RELACJA PACJENT - PERSONEL MEDYCZNY

OCZEKIWANIA PACJENTA WOBEC PERSONELU MEDYCZNEGO

wiedza pozwalająca na odróżnienie stanu zdrowia i choroby; umiejętności: dostrzegania symptomów choroby, zrozumienia ich natury i podłoża, znalezienia rozwiązania problemu, poprzez sformułowanie programu leczenia dla zdiagnozowanego schorzenia; pozwolenie na uczestnictwo pacjenta w procesie diagnozy i terapii w tak dużym stopniu, jak tylko jest to możliwe;

OCZEKIWANIA PERSONELU MEDYCZNEGO WOBEC PACJENTA

Pacjent powinien: stosować się do zaleceń, być czysty i dbać o higienę osobistą, być szczery i prawdomówny, mieć zaufanie do personelu medycznego, akceptować personel medyczny, być zdyscyplinowany, wypowiadać się logiczne i precyzyjne, okazywać zrozumienie dla problemów personelu, być naturalny, być grzeczny i uprzejmy, być cierpliwy, być odważny w działaniu i podejmowaniu decyzji, być dokładny i punktualny, być tolerancyjny, być pogodny, być zaradny, być oryginalny i nieszablonowy.

KONCEPCJA PARSONSA

Założenie wstępne: Układ lekarz-pacjent to związek oparty na wzajemnym zaufaniu i współpracy, w której obie strony grają swoje role społeczne o określonych obowiązkach i przywilejach.

Rola pacjenta: polega na zawieszeniu normalnych czynności i zadań, poszukiwaniu profesjonalnej pomocy medycznej, podjęciu współpracy z lekarzem, pełnej gotowości do podporządkowania się leczeniu, prawem pacjenta jest traktowanie go jako osoby potrzebującej opieki i pomocy;

Rola lekarza: polega na podjęciu działania dla dobra pacjenta, wykorzystaniu profesjonalnej wiedzy i umiejętności w procesie diagnostyczno-terapeutycznym, na braku osobistego zaangażowania emocjonalnego w problemy pacjenta, przy zachowaniu postawy empatycznej, prawem lekarza jest możliwość fizycznego badania pacjenta i wglądu w intymne sfery jego życia;

Asymetryczność relacji: Dominacja profesjonalna lekarza nad pacjentem (dzięki specjalistycznej wiedzy i prestiżowi zawodu) jest niezbędnym warunkiem stworzenia właściwej i satysfakcjonującej obie strony relacji terapeutycznej.

KONCEPCJA SZASZA I HOLLENDERA

Kryterium: aktywność.

1. Relacja aktywność - bierność Typu: rodzic - niemowlę stany nagłe, wypadki, ostre urazy zabiegi w znieczuleniu ogólnym (operacje) zaburzenia świadomości (delirium, śpiączka)

2. Relacja kierownictwo- współpraca Typu: rodzic - starsze dziecko ostre choroby infekcyjne

3. Relacja partnerstwo-współpraca Typu: dorosły - dorosły choroby przewlekłe psychoterapia

KONCEPCJA BALINTA

Kryterium: zakres zainteresowań lekarza.

Podejście skoncentrowane na chorobie 2. Podejście skoncentrowane na pacjencie 3. Podejście skoncentrowane na kontakcie

Kontinuum od maksymalnej bezosobowości do maksymalnej podmiotowości.

TEORIA KONFLIKTU

Koncepcja socjologiczna: pacjent i personel medyczny zajmują inne miejsca w strukturze społecznej.

Dominująca pozycja personelu medycznego nad pacjentem wynika z faktu, że kontroluje on dostęp do wszystkich świadczeń systemu medycznego, które inaczej pozostają poza zasięgiem pacjenta.

Istnieje konflikt interesów między korzyściami materialnymi personelu medycznego a wymogami dobrego zdrowia pacjentów.

Współpraca i właściwa komunikacja z personelem medycznym nie jest dostępna dla osób niewykształconych, biednych i nieprzystosowanych społecznie.

W celu sprawowania i zachowania kontroli nad przebiegiem relacji z pacjentami personel medyczny kultywuje ideologię niedostępności wiedzy medycznej dla innych (a co za tym idzie niemożności oceny ich działalności profesjonalnej poza własnym środowiskiem).

