić funkcję: komentatora, kantora,
w warunkach nadzwyczajnych w zastępstwie duchownych mogą pełnić posługę: słowa, przewodniczyć modlitwom liturgicznym, udzielać chrztu, rozdzielać Komunię św. /mężczyźni i kobiety/
kan. 231 - pełniący takie posługi winni przejść właściwą formację, która pomoże im wypełniać te zadania umiejętnie, pilnie, świadomie
kan. 232 - Świeccy pracujący na stałe lub czasowo dla Kościoła winni być wynagrodzeni, odpowiedni do ich pozycji, by mogli zaradzić potrzebą swych rodzin. Maja tez prawo do ubezpieczenia zdrowotnego i zabezpieczenia socjalnego
kan. 327 - prawo do zakładania stowarzyszeń mających udział w realizowaniu misji Kościoła w świecie
Tytuł III - Duchowni - święci szafarze
Duchowni - osoby przeznaczone do świętej posługi i mający odpowiednie święcenia. Dokonują aktów uświęcenia w imieniu Chrystusa. W historii dokonała się ewolucja w rozumieniu terminu duchowny. W KPK 1917 - do stanu duchownego przystępowało się przez pierwszą tonsurę, po której następowały święcenia niższe i wyższe. Po Soborze Wat. II nastąpiła reforma w zakresie stopni święceń. Paweł VI w motu proprio Ministeria quaedam - zniósł niższe święcenia łącznie z subdiakonatem. O wejściu w stan duchowny decyduje przyjęcie święceń diakonatu. Przez przyjęcie prezbiteratu wchodzi się w kapłaństwo hierarchiczne - ma się udział we władzy święceń uprawniających do sprawowania sakramentów i sakramentaliów. Przyjęcie tych święceń oznacza również udział we władzy rządzenia /jurysdykcyjnej/ - kan.129/1
Kształcenie duchowieństwa
kan. 232 - obowiązek i prawo Kościoła do kształcenia duchownych. Jest to deklaracja doktrynalna i prawna. Fundamentem wolności Kościoła w tym względzie jest prawo naturalne /wolność wyboru/ i prawo Boże pozytywne. Państwo winno przestrzegać autonomii Kościoła. Te prawa ograniczano w systemie totalitarnym np. wyznaczając kandydatów do seminarium.
kan. 233 - odpowiedzialność za powołania spoczywa na:
całej wspólnocie Kościoła
na rodzinach chrześcijańskich
wychowawcach
kapłanach i proboszczach
biskupie diecezjalnym
Powołanie jest charyzmatem - darem Boga, wezwaniem do jego służby. Osoba powołana ma dokonać swobodnego wyboru, ma podjąć sama decyzję i zasięgnąć opinii Kościoła co do autentyczności tego powołania. Aby jednak powołanie się rozwinęło musi istnieć właściwe środowisko przede wszystkim rodzinne, konieczne są akcje powołaniowe, praca z młodzieżą.
kan. 234 - w trosce o powołania należy prowadzić seminaria:
niższe - na poziomie szkoły średniej. Obowiązek ich zakładania istniał w KPK 1917 w obecnym kodeksie to wolna decyzja biskupa diecezjalnego.
wyższe - obowiązek biskup założeni takiego seminarium, gdy diecezji nie stać mogą być międzydiecezjalne za zgodą Stolicy Ap. Seminarium wyższe jest osobą prawną w Kościele. Młodzieńcy chcący zostać kapłanami muszą ukończyć ową uczelnię i przejść formacje humanistyczną, naukową i duchową. Formacja trwa 4 - 6 lat. Do takiej uczelni mogą być przyjęci ci, którzy mają formację naukową, jaką w danym kraju mają osoby chcące podjąć studia wyższe.
kan. 235 - formacja - alumni muszą przebywać w domu formacyjnym. Dla osób kształcących się na diakonów stałych winne być inne domy /formacja min. 3 lata/.
