TEOLPRAW, Wykłady KUL


Teologia prawa - Ks. Prof. M. Stasiak

  1. Gdzie zawarte jest prawo Kościoła

  2. Definicja normy prawnej wg św. Tomasz

  3. Co oznacza, że norma prawna jest stwierdzenie powinności a nie jej ustanowieniem

  4. Prawodawca w Kościele

  5. Co to znaczy sprawować władzę w Kościele

  6. Różnica między świeckim a kościelnym prawodawcą

  7. Wyjaśnić terminy: cerdenda, agenda

  8. Jaka jest różnica między dogmatycznym a kanonicznym określeniem wiary

  9. W jaki sposób można wskazać moc wiążącą wiary - powinności

  10. Obecność prawa Bożego w prawie kościelnym

  11. Czym kieruje się prawodawca kościelny wydając normy

  12. Wyjaśnić określenie iż norma kościelna to ordinatio fidei

  13. Jak prawo kościelne służy przekazywaniu wiary

  14. Czy w kościele wystarczy tylko zewnętrzne podporządkowanie się normie

  15. Czym się różni prawodawstwo kościelne od świeckiego /patrz p.14./

  16. Wyjaśnić tezę : zbawienie jest najwyższym prawem w Kościele

  17. Dlaczego kodeks prawa kanonicznego stawia się w Kościele obok nauki Soboru i Pisma św.

  18. Poznanie rozumowe a poznanie teologiczne

  19. Wyodrębnienie się kanonistyki z teologii

  20. Jakie cele stawiała sobie nauka ukazująca Kościół jako societas perfecta

  21. Zarzut Rudolfa Sohma wobec prawa kościelnego

  22. Autorzy polemizujący z Rudolfem Sohmem

  23. Poglądy Wilhelma Bertramsa

  24. Koncepcja Mörsdorfa

  25. Pojęcie sakramentalności Kościoła i jego znaczenie dla rozumienia normy kościelnej

  26. Analiza definicji Kościoła z LG 1

  27. Wyjaśnić twierdzenie ubi societas ibi ius

  28. Wyjaśnić twierdzenie - prawo wyraża stosunek miedzy osobami ze względu na równość w realizacji dobra wspólnego

  29. Pojęcie dyspensy, epikii - dlaczego są w tylko w prawie kościelnym

  30. Co oznacza termin norma kanoniczna

  31. Elementy struktury normy kanonicznej

  32. Św. Paweł o prawie i normie prawnej w Kościele

Podstawowe pojęcia

  1. Gdzie zawarte jest prawo Kościoła

Prawo Kościoła zredagowane w formie ogólnych norm regulujących życie społeczności kościelnej zawarte jest w Kodeksie - zbiorze przepisów prawnych. Są jednak i inne miejsca gdzie można to prawo odnaleźć.

  1. Definicja normy prawnej wg św. Tomasz

Prawo - zarządzenie rozumne, kompetentnej władzy, wydawane dla dobra wspólnego i[ odpowiednio] promulgowane.

Lex est quaedam ordinatio rationis ad bonum commune ab eo qui curam habet communitatis [legitime ] promulgata

  1. zarządzenie - norma obowiązująca, imperatyw, nakaz, zakaz, dozwolenie lub definicja (określa sposób rozumienia danego pojęcia). Akt woli prawodawcy wiąże wolę innych. Nie jest to tylko rada, czy zachęta.

  1. rozumne - prawodawca w trakcie ścieżki legislacyjnej musi uwzględnić:

  1. kompetentna władza - osoba pełniąca w społeczeństwie urząd o mocy prawodawczej

  1. dla dobra wspólnego -przepis ma realizować i zabezpieczać dobro wspólne

  1. właściwie promulgowane - ogłoszone

  1. Co oznacza, że norma prawna jest stwierdzenie powinności a nie jej ustanowieniem

Norma prawna rodzi się z analizy i rozeznania dobra wspólnego /czym jest, jak je osiągnąć/. Zdanie normatywne ma sumować wiedzę obiektywną na dany temat, uwzględniać istniejące obiektywnie sytuacje. Porządek normatywny /zawarty w ustawie/ ma odpowiadać porządkowi obiektywnemu. Źródła normy prawnej nie tkwią bowiem w czyichś indywidualnych sądach, w czyichś subiektywnych wyobrażeniach o tym jak powinno być, ale muszą odpowiadać obiektywnemu porządkowi /jak jest naprawdę/. To rozpoznanie obiektywnego porządku prowadzi do odkrycia pewnej powinności tkwiącej w nim. Norma nie jest więc ustanowieniem powinności, lecz stwierdzeniem, że ona istnieje obiektywnie, niezależnie od woli stanowiącego prawo. Np. powinność - obowiązek rodziców wychowania dziecka - on istniej obiektywnie, niezależnie od tego, czy prawodawca umieści go w prawie czy też nie.

