Karczoch zwyczajny

61a] Karczoch zwyczajny- Cynara scolynus

W lecznictwie stosuje się ziele [przede wszystkim liście].

Skład chemiczny: cynaryna, flawonoidy, trójterpeny, śluzy, pektyny, garbniki, sole mineralne, kwasy organiczne.

Działanie: żółciotwórcze, żółciopędne, moczopędne.

Aktywność karczocha zależy od cynaryny, która wpływa ochronnie na miąższ wątroby, a także poziom cholesterolu i tłuszczu we krwi.

Zastosowanie: ziele używa się głównie w schorzeniach wątroby i dróg żółciowych np w żółtaczce, kamicy żółciowej, w zaburzeniach ruchu przewodu żółciowego, uszkodzeniach wątroby wywołanych niektórymi lekami, toksynami bakteryjnymi oraz w utrudnionym trawieniu i niedostatecznym przyswajaniu składników pokarmowych.

W lecznictwie stosuje się suche i płynne wyciągi z karczochów, najczęściej w postaci drażetek lub syropów.

Cynarex podawany jest jako odtrutka przy uszkodzeniach wątroby i schorzeniach dróg żółciowych.

Cynarcin - drażetki zawierające suchy wyciąg z karczocha i z rzewienia - bywają używane w zaburzeniach w przepływie żółci, nieraz w zaparciach spasmatycznych [wykazują działanie przeczyszczające i przeciwskurczowe].

61b] Karczoch zwyczajny

W listkach karczocha odkryto cynaryna- substancję zapobiegającą odkładaniu się złego cholesterolu.

W warzywie są też moczopędne flawonoidy, ściągające garbniki, enzymy, śluzy, sole mineralne [sporo potasu i manganu, wapń, żelazo], prowitamina A, wit C oraz witaminy z grupy B.

Także przetwory doskonale działają na cały organizm, szczególnie zbawiennie na wątrobę i drogi żółciowe.

Stosuje się je przy żółtaczce, kamicy żółciowej i kłopotach z pracą pęcherzyka żółciowego [z wyjątkiem jego zapalenia].

Działają odtruwająco, zwłaszcza, jeśli wątroba została zatruta alkoholem, siarczkami czy innymi toksynami [np opium], wspomagają też jej regenerację.

Przetwory z karczocha pobudzają apetyt, regulują pracę układu pokarmowego [m.in. przyspieszają przemianę materii].

Pomocniczo stosuje się przy cukrzycy, a także skazie moczanowej i reumatyzmie.

Naturoterapeuci zalecają ponadto karczochy jako dobry środek przeciwko przeziębieniu.

Leki te można kupić w aptece.

61c] Karczoch zwyczajny

To roślina wieloletnia z rodziny złożonych. Gatunek ostu pochodzący z Ameryki Północnej,

uprawiany obecnie dla jadalnych koszyczków kwiatowych, w wielu krajach na świecie o klimacie ciepłym.

Karczochy są źródłem białek, węglowodanów, substancji mineralnych oraz witamin.

Są bardzo dobrym źródłem błonnika i witaminy C, dobrym wapnia, fosforu, żelaza, tiaminy i niacyny,

Preparaty z liści karczocha zwyczajnego przyspieszają niektóre przemiany metaboliczne zwiększając wytwarzanie i wydzielanie żółci, usprawniają funkcje wątroby, zwiększają wydalanie moczu i zawartych w nim zbędnych metabolitów.

Zmniejszają napięcie mięśni gładkich narządów wewnętrznych i układu pokarmowego. Ograniczają rozwój miażdżycy przez obniżenie poziomu tłuszczów i cholesterolu.

Preparaty z liści karczocha stosuje się w leczeniu wątroby, woreczka żółciowego, przewodów moczowych, kamicy żółciowej, żółtaczki, zaburzeń czynnościowych spowodowanych napięciem spastycznym mięśni gładkich oraz w profilaktyce i leczeniu miażdżycy.

61d] Karczoch zwyczajny

Botanicy systematycy doszli do wniosku, że uprawiany obecnie karczoch

zwyczajny jest wytworem selekcyjnym karczocha hiszpańskiego - Cynara cardunculus L. popularnie nazywanego Kardem. Wobec tego ogłoszono, że roślinie, która dostarcza liści, jako surowca leczniczego nadaje się nazwę Cynara cardunculus L. subsp. flavescens - Karczoch ostowy - podgat. żółknący.

