Problemy socjologii wychowania:

1. Wychowanie, jako zjawisko społeczne;

2. Wychowanie a społeczeństwo;

3. Struktura społeczna szkoły;

4. Ekologia wychowania;

5. Stratyfikacja społeczna a szkoła;

6. Wychowanie a procesy społeczne (współzawodnictwo, kooperacja, konflikty, akomodacja);

7. Uspołecznienie a proces wychowawczy;

8. Dynamika grupy wychowawczej;

9. Warunki kształtujące program nauczania;

10. Dewiacyjne zachowania w szkole;

11. Społeczeństwo lokalne a szkoła;

12. Aktualne kontrowersje w wychowaniu;

13. Wychowanie zdrowotne;

14. Edukacja a demokracja i polityka;

15. Wychowanie do zmian i rozwoju;

16. Wychowanie do przyszłości;

Metodyka badań socjologii:

1. Badania eksperymentalne „eksperyment społeczny”

1. Eksperyment projektowany w terenie;

2. Eksperyment ex post facto (zbliżony do naturalnego);

3. Eksperyment laboratoryjny;

2. Badania terenowe:

1. Typu etymologicznego (małe zb. terytorium);

2. Typu socjologicznego;

3. Typu socjo-psychologicznego;

3. Technika badań terenowych:

1. Obserwacje;

2. Wywiad (kwestionariusze wywiadu);

3. Ankieta audytoryjna;

Etapy procesu badawczego:

1. Przygotowanie teoretyczne (zadanie i sformułowanie pytań badawczych);

2. Plan badań i wybór metod oraz technik badawczych (porządkowanie czynności, dobór narzędzi);

3. Realizacja badań podstawowych;

4. Opracowanie materiału (analiza ilościowa i jakościowa);

5. Wnioski teoretyczne i praktyczne (konfrontacje z teorią i praktyką);

Różnice między socjologią wychowania a pedagogiką:

1. Różny punkt widzenia w problematyce badawczej: socjologia bada istniejące warunki społeczne, skutki wychowania a pedagog bada problematykę przekształcania człowieka w tych warunkach;

2. Różnice w określaniu i rozwiązywaniu problemów, socjolog analizuje, pedagog stawia i rozwiązuje problemy prakseologiczne (praktyczne, przydatne);

Zarys rozwoju socjologii wychowania:

• Od początku problematyka wychowania i edukacja związane były z socjologią. Honorowym ojcem socjologii jest August Comte. Wniósł znacząc wkład w powstanie i rozwój socjologii jako nauki;

• Nadał nowej nauce stosunkowo szybko zaakceptowaną nazwę;

• Określił przedmiot badań socjologii;

• Zaoferował socjologii metody badawcze;

• Termin socjologia wprowadził w IV tomie „Kursu filozofii pozytywnej” w 1837 roku - jest to formalny moment narodzin socjologii;

Pochodzenie nazwy:

• „societas” - wspólnota, społeczeństwo;

• „socis” - wspolny, towarzysz;

• „logos” - wiedza;

• W znaczeniu etymologicznym - nauka o społeczeństwie;

Rozwój polskiej socjologii:

• 1948r, J. Chałasiński - stała na wysokim poziomie;

• Ośrodek poznański dzięki F. Znanieckiemu, utworzył metodę „współczynnika humanistycznego” - należy uwzględnić znaczenie działań społecznych dla ich uczestników;

Znaniecki jako socjolog wychowania:

• „wychowanie jest działalnością dążącą do wywarcia wpływu na postępowanie ludzkie” (działania te podejmowane są z pewnym zamiarem);

• czynność społeczna - wszelka czynność, której przedmiotem jest człowiek, a zamiarem - wpłynięcie na niego;

Znaniecki uważa, że:

-wychowanie to:

• Ta sama kategoria, co życie towarzyskie, współdziałanie, polityka państwowa itp.

• Obszar - splatają się na nim fakty społeczne z innymi faktami takimi jak: mowa, religia, wiedza.

-wychowanie dokonuje się w czynach społecznych - przedmiotem jest wychowanie, wywołują one reakcje społeczeństwa z jego strony.