  1. Prawodawca w Kościele

Prawo Boże, stanowiące fundament prawa kościelnego, musi być zredagowane w formie norm, które mogą być powszechne lub partykularne. W Kościele prawodawcami są:

  1. Co to znaczy sprawować władzę w Kościele

Od Monteskiusza istnieje trójpodział władzy na: ustawodawczą, wykonawczą, sądowniczą. W Kościele zaś władza jest skupiona w jednej osobie Jezusa Chrystusa tzw. potestas sacra - każdy posiadający władzę w Kościele ma udział w tej jedynej władzy Chrystusa, dla której świętość stanowi cel działania. Mający władzę w Kościele nie są znawcami technik społecznych prowadzących do zaprowadzenia porządku, lecz mają wpływać na kształtowanie postaw życiowych.

- istnieje inna płaszczyzna podziału władzy wg misji zleconej przez Chrystusa, która obejmuje trzy płaszczyzny władzy:

Najistotniejszą jest władza przepowiadania i nauczania, gdyż dzięki niej zawiązuje się wspólnota - Kościół, który poprzez uświęcenie /władza uświęcania/ dąży do ostatecznego celu - zbawienia. Władza rządzenie jest rozumiana w Kościele jako służba ludowi Bożemu, dążącemu ku zbawieniu. Stąd nie jest ona najistotniejsza.

Władza w Kościele pochodzi z ustanowienia samego Chrystusa, który zlecił mu kontynuację swego dzieła i misji. Kościół wypełnia swe posłannictwo w powiązaniu z misją Chrystusa. Struktura episkopalna Kościoła jest oparta o decyzję Chrystusa:

W normalnym społeczeństwie władza oznacza działanie, by przeforsować swoje decyzje, poglądy, założenia na forum publicznym. Wsparte jest to często organem przymusu i sankcji. Kościół nie ma organu przymusu, choć ma możliwość egzekwowania swej władzy.

  1. Różnica między świeckim a kościelnym prawodawcą

ze względu na cel

ze względu na zakres obowiązywalności:

ze względu na prawodawcę:

ze względu na słuszność prawną

  1. Wyjaśnić terminy: cerdenda, agenda

To dwa sposoby przekazywania wiary, jako wartości nadrzędnej i budującej Kościół jako wspólnotę:

  1. Jaka jest różnica między dogmatycznym a kanonicznym określeniem wiary

Nie wykluczają się one lecz dopełniają. Są bowiem dwoma sposobami przekazywania wiary. Wiara to bowiem nie tylko doktryna, ale i konkretne czyny wypływające z niej

  1. W jaki sposób można wskazać moc wiążącą wiary - powinności

Moc wiążąca wiary wynika z jej natury. Natura aktu wiary prowadzi do potrzeby i powinności dzielenia się tym, co człowiek przeżył z innymi. Ona też podpowiada środki do skutecznego przekazywania wiary /np. przepowiadanie, prawo kościelne/. Środki te mają moc obowiązującą z racji na samą wiarę, której są nośnikami. Ustawy kościelne stwierdzają wiarę wyznawaną przez Kościół oraz wynikające z niej powinności. Prawda wiary staje się nią nie dlatego, że jako taka została ogłoszona, ale dlatego, że jest nią ona ze swej natury. Nie wszystkie ustawy kościelne przekazują prawdy wiary /np. sposób doręczenia aktów administracyjnych/, ale w znacznej mierze przytaczają prawdy wiary, gdyż są to normy wynikające z prawa Bożego.

  1. Obecność prawa Bożego w prawie kościelnym

Prawo kanoniczne wielokrotnie odwołuje się do prawa Bożego. Szkoła włoska kanonistyki wypracowała 2 pojęcia prawa kościelnego:

To prawo konstytutywne czerpie swą moc z 2 źródeł

  1. Czym kieruje się prawodawca kościelny wydając normy

  1. Wyjaśnić określenie iż norma kościelna to ordinatio fidei

Wg św. Tomasza norma prawna jest ordninatio rationis - jest zarządzeniem rozumnym, ale w przypadku Kościoła, który spełnia specjalną misją w świecie, zleconą mu przez Chrystusa, prawo musi być też ordinatio fidei - porządkiem płynącym z wiary. Prawodawca nie może poprzestać tylko na rozeznaniu rozumowym tego, czego ma dotyczyć norma, musi oprzeć się na porządku wiary, gdyż on jest kategorią podstawową - prawodawca musie przestrzegać wymogów wiary /nauki i prawdy Chrystusa/. Nie może być demokracji w Kościele, gdyż nawet większością głosów nie da się odwołać pewnych urzędów, zadań powinności wyprowadzonych wprost z nauki Chrystusa /np. nierozerwalność małżeństwa/. Prawo kościelne odczytywane bez wiary jest bezskuteczne i nieżyciowe