Zasady formacji zawarto w:
Dekret SW II - Pesbyterorum Ordinis
Oblatam totium - dekret
De institutionem clericorum - zasady te dostosowuje do swych warunków każdy Episkopat
Rodzaje formacji duchownych
formacja ludzka - wg Pastores dabo vobis - winna ona poprzedzać formację chrześcijańską, winna pomagać odkryć i rozwinąć człowiekowi jego godność, rozwinąć człowieczeństwo i wartości z nim związane, szlachetność charakteru, wrażliwość, zdolność do nawiązywania kontaktów międzyosobowych, kultura bycia, altruizm, przyjaźń.
formacja duchowa - ma iść w parze z intelektualną, obejmuje ćwiczenia duchowe prowadzące do zdobycia ducha Ewangelii, ścisłej łączności z Chrystusem i przygotowujące do posługi kapłańskiej. Czuwają nad nią wyznaczeni do tego kierownicy duchowni. Przez te formację alumni maja stać się zdolni do:
owocnego wykonywania posługi pasterskiej, wiedząc o tym, że jej wykonywanie z wiara i miłością ich samych uświęca
wypracowania tych cech, które są znaczące w obcowaniu z ludźmi
osiągnięcia harmonii między wartościami ludzkimi i nadprzyrodzonymi
umiłowania Kościoła i posłuszeństwa wobec jego hierarchii,
częstego i systematycznego korzystania z sakramentów, szczególnie z Eucharystii i Spowiedzi św.
wyrobienie w sobie ducha modlitwy, kontemplacji przez: modlitwę liturgią godzin za cały Kościół, rozmyślania nad tekstami biblijnymi,
ożywić kult do Matki Bożej
zdobycia ducha misyjnego i gorliwości apostolskiej,
podjęcia wymagań celibatu i czystości
zachowania jedności z innymi kapłanami w diecezji
w każdym seminarium ma być przynajmniej jeden kierownik duchowny
możliwość korzystania z posługi stałych spowiedników /nie maja prawa głosu na zew. radach/ i nadzwyczajnych /dochodzących/
ćwiczenia duchowne co roku
alumni winni być tez zapoznani z trudami i obowiązkami kapłańskiego życia
Bez tej formacji duszpasterstwo stałoby się zawodem a nie powołaniem, działalnością bezideową
formacja intelektualna obejmuje wykształcenie:
ogólne - niezależne od wykonywanego zawodu - humanistyczne /język, kultura narodu/
specjalistyczne - wiedza filozoficzna i teologiczna - biblistyka, teologia, historia i prawo Kościoła, pedagogika, psychologia, łacina i języki współczesne
celem tej formacji jest zdobycie zdolności rozwiązywania problemów z zastosowaniem metod naukowych - stąd konieczność wprowadzenia ćwiczeń
formacja ma być prowadzona przez specjalistów, posiadających co najmniej licencjat z danej dziedziny wiedzy i odpowiednie kwalifikacje pedagogiczne
z zasady winni być to duchowni, choć dopuszcza się i świeckich
nad porządkiem studiów czuwa prefekt
formacja pastoralna - ma służyć nabyciu umiejętności praktycznych w tym co odnosi się do kierowania, uświęcania, nauczania Ludu Bożego. W znaczeniu szerszym to wszelka formacja prowadząca do pracy duszpasterskiej, a w ścisłym znaczeniu to wszelkie prace i ćwiczenia w parafii. Obejmuje ona:
umiejętność katechizacji i głoszenia homilii
umiejętność sprawowania sakramentów
umiejętność nawiązywania kontaktu z ludźmi, także niewierzącymi
umiejętność zarządzania parafią, prowadzenia kancelarii
orientacja w potrzebach Kościoła /misje, powołania, działalność charytatywna/
ma być prowadzona pod kierunkiem doświadczonego kapłana
biskup ma zatroszczyć się o praktyki pod koniec studiów
Rektor takiego seminarium ma jurysdykcję proboszcza wobec alumnów /z wyjątkiem błogosławienia małżeństw/. Rektor i przełożeni oraz wychowawcy maja czuwać nad tym by alumni dokładnie zachowywali normy ustalone w programie kształcenia i regulaminie seminarium. Rektor czuwa również nad właściwym wypełnianiem zadań przez wykładowców. Seminaria utrzymują się z podatku nałożonego na osoby prawne w diecezji, nie może on obejmować osób fizycznych.
Kandydaci - maja spełniać odpowiednie wymagania - chrzest, bierzmowanie, zdana matura. Przełożeni mogą wydalić nieodpowiednich kandydatów podając powód, tak aby mogli oni starać się o przyjęcie do innych seminariów.
Inkardynacja - przynależność duchownych
To umocowanie, związanie duchownego z instytucja kościoła partykularnego.
w okresie prześladowań duchowni nie byli inkardynowani. Dopiero od IV w. zaczęto święcić duchownych w celu zaradzenia potrzebom miejscowych gmin.
