PSYCHOLOGIA ROZWOJOWA, studia


1. ROZWÓJ: - długotrwały okres zmian

-ontologiczny- jednostkowy

-fologenetyczny- rozwój życia psych. W całym świecie organicznym.

Rozwój są to zmiany zachodzące w rozwoju człowieka mają wyraźnie określony kierunek, prowadzący do coraz lepszej regulacji stosunków jednostki ludzkiej z otoczeniem. Zmiany te mają charakter postępowej w

sferach fizycznych i psychicznych, jednakże nie są jednakowo szybkie.

Cztery rodzaje zmian rozwojowych:

Periodyzacja rozwoju psychicznego:

2.BADANIA PODŁUŻNE: strategia badania, w której te same osoby obserwowane są wielokrotnie, na przestrzeni wielu lat. Badania te oparte są na kryterium czasu i służą zrozumieniu mechanizmów zmian, oraz czynników wpływających na zachowanie. Jednostki żyją w tym samym okresie społeczno-ekonomicznym, zmiany związane z wiekiem stwierdzone w tych badaniach, są na tyle dobrze udokumentowane, że istnieje małe prawdopodobieństwo mylnej interpretacji.

BADANIA POPRZECZNE: metoda badawcza, w której grupy badanych, różne pod względem wieku chronologicznego, są obserwowane i porównywane w danym momencie czasu. Jest to metoda najczęściej używana w badaniach nad rozwojem człowieka. Badacz analizuje dane i porównuje różnice w zachowaniu, które mogą

pozostawać w związku z wiekiem. Uczestnicy w badaniu poprzecznym poddawani są :

BADANIA UKOŚNE: badanie kilku grup pokoleniowych w tym samym wieku, ale różnym czasie . Wychwycenie różnic pokoleniowych.

3.NATYWISTYCZNE TEORIE ROZWOJU: Podstawowym założeniem było twierdzenie, że rozwój, kształtowanie i przebieg zamian uwarunkowany jest dziedziczeniem poszczególnych cech po przodkach (zw. rodzicach); posiadany przez nas genotyp decyduje o naszym rozwoju; (dzieci aktorów zostają aktorami, dzieci wysokich osób są wysokie)

BRAK SOCJOLOGICZNYCH , WYJASNIENIA CZYNNIKOW ROZWOJU CZLOWIEKA ORAZ UJECIA WSPOLCZESNEGO

4. UWARUNKOWANIA BIOLOGICZNE: spośród wielu istotne są: genetyczne wyposażenie (świadectwem są choroby recesywne i dominujące, które mogą prowadzić do upośledzenia umysłowego), sprawność układu nerwowego, konstytucja ciała. Należy główną uwagę zwrócić na budowę systemu nerwowego. Warto też zwrócić uwagę na korę mózgową jako podstawę życia psychicznego. W korze wyodrębniane są cztery płaty - czołowy, ciemieniowy, skroniowy i potyliczny. W każdym z wymienionych płatów znajdują się ośrodki odpowiadające za

konkretne czynności. Uszkodzenia ogniskowe kory mózgowej mogą prowadzić do:

Istotne jest także system limbiczny odpowiedzialny za zachowania o charakterze emocjonalnym.

UWARUNKOWANIA ŚRODOWISKOWE: Drugi zespół czynników tworzy środowisko rozumiane jako względnie trwały układ elementów otoczenia i podmiotu ważnych dla jego życia i funkcjonowania. Ważne są 4 rodzaje środowisk - biologiczne (przyrodnicze), fizyczne, społeczne i kulturowe. O wadze środowiska świadczy wiele zjawisk (zasoby biopierwiastków, umysłowość tworzona przez dana kulturę, następstwa rozwoju cywilizacyjnego - biurokratyzm, hierarchiczność, nadmiar informacji, i in. ). Istotne jest uchwycenie mechanizmów oddziaływania środowiska społecznego (jako szczególnie podstawowego dla rozwoju jednostki) na podmiot. Mechanizmy oddziaływania środowiska na podmiot:

1. Empatia (emocjonalna, poznawcza).
2. Naśladowanie, identyfikacja, modelowanie.
3. Kara i nagroda.
4. Role społeczne.
5. Perswazja i sugestia.
6. Tradycje kulturowe, system wartości.

SPOŁECZNE UWARUNKOWANIA ROZWOJU:

5.PROCES SOCJALIZACJI A ROCES WYCHOWANIA CZLOWIEKA

Dwa procesy których celem jest rozwój:

Obydwa są procesami kształtującymi osobowość. Różnicą jest intencja. Socjalizacja - jest niekontrolowana, natomiast wychowanie ma swój cel i jest kontrolowane.

6.ELEMENTY ZNACZĄCE W BIOGRAFII WYCHOWANKA:

7.CHARAKTERYSTYKA INDYWIDUALNYCH MECHANIZMÓW ODDZIAŁYWAŃ WYCHOWAWCZYCH I PRZYKŁADY ICH STOSOWANIA WOBEC DZIECI I MŁODZIEŻY( WZMACNIANIE, MODELOWANIE, PERSWAZJA, STAWIANIE ZADAŃ I WYMAGAŃ).

Oddziaływanie poprzez kulturę - poszczególni członkowie przenoszą swoją kulturę ze swojego środowiska do środowiska grupy lub też grupa wytwarza własną kulturę.

8. CHARAKTERYSTYKA MECHANIZMOW WPLYWU GRUPY NA DZIECI I MLODZIEZ

9. OMÓWIENIE FUNKCJI RODZINY I MECHANIZMÓW JEJ ODDZIAŁYWANIA NA DZIECI I MŁODZIEŻ.

FUNKCJE RODZINY (wg Tyszki):
I BIOPSYCHICZNE:
1) prokreacyjna - zaspokajanie potrzeb w kwestii posiadania potomstwa;
2) seksualna - zaspokajanie potrzeb seksualnych współ małżonków, nie musi być związana z prokreacją;

II EKONOMICZNA:
1) materialno-ekonomiczna - zaspokajanie potrzeb materialnych;
2) opiekuńczo- zabezpieczająca - troska nad dziećmi i osobami starszymi i chorymi ;

III SPOŁECZNO-WYZNACZAJĄCA:
1) klasowa- utrzymanie dziecka w klasie rodziny;
2) legalizacyjno-kontrolna - rodzice legalizują pewne zachowania(np. przyzwyczajenie do nagości) ;

IV SOCJOPSYCHOLOGICZNA:
1) socjalizacyjna - dostosowanie zachowania do norm obowiązujących w społeczeństwie;
2) kulturalna- zapoznawanie z dziedzictwem kultury, inkulturacja;
3) rekreacyjno-towarzyska - umiejętności zachowania się w towarzystwie, spędzania czasu wolnego, spontaniczne kontakty towarzyskie;
4) emocjonalno-ekspresyjna - poparcie, bezpieczeństwo, miłość, kształtowanie wspólnoty rodzinnej, emocjonalnej i intelektualnej

10. PRZYKŁADY POZYTYWNYCH I NEGATYWNYCH POSTAW RODZICIELSKICH.

Postawy rodzicielskie wg Ziemskiej:

a) złe:
 unikająca,
 odrzucająca,
 nadmiernie chroniąca,
 nadmiernie wymagająca,

b) dobre:
 współdziałanie,
 akceptacja,
 rozumna swoboda,
 uznanie praw.