  1. Jak prawo kościelne służy przekazywaniu wiary

Do istotnej misji Kościoła należy zadanie nauczania i uświęcania Ludu Bożego. Urząd Kościoła swe zadanie wypełnia przez:

Zmierza to do:

Ustawy kościelne winne to zagwarantować. Prawodawcy w Kościele są bowiem zarazem tymi, którzy są powołani do głoszenia słowa. Przez wieki tych dwóch zadań nie rozdzielano, traktując je jako jedność. Władza nauczania i rządzenia skupia się w tym samym podmiocie. Są to funkcje tego samego rzędu sprawowane in persona Christi

  1. Czy w kościele wystarczy tylko zewnętrzne podporządkowanie się normie - patrz p. 15.

  1. Czym się różni prawodawstwo kościelne od świeckiego

  1. Wyjaśnić tezę : zbawienie jest najwyższym prawem w Kościele

Salus animarum suprema lex - Porządek prawny w Kościele nie powstaje w skutek przeniesienia metod z prawa świeckiego, lecz stosuje i tworzy normy celem wypełnienia czynności wynikających z przekazu wiary. Obowiązuje tu zasada wskazująca na służebną rolę prawa kościelnego w stosunku do nadrzędnego celu Kościoła jakim jest zbawienie. Prawo nie stanowi celu samo dla siebie, lecz ma służyć temu, by człowiek był usprawiedliwiony przed Bogiem. Najwyższym dobrem jest zbawienie człowieka i dlatego w prawie kościelnym szeroko stosowane są dyspensy, epikia - by w niczym nie umniejszać dobra duchowego wierzących.

  1. Dlaczego Kodeks prawa kanonicznego stawia się w Kościele obok nauki Soboru i Pisma św.

Nauka soborowa podkreśla podstawowe znaczenie słowa Bożego w tworzeniu się i uświęcaniu Kościoła. Wiara budowana jest bowiem w oparciu o Słowo Boże, stąd w dokumentach soborowych obfitość tekstów z Pisma św. W procesie tworzenia Kodeksu jednym z postulatów było, by nawiązywał on w swej treści do ducha soborowego, wspierając się na wizji Kościoła i jego misji jaką rozwinął Sobór. W tym nurcie też Kodeks został zredagowany i dlatego traktowany jest przez wielu jako ostatni dokument soborowy. Można powiedzieć, że naukę Soboru rozpisano na kanony. KPK można postawić wśród ksiąg rozwijających wiarę /Biblia, dokumenty Sob.Vat. II/

  1. Poznanie rozumowe a poznanie teologiczne

Wg konstytucji Dei Filius - Soboru Watykańskiego I - istnieje podwójny porządek poznania różniący się i przedmiotem i źródłem:

Poznanie teologiczne obejmuje całą rzeczywistość i wnosi nowe treści, do których nie może człowiek dojść przy pomocy poznania rozumowego. Stara się ono odpowiedzieć na pytanie jak wygląda człowiek i cała rzeczywistość w świetle prawd Bożych objawionych przez Jezusa Chrystusa i w świetle jego zbawczego dzieła. Poznanie teologiczne obejmuje człowieka we wszystkich jego życiowych sytuacjach. Pod to poznanie podpada też prawo jako jeden z elementów ludzkie egzystencji i działania.

  1. Wyodrębnienie się kanonistyki z teologii

Pojawiające się problemy rozwiązywano na płaszczyźnie teologii - np. św. Augustyn pisał o prawie natury i o państwie Bożym, o prawie Bożym pozytywnym i prawie konstytucyjnym Kościoła w kontekście teologii. Pierwsze zbiory prawa kościelnego powstają jako wynik odbywanych w tym czasie synodów różnych prowincji kościelnych /zbiory włoskie, hiszpańskie, galijskie, afrykańskie/. Widoczna nawet w nich jest jedność prawa i teologii. Zagadnienia prawne stanowią integralną część teologii i teologia swą refleksją obejmuje zagadnienia prawne.