IV-VIII w. zaczęto wiązać święcenia duchownego z pracą w danej wspólnocie. Duchowni - tułacze /vagi/ byli źle widziani. Synody i sobory zaczęły akcentować związek biskupa i duchownych danej diecezji - np. Synod Aleksandryjski z Vw. Przez święcenia duchowny związany był z diecezją.
IX w. - sobór w Chalcedonie - obowiązywał system beneficjów /urząd i uposażenie materialne z nim związane/. Duchowny był święcony z tytułu beneficjum lub własnego majątku. Oprócz służby diecezji brano pod uwagę, czy kandydat na duchownego ma jakieś beneficjum, z którego może się utrzymać.
w czasach średniowiecza obowiązywał ustrój feudalny - inkardynacja miała wówczas charakter poddaństwa biskupowi i była trwała. Sobór Trydencki wprowadził zwyczaj inkardynacji przez fakt święceń. Inkardynowanym było się od chwili przyjęcia tonsury.
Sobór Wat. II - rozluźnił więzy inkardynacji i związano ją ze święceniami diakonatu.
KPK 83 - dokonano reformy inkardynacji i orzeczono, że każdy duchowny musi gdzieś należeć, a dokonuje się to na mocy święceń diakonatu.
kan. 265 - każdy duchowny musi być inkardynowany do kościoła partykularnego /np. diecezja/, instytutu życia konsekrowanego, stowarzyszenia życia apostolskiego lub prałatury personalnej /ordynariat polowy/
kan. 266 - miejsce inkardynacji
duchowny przez diakonat jest inkardynowany do diecezji dla której był święcony lub prałatury personalnej
członek instytutu zakonnego po ślubach wieczystych, członek kleryckiego stowarzyszenia życia apostolskiego po diakonacie przynależy do tegoż instytutu lub stowarzyszenia
członek instytutu świeckiego po diakonacie przynależy do kościoła partykularnego, chyba, ze za zgoda Stolicy Ap. zostaje inkardynowany do tegoż instytutu.
inkardynacja to jakby umowa o pracę między duchownym a kościołem partykularnym
Rodzaje inkardynacji
pierwotna - przez przyjęcie diakonatu
wtórna - przez ekskardynację z jednej diecezji i inkardynacje do drugiej
wyraźna - przez akt prawny: biskup daje pismo o ekskardyancji /przesiedleniu/ z diecezji a drugi pismo o inkardynacji do swej diecezji. Inkardynacja osiąga skutek z chwilą inkardynacji w innym kościele
domniemana - z mocy prawa - gdy duchowny przesiedlił się zgodnie z prawem do innej diecezji, po upływie 5 lat zostaje inkardynowany do niej mocą prawa /jeśli taka wolę wyraził na piśmie obu biskupom a żaden z nich nie wyraził sprzeciwu w ciągu 4 miesięcy od otrzymania pisma/ - kan. 268
Warunki godziwej inkardynacji - kan. 269
konieczność i potrzeba kościoła partykularnego
zachowanie przepisów dotyczących godnego utrzymania duchownych
na podstawie dokumentu ekskardynacji wydanego zgodnie z prawem przez dotychczasowego biskupa
wyraźnie wyrażona wola duchownego na piśmie, iż chce służyć w nowej diecezji
inne dokumenty - dimisorium święceń, opinia
dobro samego duchownego - gdyby nie otrzymał ekskardynacji może się odwołać do Rzymu
kan. 271 - biskup nie powinien odmawiać zezwolenia na przeniesienie się duchownych do krajów potrzebujących kapłanów /chyba, że są znaczne potrzeby własnej diecezji/ jeśli wie, że ci duchowni są gotowi i odpowiedni do tej misji. Umowa o przeniesieniu winna zawierać dane:
dane duchownego - czas i miejsce posługi
zadania jakie spełniał - świadczenia za pracę i świadczenia socjalne
miejsce zamieszkania
duchowny może być przesiedlony do innego kościoła bez ekskardynacji na czas określony i wielokrotnie wznawiany, ale po powrocie do swego kościoła maja odzyskać wszystkie uprawnienia jakimi się cieszyli gdy w nim pracowali
biskup takiego duchownemu pracującego w innym kościele ale nadal inkardynowanego do swego kościoła może odwołać po uzgodnieniu z drugim biskupem, podobnie drugi biskup może odmówić takiemu duchownemu prawa do pobytu na swoim terytorium
kan 272 - Ekskardynacji i inkardynacji nie może udzielić administrator diecezjalny chyba że po roku wakansu stolicy biskupiej i za zgoda rady konsultorów
Obowiązki i prawa duchownych
W KPK 1917 - duchownym przysługiwały przywileje
cultus - wierni byli zobowiązani do szacunku wobec duchownych. Za zniewagę popadało się w karę latae sententiae
sądowy - do sądzenia duchownych były tylko sądy kościelne a nie świeckie, biskup tylko za zgodą St. Ap. mógł występować w sądzie świeckim
immunitetu - wyjęcie spod służby wojskowej
kompetencji - biskup nie mógł być pozbawiony min. środków do życia
duchowny nie mógł zrzec się tych przywilejów
W KPK z tych przywilejów pozostał tylko - wyjęcie spod służby wojskowej
Obowiązki i prawa w szczególności w KPK 83
obowiązek posłuszeństwa - kan. 273
obowiązek i prawo otrzymania i spełniania urzędu - kan. 271
obowiązek współdziałania między duchownymi i świeckimi -kan. 275
obowiązek dążenia do świętości - kan. 276
obowiązek zachowania celibatu - kan. 277
prawo do zrzeszania się - kan.
