PRZYGOTOWANIE W ZAKRESIE PEDAGOGICZNYM - ĆWICZENIA R 3 - ZAGADNIENIA DO KOLOKWIUM - 10 maja 2013
SYSTEMY DYDAKTYCZNE (tradycyjny, progresywistyczny, współczesny);
podstawowe założenia i zasadnicze różnice między nimi;
System tradycyjny - najważniejsze: ukształtowanie silnych moralnie charakterów; kierowanie dziećmi i młodzieżą (stałe zatrudnienie dzieci, organizowanie zajęć dla nich, pielęgnacja ich fizycznego rozwoju, wdrażanie do porządku); karność (konieczny warunek wyrobienia u każdego wychowanka moralności opartej na silnym charakterze); nauczanie wychowujące (wychowanie nie można oddzielić od nauczania, wola i charakter rozwija się równocześnie z rozumem).
Dydaktyka progresywistyczna (deweyowska) -domagano się szkoły, która by: uwzględniała zainteresowania uczniów; rozwijała zarówno ich umysły, jak uczucia i wolę; uczyła myśleć i działać; była dla dzieci i młodzieży miejscem swobodnej, twórczej pracy; wdrażała do współdziałania i zespołowych form wysiłku; indywidualizowała treści oraz tempo nauki; była terenem spontanicznej aktywności uczniów; nie przekładała przekazywania wiedzy nad rozwój samodzielnego myślenia; wdrażała do dostrzegania, formowania i rozwiązywania problemów teoretycznych i praktycznych oraz przygotowywała uczniów do aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym.
Dydaktyka współczesna - współczesny system dydaktyczny integruje dotychczasowe osiągnięcia dydaktyki, tj. przezwycięża jednostronność herbartystów ( np. zaznajamia uczniów z podstawami usystymatyzowanej wiedzy) i progresywistów ( aktywizuje dzieci i młodzież w procesie nauczania). (Jednolitość i wzajemne związki nauczania i uczenia się; ukazuje na ścisły związek teorii i praktyki, a także poznania umysłowego i pośredniego;dąży do opracowania modelu nauczania i uczenia się elastycznego zapewniającego realizację wszystkich zadań dydaktycznych; opowiada się za nauczaniem całościowym w klasach młodszych i przedmiotowym w klasach starszych; szczególnie zwraca uwagę na rolę środków dydaktycznych.)
główne źródła wiedzy;
Ukształtowanie wiedzy jest oparte na:
etyce - wyznacza cel działalności wychowawczej
psychologii - wyznacza drogi i środki wiodące do celu
Tradycyjne
rozwój aktywności uczniów przez zajęcia praktyczne
łączenie teorii z praktyką, poznania i wiedzy.
koncepcje kształcenia: zachowawczego, sprawczego, innowacyjnego (cechy).
Dydaktyka innowacyjna - w kształceniu trzeba widzieć czynność, która wymaga od człowieka inicjatywy i rozwija tę inicjatywę, przygotowuje go do radzenia sobie w nowych, zaskakujących sytuacji, dokonuje się dzięki kontaktowi ze światem rzeczy i światem wyobrażeń, ma jednostkowy i zarazem społeczny charakter, rozwija umiejętność nie tylko przystosowywania się do świata, lecz przede wszystkim, zmieniania go, wdraża do dostrzegania, formułowania i rozwiązywania problemów, uczy przewidywania i racjonalnego reagowania na zmiany, a nie tylko do biernego czekania na nie.
Koncepcja dydaktyki sprawczej - każdy uczeń potrzebuje innej ilości czasu by przyswoić materiał, by osiągnąć mistrzostwo w danej dziedzinie; czas oddany uczniowi do dyspozycji jest czynnikiem rozstrzygającym o uzyskanych przezeń wynikach uczenia się; główny problem dydaktyczny polega na tym, aby zmniejszyć ilość czasu potrzebnego uczniom do osiągnięcia mistrzostwa w danej dziedzinie, tzn. wyuczenia się czegoś.