Podstawą wykładu teologii stały się Sentencje Piotra Lombarda, a wykładu prawa Dekret Gracjana. Dał on początek nauce prawa kanonicznego. Gracjan rozpoczął wykładać prawo kanoniczne osobno od teologii i prawa rzymskiego. Traktował on co prawda kanonistykę jako teologię praktyczną zewnętrzną, to jednak odtąd te dwie dyscypliny rozwijały się oddzielnie. Kanoniści zaczęli opuszczać teologiczne partie Dekretu zwracając się coraz bardziej ku prawu rzymskiemu, które też z czasem miało ogromny wpływ na rozkwit prawa kościelnego - "Ecclesia vivit lege romana". Teologia w tym czasie poszła za inspiracjami arystotelesowskimi i platońskimi i wypracowała swą metodę niezależną od kanonistyki. Przy czym obie nauki nie straciły z oczu problematyki drugiej dyscypliny /np. traktaty św. Tomasz - o prawie, o sprawiedliwości, o powinności/

Rozkwit i specjalizacja prowadziły jednak do izolacji tych dyscyplin. Fascynacja prawem nie pozwoliła rozumieć teologicznego sensu prawa kościelnego. Kanoniści nadal powoływali się na Pismo św. i niektóre racje teologiczne, ale nie było integracji z nauką teologii.

Suarez wyraźnie rozgranicza zadania teologów i kanonistów. Teologowie zajmują się prawem w świetle objawienia, a więc wiary i moralności. Prawo zaś na zająć się porządkiem wewnątrz i na zewnątrz Kościoła.

  1. Jakie cele stawiała sobie nauka ukazująca Kościół jako societas perfecta

Po upadku państwa kościelnego w 1870 r. pojawiła się potrzeba znalezienia podpory dla kościelnego prawa ale w oparciu o argumentację prawną uznaną przez państwo i filozofię. Ponieważ państwo uważano za społeczność doskonałą - odznaczającą się suwerennością, niezależnością, autonomią, Kościół musiał wykazać i uzasadnić iż jest również społecznością doskonałą - societas perfecta. W odróżnieniu od państwa zmierzającego przy pomocy środków doczesnych do celów doczesnych istnieje Kościół - społeczność doskonała - zmierzająca do celów nadprzyrodzonych. Nauka o Kościele jako societas perfrecta jest obecna w nauczaniu Piusa IX i Leona XIII - Immortale Dei. Zajęto się więc nauką o prawie kościelnym publicznym /ius publicum Eccelesiae/ wzorowanej na nauce o prawie państwowym. Wykazywano, że Kościół jest społecznością doskonałą, założoną przez Chrystusa i stad potrzeba w nim władzy ustawodawczej, wykonawczej, sądowniczej. Obraz Kościoła tak ujętego jest czysto jurydyczny, bez śladu struktury teologicznej, przysłaniający całą eklezjologię. Zajmowano się władzą kościelną, autorytetem nauczycielskim i prawami Kościoła. Czasy największego ujurydycznienia przypadają na II poł. XIX w. Nie ma mowy o współpracy prawa z teologią. Prawo czerpało swe idee nie z teologii ale filozofii społecznej. Jako reakcja na taki stan prawa powstały trendy antyjurydyczne.

  1. Zarzut Rudolfa Sohma wobec prawa kościelnego

W 1892 r. wydane zostało dzieło Rudolfa Sohma - Kirchenrecht I. Die geschichtlichen Gruntlagen. Był to generalny atak na naukę o Kościele jako społeczności doskonałej. Był on protestanckim prawnikiem, który zajął się prawem kościelnym przy pomocy metody prawno-historycznej. Wykazał, iż nie ma organicznej ciągłości między Kościołem pierwotnym a współczesnym kościołem katolickim. Przyjął założenie, że kluczem do zrozumienia ustroju Kościoła i jego historii są dzieje Kościoła pierwotnego. Jego obraz nakreślił w oparciu o NT - a szczególnie o 1 Kor. Wywnioskował, że struktury pierwotnego Kościoła nie mają charakteru prawniczego, nie są oparte na formalno-prawnej organizacji, są wręcz w sprzeczności z prawem. Prawny porządek odpowiada wg niego istocie państwa a nie Kościoła. Istota prawa kościelnego sprzeciwia się istocie Kościoła. Był to przejaw mocno wówczas zakorzenionego w teologii protestanckie spirytualizmu

  1. Autorzy polemizujący z Rudolfem Sohmem

Atak Sohma wywołał reakcję w kościele katolickim. Wśród autorów polemizujących z nim znaleźli się:

- Kościół został założony przez Chrystusa jako społeczność

- Kościół jest apostolski, wsparty na ich urzędzie

- jeśli służy celom ziemskim - jest świeckie

- jeśli porządkowi nadprzyrodzonemu - jest duchowe

W Kościele, który jest nadal żyjącym Chrystusem, musi istnieć ten element widzialny jakim jest prawo, podobnie jak Zbawiciel by być pośród nas musiał mieć atrybuty natury ludzkiej. Ostatecznie jednak i u Hollewecka prawo kościelne jest postulatem porządku społecznego.