POZYTYWNE POSTAWY RODZICIELSKIE:

NEGATYWNE POSTWY RODZICIELSKIE:

11. ANALIZA RÓŻNYCH STYLÓW WYCHOWANIA W RODZINIE I ICH SKUTKÓW DLA ROZWOJU OSOBOWOŚCI DZIECI.

Styl wychowania charakterystyczny dla danej rodziny jest jakby odbiciem sposobów i metod oddziaływania na dziecko wszystkich członków rodziny.
Wyróżniamy cztery style wychowania, należą do nich:


Styl autokratyczny - przeważał w rodzinach patriarchalnych, ma on więc charakter, konserwatywny i jest oparty na tym rodzaju autorytetu, który został nazwany autorytetem przemocy lub pedantyzmu. Zakłada wyraźny dystans między rodzicami a dzieckiem. Rodzice kontaktują się z nim w sposób formalny, nie wnikając w jego potrzeby psychospołeczne, zainteresowania, motywy i uzdolnienia itp. Starają się kierować \" odgórnie\", nagminnie wydając polecenia i zakazy. Uznają tylko racje własne, nie tolerują sprzeciwu. Manipulują dzieckiem, nie dopuszczając go do współdecydowania w sprawach rodzinnych. W razie nieposłuszeństwa stosują surowe kary. Od dzieci wymaga się bezwzględnej karności i posłuszeństwa, podporządkowania się wszystkim poleceniom i nakazom rodziców, a zwłaszcza ojca.

W przypadku nadmiernej postawy autokratycznej dziecko żyje w ciągłym napięciu; odznacza się przesadną uległością lub przeciwnie, buntowniczą postawą wobec innych. Obowiązujące normy i zakazy przyswaja jako coś narzuconego z zewnątrz, dlatego też kieruje się w swoim postępowaniu własnym, egoistycznie pojmowanym interesem. Dziecko skłonne jest do łamania niewygodnych dla siebie przepisów, zwłaszcza gdy brak jest kontroli rodziców.
Istnieją różne odmiany autokratycznego stylu wychowania: od surowego nadzoru, ostrych środków represji i stawiania wymagań przekraczających nieraz możliwości dziecka, do racjonalnego ograniczania jego swobody, stawiania przed dzieckiem zadań i wymagań dostosowanych do jego cech indywidualnych i rozwojowych.

Styl liberalny - przypomina pod pewnymi względami wychowanie niekonsekwentne czy też ingerowanie w sprawy dziecka i w jego zachowanie wyłącznie od przypadku do przypadku. W rodzinie polega na całkowitym niemal pozostawieniu dziecka samemu sobie, a więc nie wtrącaniu się w jego sprawy, tolerowanie aspołecznych zachowań, brak kontroli i opieki ze strony rodziców. Istotną cechą liberalnego stylu wychowania jest zarówno pobłażliwy stosunek do dziecka, jak i przesadna uległość, wyrażająca się m.in. w spełnianiu wszelkich jego zachcianek i życzeń. Styl liberalny przypomina pod pewnymi względami wychowanie niekonsekwentne czy też ingerowanie w sprawy dziecka i w jego zachowanie wyłącznie od przypadku do przypadku. Często to dziecko kieruje rodzicami, korzysta z nadmiernej swobody i przywilejów, co w konsekwencji sprawia, iż są to \" jednostki wprawdzie o dużym poczuciu własnej wartości( niestety często zbyt dużym), ale niejednokrotnie egoistyczne, niezdyscyplinowane wewnętrznie, niezdolne do trwałego wysiłku, mało zahartowane.


Styl demokratyczny - jest uważany za najkorzystniejszy styl wychowania dla rozwoju osobowości dziecka. Dziecko bierze udział w życiu rodziny, omawia, dyskutuje i planuje sprawy codziennego współżycia rodzinnego. Zna zakres swoich obowiązków, na które sam się zgodził. Rodzice preferujący ten styl wychowania nie stosują na ogół kar, a raczej wyjaśniają dziecku jak i dlaczego powinno postąpić inaczej, posługują się metodami perswazji i argumentacji. W takiej rodzinie rodzice odwołują się w pierwszym rzędzie do uczuć i ambicji dziecka. Stosują zachęty. Dążą do związania dziecka ze sobą uczuciem sympatii. Więź emocjonalna dziecka z rodzicami jest silna, przeważają zdecydowanie uczucia pozytywne, wzajemne zaufanie, sympatia i życzliwość.

Styl nie konsekwentny- rodzice działają przypadkowo, występuje niejednolitość działań wobec dziecka.

12. CHARAKTERYSTYKA MAŁEJ GRUPY SPOŁECZNEJ I MECHANIZMÓW JEJ WPŁYWU NA DZIECI I ROZWÓJ.

MAŁA GRUPA SPOŁECZNA - jest to zbiór jednostek , co najmniej 2 lub 3, które pozostają ze sobą w pewnych stosunkach, istnieją bezpośrednie kontakty, członkowie mają świadomość swojej odrębności od innych grup i przynależności do własnej grupy. Należnie do małych grup buduje poczucie tożsamości, tworzy w naszym umyśle kategorię „my” - „oni”, członkowie grupy mają wspólny cel, obowiązują pewne normy, istnieje struktura funkcjonowania grupy czyli pozycja w grupie, z pozycjami zaś wiążą się role społeczne.

W okresie dzieciństwa (czyli do 10 roku życia) są to osoby:

Powyżej 10 roku życia do okresu dorastania:

Okres dorastania:

13. OMÓWIENIE ZNACZĄCYCH ELEMENTÓW FUNKCJONOWANIA MAŁEJ GRUPY SPOŁECZNEJ(CELE, NORMY I ROLE GRUPOWE):

WYZNACZNIKI ISTNIENIA GRUPY

  1. członkowie mają wspólny cel

  1. obowiązują normy grupowe

  1. istnieje struktura grupy- role społeczne

Role społeczne g. Nieformalnych

  1. nawigator- sprawna organizacja

  2. oceniający- perfekcjonista

  3. poszukujący informacji

  4. koordynator

14. JAKIE SĄ CHARAKTERYSTYCZNE POZYCJE W SOCJOMETRYCZNEJ STRUKTURZE GRUPY, NP. KLASY SZKOLNEJ I JAK JE MOŻNA USTALIĆ? JAKIE SĄ PSYCHOSPOŁECZNE SKUTKI ZAJMOWANIA OKREŚLONEJ POZYCJI??:

W grupach społecznych wyróżnić można trzy typy struktur społecznych: strukturę komunikacji, strukturę przywództwa (władzy) oraz strukturę socjometryczną.

