NLPZ (Nienarkotyczne leki przeciwbólowe).

Działanie: przeciwbólowe, przeciwgorączkowe, przeciwzapalne.

Ból somatyczny	Ból neuropatyczny
Bodziec nocyceptywny zwykle wykrywalny	Bodziec nocyceptywny nieokreślony
Ból dobrze zlokalizowany, ból trzewny może promieniować	Ból zwykle źle zlokalizowany
Ból jest podobny do odczuwanych wcześniej	Ból jest niezwykły, niepodobny do innych bólów
Działają nienarkotyczne i narkotyczne leki p/bólowe	Tylko częściowo działają leki narkotyczne

Nazwa leku	Dz. P/bólowe	Dz. P/zapalne	Dz. P/gorącz.	Toksy- czność
Paracetamol Fenacetyna Ibuprofen Ketoprofen Naproksen Mefacid Kw. salicylowy Diklofenak Aminofenazon Fenylbutazon Indometacyna	+++ ++ ++ ++ ++ +++ ++ +++ ++ +++ ++	- - ++ ++ +++ ++ ++ +++ + +++ +++	++ + + + + + ++ ++ +++ ++ ++	+ ++ ++ ++ + + + + ++ ++++ +++

NLPZ:

• Podział leków pod względem chemicznym:

• Pochodne kwasu salicylowego (kwas acetylosalicylowy, salicylamid, salicylan sodu).

• Pochodne kwasu fenylooctowego (diklofenak).

• Pochodne kwasu fenylopropionowego (naproksen, ibuprofen, ketoprofen, flurbiprofen).

• Pochodne pirazolonu (aminofenazon, fenylobutazon, metamizol).

• Pochodne kwasu indolooctowego (indometacyna).

• Oksykamy (piroksykam, meloksykam).

• Pochodne paraaminofenolu (fenacetyna, paracetamol).

• Pochodne naftylobutazonu (nabumeton)

• Chinazolinony (prokwazon).

• Koksiby (celekoksib, rofekoksib).

• Inne (tramadol, nimesulid).

COX-1 enzym konstytutywny. Warunkuje syntezę prostanoidów niezbędnych do przebiegu procesów fizj. i czynnośc.

• Prostaglandyny PGE2, PGF2a, PGD2 - żołądek, nerki,

• Tromboxan A2 - płytki krwi

• Prostacyklina PGI2 - śródbłonek tętnic, błona śluzowa żołądka

COX-2 enzym indukowany

• Warunkuje syntezę prostaglandyn w trakcie procesu zapalnego

• Aktywność enzymu nasilają cytokiny i endotoksyny

Paracetamol

• Metabolit fenacetyny o mniejszej toksyczności

• Maksymalne stężenie po ½ - 2 godz

• Łatwo wchłania się z przewodu pokarmowego

• Podstawowy lek p/gorączkowy i p/bólowy stosowany u dzieci

• Przy przedawkowaniu uszkadza wątrobę i nerki

• Przenika do mleka u matek karmiących

Działania niepożądane:

• może maskować wzrost temperatury ciała,

• niekiedy - reakcje skórne (pokrzywka, swędząca wysypka plamistogrudkowa),

• zaburzenia ze strony p. pok. (pieczenie w nadbrzuszu, nudności, wymioty),

• sporadycznie - trombocytopenia, agranulocytoza, methemoglobinemia.

Interakcje:

• nasila działanie doustnych środków przeciwzakrzepowych z grupy kumaryny

• łączne podawanie paracetamolu i innych NLPZ zwiększa ryzyko zaburzeń czynności nerek

• salicylamid wydłuża czas wydalania paracetamolu

• łączne stosowanie leków nasennych, przeciwpadaczk. nasila ryzyko uszkodzenia wątroby

• stosowany łącznie z inhibitorami MAO może wywołać stan pobudzenia i wysoką gorączkę

• nasila ośrodkowe działanie kofeiny

Ibuprofen

• Działa przeciwzapalnie, przeciwbólowo, przeciwgorączkowo

• Hamuje aktywność COX-1

• Półokres trwania 2 godz.