  1. Poglądy Wilhelma Bertramsa

Przypomina, że życie wewnętrzne Kościoła to kontynuacja i uczestnictwo w życiu Chrystusa. Kościół jest więc społecznością duchową, jednością wiary i miłości w Chrystusie. Ponieważ to życie wewnętrzne nie może istnieć bez społeczności zorganizowanej, dlatego Kościół jest też społecznością prawną. Ma więc Kościół 2 elementy ściśle powiązane ze sobą - wewnętrzny i zewnętrzny. Jak w Chrystusie nastąpiło zespolenie natury Boskiej i ludzkie i poprzez naturę ludzką objawiała się natura boska, ta zewnętrza struktura Kościoła /prawo/ jest znakiem i przyczyną życia wewnętrznego. Kościół jest więc znakiem oznaczającym i sprowadzającym łaskę nadprzyrodzoną. Ta zewnętrzna aktywność Kościoła ma za cel ujawniać i wywoływać życie wewnętrzne. Prawo nie może wywołać życia nadprzyrodzonego, ani życie nadprzyrodzone nie może być ujęte w kategorie prawne. Prawo jednak ujmuje wszystkie zewnętrzne akty, które są przyczyną albo skutkiem życia wewnętrznego, lub przeszkodą do niego. Prawo kościelne kieruje więc życiem społecznym Kościoła w odniesieniu do dóbr nadprzyrodzonych, prawo świeckie zaś w odniesieniu do dóbr doczesnych. Nie uzasadnił jednak wystarczająco potrzeby istnienia prawa.

  1. Koncepcja Mörsdorfa

Źródło prawnej struktury Kościoła tkwi w jego sakramentalności. Rozróżnił widzialny znak sakramentalny od niewidzialnej łaski. Prawo jest dla niego elementem widzialnej struktury Kościoła. Odpierając tezy Sohma powołuje się na prawny charakter słowa i sakramentu, które zostały określone przez Chrystusa i są formami misji jaką pełni Kościół.

Prawo kościelne ma swe uzasadnienie w strukturze słowa i sakramentu, przez które buduje się Kościół - społeczność nadprzyrodzona. Kościół dla niego to Lud Boży, zwołany i wciąż zwoływany przez Boga.

Ludzie należący do Kościoła nie przestają być ludźmi tego świata. Pozostając w społeczności Kościoła nadal kierują się wszystkimi naturalnymi założeniami jakie są obecne w życiu społecznym. To druga, obok słowa i sakramentu, podstawa prawa kościelnego - prawo naturalne, z którego płynie prawda, że gdzie zawiązuje się społeczność tam powstaje prawo.

Dzięki jego koncepcji prawo kościelne znalazło swoją legitymację i znalazło to swoje zwieńczenie w dokumentach Soboru Watykańskiego w KK.

  1. Pojęcie sakramentalności Kościoła i jego znaczenie dla rozumienia normy kościelnej

W uzasadnieniu prawa kościelnego nie wystarczy powoływać się na uzasadnienie nauki prawa kościelnego jego roli i znaczenia dla Kościoła, ale trzeba wskazać na istotę i źródła istnienie tego prawa, bez których cały system prawa kościelnego będzie zawieszony w próżni.

Ontologiczne uzasadnienie istnienia i natury prawa kościelnego może dać tylko teologia. Uzasadnienie to więc musi sięgać do istoty Kościoła i jego tajemnicy. Punktem wyjściowym zaś dla podbudowy prawa kościelnego jest pojęcie sakramentalności Kościoła.

Sakrament - od grec. mysterion, łac. - sacramentum. Od II w. słowa tego używano na określenie realizacji przez Boga jego zbawczego planu względem człowieka. Rozumiano przez to, że Bóg już tu na ziemi wchodzi z człowiekiem we wspólnotę, która jest zadatkiem tego co ma dopiero w pełni nastąpić. Od św. Augustyna sakrament jest definiowany jako: widzialny znak niewidzialnej łaski /invisibilis gratiae forma visibilis/. Należy pamiętać, że nie można tu pominąć aspektu personalistycznego. Łaska bowiem to nie tyle dar - przedmiot, ile miłość Boga względem człowieka, która jeśli zostanie przyjęta, stawia człowieka w nowej sytuacji wobec Boga - łaska usynowienia. Augustyn zawarł 2 elementy:

Znak to więc nie tyle środek do zdobycia łaski ile wyraz tej łaski, wyraz działania Boga wchodzącego we wspólnotę z człowiekiem. Ta wspólnota obejmuje całego człowieka w wymiarze cielesnym i duchowym, indywidualnym i społecznym dlatego znak ten musi być komunikatywny dla całego człowieka.