obowiązek kontynuowania studiów teologicznych po święceniach - kan. 279
zalecenie wspólnotowego życia duchownych
prawo do godnego wynagrodzenia
obowiązek skromnego życia
obowiązek przebywania we własnej diecezji
obowiązek noszenia stroju duchownego
obowiązek unikania zajęć i stanowisk niezgodnych ze stanem duchownym
obowiązek popierania pokoju i zgody między ludźmi
zakaz przynależenia do partii politycznych
prawo do zwolnienia ze służby wojskowej
Obowiązek posłuszeństwa
posłuszeństwo papieżowi i swemu biskupowi. Posłuszeństwo to jest kanonicznie określone. Nie obejmuje ono życia prywatnego - dysponowania własnym majątkiem, testamentem. Nie pozbawia duchownego możliwości wniesienia skargi przeciw biskupowi. Biskup natomiast może ingerować w życie prywatne duchownego tylko wówczas, gdyby było w kolizji z wiarą, moralnością lub dobrem publicznym Kościoła. Posłuszeństwo oznacza dyspozycyjność i współpracę z biskupem /wykonywanie jego zarządzeń/ dla dobra wiernych.
Obowiązek współpracy
oparty na dekrecie soborowym - Presbyterorum ordinis - duchowni tworzą między sobą kolegium prezbiterów, pracujące nad tym samym dziełem budowania Ciała Chrystusa. Mają być złączeni węzłem braterstwa, modlitwy i współpracy. Podobnie obowiązek współpracy dotyczy także świeckich. Duchowni winni ich słuchać uznając ich doświadczenie i kompetencje.
Obowiązek dążenia do świętości
duchowni mają ten obowiązek z podwójnego tytułu: przynależności do Ludu Bożego oraz przyjęcia święceń /związania się z Chrystusem/. Mówi się za SW II o konieczności dążenia do doskonałości.
środkami osiągnięcia doskonałości są:
wypełniać obowiązki posługi pasterskiej
wzmocnić życie duchowe przez Pismo św. i Eucharystię /zachęta do codziennego sprawowania/, diakoni mają zaś codziennie uczestniczyć we mszy św. KPK 1917 - nakazywał sprawowanie kilka razy w roku jeśli są intencje.
odmawiać liturgię godzin wg zatwierdzonych ksiąg liturgicznych codziennie, diakoni zaś część zatwierdzoną przez Konferencję Ep.
rekolekcje wg prawa partykularnego
regularne rozmyślanie
częsty sakrament spowiedzi
kult Maryi, różaniec i inne środki pobożności
Obowiązek celibatu - kan. 277
obowiązek z ustanowienia Kościoła. Zachęta w listach św. Pawła. Pierwsze zarządzenie na synodzie w Elwirze w IV w. /zakaz utrzymywania obcych kobiet/. Od XI w. w związku z obniżeniem się poziomu życia religijno-moralnego papieże zwrócili uwagę na obowiązek celibatu /Leon IX i Grzegorz VII/. Święcenia jako przeszkodę uznano na Soborze Laterańskim II i potwierdzono na Soborze Trydenckim. Obejmowała ona tych, którzy przyjęli święcenia wyższe /od subdiakonatu/. Subdiakon mógł zawrzeć ważnie małżeństwo. Żonaty mógł przyjąć święcenia za dyspensą papieską /ci którzy przeszli na katolicyzm jako żonaci/. Jan XXIII i Paweł VI wahali się co do zmiany dyscypliny celibatu. Jan Paweł II utrzymał wymagania celibatu w mocy. Dyspensa zarezerwowana jest St. Ap. Do diakonatu mogą być dopuszczeni mężczyźni żonaci. W kościele wsch. Nie ma tego wymogu.