Struktura socjometryczna - typowy układ wzajemnych sympatii, antypatii lub obojętności, jakie występują pomiędzy członkami grupy. Powstaje w wyniku oddziaływania ludzi na siebie. Pozwala na opis grupy z punktu widzenia jej dynamiki. W takiej grupie łatwo o tworzenie się klik wewnątrz niej.

W socjometrii struktura ta przedstawiana jest za pomocą socjogramów i tabel socjometrycznych.

Czynniki wpływające na kształtowanie się grupy socjometrycznej:

  1. gwiazda socjometryczna- lider;

  2. osoba dorzucana, najwięcej negatywnych opinii;

  3. osoba izolowana, nic nie uzyskuje.

15. BRAK OMOWIENIE ROLI WCZESNYCH DOSWIADCZEN W ROZWOJU JEDNOSTKI

16. PRZYKŁADY ZNACZĄCYCH WYDARZEŃ W ŻYCIU DZIECKA?

zadania rozwojowe

17. CZY ISTNIEJE TZW. OKRESY KRYTYCZNE W ROZWOJU CZŁOWIEKA?

Istnieją okresy krytyczne w rozwoju człowieka, E. Hurlock podaje trzy kryteria wykrywania:

1/ zainteresowanie dziecka daną czynnością
2/ długość czasu, w jakim to zainteresowanie się przejawia
3/ wyniki, jakie osiąga dziecko przez ćwiczenie

lub KONCEPCJA WYGOTSKIEGO ( dotycząca okresów krytycznych) - lepsza metoda od w/w. Wprowadził on strefy najwyższego rozwoju

-podkreśla rolę nauczania w rozwoju

-nauczanie powinno być rozwijające

-powinno wyprzedzać rozwój. Nauczanie powinno nastawiać się na takie właściwości dziecka, które jeszcze nie powstały, ale mogą one narodzić się przy pomocy dorosłych.

Nauczanie jest skuteczne tylko wtedy, gdy wyprzedza rozwój.

18. JAKIE JEST PODŁOŻE TZW. KRYZYSÓW ROZWOJOWYCH?:

KRYZYSY ROZWOJOWE - są to wydarzenia zachodzące w toku normalnego rozwoju i ewolucji, które powodują gwałtowną zmianę lub zwrot życiowy, wywołujące nagłą reakcję. Kryzys taki może na przykład być reakcją na urodzenie dziecka, ukończenie studiów, zmianę kierunku kariery zawodowej w średnim wieku lub przejście na emeryturę. Mimo, że kryzys rozwojowy uważa się za zjawisko normalne, każdy z nich jest niepowtarzalny - tak jak człowiek-dlatego trzeba go traktować i przezwyciężać w szczególny dla niego sposób.

19, NA CZYM POLEGA ZJAWISKO AKCELERACJI W ROZWOJU I W CZYM SIĘ PRZEJAWIA?:

Akceleracja (łac. acceleratio - przyśpieszenie) - w biologii oznacza międzypokoleniowe przyśpieszenie rozwoju i dojrzewania, a więc wcześniejsze osiąganie kolejnych etapów rozwoju lub wcześniejsze (w porównaniu z innymi narządami) wykształcenie się jakiegoś narządu w rozwoju zarodka(m.in. wcześniejsze ząbkowanie, intensywniejszy przyrost wysokości i wagi ciała, wcześniejsze dojrzewanie płciowe). Szybsze dojrzewanie dzieci i młodzieży w kolejnych pokoleniach i osiąganie w tym samym wieku większych wymiarów ciała, spowodowane jest pełniejszym wykorzystaniem potencjału genetycznego, dzięki bardziej racjonalnemu żywieniu. Inną przyczyną może być postępująca cywilizacja i urbanizacja, które powodują napięcie emocjonalne (wzmożone łaknienie), wcześniejsze i silniejsze bodźce seksualne, co wzmaga wydzielanie hormonów, a zwłaszcza hormonu wzrostu. Przyśpieszanie, pobudzanie rozwoju dziecka za pomocą odpowiednich oddziaływać dydaktyczno-wychowawczych. przesłankę takich działań stanowi teza, że rozwój psychiczny nie dokonuje się samo czynnie, pod wpływem dojrzewania, ale jest także rezultatem ćwiczenia określonych umiejętności. Akceleracja jest zjawiskiem ostatnich dziesięcioleci. Badania wykazują, że ostatnio ulega zwolnieniu lub nawet zahamowaniu.

20. PERIODYZACJA ROZWOJU W ONTOGENEZIE?:

psychologię ontogenetyczną - zajmuje się rozwojem psychicznym obejmującym wszystkie zmiany, jakie zachodzą w danym organizmie od chwili poczęcia, przez dzieciństwo, młodość i dorosłość do końcowych etapów życia.

W ontogenezie człowieka wyróżnia się trzy etapy:

- prenatalny (od poczęcia do narodzin),

- postnatalny (od narodzin do śmierci),

- perinatalny (okołoporodowy).

Rozwój ontogenetyczny człowieka obejmuje:

- wzrost (pewnych właściwości)

- zmiany proporcji,

- zmiany stałych właściwości,

- zmiany związane z nabywaniem nowych właściwości (np. myślenie, mowa, kontrola ruchów).

Rozwój - długotrwały i ukierunkowany proces zmian w procesach fizycznych i psychicznych zachodzących w ciągu całego życia, w którym można wyodrębnić kolejne etapy świadczące o różnicowaniu się organizmu pod różnym względem.

Wskaźnikiem rozwoju są zmiany:

- ilościowe (wzrost),

- jakościowe (osiąganie nowego wyższego poziomu albo nowej właściwości).

Rozwój psychiczny - proces o charakterze dynamicznym prowadzący do zmian jakościowych w życiu psychicznym i w poszczególnych funkcjach psychicznych. Proces długotrwały, stopniowy, w którym można wyróżnić etapy następujących po sobie przemian, ukierunkowanych na coraz wyższe formy funkcjonowania psychicznego i interakcji organizmu ze środowiskiem.