• Wydala się z moczem

• Nie stosuje się ibuprofenu w ciąży i laktacji, oraz u osób uczulonych na salicylany

Działania niepożądane:

• niekiedy - zaburzenia ze strony p. pok. (nudności, wymioty, zaparcie lub biegunka, niestrawność, brak łaknienia, bóle w obrębie j. brzusznej, uczynnienie choroby wrzodowej),

• odczyny alergiczne (wysypka skórna, nieżyt nosa, astma osk., rumień, skórne odczyny fotoalergiczne),

• ból i zawroty głowy, zaburzenia widzenia, halucynacje,

• zatrzymanie płynów i obrzęki,

• upośledzenie czynności wątroby i nerek (↑stężenia bilirubiny, ↑aktywności ALAT i AspAT oraz fosfatazy zasadowej w surowicy krwi)

• rzadko niedokrwistość hemolityczna, trombocytopenia, agranulocytoza

Interakcje - nie należy stosować ibuprofenu jednocześnie z poniżej wymienionymi lekami:

• innymi NLPZ: ze względu na zwiększenie ryzyka występowania działań niepożądanych

• lekami przeciwnadciśnieniowymi: leki z grupy NLPZ mogą powodować obniżenie skuteczności działania leków obniżających ciśnienie tętnicze krwi

• lekami moczopędnymi: zmniejszenie skuteczności działania diuretyków

• lekami przeciwzakrzepowymi: NLPZ mogą nasilać działanie leków obniżających krzepliwość krwi

• litem i metotreksatem: NLPZ mogą powodować ↑stężenia w osoczu litu i metotreksatu

Kwas acetylosalicylowy - Nieodwracalny inhibitor COX-1

ASA w 50-80% wiąże się z białkami osocza

Wypiera uprzednio związane z białkami osocza leki zwiększając ich wolną frakcję

Jeśli chory jest uczulony na ASA, który może powodować u niego atak dychawicy oskrzelowej, to istnieje duże prawdopodobieństwo wywołania takiego ataku przez inne leki z grupy NLPZ

Wydłuża czas krzepnięcia krwi, bo nieodwracalnie hamuje agregację płytek krwi (zostaje ona przywrócona dopiero po ok 7 dniach od zakończenia stosowania)

ASA nie wolno stosować u dzieci poniżej 12 roku życia

Działanie:

• dawka 300-500 mg: przeciwbólowe, przeciwgorączkowe, przeciwzapalne, napotne, przeciwgośćcowe, zwiększa wydalanie kwasu moczowego (jako lek wspomagający w dnie moczanowej).

• dawka 30-150 mg: pobudza procesy utleniania w tkankach; Zwiększa prężność CO2 w krwi co powoduje pobudzenie ośrodka odd. i zwięk. wentylacji płuc; Przeciwagregacyjne (w ch. niedokrwiennej serca - 75 mg)

Działanie przeciwagregacyjne wykorzystuje się:

w zapobieganiu zawałowi serca

w niestabilnej chorobie wieńcowej

• u osób po przebytym już zawale

w celu utrzymywania drożności przeszczepów naczyniowych

• w zapobieganiu zatorom naczyń mózgowych

u osób po przebytym udarze zatorowym mózgu

• u osób z zarostową miażdżycą tętnic obwodowych

Działania niepożądane:

• indukowanie astmy,

• pieczenie i ból w nadbrzuszu,

• zaparcia lub biegunki,

• stany zapalne dolnego odcinka przewodu pokarmowego,

• czasem może dochodzić do rozwoju wrzodów trawiennych z krwawieniem i perforacją,

• podczas długotr. stos.: nudności, wymioty, zawroty głowy, pocenie się, pokrzywka, rumień, zmniejszenie krzepliwości krwi, krwawienia z p. pok. (niewielkie -masywnych), które mogą prowadzić do niedokrwistości

• niekiedy zaburzenia pracy wątroby (wzrost aktywności aminotransferaz ) i nerek, oraz hipoglikemia

• rzadko reakcje skórne o szczególnie ciężkim przebiegu

• bardzo rzadko, ale ciężkim powikłaniem u dzieci jest zespół Reye'a (gorączka, zakażenie dróg oddechowych, wymioty, obrzęk mózgu, stłuszczenie wątroby)