Na znak składa się materia i forma. Przedmiotem są czynności pochodzące z codziennego życia a oznaczające w sakramentalnym wymiarze pewne wydarzenia nadprzyrodzone w procesie naszego zbawienia /np. obmycie przy chrzcie jest znakiem wziętym ze zwykłych codziennych czynności, a oznacza nadprzyrodzone skutki mające miejsce w momencie chrztu/. Te czynności sakramentalne oznaczają wciągnięcie całego człowieka i całego jego życia w wymiar nadprzyrodzony.

Chrystus sakramentem Boga ­ - prawdziwy Bóg i prawdziwy człowiek. Natura ludzka Chrystusa jest pierwszym i najważniejszym znakiem, że Bóg chce nas zbawić. To dzięki naturze ludzkiej Bóg stał się widzialny i uchwytny dla zmysłów człowieka. Stąd natura ludzka Chrystusa jest sakramentem Boga - ujawnia Go, a zarazem ukrywa.

Kościół sakramentem Chrystusa - na zasadzie bliskiej analogii Kościół upodabnia się do tajemnicy Chrystusa wg LG 8.:

Sakramentalność Kościoła a prawo kościelne

Znak sakramentalny jest zaczerpnięty z porządku naturalnego, gdzie ma określone znaczenie i wciągnięty w porządek nadprzyrodzony reprezentuje rzeczywistość nadprzyrodzoną /np. polanie wodą przy chrzcie św./. Ten znak sakramentalny odnosi się również do Kościoła. Oznacza to, że znak sakramentalności Kościoła musi należeć do porządku naturalnego i jako taki jest podniesiony do uobecnienia porządku nadprzyrodzonego. Tym znakiem jest społeczność - człowiek żyjący w społeczności. Społeczność by była znakiem sakramentalnym musi być prawdziwą społecznością - tzn. posiadać wszystkie istotne elementy. Będąc zaś znakiem sakramentalnym nie traci nic ze swych naturalnych elementów /jak woda przy chrzcie pozostaje nadal zwykłą woda/. Natomiast brak któregoś z istotnych elementów społeczności może prowadzić do zafałszowania znaku sakramentalnego. Kościół nie byłby Kościołem gdyby nie był prawdziwą społecznością. Podsumowując analizę sakramentalności :

  1. Analiza definicji Kościoła z LG 1

"Chrystus jest światłością świata i blask Jego jaśnieje na obliczu Kościoła. Dzieje się tak dlatego, że Kościół jest w Chrystusie niejako sakramentem czyli znakiem i narzędziem wewnętrznego zjednoczenia z Bogiem i jedności całego rodzaju ludzkiego."

Sakramentalność Kościoła jest jego prawdziwą naturą i punktem wyjścia dla całej Konstytucji. Sakramentalność jest więc centralną prawdą naszej wiary i stanowi też podstawę istnienia prawa w Kościele. Kościół jest sakramentem to znaczy:

Celem działania Kościoła jest wewnętrzne zjednoczenie ludzi z Bogiem i między sobą /bo zbawienie dokonuje się we wspólnocie - LG 9/. Kościół nikogo nie wyklucza , nie prowadzi do podziałów lecz do jedności. Jest sakramentem jedności /LG 9/ tzn. Ludem Bożym nabytym cenną krwią Chrystusa, napełnionym Jego Duchem i wyposażonym w widzialne środki społecznego zjednoczenia. Wskazuje jako znak na rzeczywistość nadprzyrodzoną, której pełnia objawi się w przyszłości /LG 48/.

  1. Wyjaśnić twierdzenie ubi societas ibi ius

Tam gdzie społeczność, tam prawo. Nie ma społeczności bez prawa. Prawo zawiązuje się w chwili powstania społeczności. By to uzasadnić trzeba przyjrzeć się podstawom społeczności i zanalizować stosunki społeczne.