-zasady wychowania:

• Dostarczanie grupom członków przygotowanych do czynnego w nich udziału.

• Grupy społeczne narzucają działalności wychowawczej zadania, uzależnione od własnych potrzeb oraz organizują i kontrolują wpływy wychowawcze, którym przyszli członkowie podlegają.

- proces wychowawczy:

• Realizowany w ramach stosunku społecznego;

• Wychowawca - funkcjonariusz, wychowanek - kandydat;

• Wynikiem zamierzonego procesu wychowania jest urobienie wychowanka na osobnika społecznego;

Znaniecki koncentruje się na:

-społecznych warunkach wychowania - badanie tych grup społecznych, do których wychowanie osobnika, środków, jakimi posługują się grupy w doborze i przygotowaniu nowych członków oraz potrzeb i dążeń zbiorowych, które warunkują stawiane nowym członkom wymagania;

-przedmiotem badań jest wychowanie społeczne (jak odbywa się samo wychowanie w danych warunkach, warunkach, jakich kierunkach, przy pomocy jakiś metod środowisko chce urobić wychowanka do swoich potrzeb);

Socjologia wychowania bada rzeczywistość w różnych jej aspektach;

Główne funkcje socjologii wychowania wg Znanieckiego:

• „Badanie obiektywnie i porównawczo tych wyróżnionych rodzajów systemów społecznych - stosunków wychowawczych, ról, grup wychowawczych - wychowawczych różnych społeczeństwach przeszłych i obecnych całym świecie.”

Inni znani: Chałasiński, Iksiński, Szczepański, Niesiołowski, Bystroń;

Krąg badaczy zajmujących się socjologią wychowania niezwiązanych bezpośrednio ze Znanieckim: Bronikowski, Gross, Hertz, Rychliński, Radlińska;

Okres międzywojenny należał do bardzo rozwiniętych dyscyplin naukowych dzięki pracom: Znaniecki, Bystroń, Krzywicki, Czarnowski, Chałasiński, Szczurkiewicz;

Po II Wojnie Światowej: wznowienie działalności socjologicznej, związana z ośrodkami, które wcześniej współpracowały ze Znanieckim, ośrodek łódzki i poznański - Kowalski, Chałasiński, Szczepański;

Lata 1951-1952 krytyka socjologii;

Po 1956 powolny powrót do socjologii, publikowano prace badawcze i podejmowano badania nad: inteligencją - Chałasiński, funkcjonowaniem szkoły - Kowalski;

Przedmiotem badań socjologii wychowania są:

- Wg. Jana Woskowskiego:

• „ Zjawiska, zbiorowości i instytucje wychowawcze decydujące o przebiegu wychowania, jego cechach, treści, formach, organizacjach, zmianach w nim zachodzących;

• Procesy wewnętrzne warunkujące funkcjonowanie instytucji wychowawczych decydujące o zawartości grup celowych (powołanych do działalności), wyznaczające kierunek zmian i przekształceń nich zachodzących;

• Szersze układy, systemy, zjawiska, procesy społeczne oraz te aspekty innych (niestawiających sobie za cel wychowania) grup i instytucji, które jednak je realizują”

-Wg. Roberta Woźniaka:

• Zbiorowości społeczne, zjawiska i procesy wychowawcze decydujące o kształtowaniu się poszczególnych klas, warstw, kategorii;

• Instytucje wychowawcze regulujące przebieg procesów wychowawczych socjalizujących, wpływające na strukturę, treści, formy czynności wychowawczych społeczno-kulturalnych warunkujące wychowanie;

• Społeczno-kulturowy przebieg procesu wychowania i zachowania (sprzyjający realizacji celów i zadań wychowawczych, zmiany i przekształcenia zachowań pod wpływem wychowania);

• Poziom, efektywność i jakość funkcjonowania procesów wychowawczych kulturowych ( kulturowych ramach poszczególnych mikro, mezo i makrosystemów wychowawczych zakresie form wychowania naturalnego, bezpośredniego pośredniego czy nieformalnego lub formalnego.