Cechy rozwoju psychicznego:

- długotrwałość (bezwzględna - przez cały czas, względna-zmienna w zależności od ilości lat),

- progresywność (wzrastanie jakości),

- ciągłość (etapy następujące po sobie w ściśle określonej kolejności),

-różnicowanie się i przyjmowanie nowych funkcji czynnościowych

Teorie rozwoju psychicznego:

1. Teorie biologistyczne (natywistyczne) -decydującą rolę w rozwoju przypisują czynnikom biologicznym. Natura czy też nasze ewolucyjne dziedzictwo w postaci wrodzonych dyspozycji i zdolności psychicznych to matryca kształtująca rozwój. Główni przedstawiciele tego podejścia to E. Clepard i G. S. Hall;

2. Teorie empirystyczne (socjologiczne, środowiskowe) - ludzki rozwój przypisywany jest doświadczeniu, stymulowany jest przez środowisko zewnętrzne, w trakcie nabywania doświadczeń i wychowania. Przedstawiciele to Watson, Skinner, Morris;

3. Teorie pośrednie - uznają zarówno wpływ środowiska i uczenia się, jak i dziedziczenia na rozwój człowieka. W zależności od poszczególnych badaczy i nurtów badawczych, rola dominująca może być przypisana jednemu z czynników. Przykładem tego podejścia jest teoria konwergencji (W. Stern), która przyznaje równorzędną rolę w kształtowaniu rozwoju człowieka czynnik wewnętrznym (dziedziczność) i czynnikom zewnętrznym (środowisko), które pozostają względem siebie komplementarne.

4. Teorie wieloczynnikowe (dialektyczne, 4-czynnikowe) - podkreślają wpływ kilku czynników na rozwój człowieka:

- wykształcone w toku ewolucji, wrodzone właściwości fizjologiczne organizmu ludzkiego (budowa anatomiczna, działanie receptorów zmysłowych itp.);

- aktywność własna organizmu (np. w różnych interakcjach);

- wpływ otoczenia (szczególnie środowiska społecznego);

- wychowanie (element socjalizacji polegający na kształceniu aprobowanych w danej społeczności zachowań, postaw, nawyków).

Dojrzewanie - proces wzrostu charakterystyczny dla wszystkich przedstawicieli gatunku. Polega na systematycznych zmianach fizycznych i psychicznych pojawiających się zbiegiem czasu pod wpływem czynników genetycznych, chemicznych oddziałujących w środowisku prenatalnym i postnatalnym oraz dyspozycji typowych dla danego gatunku.

Okres krytyczny (sensytywny) - to okres szczególnej wrażliwości w trakcie rozwoju, gdy organizm jest najlepiej przygotowany do nabycia określonych nawyków, zachowań czy właściwości, np. języka, jeśli pojawią się w środowisku odpowiednie bodźce i doświadczenia.

Periodyzacja - w podejściu opowiadającym się za nieciągłością rozwoju, wyodrębnianie stadiów rozwojowych czyli jakościowo różnych poziomów rozwoju:

1). Stadia rozwojowe we wczesnej fazie cyklu życiowego:

- niemowlęctwo 0 - 18 miesięcy

- wczesne dzieciństwo (okres przedszkolny) ok. 18 miesięcy - 6 lat

- późne dzieciństwo ok. 6 - 13 lat

- adolescencja 13 - 24 lat

2). Podział na stadia rozwojowe w ujęciu psychoanalitycznym Freuda:

- stadium oralne - 1 rok życia

- stadium analne - 2 lata

- stadium falliczne - 3 - 5 lat

- stadium genitalne - pokwitanie - okres pełnoletniości.

3). Stadia rozwoju poznawczego według J. Piageta:

- stadium sensoryczno- motoryczne (od urodzenia do ok. 2 lat)

- stadium przedoperacyjne (ok. 2- 7 lat)

- stadium operacji konkretnych (ok. 7- 11 lat)

- stadium operacji formalnych (od ok. 11 lat)

4). Stadia rozwojowe według M. Żebrowskiej:

- niemowlęctwo (od urodzenia do ok. 1 roku życia)

- okres po niemowlęcy (1- 3 lat)

- okres przedszkolny (3- 7 lat)

- młodszy wiek szkolny (7- 11 lat )

- okres dorastania (11- 18 lat)

- wiek młodzieńczy (18- 24 lat)

Podział na stadia rozwojowe zakłada rozwój w określonym kierunku. Przyjmuje się, że kolejne stadia następują po sobie w ustalonym porządku, każdy etap jest niezbędny dla pojawienia się następnego. Dzieci mogą przechodzić przez stadia w różnym tempie, ale w tej samej kolejności.

Zjawisko trendu sekularnego (sekularyzacji) - polega na przyśpieszonym tempie rozwoju fizycznego i psychicznego danego pokolenia w porównaniu z pokoleniem wcześniejszym (np. wcześniejszy rozwój płciowy, wyższy wzrost, itp.).

21. CO TO SĄ TZW. ZADANIA ROZWOJOWE I JAKIE SĄ TE „ZADANIA” W POSZCZEGÓLNYCH OKRESACH ŻYCIA DZIECI I MŁODZIEŻY:

Według Havighursta rozwojowe zadania życiowe to te zadania, których każdy sam indywidualnie musi się nauczyć. Ich realizacja pozwala na zdrowy i satysfakcjonujący wzrost w danym społeczeństwie. Innymi słowy zadanie rozwojowe to zadanie pojawiające się na pewnym etapie życia jednostki, którego osiągnięcie daje poczucie sukcesu i zadowolenia, niespełnienie zaś prowadzi do poczucia osobistej, indywidualnej przegranej, dezaprobaty ze strony społeczeństwa oraz trudności w następnych zadaniach.

Niemowlęctwo i wczesne dzieciństwo ( 0 - 5/6 lat):
• Uczenie się chodzenia.
• Uczenie się przyjmowania stałego pokarmu.
• Uczenie się mówienia.
• Uczenie się kontroli nad własnym ciałem.
• Uczenie się różnic płci i skromności seksualnej.
• Kształtowanie się pojęć i uczenie się mowy do opisu rzeczywistości społecznej i fizycznej.
• Nabywanie gotowości do czytania, a także pisania.
• Uczenie się rozróżniania dobra i zła, początki rozwoju sumienia.

Średnie dzieciństwo ( 5/6 - 12/13 lat):
• Nabywanie sprawności fizycznych potrzebnych w codziennym życiu, zwłaszcza w zabawach z rówieśnikami.
• Wytwarzanie zdrowych postaw wobec samego siebie i wzrastającego/rozwijającego się organizmu.
• Uczenie się przebywania z rówieśnikami, także bez obecności dorosłych.
• Uczenie się właściwych ról męskich lub kobiecych.
• Rozwijanie podstawowych umiejętności czytania, pisania i liczenia.
• Rozwijanie pojęć potocznych przydatnych w życiu codziennym.
• Rozwijanie świadomości, moralności i skali wartości.
• Osiąganie niezależności osobistej.
• Rozwijanie postaw wobec grup społecznych oraz instytucji.