kan. 277 - duchowni są zobowiązani do wstrzemięźliwości doskonałej i wiecznej ze względu na królestwo Boże. Jest to dar dzięki któremu mogą niepodzielnym sercem złączyć się z Chrystusem i służyć Ludowi Bożemu.
biskup może wydać szczegółowe normy w tej sprawie
Prawo do zrzeszania się - kan. 278
to prawo mają duchowni diecezjalni dla osiągnięcia celów zgodnych ze stanem duchowym. Zakonnicy za zgodą wyższych przełożonych
Sobór Wat. II - poleca takie stowarzyszenia, które pielęgnują świętość kapłanów
duchowni mają się wystrzegać się tych stowarzyszeń, które mają cle nie do pogodzenia ze stanem duchownym - np. cele polityczne. Kongregacja wypowiedziała się na temat przynależności duchownych do stowarzyszeń masońskich - zakaz przynależności nawet do organizacji posiadających stopnie wtajemniczenia. W KPK 83 nie ma konkretnych wskazań, lecz Kong. Doktryny Wiary nałożyła kary /wg kan. 1374/ ferende sententiae, gdyż głoszą fałszywą ideologię i działają przeciw Kościołowi.
Obowiązek kształcenia się teologicznego - kan. 279
po seminarium mają kontynuować naukę w celu pogłębienia swej wiedzy. Konferencja Ep. ma określić odpowiednie do tego środki - wykłady duszpasterskie, konferencje rejonowe - w celu poznania nauki i metod duszpasterskich
zachęta do zgłębiania innych nauk nie kościelnych np. psychologii, pedagogiki,
Prawo do wynagrodzenia - kan. 281
w KPK 1917 - wynagrodzenie było zależne od tytułu kanonicznego, w KPK 83 połączone jest to z prawami człowieka. Wg Soboru Wat. II - kapłani zasługują na wynagrodzenie, a zapewnić im to mają sami wierni. Paweł VI - "Ecclesiae sanctae" - wzywa biskupów aby wynagrodzenie było takie same dla wszystkich ludzi o jednym zawodzie, jednej pracy duszpasterskiej. Diakoni żonaci specjalne zasady wynagrodzenia.
biskup ma zadbać o to by w diecezji istniały instytucje, które zabezpieczą duchownym opiekę społeczną szczególnie dla dotkniętych choroba lub starością
ci którzy wykonują świecki zawodu mają otrzymać dochody by zaspokoić potrzeby własne i rodziny
Obowiązek prostego życia - kan. 282
unikać tego co traci próżnością. To co im zbywa po zaspokojeniu swych potrzeb niech przekażą na cele Kościoła i miłości. To zaleceni a nie obowiązek. Dobra zbywające to te, które nabył on pełniąc urząd kościelny. Nie zalicza się tu dobra nabytego z innych źródeł /np. dziedziczenie/. Godziwe utrzymanie to wyżywienie, ubranie, opłaty domowe, kulturę, wypoczynek, leczenie i wypełnienie obowiązków stanu
Obowiązek przebywania w diecezji - kan. 283
nie powinni opuszczać na dłuższy czas - określony prawem partykularnym - bez zgody biskupa swej diecezji. Przysługuje im jednak urlop i wypoczynek w czasie wakacji /1- miesiąc/ poza czasem przeznaczonym na leczenie
Obowiązek noszenia stroju duchownego wg przepisów partykularnych - kan. 284
Obowiązek unikania zajęć i stanowisk niezgodnych ze stanem duchownym - kan. 285
KPK 1917 wylicza zawody - lekarz, notariusz publiczny, praca fizyczna w fabryce, zarządca dóbr osób świeckich, lub urząd związany ze składaniem sprawozdań i wystawianiem weksli
KPK 83 - zabrania zajmowania się handlem i kupiectwem, udziału w partiach politycznych, zajmowania urzędów publicznych, z którymi wiąże się wykonywanie władzy świeckiej, urzędu związanego ze składaniem sprawozdań i wystawianiem weksli, służby wojskowej,
Obowiązek popierania pokoju i zgody między ludźmi - kan. 287
pokój to nie tylko brak wojny, czy równowaga sił sobie przeciwnych, nie powstaje jako wynik despotyzmu władzy lecz jest owocem sprawiedliwości i miłości. Duchowni winni nawoływać do poszanowania godności wszystkich ludzi, by zabezpieczyć wszystkie wartości ludzkie i społeczne.