Funkcje socjologii wychowania:

• Poznawcza i teoretyczna - polega na przekazywaniu społeczeństwu wiedzy, służy poznawaniu życia zbiorowego ludzi, umożliwia poznanie mechanizmów, procesów praw strukturalnych, funkcjonalnych rozwojowych, umożliwia zrozumienie ról społecznych, wyjaśnianie i opisywanie zjawisk;

• Humanistyczna - wprowadzanie w system norm i wartości, określanie zachowań grup i jednostek, rozwijaniu osobowości i kształtowaniu postaw, przekonań i stereotypów;

• Wychowawcza - kształtowanie wzorów i modeli zachowań społecznych umożliwia świadome i celowe wykonywanie zadań wychowawczych;

• Diagnostyczno-prognostyczna rozpoznawanie danego stanu rzeczy, usuwanie niechcianych form i struktur, ocena zjawisk i tworzenie optymalnych rozwiązań;

• ­Socjotechniczna - organizowanie i kierowanie procesami wychowawczymi w szkole, w grupie społecznej, w klasie, w środowisku społecznym itp.;

• Społeczno-pedagogiczna - wyjaśnianie sytuacji społeczno-wychowawczej i wskazywanie skutków, metod i technik oddziaływania wychowawczego;

Wykład 2. Podstawowe pojęcia z socjologii wychowania

• Społeczeństwo stanowi wielką zbiorowość ludzką określaną w swym istnieniu i rozwojem stosunków i zależnościami, ideologią, ustrojem itp.

• Życie społeczne ogół zjawisk wynikających ze wzajemnego oddziaływania jednostek znajdujących się na pewnej przestrzeni (ograniczonej) i korzystającej ze znajdujących się na niej zasobów koniecznych do zaspokajania potrzeb.

Życie społeczne obejmuje:

• Czynniki przyrodnicze (biologiczne, geologiczne, demograficzne)

• Ekonomiczne (produkcja dóbr materialnych)

• Kulturowe (wpływ na życie (poprzez wartości, morale, wzory) i psychikę oraz osobowość jednostki)

Osobowość społeczna: zespół względnie trwałych cech jednostki, wpływających na jej postępowanie, wyrastających na podbudowie cech biologicznych i psychicznych, a pochodzące z wpływu kultury i struktury zbiorowości, w których jednostka została wychowana i w których uczestniczy.

Biologiczna postawa osobowości - różne cechy i postępowanie organizmów.

Elementy osobowości wg. J. Szczepańskiego:

• Kulturowy ideał osobowości -> cechy mówiące o tym, jaki ideał należy propagować w danej epoce, aby młodą jednostkę wychować na dobrego członka społeczeństwa.

• Rola społeczna -> względnie stały i wewnętrznie spójny system zachowań będących reakcjami na zachowania innych ludzi, które przebiegają wg wzoru w danej grupie, a niekiedy nawet prawnie uregulowanego, np. rola studenta, pracownika, członka rodziny, kolegi itp.

• Jaźń subiektywna-> zespół wyobrażeń o sobie, wytworzonych na podstawie opinii innych osób, które wskazują, kim `naprawdę' jest każdy z nas.

• Jaźń odzwierciedlona -> zespół wyobrażeń, jakie każdy z nas posiada o sobie, na podstawie tego, co naszym zdaniem sądzą o nas inni ludzie

Termin OSOBOWOŚĆ SPOŁECZNA wprowadził, F. Znaniecki -> jest to system uwewnętrznionych wymagań społecznych.
Osobowość społeczna w jego ujęciu to część osobowości kulturalnej, której źródłem jest uczestnictwo jednostki w społeczeństwie, czyli w grupach i stosunkach społecznych.

Wyróżnia się 3 typy osobowości:

• Dobrze wychowany człowiek - ukształtowany pod wpływem szkoły, przyzwyczajony do ciągłego szukania pozytywnej oceny swojego postępowania;

• Typ człowieka pracy - pod dużym wpływem kręgów pracy;

• Typ człowieka zabawy - pod dużym wpływem kręgów towarzyskich;

• Ludzie - zboczeńcy - ci, którzy nie kwalifikują się do powyższych typów;

Przyczyny dezintegracji osobowości:

• Uczestnictwo w kilku grupach społecznych, narzucających jednostce rozbieżne role, wzory i systemy wartości

• Przynależność do grupy zdezorientowanej, często silnie antagonistycznej stosunku do pozostałych grup oraz traktowania jej, jako grupy odniesienia (np. rodzina - najsilniejsze przywiązanie)

• Rozbieżności między elementami biogennymi i psychogennymi osobowości a a wymaganiami roli społecznej

• Rozpad jaźni subiektywnej - zwątpienie we własną wartość.