Adolescencja ( 12/13 - 18 lat):
• Nawiązywanie nowych, bardziej dojrzałych więzi z rówieśnikami obojga płci.
• Ukształtowanie roli męskiej lub kobiecej.
• Akceptacja zmian zachodzących we własnym organizmie i efektywne posługiwanie się własnym ciałem.
• Osiągnięcie niezależności uczuciowej od rodziców i innych osób dorosłych.
• Przygotowanie do zawarcia małżeństwa i życia w rodzinie.
• Przygotowanie do kariery zawodowej (niezależności ekonomicznej)
• Rozwijanie ideologii (sieci wartości i systemu etycznego kierującego zachowaniem).
• Dążenie i osiągnięcie postępowania odpowiedzialnego społecznie.

22. OSIĄGNIĘCIA ROZWOJOWE: Każdy okres ma swoją specyfikę i ma inne osiągnięcia, które odgrywają ważną rolę w dalszych okresach życia.

ROZWÓJ

Niemowlęctwo:

Poniemowlęcy:

Najbardziej intensywne zmiany następują w sferze percepcji

Przedszkolny (rozwój następuje w motoryce i orientacji przestrzennej):

23. CHARAKTERYSTYKA ROZWOJOWA OKRESU MŁODSZEGO SZKOLNEGO I OKRESU DORASTANIA:

MŁODSZY WIEK SZKOLNY

Trwa tylko cztery lata, dzieli się na dwa podokresy. Faza pierwsza obejmuje 7-8 rok życia, a faza druga obejmuje 9-10 rok życia. W tym czasie trwa intensywny rozwój dziecka. Trwa proces wzrostu, mięśnie są jeszcze słabe, kościec miękki, plastyczny. Trwa proces wyrastania zębów stałych. Występuje ogromna aktywność dziecka przejawiająca się w upodobaniu do zabaw, gier ruchowych, zajęć o charakterze sportowym. Aktywność ruchowa umożliwia właściwy rozwój fizyczny dziecka, przyczynia się do zwiększenia wytrzymałości i siły mięśni, do rozwoju mięśnia sercowego i naczyń krwionośnych.

Rozwój fizyczny - Wśród dzieci w młodszym wieku szkolnym występuje duże zróżnicowanie pod względem rozwoju i sprawności fizycznej. Tak więc dzieci w tym samym wieku różnią się wzrostem, ciężarem ciała, sprawnością fizyczną i dojrzałością biologiczną. Rozwój i wzrost miewa u różnych jednostek różne tempo, rytm i rozmach.
W początkowej fazie / 7-8 lat / bardziej rozwijają się mięśnie duże niż małe, oraz utrzymuje się znaczna jeszcze pobudliwość nerwowa, co sprawia, że dzieci wykonują szereg ruchów zbytecznych i szybkich. Ruchy te są raczej silne i zamaszyste, mało precyzyjne i mało dokładne.


Między dziewiątym a jedenastym rokiem życia twardnieją kości przegubów rąk, przez co wyraźnie zwiększa się zdolność dziecka do różnych prac wymagających dokładności (np. pisanie, manipulowanie małymi przedmiotami).
Między szóstym a ósmym rokiem życia występuje zjawisko skoku wzrostu (tzw. skok szkolny). Po ósmym roku życia zmniejsza się tempo wzrostu ciała, zwiększa się natomiast wewnętrzne rozrastanie się organizmu. Przyrost wysokości i ciężaru powinien być w tym okresie powolny i równomierny.


Dość dobrze ukształtowane są narządy zmysłów. Wyraźnie wzrasta ostrość wzroku, doskonali się ostrość i precyzja odbioru bodźców słuchowych. Poziom funkcjonowania tych zmysłów jest niezwykle ważny dla nauki pisania i czytania. Również istotna jest z punktu widzenia nauki szkolnej koordynacja wzrokowo- ruchowa polegająca na wykonywaniu ruchów ciała, szczególnie rąk, pod kontrolą wzroku, która intensywnie rozwija się w młodszym wieku szkolnym, choć nie osiąga jeszcze doskonałości.

W tym okresie zaczyna występować zjawisko niepowodzeń szkolnych, ujawnia się poprzez:

Okres młodszego wieku szkolnego należy do wyjątkowych pod względem wzrostu odporności organizmu na różnego rodzaju choroby, a cechuje go najniższa umieralność.

Rozwój umysłowy - Na rozwój umysłowy w młodszym wieku szkolnym wywiera wpływ doskonalenie się procesów spostrzegania, uwagi, pamięci, mowy, oraz myślenia. Odpowiednie dla wieku standardy tych procesów stanowią zatem wskaźniki intelektualnego rozwoju dziecka.

Spostrzeganie w okresie przedszkolnym jest jeszcze niedoskonałe. Dziecko nie umie zwracać uwagi na szczegóły i spostrzega na ogół to, co je mimo woli zainteresowało. W wieku szkolnym rozwija się nie tylko spostrzeganie dziecka, ale i spostrzegawczość.
U dziecka w wieku młodszym szkolnym spostrzeganie nie jest już jak dotąd, działaniem przypadkowym i mimowolnym, lecz staje się procesem kierowanym i podporządkowanym świadomym celom. Dziecko więc powinno umieć podporządkować swoje spostrzeganie określonemu celowi, odrywając się od zajęć i wrażeń ubocznych i świadomie kierując swoim spostrzeganiem.

Rozpoczynając naukę szkolną, dziecko powinno być zdolne do wyodrębnienia i uogólnienia poszczególnych cech spostrzeganych przedmiotów. W pierwszym roku nauki dzieci różnicują już i uogólniają cechy rzeczy, prawidłowo na ogół spostrzegając obrazy, kontury, schematy i rysunki przedmiotów.

  1. Dzieci od początku sumienne i zdyscyplinowane, mają wysoką motywację i są bardzo zaangażowane

  2. Dzieci zainteresowane są określonymi zadaniami szkolnymi, mają słabsze osiągnięcia

  3. Dzieci mają nietrwały stosunek do zadań szkolnych, słaby nawyk pracy w grupie

  4. Dzieci mają lekceważący stosunek do formalnych zadań szkolnych

Spostrzeganie podobnie jak wszystkie procesy poznawcze jest ściśle związane z procesem uważania.