Stosunki społeczne - to międzyosobowe relacji oparte na odniesieniu się do siebie przynajmniej dwóch osób. Relacja ta posiada:

- realny podmiot

- realny kres

- realny fundament

Bez tych trzech elementów nie ma stosunku społecznego. Podmiotem i kresem odniesienia są osoby ludzkie. Czynnikiem, który powoduje powstanie stosunku społecznego jest fundament odniesienia - to płaszczyzna stosunku społecznego.

Przyczyny powstawania życia społecznego Odpowiedź nie leży w życiu społecznym lecz w naturze człowieka, która jest pierwotna w stosunku do życia społecznego. Otóż w naturze człowieka tkwi zdolność do tworzenia relacji międzyosobowych i społeczności. Dlatego mówi się o człowieku - homo est animals sociale. Nie można zrozumieć osoby ludzkiej bez jej odniesienia do innych osób. W społecznej naturze człowieka tkwi przyczyna tworzenia przez niego życia społecznego.

Co uruchamia relacje społeczne w człowieku ? Dlaczego osoba ludzka nawiązuje stosunki społeczne? Samo odkrycie społecznej natury człowieka nie odpowiada na to pytanie. Doświadczenie podpowiada, że życie społeczne powstaje w wyniku dążenia ludzi do wspólnej im wszystkim wartości - do dobra wspólnego. Ono jest mechanizmem uruchamiającym społeczne predyspozycje człowieka i przyczyną nawiązywania życia społecznego. Jest to wartość uniwersalna obejmująca dobro indywidualne wszystkich osób tworzących społeczność. Człowiek chcąc zrealizować dobro własne musi dążyć do dobra wspólnego. Dobro wspólne więc zobowiązuje. Z obowiązków i uprawnień jednych osób wynikają obowiązki innych. By dobro wspólne mogło być realizowane muszą istnieć i być przestrzegane pewne unormowania - np. poszanowanie praw i obowiązków innych osób wchodzących w skład społeczności. Każdy wchodzi w życie społeczne z własnymi prawami, co ustawia go już nie tylko w relacji społecznej ale i prawnej wobec innych. Z natury więc życia społecznego wynika jego prawny charakter. Prawo nie wynika z niedoskonałości ludzkiej natury czy też niedomagań życia społecznego ale z natury samego życia społecznego. Niemożliwa jest więc społeczność bez prawa, gdyż ono jest jej istotnym składnikiem. Prawo zawiązuje się w chwili powstania społeczności.

  1. Wyjaśnić twierdzenie - prawo wyraża stosunek miedzy osobami ze względu na równość w realizacji dobra wspólnego

Dobro wspólne - to mechanizm uruchamiający życie społeczne, a co za tym idzie i stosunki prawne. Jest ono najwyższą wartością społeczności w porządku przyrodzonym. Treścią dobra wspólnego jest doskonałość ludzkości, w którą człowiek wnosi swój wkład przez swą własną doskonałość. Doskonałość należy rozumieć jako pełnię rozwoju osobowego wszystkich członków społeczności. Dobro wspólne jawi się człowiekowi jako nakaz etyczny - jest ideałem, do którego należy dążyć. Rozwój osobowy jest bowiem prawem i obowiązkiem człowieka. Rezygnacja z dobra wspólnego byłaby równoznaczna z ustaniem rozwoju człowieka. Jest to niestety częsta pokusa, by szukać swego dobra niezależnie od dobra wspólnego. Realizując dobro wspólne, człowiek, wprowadza w czyn swe płynące z natury predyspozycje. Gdyby nie było możliwości realizacji dobra wspólnego człowiek nie mógłby rozwinąć najcenniejsze cechy ludzkiej natury.

Wejście w społeczność wiąże się z przyjęciem zadania budowania dobra wspólnego - jest to nakaz wiążący wszystkich członków społeczności, płynący ze świadomości, że realizując dobro wspólne człowiek przyczynia się do pomnożenia własnego dobra.

Prawo - uprawnienie - oznacza pewną relację osobową posiadającą podmiot, kres, fundament. W relacji prawnej pozostają zawsze osoby /co najmniej dwie/, w której chodzi o:

Relacje prawne są więc tożsame z relacjami społecznymi, w których chodzi też o realizację wartości /dobra wspólnego/ w powiązaniu osoby ze społecznością.