Nowoczesna osobowość społeczna - wzorzec człowieka racjonalnego

• Rozbudowana potrzeba osiągnięć i wyczynu;

• Predyspozycje do innowacji;

• Skłonność do ryzyka i jego świadomość;

• Pełna mobilizacja wewnętrzna w warunkach współzawodnictwa (sukces dynamizuje działania jednostek);

• Umiejętność analitycznej oceny przedsięwzięć;

• Wysoki poziom empatii - gotowość do współpracy z innymi ludźmi, w zdolności do wczuwania się w nowoczesne role;

• Nonkonformizm - cechuje ludzi o zredukowanej potrzebie uległości wobec ludzi, doznawania opieki, ograniczonej potrzebie przynależności;

LUB:

• Gotowość na nowe doświadczenia;

• Gotowość do świadomej akceptacji zmiany;

• Zdolność zbierania informacji o faktach;

• Umiejętność planowania;

• Umiejętność wykorzystywania wiedzy;

• Skłonność do kalkulacji (wynika z przekonania, że świat jest policzalny i można przewidywać zjawiska);

• Wysoka ocena umiejętności technicznych;

• Rozumienie logiki;

• Wysokie aspiracje oświatowe u zawodowe;

• Świadomość godności innych i szacunek dla niej;

„Postawa” w 1918 roku, Thomas i Znaniecki:

• Stan umysłu jednostki wobec pewnych wartości społecznych;

Na granicy pedagogiki i psychologii, postawa to:

• Gotowość jednostki do reagowania w określony sposób na odpowiednie obiekty jakimi mogą być przedmioty materialne i idee;

Definicje postawy:

-Wg. Newcomb'a - POSTAWA JEDNOSTKI DO CZEGOŚ JEST TO PREDYSPOZYCJA DO OKREŚLONEGO DZIAŁANIA, MYŚLENIA I CZUCIA WOBEC DANEGO PRZEDMIOTU.

-Wg. S. Mika - POSTAWA TO PEWIEN WZGLĘDNIE TRWAŁY STOSUNEK EMOCJONALNY LUB OCENIAJĄCY DO PRZEDMIOTU BĄDŹ DYSPOZYCJE DO TAKIEGO STOSUNKU, WYRAŻAJĄCE SIĘ W KATEGORIACH POZYTYWNYCH, NEGATYWNYCH LUB NEUTRALNYCH.

-Wg. Skarbka - WZGLĘDNIE TRWAŁA DYSPOZYCJA JEDNOSTKI DO REAGOWANIA W SZCZEGÓLNY SPOSÓB NA PRZEDMIOT POSTAWY (tj. inne jednostki, zdarzenia, sytuacje materialne i duchowe).

Struktura składa się z 3 komponentów:

1. ­Poznawczo-oceniający - wiadomości o jej przedmiocie, przekonania, przypuszczenia;

2. Emocjonalny ­- uczucia moralne, estetyczne, motywy, pragnienia, przejawiane w odpowiednich sytuacjach;

3. Behawioralny - wokalne, werbalne, mimika, czynności ukierunkowane na cel, np. opinie;

Kryteria podziału postaw:

• Treść przedmiotowa, - czego postawa dotyczy;

• Zakres postawy - informacje o liczebności;

• Kierunek postawy - pozytywny, negatywny, neutralny;

• Siła postaw - silniejsze negatywne postawy;

• Trwałość - mimo zaistnienia nowej sytuacji nadal funkcjonują stare poglądy i postawy;

• Złożoność i zwartość - w każdej postawie obraz jednego z nich wskazuje, na to, że mamy do czynienia z postawami niepełnymi; np. 3 razy TAK to bardziej zwarte itd.