Utrata stanu duchownego
Święcenia kapłańskie raz ważnie przyjęte nie tracą nigdy swej ważności. Jednakże duchowny może stracić przynależność do stanu duchownego. Oznacza to, że pozbawiony zostaje prawa wykonywania władzy święceń i pod względem sposobu życia upodobniony zostaje do ludzi świeckich. W KPK 1917 - istniała redukcja duchownego do stanu świeckiego w drodze postępowania karnego. Przeniesienie do stanu świeckiego odbywała się z wyjątkiem obowiązku celibatu i obowiązku odmawiania brewiarza. Wyróżniano 3 stopnie utraty stanu duchownego:
depozycja
pozbawienie stroju duchownego
degradacja
Obecnie w KPK 83 wymienione są 3 sposoby utraty stanu duchownego:
wyrok sądowy lub dekret administracyjny orzekający nieważność święceń
prawnie wymierzona kara wydalenia /za apostazję, schizmę, herezję, solicytację, usiłowanie zawarcia małżeństwa, znieważenie Najśw. Sakramentu, ciężkie naruszenie VI przykazania/ - degradacja
reskrypt Stolicy Ap. - dla diakonów z przyczyn poważnych, dla kapłanów z przyczyn bardzo poważnych /choroba psychiczna lub fizyczna, niedojrzałość osobowa/
Nie wiążę się to automatycznie ze zwolnieniem z celibatu. Tej dyspensy osobno udziela papież.
Skutki utraty stanu duchownego
traci uprawnienia właściwe duchownemu
zakaz wykonywania władzy święceń
pozbawienie wszystkich urzędów i zadań
może jednak rozgrzeszyć penitentów będących w niebezpieczeństwie śmierci i uwalniać z cezur
jest możliwość powrotu ale tylko na mocy reskrypty Stolicy Ap. - kan. 293
Prałatury personalne
Instytucja powstała w celu właściwego rozmieszczenia duchowieństwa bądź prowadzenia szczególnych dzieł duszpasterskich, bądź misyjnych dla różnych rejonów lub grup społecznych - kan. 294. Składają się one z prezbiterów i diakonów. Jest osobą prawną erygowaną przez St. Ap. Taką prałaturą erygowaną przez Jana Pawła II jest Opus Dei.
Elementy struktury prawnej prałatury personalnej
racja bytu - celem prowadzenia posługi nauczania i uświęcania, dzieł misyjnych
statut - rządzi się statutami nadanymi przez St. Ap. Na jej czele stoi prałat jako ordynariusz własny /mający władzę zwyczajną/, któremu przysługuje prawo do erygowania krajowego lub międzynarodowego seminarium oraz inkardynowania alumnów. Podlega on bezpośrednio Kongregacji do Spr. Biskupów.
co do świeckich, prałatura musi i z nimi współpracować, choć do niej nie należą. Prałat może zawierać umowę ze świeckimi celem współpracy, a także zapewnić im należyte wynagrodzenie
prałatura personalna musi mieć tez uregulowany stosunek do tych kościołów partykularnych na terenie których chce prowadzić swe dzieła. Działalność prałatury personalnej nie może ograniczać praw ordyniariuszy tych diecezji na terenie których prałatura działa. Musi więc być ten stosunek określony jasno w statucie.
Stowarzyszenia wiernych - consociatio
To dobrowolne zrzeszenie wiernych dla określonego celu, którym jest jakiś udziału w misji Kościoła powszechnego i prowadzenie życia jeszcze doskonalszego. Przepisy te odnoszą się do wszystkich stowarzyszeń z wyjątkiem:
instytutów życia konsekrowanego
kleryckich instytutów zakonnych
KPK 1917 rozróżniał: trzecie zakony świeckie, bractwa, związki pobożne. KPK 83 nie przeprowadza takiego podziału lecz mówi o stowarzyszeniach publicznych i prywatnych.