Interakcje:

NASILA:

• działanie leków przeciwzakrzepowych, pochodnych sulfonylomocznika, metotreksatu (terapeutyczne i niepożądane)

• ryzyko krwawień z p. pok. podczas jednoczesnego stos. kortykosteroidów, niektórych ziół lub alkoholu

• działanie oraz objawy niepożądane niesteroidowych leków przeciwzapalnych

• stężenie w osoczu: digoksyny, barbituranów, związków litu

• działanie sulfonamidów i ich połączeń

• działanie kwasu walproinowego

OSŁABIA:

• działanie antagonistów aldosteronu i diuretyków pętlowych

• działanie leków przeciwnadciśnieniowych oraz przeciwdnawych

• zwiększających wydalanie kwasu moczowego

Metamizol - Pyralgina

• Działanie przeciwgorączkowe, silne przeciwbólowe, słabe rozkurczowe

Mechanizm działania powodowany hamowaniem aktywności cyklooksygenazy i syntezy prostaglandyn

• Zastosowanie tylko doraźne w silnych bólach (nie stosować dłużej niż 5-6 dni)

Dawka dzienna u dorosłych nie powinna przekraczać 1000 mg

• Uwaga! Może wywołać wstrząs u ludzi u których dotychczasowe stos. nie dawało żadnych obj. ubocznych

Działania niepożądane:

• Może powodować uszkodzenia układu krwiotwórczego, leukopenię, agranulocytozę, uszk. nerek i wątroby,

• Może powodować uszkodzenie błony śluzowej żołądka, zaburzenia żołądkowo-jelitowe,

• Nie wolno stosować u chorych z astmą oskrzelową, Nie stosować w ciąży i w okresie karmienia

• Niekiedy reakcje alergiczne

Naproksen

Silne działanie przeciwzapalne, przeciwbólowe i przeciwgorączkowe

Długi okres półtrwania (12-15 godz.)

• Hamuje aktywność COX-1

• Przenika przez barierę łożysko-krew

Przeciwwskazany u chorych z upośledzoną czynnością nerek (90% wydala się z moczem)

Działania niepożądane: Zaburzenia żołądkowo-jelitowe

Interakcje:

• Nasila działanie doustnych leków przeciwzakrzepowych, fenytoiny, hydantoiny, sulfonamidów, oraz doustnych leków przeciwcukrzycowych

• Hamuje działanie furosemidu

• Hamuje wydalanie litu i metotreksatu

• Ranitydyna,sukralfat i antacida zmniejszają wchłanianie naproksenu

Leki ziołowe nasilające ryzyko krwawienia z przewodu pokarmowego przy łącznym stosowaniu z NLPZ

Nazwa zioła	Działania niepożądane, interakcje
Miłorząb japoński	Ginkgolidy, kemferol, kwercetyna hamują agregację płytek krwi
Imbir	Zingiberen, bisabolen i ginkgerole hamują syntezę tromboksanu
Złocień maruny	Partenolidy hamują syntezę tromboksanu
Żeńszeń	Ginsenozydy i panaksozydy hamują syntezę tromboksanu i agregację płytek krwi
Kurkuma	Kurkumina hamuje funkcje płytek krwi
Kora wierzby	Salicylany nasilają gastrotoksyczność NLPZ
Kasztanowiec zwyczajny	Escyna, kumaryna i eskulina nasilają ryzyko krwawienia z przewodu pokarmowego u pacjentów stosujących NLPZ
Kozieradka	Kumaryny nasilają ryzyko krwawienia z przewodu pokarmowego u pacjentów stosujących NLPZ

Podsumowanie interakcji NLPZ

Nasilają działania leków przeciwzakrzepowych

• Podnoszą ryzyko krwawień z p. pok. podczas jednoczesnego stosowania kortykosteroidów lub spoż. alkoholu

Nasilają działania niepożądane podczas równoczesnego stosowania z innymi NLPZ

Mogą powodować obniżenie skuteczności działania leków obniżających ciśnienie tętnicze krwi

Zmniejszają skuteczność działania diuretyków

Mogą powodować wzrost stężenia w osoczu litu i metotreksatu

---