Postawy mogą mieć:

• różny stopień intensywności;

• siłę;

• różny stopień trwałości;

Postawy mają wyraźny związek z opiniami i poglądami danego człowieka, (każda postawa dot. Określonego przedmiotu, zjawiska, osoby) - posiada określony kierunek.

Stereotypy - `uprzedzenia' zniekształcone i emocjonalne ujęcie rzeczywistości;

Można wyróżnić postawy:

• Personalne, rzeczowe

• Legalistyczne, przestępcze,

• Wychowawcze (właściwe i niewłaściwe).

• Konformistycznie i nonkonformistyczne;

• Optymistyczne i pesymistyczne;

Najważniejsza jest postawa wychowawcza: WŁAŚCIWA i NIEWŁAŚCIWA.

W poszczególnych zbiorowościach społecznych występują wzajemnie przenikające się i uzupełniające się procesy: przystosowanie, socjalizacja, wychowanie;

Przystosowanie społeczne:

• Proces (a właściwie jego rezultat) użytkowania równowagi między potrzebami jednostki a warunkami i wymaganiami jej społecznego otoczenia;

• Proces ten zachodzi pod wpływem wielu czynników, w tym czynników mających duże znaczenie dla kształtowania możliwości, tempa i społecznych treści tego postępowania;

• Uzależniony jest od innych procesów obejmujących różne aspekty zmian jakim podlega jednostka żyjąca w społeczeństwie;

Socjalizacja:

• Proces stawania się człowieka istotą społeczna;

• Procesowi temu człowiek poddany jest od niemowlęctwa. Podstawowe znaczenie dla poznania społecznych uwarunkowań procesu socjalizacji ma zagadnienie wpływu kultury na życie społeczne.

• Jednostka ludzka staje się istotą społeczną podlegającą wpływom uczestnictwa w zastanej kulturze zbiorowości, w której rodzi się i żyje.

Wychowanie:

• Obejmuje tylko tę część socjalizacji, która kształtuje cechy osobowości pożądane z punktu widzenia grup i ideałów kultury;

• „Intencjonalne pokazanie wartości pozytywnych” (Szczepański), obejmujących szeroki zakres oddziaływania na osobnika;

• Polega nie tylko na wprowadzaniu w życie społeczne i kulturę, lecz na przekazywaniu określonego ideału osobowości przez systematyczne oddziaływanie między wychowawcą i wychowankiem, czyli przez STOSUNEK WYCHOWAWCZY;

• Proces ten i jego treść są zgodne z przyjętym w grupie IDEAŁEM WYCHOWAWCZYM;

• Praktycznej realizacji zadań wyznaczonych ideałem wychowawczym służą przede wszystkim specjalnie powołane grupy celowe;

• Wychowanie jest częścią wpływu środowiska, ale ma zakres większy niż socjalizacja, która polega na przyswajaniu wszystkich wpływów, zarówno negatywnych i pozytywnych;

Zakresy pojęć:

Socjalizacja - jest procesem poprzedzającym wychowanie, jako świadome, kształtujące, oddziaływanie na osobowość jednostki;

Wychowanie - nie może być rozpatrywane, jako skutek czy szczególny przypadek socjalizacji. Są to pojęcia rozłączne, każde z nich posiada własny zakres znaczeniowy;

Edukacja - jest pojęciem najszerszym, obejmującym wychowanie, a także wszelkie inne wpływy wywierane przez społeczeństwo na jednostce i grupy, sprzyjające takiemu ich rozwojowi i wykorzystywaniem posiadanych możliwości w maksymalnym stopniu, stali się twórczymi członkami szeroko rozumianej wspólnoty społecznej;

Tak rozumiana edukacja jest nie tylko najszerszym jej ujęciem w literaturze przedmiotu ale także procesem opartym na równowadze i współwystępowaniu oddziaływań społecznych.