Przepisy wspólne
Zasada ogólna - celem stowarzyszenia musi być udział w misji Kościoła a więc:
prowadzenie życia doskonalszego
rozwój kultu publicznego
popieranie doktryny chrześcijańskiej /teologiczne lub oparte o katolicką naukę społeczną/
podejmowanie dzieł apostolatu
dzieła pobożności i miłości
By stowarzyszenie mogło zaistnieć musi być uznane przez władzę kościelne, co oznacza, że musi ona zaakceptować statut takiego stowarzyszenia /kan.300/. Żadne stowarzyszenie nie może używać w nazwie katolicki jeśli nie otrzymało zgody władzy kościelnej /kan.
Rodzaje stowarzyszeń
formalne - ich statut i istnienie zostały zatwierdzone przez władzę kościelną
nieformalne - są zatwierdzone przez władzę kościelną, ale nie mają statutu - np. ruchy religijne
prywatne - powstają oddolnie na podstawie umowy między wiernymi i władza uznaje je zatwierdzając ich statut. Statuty te są uchwalane przez wiernych. Stowarzyszenie to działa we własnym imieniu i cieszy się większą autonomią /sami wybierają zarząd i powiadamiają władzę kościelną/. Cele muszą być zgodne z misją Kościoła. Nie ma określonego bliżej kto ma należeć.
publiczne - założone przez władzę kościelną z inicjatywy hierarchii, a wierni musza ją zaaprobować. Statut jest zatwierdzany w formie dekretu. Stowarzyszenie występuje w imieniu Kościoła. Celem jego jest udział w misji kościoła hierarchicznego /np. Akacja Katolicka/, tu musi być zwierzchnictwo Kościoła. Hierarchia nadaje zarząd, prowadzi nadzór /sprawozdania roczne/. Nie mogą tu należeć ekskomunikowani, dający zgorszenie
ze względu na statut i członków
świeckie - np. Akcja Katolicka
kleryckie - tylko z udziałem duchownych
mieszane - duchowni i świeccy
ze względu na zasięg
powszechne i międzynarodowe - publiczne eryguje je Stolica Ap.
krajowe - publiczne eryguje Konferencja Ep.
diecezjalne - publiczne eryguje biskup diecezjalny ale nie administrator diecezjalny
parafialne
Każde stowarzyszenie prywatne i publiczne musi posiadać swój statut /kan. 304/w którym określa się:
nazwę i cel stowarzyszenia - przedmiot społeczny
siedzibę i zarząd /prezes, przewodniczący, rady/
warunki przyjęcia
metody i sposoby działania
Przyjęcie członków może dokonać się zgodnie ze statutem. Najczęściej składa się deklaracje, a zarząd decyduje o przyjęciu. Członków honorowych przyjmuje walne zgromadzenie. Wydalenie ze stowarzyszenie może nastąpić dla słusznej przyczyny wg statutu.
Majątek stowarzyszenia
publiczne - posiadają osobowość prawną - mogą więc zarządzać swym majątkiem w całości i prowadzić działalność gospodarczą, nabywać majątek ze składek, ofiar i fundacji. Czyni to jednak pod zwierzchnictwem władzy kościelnej
prywatne - nie maja osobowości prawnej, ale mogą ją uzyskać przez formalny dekret władzy kościelnej. ich majątek to dobra poszczególnych osób, zarządzają nim swobodnie, a władza kościelna sprawdza jedynie czy używane są na cele stowarzyszenia.
Zniesienie stowarzyszenia
kto założył stowarzyszenie ten może je rozwiązać, bądź kompetentna władza kościelna.
muszą być poważne przyczyny np. natury dyscyplinarnej /działanie na szkodę Kościoła, zgorszenie, naruszenie doktryny/.
Biskup może znieść stowarzyszenie diecezjalne, erygowane przez siebie lub inne stowarzyszenie ale mocą dekretu St. Ap. Konieczne jest jednak wysłuchanie opinii moderatora i członków tego stowarzyszenia.