INTERAKCJONIZM SYMBOLICZNY

Relacja pacjent - personel medyczny jako system wzajemnych negocjacji.

Pacjent ma swoją wizję choroby, własne cele i oczekiwania, zróżnicowanie interesy zdrowotne, które nie muszą być w pełni zgodne z oferowaną przez personel medyczny kliniczną koncepcją diagnozy i terapii.

Poprzez wzajemne negocjacje strony ustalają optymalne dla obu stron rozwiązanie.

Personel medyczny musi mieć poczucie, że zalecenia są uzasadnione wiedzą i praktyką medyczną, a pacjent, że otrzymał to, co leży w jego własnym interesie, zarówno pod względem fizycznym, jak i psychicznym.

KONSUMERYZM

Model rynkowy: pacjent to usługobiorca a personel medyczny to usługodawca.

Relacja personel medyczny-pacjent rozpatrywana jest tu z punktu widzenia interesów konsumenta dokonującego, spośród dostępnych na rynku usług medycznych, świadomego wyboru, zgodnego z własnym stylem życia i kontekstem sytuacyjnym choroby.

Bazuje się tu na aktywnej postawie pacjentów w stosunku do opieki medycznej i ich oczekiwaniu, że uczestniczyć będą w decyzjach zarezerwowanych uprzednio wyłącznie dla personelu medycznego.

Koncepcja ta zrywa z apatią, ignorancją i uzależnieniem pacjenta - lekarz staje się doradcą, partnerem, a hasło „lekarz wie lepiej” traci rację bytu.

Aktywny pacjent (konsument, klient) zdobywa z różnych źródeł wiedzę o zdrowiu i chorobie, dokonuje wyboru między lekarzami, ocenia rezultaty interwencji medycznych i dąży do lepszego poznania swych potrzeb zdrowotnych.

BŁĘDY JATROGENNE / JATROGENIA
iatros - lekarz, genesis - pochodzenie
Błąd popełniony przez lekarza lub innego pracownika służby zdrowia w wyniku, którego dochodzi do pogorszenia stanu zdrowia pacjenta.
Błędy jatrogenne powstają na drodze:
fizycznie szkodliwego oddziaływania na pacjenta;	psychologicznie szkodliwego oddziaływania na pacjenta;

„IDEALNA SŁUŻBA ZDROWIA”

BADANIA SZWEDZKIE

Cechy wysoko cenione przez pacjentów:

1. Umiejętność okazywania uczuć pacjentowi.

2. Informowanie pacjentów o chorobie.

3. Umiejętności i wiedza fachowa.

BADANIA POLSKIE

Pacjenci po wypadkach wysoko cenią:

1. Profesjonalność i prawidłowość wykonywanych czynności medycznych.

2. Spełnianie oczekiwań emocjonalnych (wyrozumiałość, serdeczność, życzliwość).

Pacjenci chorzy przewlekle wysoko cenią:

1. Spełnianie oczekiwań emocjonalnych (wyrozumiałość, serdeczność, życzliwość).

2. Profesjonalność i prawidłowość wykonywanych czynności medycznych.

Grupa 180 pacjentów i 50 lekarzy - cechy zgodne:

• duża wiedza medyczna,

• zaufanie do pacjenta,

• posługiwanie się zrozumiałym językiem,

• poświęcanie czasu pacjentowi,

• uprzejmość, serdeczność, wyrozumiałość wobec pacjenta,

• systematyczne informowanie o chorobie,

• chętne kontaktowanie się z rodziną;

Grupa 180 pacjentów i 50 lekarzy - rozbieżności:

• pacjentów najbardziej interesuje diagnoza i przebieg choroby,

• tymczasem lekarze najczęściej informują na temat zaleceń i przeciwwskazań, związanych z chorobą;

2

Materiały dydaktyczne dla studentów I roku Ratownictwa Medycznego. Opracowanie:

mgr Agnieszka Dziurowicz-Kozłowska, Zakład Psychologii Medycznej, Akademia Medyczna w Warszawie. Rok akademicki 2006/2007.

---