10 PROCESÓW SKŁADAJĄCYCH SIĘ NA EDUKACJĘ:

1. Globalizacja - problemu podziału świata, wojen, konfliktów, zagrożeń środowiska, kształtowania tolerancji;

2. Etatyzacja - problemy państwa, jego suwerenności, właściwego wychowania obywatelskiego młodzieży, zależności szkoła - społeczeństwo;

3. Kolektywizacja - kształtowanie poprzez wpływ społeczeństwa, na drodze socjalizacji wtórnej ról społecznych, a zarazem poczucie solidarności z własną grupą czy klasą społeczną;

4. Nacjonalizacja - więź, odrębność, wspólnota, nowoczesność, a zatem i zmiany w obrębie kategorii aksjologicznych młodzieży;

5. Polityzacja, biurokratyzacja, profesjonalizacja - kształtowanie do zawodu, podział pracy, obowiązków, umiejętność współpracy w grupie, rozumienie i gotowość do przestrzegania reguł i norm społecznych;

6. Socjalizacja pierwotna - rola rodziny w grupy rówieśniczej w kształtowaniu poczucia przynależności społecznej i rozumienia świata;

7. Inkulturacja i personalizacja - wprowadzenie w kulturę rozumianą, jako świat wartości duchowych. Zapoznanie z systemami filozoficzno - religijnymi, kształtowanie światopoglądu;

8. Wychowanie i jurydyfikacja - kształtowanie świadomości prawnej, podmiotowości - znajomość swoich praw, respektowanie przestrzeni innych;

9. Kształcenie i - kształtowanie kompetencji interakcyjnych (komunikacja) i nabywanie umiejętności interpersonalnych (empatia, asertywność);

10. - rozwijanie wartościowych zaspokajania potrzeb, kształtowanie zdolności samorealizacji i usuwanie blokad rozwoju i rozwijanie refleksji w obszarach wywierających wpływ i właściwe funkcjonowanie człowieka w otoczeniu społecznym i przyrodniczym (profilaktyka uzależnień i kształtowanie postaw prozdrowotnych, przygotowanie do życia w rodzinie);

Wychowanie a socjalizacja:

Podobieństwa:

• Dotyczą osobowości jednostki i prowadzą do zmiany w jej obrębie;

Różnice:

• Zmiany te mogą mieć charakter pozytywny i negatywny, mogą być społecznie pożądane, mieć charakter trwały lub nie. Charakter zmian jest jednym z czynników, który wyznacza teoretyczną granicę między pojęcie wychowania i socjologią.

• Charakter oddziaływania i zakres;

• Wychowanie jest pojęciem cięższym;

Wychowanie:

• Zmiany trwałe i społecznie pożądane, aby jakiś rodzaj wpływu można było nazwać wychowaniem, nie może on zakładać wywołania społecznie i indywidualnie niepożądanych czy krótkotrwałych efektów. Ma charakter intencjonalny, jest świadome i celowe;

• Powinno być wolne od ideologii (nie powinno przekształcać obok rzeczywistości społecznej. Możliwe jest to dzięki namysłowi, intencjonalnemu działaniu wychowawcy);

Socjalizacja:

• Nieświadoma;

• Nieintencjonalna - nie ma tu wcześniejszych założeń czy planu postępowania. Nie ma zasad, metod, środków;

• Przebiega spontanicznie, bez udziału woli wychowawcy;

• Opiera się na naśladownictwie i interioryzacji całokształtu cech otoczenia społecznego;

• Przyjmuje się świat takim, jaki on jest, nikt go bowiem dla nas nie interpretuje, stąd niebezpieczeństwo stereotypów o myśleniu i działaniu osób w odpowiedniej ilości wyjaśnień dotyczących rzeczywistości;

Nauczanie:

• Planowa i systematyczna praca nauczyciela z uczniem mająca na celu wywołanie pożądanych, trwałych zmian w ich postępowaniu, dyspozycjach i osobowości pod wpływem uczenia się i opanowywania wiedzy, przeżywanie wartości i działań praktycznych. Szczególny rodzaj wychowania;

• Nauczanie bez wychowania jest niemożliwe (dotyczy szczególnie dzieci i młodzieży);

Zakresy pojęć:

Wychowanie: - te formy zachowań, które mają swoje źródło w procesach motywacyjno - emocjonalnych, wyznaczają stosunek do świata i samego siebie (dyspozycje kierunkowe: poglądy, opinie, motywy, działania, ideały) - kształtowanie tych dyspozycji to wychowanie;