OKRES DORASTANIA

1.Rozwój fizyczny

U nastolatków zachodzą wyraźne zmiany w obrębie ciała. Pokwitaniu, okresowi osiągania dojrzałości seksualnej, towarzyszy skok w rozwoju. Przyrosty długości i ciężaru ciała są w tym czasie szczególnie duże. Podobne zmiany zachodzą w całym układzie kostnym. Dokonuje się dalszy rozwój narządów wewnętrznych. Widoczne jest też dojrzewanie pierwszo- i drugorzędnych cech płciowych, stymulowane przez gruczoł przysadki i sterowane przez hormony układu dokrewnego. Zmiany fizyczne związane z pokwitaniem mogą wywoływać dyskomfort psychiczny. Omówiliśmy też zagadnienie wczesnego i późniejszego dojrzewania. Stale doskonalą się umiejętności motoryczne i koordynacja ruchów oraz siła i szybkość czasu reakcji. I choć chłopcy stale górują nad dziewczętami pod względem ocenianych w badaniach sprawności motorycznych, można też słusznie argumentować, że jest to skutkiem czasu poświęcanego na rozwijanie tych sprawności i treningu.


2.Rozwój umysłowy

Po osiągnięciu piagetowskiego stadium operacji formalnych jednostki są w stanie radzić sobie zarówno z problemami konkretnymi, jak też hipotetycznymi i abstrakcyjnymi. Nie wszyscy jednak uzyskują to stadium rozwoju. Operacje formalne to ostatnie stadium piagetowskiej koncepcji rozwoju intelektualnego, reprezentujące okres, w którym integrują się wszystkie dotychczasowe doświadczenia uzyskane dzięki uczeniu się, składając się na procesy myślenia wyższego rzędu. Najważniejszą cechą myślenia abstrakcyjnego jest zdolność rozumowania indukcyjnego i dedukcyjnego. Innymi kluczowymi osiągnięciami w rozwoju poznawczym są zdolność rozwiązywania problemów i wgląd w materiał literacki. Ograniczenia zdolności rozumowania w tym okresie są spowodowane egocentryzmem dorastających, najbardziej widocznym w tworzeniu wyimaginowanego audytorium i egocentrycznym fantazjowaniem na własny temat. Propozycje tłumaczenia egocentryzmu młodzieńczego podali Elkind, Selman i Lapsley.

3.Osobowość i rozwój społeczny

Włączenie się w życie społeczne osiąga nowy wymiar w okresie dorastania. Jednym z bardziej ważkich zadań rozwojowych związanych z socjalizacją jest ustalenie harmonijnych relacji rodzinnych. Ustaliliśmy w tym rozdziale, że istnieją trzy style kontroli rodzicielskiej: autorytarny, autorytatywny i permisywny. Z tych trzech stylów dorastający skłonni są preferować styl autorytatywny lub demokratyczny. Omówiliśmy też rozdźwięki istniejące w rodzinach i problem ucieczek nastolatków z domu. Każdego roku ponad milion dorastających decyduje się na opuszczenie domu. Interakcje w środowisku szkolnym wpływają na wiele dziedzin rozwoju.
Grupa rówieśnicza nadal jest ważnym czynnikiem socjalizującym. W tym okresie rozwojowym młodzi mogą włączać się w wiele różnych grup społecznych - od grup przyjaciół do paczek i liczniejszych grup koleżeńskich. Istnieją różnice w przyjaźniach młodzieńczych związanych z płcią. Główna polega na tym, że dziewczęta mają bardziej intymne emocjonalne więzi ze swymi partnerami. W okresie dorastania zwykle zaczyna się chodzenie na randki. Opisaliśmy tez charakter interakcji seksualnych nastolatków. Głównymi obszarami rosnącego zainteresowania związanego z aktywnością seksualną dorastających są: ciąża, aborcja i choroby przenoszone droga płciową. Ryzyko, jakie niosą te problemy, podkreśla potrzebę efektywnych programów edukacji seksualnej. Dorastający muszą też stworzyć sobie dojrzały i odpowiedzialny system

Wiek dorastania wartości związanych z seksem, kierujący ich zachowaniem. Freud i Erikson ustalili stadia funkcjonowania osobowości dorastających. Dla Freuda jest to stadium genitalne, a dla Eriksona jest to stadium psychospołeczne, określane jako stadium identyczności lub rozproszenia ról. Przeanalizowaliśmy też inne teorie dotyczące doświadczeń okresu dorastania. Omówiliśmy zwłaszcza prace Kurta Lewina, G. Stanleya Halla, Anny Freud i Margaret Mead.

Zaburzenia związane z okresem dorastania.

Ta część rozdziału traktuje o czterech problemach nastolatków: samobójstw nieletnich, zaburzeń łaknienia, zażywania środków psychoaktywnych i przestępczości nieletnich. Główną przyczynę zgonów młodych ludzi po wypadkach stanowią samobójstwa. Istnieje wiele przyczyn popełniania samobójstw, ale stale powtarzające się jest depresja. Anoreksja jest rodzajem narzuconego sobie głodzenia się, prowadzącego zwykle do fizjologicznych zaburzeń i powikłań psychicznych. Bulimia polega na spożywaniu nadmiernej ilości pokarmów, a następnie wywoływaniu wymiotów i/lub zażywaniu dużych dawek środków przeczyszczających.


W rozdziale tym przeanalizowany tez został problem nadużywania środków psychoaktywnych przez nastolatków. Najbardziej popularnymi środkami psychoaktywnymi u młodzieży są alkohol i marihuana. Omówiliśmy też używanie innych środków halucynogennych, amfetaminy, barbituranów i heroiny. Na końcu zajęliśmy się przestępczością nieletnich, określoną jako zachowanie młodzieży 18-letniej i młodszej nie akceptowane przez społeczeństwo. Wiele czynników składa się na przestępczość nieletnich, w tym rozbite rodziny, brak miłości rodzicielskiej, drastyczna dyscyplina, niestabilne zachowania rodzicielskie i ubóstwo ekonomiczne. Wielu przestępców jest niepewnych, zuchwałych, buntowniczych i impulsywnych.

24. ZMIANY ROZWOJOWE W FUNKCJONOWANIU PAMIĘCI:

a) zmiany dotyczące materiału myślenia (dane spostrzeżeniowe w postaci obrazów zmysłowych, wyobrażenia czyli obrazy zakodowane, pojęcia - odpowiedniki słów, nazwy, uchwycenie cech istotnych przedmiotu, osób,

zjawisk do 2r.ż.

b)zmiany dotyczące operacji umysłowych:

c)wzrost autonomii myślenia - niezależność, samodzielność myślenia, prawidłowe logiczne myślenie (egocentryczne, pozwala na stawianie hipotez)

d)doskonalenie sposobu rozwiązywania problemów - wzrasta zdolność rozwiązywania złożonych problemów

zdolność produkowania coraz więcej pomysłów, krytycyzm myślenia.