Statut musi określać co z majątkiem rozwiązanego stowarzyszenia - dla diecezji, Konferencji Ep. czy wg woli fundatora, który powołał stowarzyszenie
może być także rozwiązane przez samych członków wg statutu
Kontrola
publiczne - wszystko pod kontrola władzy kościelnej, konieczność corocznych sprawozdań. Mają sobie dobrać doradcę duchowego lub jest im przydzielany - kapelan, asystent kościelny, który może lecz nie musi być członkiem zarządu
prywatne - sprawdza się tylko ich zgodność z doktryną, obyczajami i uczciwość w gospodarowaniu funduszami, a także ukierunkowanie na dobro wspólne. W sposób wolny wyznaczają sobie moderatora i kapelana wg statutu /zatwierdzonego jednak przez ordynariusza/
Normy specjalne
kan. 327 - wierni winni cenić sobie te stowarzyszenia, szczególni dążące do ożywienia duchem chrześcijańskim porządku doczesnego
kan. 328 - przewodniczący i odpowiedzialni za stowarzyszenia mają zabiegać o to by współpracowały one z innymi stowarzyszeniami i świadczyły pomoc różnym dziełom chrześcijańskim na tym terenie
kan. 329 - moderatorzy winni zadbać o właściwą formacje apostolską członków stowarzyszenia
Obowiązki wszystkich wiernych
zachowanie wspólnoty z Kościołem powszechnym i partykularnym
akceptacja i spełnianie obow. płynących z tej przynależności z pilnością
starać się o świętość swoją i kościoła,
współpracować z innymi, by zbawienie dotarło do wszystkich - ewangelizacja
obowiązek posłuszeństwa pasterzom Kościoła w nauczaniu wiary i kierowania.
obowiązek do zaradzania potrzebom Kościoła w sprawach:
obowiązek zachowania sprawiedliwości społecznej.
Prawa wszystkich wiernych
przedstawiania duchownym potrzeb swoich oraz kościoła.
otrzymywania od pasterzy pomoc z dóbr Kościoła /nauczanie i sakramenty/
sprawowania kultu Bożego pod kierunkiem pasterza
do uprawiania własnych form pobożności np. ruchy religijne
do zakładania stowarzyszeń dla celów pobożności, apostolskich
do własnej inicjatywy zgodnych ze stanem i pozycją dla apostolatu w świecie
do religijnego wychowania obejmującego dwie dziedziny:
do wolności w uprawianiu nauki i poszukiwań naukowych
do wolność w wyborze stanu życia - bez przymusu fizycznego i moralnego
do nienaruszalności dobrego imienia i ochrony własnej intymności
obrony i dochodzenia swych praw.
Zasady korzystania z praw w Kościele
mieć na uwadze dobro wspólne
mieć na względzie prawa innych
dbać o wypełnianie swych obowiązków wobec innych
kościół może się domagać by wierni z umiarem korzystali ze swych praw
Obowiązki świeckich
współpraca z duchownymi w budowaniu Kościoła
obowiązki płynące z chrztu i przynależności do Kościoła
mają obowiązek kierowania się duchem Ewangelii, nauką społeczną Kościoła
współpraca z duchownymi w budowaniu Królestwa Bożego wyraża się tu przez:
udział w życiu społeczno-gospodarczym wg wartości Ewangelii
czynny udział w życiu Kościoła
wystrzegać się prezentacji swych poglądów jako nauki Kościoła
obowiązek dla żyjących w małżeństwie by przez nie budowali królestwo Boże
ochrona życia we wszystkich jego przejawach jako daru Boga
rodzice mają największy obowiązek /gravissima obligatione/
Prawa świeckich
prawo do wolności społecznej, politycznej, gospodarczej i równości
do czynnego udziału w życiu publicznym
by dawać świadectwo Chrystusowi życiem i słowem
do pełnienia niektórych urzędów w Kościele, nie złączonych ze święceniami.
prawo do wiedzy w zakresie nauk świętych - udział w misji nauczania
do pełnienia niektórych posług liturgicznych udziału w misji uświęcającej
do godnego wynagrodzenia za prace dla Kościoła
zakładania stowarzyszeń mających udział w misji Kościoła w świecie
Obowiązki duchownych
obowiązek posłuszeństwa wobec papieża i swego biskupa
obowiązek i prawo otrzymania i spełniania urzędu
obowiązek współdziałania między duchownymi i świeckimi
obowiązek dążenia do świętości
obowiązek zachowania celibatu
obowiązek kontynuowania studiów teologicznych po święceniach
zalecenie wspólnotowego życia duchownych
obowiązek skromnego życia
obowiązek przebywania we własnej diecezji
obowiązek noszenia stroju duchownego
obowiązek unikania zajęć i stanowisk niezgodnych ze stanem duchownym
obowiązek popierania pokoju i zgody między ludźmi
zakaz przynależenia do partii politycznych
Prawa duchownych
do otrzymania urzędu kościelnego
do zrzeszania się
do zwolnienia ze służby wojskowej
do godnego wynagrodzenia
do zabezpieczenia i ubezpieczenia społecznego
do wypoczynku
3