Wchodząc w relacje społeczne wchodzi też człowiek w relacje prawne, które są relacjami wzajemnymi - tzn. prawom i obowiązkom jednej osoby odpowiadają obowiązki innych. W tych relacjach występuje równość wobec dobra wspólnego. Wszyscy są bowiem w równej sytuacji wobec dobra wspólnego, weszli bowiem w społeczność z:

- własnymi uprawnieniami

- obowiązkiem budowania dobra wspólnego

- prawem uczestniczenia w nim - osiągnięcia własnej doskonałości

Wg Merkelbacha - prawo to relacja wyrażająca równość w stosunku do drugiej osoby. Podstawą tego prawa jest godność osoby ludzkiej, nienaruszalna i niezbywalna. Ten stosunek między osobami opiera się na zasadzie równości poszczególnych osób wobec dobra wspólnego i tym samym na równości w realizowaniu własnej doskonałości. Każdy człowiek ma równe prawo do ochrony własnych wartości i obowiązek ich rozwijania. Są to prawa pierwotne, wcześniejsze do wszelkich normatywnych ustaleń.

  1. Pojęcie dyspensy, epikia - dlaczego są w tylko w prawie kościelnym

Sam kodeks nie zajmuje się epikią a jedynie dyspensą. Epikia jest jednak znana prawu kościelnemu.

- ustawa może być zachowana ale tylko z wielką trudnością, nie odpowiadającą intencji prawodawcy

U podstaw epikii leży problem sprawiedliwości i przestrzegania bardziej ducha niż litery prawa. W Kościele zaś liczy się przede wszystkim dobro duchowe wiernych przed skrupulatnym zachowywanie przepisów prawa. Epikię należy stosować wówczas, gdy samo zachowanie prawa kościelnego byłoby nierozumne i niesprawiedliwe, a tym samym straciło by swój zbawczy sens. Nie ma epikii od prawa Bożego naturalnego i pozytywnego.

  1. Co oznacza termin norma kanoniczna

Etymologia:

Przyjęcie tej nazwy przez prawo kościelne pozwala wyciągnąć pewne wnioski odnośnie jego cech. Kościół uznał ten termin za najbardziej odpowiedni ponieważ prawo kościelne chce:

Przymiotnik kanoniczne dodane do prawa kościelnego - wskazuje na moralny charakter tego zobowiązania. Na straży tego prawa stoi sumienie wiernych a nie sankcje i kary. Nie oznacza to, że zobowiązania prawne są tylko moralne, ale że prawo kościelne ma siłę moralną i chce być wyłącznie siłą moralną - nie zmuszać lecz apelować. Ci którzy je nie przyjmą sami siebie stawiają poza Kościołem.

Norma kanoniczna ma nie tylko zachowywać porządek, ale jej natura ma wynikać ze społeczności w jakie funkcjonuje, a więc społeczności bosko-ludzkiej, doczesnej i nadprzyrodzonej. W rozumieniu prawnym norma kanoniczna to przepis prawny wydany przez prawodawcę kościelnego, który nie koniecznie musi przytaczać swe teologiczne uzasadnienie /jest to nie do pogodzenia z techniką lagislacyjną/. Jest ona:

  1. Elementy struktury normy kanonicznej

  1. Św. Paweł o prawie i normie prawnej w Kościele

Teologiczny wymiar ustawy kościelnej staje się wyraźniejszy w świetle nauki i praktyki św. Pawła.

- o służbie Bożej /1 Tym 2,1/

- porządek na Eucharystii /1 Kor 11, 17-34/

- stosownie charyzmatów /1 Kor 14, 26-31/

- o małżeństwie /1 Kor 7/

- wykluczenie ze wspólnoty /1 Kor 5,1-5/

1

22



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
PYTANIE, Wykłady KUL
Czynniki integralnego rozwoju młodzieży, Psychologia rozwoju - wykład (KUL)
DOBRA, Wykłady KUL
Pedagogika rodziny15.04, Pegagogika rodziny- wykłady (KUL)
PSYCHOLOGIA ROZWOJU CZŁOWIEKAWYKŁAD 7 12 V 2011, Psychologia rozwoju - wykład (KUL)
PSYCHOLOGIA ROZWOJU CZŁOWIEKAWYKŁAD 8 19 V 2011, Psychologia rozwoju - wykład (KUL)
PSYCHOLOGIA ROZWOJU CZŁOWIEKAWYKŁAD 6 5 V 2011, Psychologia rozwoju - wykład (KUL)
PYTANIE1, Wykłady KUL
RECENZJA, Wykłady KUL
PRKARNE, Wykłady KUL
PRSYNODU, Wykłady KUL
ZAKONNE, Wykłady KUL
WIERNI, Wykłady KUL
Antropologia wykład I, KUL rok 3 niest, Antropologia
Pedagogika rodziny 8.04, Pegagogika rodziny- wykłady (KUL)
SKARGA, Wykłady KUL
METODYKA, Wykłady KUL
KAPLAN1, Wykłady KUL
PRAWACZL, Wykłady KUL

więcej podobnych podstron