25. JAKIE CHARAKTERYSTYCZNE ZMIANY ROZWOJOWE DOKONUJĄ SIĘ W ZAKRESIE CZYNNOŚCI MYŚLENIA?:

Trzy fazy rozwoju umysłowego:

26 OMÓWIENIE FAZ ROZWOJU UMYSŁOWEGO W UJĘCIU KONCEPCJI PIAGETA:

   Rozwój umysłowy jest procesem towarzyszącym dziecku od początku jego istnienia. Czekając na pełen rozkwit swych zdolności umysłowych, nie może pominąć żadnego etapu. Zachowanie intelektualne w każdym wieku wynika bezpośrednio z wcześniejszego poziomu zachowania. W rozwoju dzieci Piaget wyszczególnił charakterystyczne okresy.

W tym okresie dziecko myśli głównie przez działania. Faza ta obejmuje czas od urodzenia do dwóch lat.   Została podzielona na sześć etapów rozwoju:

1.Odruchy (0-1 miesiąc) - aktywność odruchowa.

2.Pierwsze rozróżnienia (1-4 miesiąc) - koordynacja ruchów.

3.Odtwarzanie (4-8 mies.) - koordynacja ruchów ręki i oczu; odtwarzanie interesujących zdarzeń.

4.Koordynacja schematów (8 - 12 mies.) - stosowanie znanych rozwiązań do nowych problemów, przewidywanie.

5.Eksperymentowanie (12-18 mies.) - odkrywanie nowych sposobów działania.

6.Reprezentacja (18-24 mies.) - wymyślanie nowych sposobów działania poprzez wewnętrzne kombinacje.

Dziecko w wieku 2-7 lat zaczyna funkcjonować w coraz większym stopniu w trybie pojęciowym i przedstawieniowym. Staje się coraz bardziej zdolne do umysłowego reprezentowania zdarzeń. Głównym osiągnięciem rozwojowym stadium przedoperacyjnego jest zdolność reprezentowania (przedstawiania) przedmiotów i zdarzeń. Jest kilka rodzajów reprezentacji (przedstawień) ważnych dla rozwoju poznawczego. Są to, w kolejności ich występowania: naśladownictwo odroczone (naśladowanie nieobecnych przedmiotów i zdarzeń), zabawa symboliczna (np. klocek zastępuje samochód), rysunek, obrazy umysłowe (wewnętrzne reprezentacje przedmiotów i przeszłych doświadczeń), mowa (mowa egocentryczna oraz mowa uspołeczniona).

Cechami rozwoju przedoperacyjnego są:

1.     Egocentryzm-dziecko jest przekonane , że wszyscy myślą tak samo jak ono. Są przekonane, że ich myśli są zgodne z prawdą.

2.     Niezdolność do rozumienia przekształceń.

3.     Centracja - dziecko wykazuje tendencje do skupiania uwagi na jednym tylko aspekcie prezentowanego mu bodźca wzrokowego.

4.     Odwracalność-możliwość cofnięcia swego myślenia do punktu, w którym się rozpoczęło.

Opisane wyżej cechy są niezbędne do rozwoju myślenia logicznego i występują w sposób naturalny. Najbardziej widziane są w tym, co bywa nazywane problemem zachowania stałości. Zachowanie stałości (niezmiennik) oznacza, że ilość substancji (liczebność zbioru) pozostaje taka sama bez względu na zmiany dokonywane na wymiarach nie związanych z nią. Poziom rozumienia niezmienników stanowi miarę rozwoju struktur logiczno-matematycznych dziecka.

OKRES OPERACJI KONKRETNYCH

Okres ten przypada na wiek 7-11 lat. W tym wieku procesy rozumowania stają się logiczne. W tym stadium dziecko rozwija procesy myślenia logicznego, mogące mieć zastosowanie przy rozwiązywaniu problemów, które są konkretne. Zadania dotyczące zachowania stałości nie sprawiają już problemu. Gdy natrafia na sprzeczność między myśleniem a percepcją, jak np. w problemach dotyczących niezmienników, opiera swoje rozstrzygnięcia na rozumowaniu a nie na percepcji. W tym czasie dziecko przestaje być uzależnione od percepcji i staje się zdolne do rozwiązywania większości problemów poznawczych (np. do zachowania stałości), z którymi nie mogły sobie poradzić wcześniej. Dziecko potrafi decentrować swoje spostrzeżenia i zwraca uwagę na przekształcenia, a co najważniejsze- posiada zdolność odwracania operacji umysłowych. Dziecko w fazie operacji konkretnych staje się ponadto bardziej uspołecznione i mniej egocentryczne w posługiwaniu się mową niż wcześniej.

Myślenie na poziomie operacji konkretnych przewyższa myślenie przedoperacyjne pod względem jakości. Pojawiają się schematy operacji logicznych takich jak seriacja (porządkowanie) i klasyfikacja. Rozwijają się pojęcia przyczynowości, przestrzeni, czasu, prędkości.

W tej fazie dziecko dochodzi do funkcjonalnych zastosowań rozumowania logicznego, to nie osiąga jeszcze najwyższego poziomu zastosowań operacji logicznych. Dzieci w widoczny sposób rozwijają operacje logiczne, to jednak operacje te (odwracalność, klasyfikacja i inne) są pomocne jedynie w rozwiązywaniu problemów dotyczących konkretnych ( rzeczywistych, obserwowalnych) przedmiotów i zdarzeń, z którymi dziecko się styka. Na tym poziomie rozwoju dzieci przeważnie nie potrafią jeszcze zastosować logiki do rozwiązywania hipotetycznych, czysto słownych lub abstrakcyjnych problemów. ( B.J.Wadsworth,WsiP1998,s.109-110)

 

OKRES OPERACJI FORMALNYCH

11-do końca. Dziecko nabywa zdolność do rozumowania abstrakcyjnego bez odwoływania się do konkretnych przedmiotów i wydarzeń. Dzieci potrafią rozwiązywać problemy w umyśle za pomocą systematycznego testowania zbioru hipotez i równoczesnego badania ich wzajemnych zależności. Staje się w coraz większym stopniu podobne do myślenia człowieka.