- zakłada bezpośrednią formę kontaktów między ludźmi;

Nauczanie: -dyspozycje, które odnoszą się procesów poznawczych prowadzą do opanowania działań, umiejętności, nowych zainteresowań;

-może mieć charakter pośredni i konieczna jest do niego informacja zwrotna;

Cechy wspólne:

• Mają charakter społeczny - dotyczą kontaktów między ludźmi;

• Rozgrywają się w środowisku;

• Płaszczyzną ich oddziaływania jest osobowość wychowanka;

• Realizowane w drodze interakcji, codziennych kontaktów twarzą w twarz, będące aktami społecznej komunikacji, podczas których przyjmuje się określenia innych i samych siebie;

Ważne:

• Każda interwencja może mieć wpływ na system wartości i autokoncepcji pedagogicznej;

• Procesu wychowawczego nie można w pełni kontrolować, ponieważ oddziaływania w polu interakcji są wzajemne;

• W wyniku interakcji może dochodzić do rozbieżności, nieporozumień i konfliktów;

Podsumowując:

• Zarówno socjalizacja, wychowanie i nauczanie są możliwe i zachodzą każdego dnia w środowisku społecznym (rodzina, grupa wychowawcza, klasa szkolna);

• Każdy z tych procesów zmienia daną osobowość, kształtując obrazy społecznego świata, przystosowując nas do życia i ucząc przeobrażeń;

Identyfikacja i internalizacja:

• Jest efektem konfrontacji jednostki z wartościami, normami, wzorami, układami stosunków społecznych;

• Są to procesy różne, choć ściśle ze sobą sprzężone i uzupełniające się;

Identyfikację odnosimy do stosunku jednostki wobec grupy.

Internalizacja do jej reakcji na reprezentowane przez grupę wartości.

Mówimy, że jednostka w procesie uspołeczniania identyfikuje się z grupą przez internalizację jej wartości, norm, wzorów itd. Mówi się też o identyfikacji w odniesieniu do wytworów życia zbiorowego np.: o identyfikacji z rolą społeczną, zawodem itp.

Uspołecznienie się wzajemnie obu procesów wynika z tego, że identyfikując się z grupą, rolą czy zawodem, jednostka z konieczności reaguje na wartości, normy i wzory przez nią reprezentowane, reagując zaś na nie wchodzi w system pewnych reprezentujących grup, ról itp.

Identyfikację określa się, jako utożsamianie własnych interesów i własnych wartości z interesami i wartościami grupy przez podporządkowanie się wymaganiom grupy.

Jednostka identyfikuje się z grupą:

• Akceptuje jej wartości i normy;

• Podejmuje i realizuje z pełną gotowością przypadające jej role;

• Występuje w obronie jej interesów;

• Dąży do wzmocnienia jej siły;

Jednostka identyfikuje się z grupą w wyższym lub niższym stopniu, w zależności od tego, w jakim stopniu zaspokaja jej potrzeby i aspiracje. Grupa, z którą jednostka się identyfikuje w szczególnie wysokich stopniach to tzw. GRUPA ODNIESIENIA.

Jest to sprawa pierwszorzędnej wagi, z jaką grupą uspołeczniona jednostka zidentyfikuje się w stopniu dominującym;

Pojęcie:

-Identyfikacja - należy do socjologii;

-Internalizacja - psychologia społeczna;

Internalizacja- uzewnętrznienie wartości. Zrozumienie przez jednostkę swojej sytuacji społecznej oraz wynikającej z niej konsekwencji dla zachowania się. Internalizacja jest pogłębieniem identyfikacji;

Uspołecznienie - proces nabywania dojrzałości społecznej i kształtowania ról społecznych;

- przebiega drogą uwarunkowania i kanalizacji zachowań oraz identyfikowania się z grupą społeczną;

-czynnikami stymulującymi go są początkowo elementarne potrzeby i stopniowo coraz bardziej złożone dążenia i aspiracje;

-czynnikami wyznaczającymi jego mechanizmy są zewnętrzne sytuacje społeczne, zobiektyzowane w nich wartości, role, normy, wzory społeczne;

---