Jeden z pierwszych zapisów z 1716 roku podaje o leczeniu żółtaczki wyciągiem z tych liści w klasztorze Benedyktynów. W roku 1840 Guitteau wyizolował z karczochów związek krystaliczny - nazwany później cynaryną. Ale kariera karczochów w lecznictwie nastąpiła dopiero po II Wojnie Światowej. Przy czym szczególne nasilenie badań datuje się w ostatnim dziesięcioleciu, kiedy to ogłoszono kilkadziesiąt tysięcy prac z zakresu fitochemii, farmakologii, toksykologii, techniki farmaceutycznej oraz badań klinicznych w różnych czasopismach licznych krajów.

Działania lecznicze substancji czynnych z karczocha

Obfitość i różnorodność związków aktywnych występujących w karczochu włącza go do grupy roślin leczniczych o szerokim spektrum działań farmakologicznych.

A. Działanie żółciotwórcze (cholereticum)

Działanie żółciotwórcze jest złożonym procesem rozpoczynającym się od pobudzenia wątroby do zwiększenia wytwarzania cholesterolu, przekształcenia go w kwasy żółciowe (kw. cholowy i dezoksycholowy) i do wytworzenia odpowiedniej ilości żółci zawierającej obok kwasów żółciowych

- cholesterol, fosfolipidy, bilirubinę i wodę.

B. Działanie żółciopędne (cholagogum)

Działanie żółciopędne wiąże się z działaniem rozkurczowym na pęcherzyk żółciowy i na drogi żółciowe - odprowadzającym żółć do dwunastnicy poprzez tzw. zwieracz Oddiego. Liczne badania potwierdziły wysoką efektywność omawianego działania - bowiem przepływ żółci zwiększał się nawet o 127%-153%, czyli wysoce znamiennie.

C. Działanie ochraniające wątrobę (hepatoprotectivum)

Działanie to zbadano na hepatocytach zwierzęcych i ludzkich in vitro oraz in vivo. Stwierdzono skuteczne ochronne działanie na komórki wątroby. W klinicznych testach nastąpiła znacząca poprawa analitycznych wyników oraz zmniejszenie lub ustępowanie u pacjentów dolegliwości subiektywnych.

D. Działanie antycholesterolowe (hipocholesterolemicum)

Działanie antycholesterolowe wykazano u pacjentów z wysokim poziomem cholesterolu. Oznaczenia analityczne dowiodły znacznego obniżenia cholesterolu ogólnego oraz LDL (tzw. złego cholesterolu).

E. Działanie antyutleniające (antioxidativum)

Działanie to wywierane jest przez grupę polifenolowych związków karczocha mających aktywne grupy hydroksylowe. Zwalczają one nadmiar wolnych rodników tlenowych atakujących różne struktury w organizmie, zwłaszcza śródbłonki naczyń krwionośnych w mięśniu sercowym i w tkance mózgowej oraz materiał genetyczny (DNA) w komórkach.

F. Działanie moczopędne (diureticum)

Działanie moczopędne obserwowano u pacjentów hospitalizowanych z różnymi dolegliwościami wątrobowymi. Pod wpływem terapii następowało umiarkowane zwiększenie ilości oddawanego moczu utrzymujące się przez cały czas podawania preparatu z karczocha.

G. Zakres zastosowania preparatów z karczocha:

Ogólna niewydolność wątroby i zaburzenia jej metabolizmu, stany zapalne wątroby, pęcherzyka żółciowego i przewodów żółciowych, zaburzenia przemiany żółciowej. Kamica żółciowa, miażdżyca naczyń krwionośnych, żółtaczka, dolegliwości po usunięciu pęcherzyka żółciowego (cholecystectomia), objawy zatrucia substancjami toksycznymi wydalanymi z żółcią. Pomocniczo w skazie moczanowej, niewydolności nerek i w dolegliwościach trawiennych.

H. Dawkowanie preparatów z karczocha

Niemiecka Komisja E zaleca dzienną dawkę liści karczocha w wysokości 6 g lub równoważną ilość

w postaci wyciągów. Późniejsze badanie toksyczności ekstraktówz karczocha wykazały brak szkodliwych objawów w dawkach zalecanych przez producentów. Ale opisano niezwykle rzadki przypadek osobniczego uczulenia na jakiś związek chemiczny w karczochu - o łagodnym przebiegu. Zwraca się też uwagę, aby nie stosować preparatów z karczocha w stwierdzonej niedrożności dróg żółciowych, ale dopuszcza się w kamicy żółciowej, po uprzedniej konsultacji z lekarzem specjalistą.

---