27. ZAKRESY I KIERUNKI ZMIAN W ROZWOJU EMOCJONALNYM:

a) zmiany dotyczące czynników wywołujących emocje

b)zmiany dotyczące różnicowania się emocji i wzrostu trwałości reakcji emocjonalnych

c) zmiany dotyczące form przejawiania się emocji

28.CHARAKTERYSTYKA EMOCJONALNOŚCI

Okres przedszkolny: uczucia, afekty (intensywne emocje, gwałtowne szybko powstające, krótkotwałe, zmienne), nie umieją ich ukryć, naturalność, brak równowagi emocjonalnej, początki kształtowania się uczuć wyższych, trwałych

okres szkolny: większa dojrzałość emocjonalna, obniżenie pobudliwości, większa trwałość, emocje mniej intensywne, uczucia związane z ciekawością poznawczą, uczucia, emocje estetyczne

okres dorastania: związek emocjonalny z rozwojem fizjologicznym, osłabienie dojrzałości, emocje, duza pobudliwość, intensywność, zmienność, uczenie się panowania nad własnymi emocjami, rozwój uczuć wyższych, emocjonalnych (miłość, przyjaźń).

ROZWÓJ SPOŁECZNY: zmiany w zachowaniu umożliwiających prawidłowe zachowanie w relacjach interpersonalnych i instytucjach, socjalizacja rozwój sfery etycznej

a) zachowanie społeczne

ok3 m.ż. Odróżnienie ludzi od innych bodźców środowiska, bodźce pobudzające , ok 5m.ż. Pozytywne reakcje emocjonalne reakcje na znane osoby dorosłe, ok 8m.ż. Niepokój z osobami nowymi (lęk przed rozstaniem z matką, 10/12- 2lat okres przedszkolny- opanowanie społecznych funkcji przedmiotu manipulacja, posługiwanie się przedmiotami, zabawa

okres poniemowlęcy: ustosunkowanie się tak samo do wszystkich osób w jego otoczeniu (do wszystkich mowią Ty, Daj) pierwszy negatywizm dziecięcy

okres przedszkolny:

3-5lat zwiększenie dystansu wobec innych osób(nieśmiałość)

5-6lat bardziej otwarte, pewne siebie, chętne do kontaktów społecznych, odkrywanie cech rówieśników, przypisują im cechy społeczne, dostrzeganie różnic płci, początki empatii

okres szkolny: dzieci zdolne do spostrzegania cech indywidualnych, znaczenie grupy rówieśniczej (równoważna środowisku rodzinnemu) akceptacja w grupie, bycie takim samym jak inni

okres dorastania: znaczenie przyjaźni, rola osób płci przeciwnej (miłość romantyczna, pierwsze kontakty intymne)

29.SPOŁECZNE PRZEŁOMY ŻYCIOWE:

Doświadczenia charakterystyczne dla danego rozwoju, zmiany (trening czystości 1,5r.ż. Rodzice i otoczenie przekazują dziecku zaspokajanie potrzeb fizjologicznych) w okresie życia płodowego po 6 miesiącu ciąży dziecko rejestruje ruchy matki, uczy się dostrajać swoje ruchy do aktywności matki.

doświadczenia: niezależność dziecka, dziecko cos umie, reakcja otoczenia na trening czystości, dużo towarzyszących emocji

okres przedszkolny: zabawa tematyczna, z podziałem na role doświadczenie współdziałania wpływają na egocentryzm, zabawy go przełamują podporządkowanie i przystosowanie się do pewnych reguł

okres szkolny: początek systematycznej edukacji, kontakt z nauczaniem przedmiotowym, tworzenie własnego światopoglądu

okres dorastania: pierwsze intymne związki, doświadczenie erotyczne, potrzeba bliskości, miłości, pozbywanie się nieśmiałości, zdobywanie zaufania, uczenie się bezinteresowności wobec innych

30.ETAPY W ROZWOJU MORALNYM:

Przyswajanie norm i zasad, kontakty z grupą, postrzeganie i ocenianie zachowań innych osób, zdolność kierowania się tymi zachowaniami, rozwój osobowości , indywidualności.

okres niemowlęcy: do 2 lat anomia moralna, dziecko nie rozumie i nie zna pewnych zasad, dziecko amoralne

okres do 9r.ż.: heteronomia moralna normy i zasady nie są przyswojone dziecku, zna je ale nie są jego własne. Tkwią w autorytetach dziecka, normy poza dzieckiem, dzieci gorzej odbierają złe zachowania wobec rodziców niż rówieśników; realizm moralny- uwzględnienie intencji gorsze jest to co przyniosło większy efekt(gorszy)

okres 9-13 lat: autonomia moralna- normy są już w dzieciach, potrafią ocenić swoje i innych zachowania z uzasadnieniem, okres socjonomii moralnej(konwencjonalizm): zgodność z rówieśnikami, opinie które są oceniane przez grupę rówieśniczą, internalizacja norm (uwewnętrznienie norm zewnętrznych)

okres 13 lat - dojrzałość faza autonomii moralnej- własne normy, 2 fazy: dojrzewanie biologiczne i pełna dojrzałość

13-15 lat: pryncypalizm moralny (zasadniczy); rygoryzm moralny (jeden z powodów wchodzenia w

konflikty z dorosłymi)

13-14 lat: faza pełnej autonomii- indywidualny system wartości, posłuszność własnego zachowania, zgodność z własnym ja.


13


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Odpowiedzi- psychologia rozwojowa, studia, II semestr, Psychologia rozwojowa
Przedmiot badania i zadania psychologii rozwojowej, STUDIA, Psychologia rozwojowa
sciaga z psychologii rozwojowej, Studia, pedagogika 1 rok
Metody i techniki badawcze w psychologii rozwojowej, STUDIA, Psychologia rozwojowa
Całość odpowiedzi z psychologii rozwojowej, studia, II semestr, Psychologia rozwojowa
egzamin z psychologii rozwojowej, studia pedagogiczne, Psychologia rozwoju człowieka
Psychologia rozwojowa, ♠ Studia- Psychologia ▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬, II Rok, Psychologia rozwojowa
wykłady-psychologia rozwojowa, studia pedagogiczne, Psych rozwoju dzieci i młodzieży
PRZEDMIOT I ZADANIA PSYCHOLOGII ROZWOJOWEJ, studia różne, Opracowania
Psychologia rozwojowa, Studia, Psychologia
test 09 02 07, studia, II semestr, Psychologia rozwojowa
Diagnoza ilościowa małej Poli, Szkoła - studia UAM, Psychologia rozwoju człowieka, Psychologia rozwo
stereotyp kobiecości, studia pedagogiczne, Psychologia rozwoju człowieka
Wallon i Piaget - tabele rozwojowe, STUDIA - LICEUM - GIMNAZJUM - PODSTAWÓWKA, Psychologia rozwojowa
Nadpobudliwość psychoruchowa u dzieci, Studia rok I, Psychologia rozwoju człowieka
ODRUCHY BEZWARUNKOWE, Studia rok I, Psychologia rozwoju człowieka
materiały na egzamin, Studia z psychologii, Psychologia rozwoju człowieka w cyklu życia
psychologia rozwoju egzamin ściąga, studia, II rok Pedagogiki

więcej podobnych podstron