Kształcenie zachowawcze - przekazywanie tradycji, obyczajowości, wzorców określonych zachowań, charakterystycznej dla danej społeczności.
UCZEŃ
Fazy (okresy) rozwoju umysłowego dzieci i młodzieży wg Piageta.
I sensoryczno-motoryczny (od narodzin do 2 roku życia)
poznanie odbywa się za pomocą zmysłów i motoryki, dziecko ma zadanie osiągnąć stałość przedmiotu, początki myślenia symbolicznego;
II przedoperacyjne (od 2 do 7 roku życia)
zdolność do umysłowego reprezentowania fizycznie nieobecnych przedmiotów, myślenie symboliczne, egocentryzm (silnie natężone u 2/3 latków) - brak przyjmowania perspektywy innych osób, centracja;
III operacji konkretnych (od 7 do 11 roku życia)
rozwija się myślenie konkretne, dziecko potrafi rozumować w odniesieniu do konkretnych fizycznych obiektów, nie jest w stanie myśleć abstrakcyjnie, opanowuje pojęcie niezmienności;
IV operacji formalnych (powyżej 11 roku życia)
dziecko potrafi myśleć abstrakcyjnie, zaczyna snuć rozważania dotyczące np. dobra/zła;
Istotne cechy myślenia konkretno-obrazowego i hipotetyczno-dedukcyjnego.
Myślenie konkretno-ruchowe - Ten rodzaj myślenia towarzyszy działaniu, lecz czynności umysłowe są oparte na wyobrażeniach, wyobrażeniach nie spostrzeżeniach. Myślenie konkretno - wyobrażeniowe dominuje w wieku przedszkolnym. Również wiele czynności myślowych u dorosłych przebiega w oparciu o wyobrażenie.
Myślenie hipotetyczno-dedukcyjne - metoda, która polega na stwarzaniu nowej teorii - hipotezy. Później dedukuje się jej konsekwencje, które można sprawdzić przez doświadczenie. Metoda ta jest oparta na rozumowaniu dedukcyjnym i jest niezawodna. Jeśli doświadczenie nie potwierdza teorii należy ją odrzucić.
Różnica między nawykiem umysłowym a operacją.
NAUCZYCIEL
składniki ogólnych i zawodowych kwalifikacji nauczyciela;
Wiadomości i umiejętności sytuujące nauczyciela w gronie ludzi „wielostronnie wykształconych”
zadania dydaktyczno-wychowawcze;
przekazywanie wiedzy i doświadczenia uczniom;
pobudzanie aktywności poznawczej uczniów;
rozwijanie systemu wartości uczniów;
kształtowanie postaw i charakteru uczniów;
rozwijanie zainteresowań uczniów;
organizowanie życia społecznego dzieci i młodzieży w szkole.
funkcje współczesnego nauczyciela;
f. wychowawcza Nauczyciel jest źródłem wartości - ich swoistą ofertą poprzez to, kim jest - jako przykład osobisty oraz poprzez to, jaki styl pedagogiczny urzeczywistnia, a to zależy od jego systemu wartości. System wartości stanowi bowiem i decyduje o treści jego osobistych przeświadczeń i wizji pedagogicznych, co w konsekwencji decyduje o wyborze treści i metody, a więc o tym, jakimi wartościami są nasycone organizowane przez niego sytuacje wychowawcze.
f. dydaktyczna Dlatego programy edukacyjne muszą i odchodzą dziś od przekazywania wiedzy encyklopedycznej i akademickiej. Główny nacisk kształcenia skierowany jest na kreatywne myślenie ucznia, rozwój jego osobowości i kultury uczenia się przez całe życie.
f. opiekuńcza Nadrzędną rolą nauczyciela jest sprzyjanie i wspomaganie rozwoju osoby ucznia. Płynie z tego dość prosty wniosek, że nauczyciel powinien znać i rozumieć prawidłowości tegoż rozwoju. Funkcja opiekuńcza powinna więc polegać także na bacznym obserwowaniu rozwoju i ewentualnych zaburzeń. Nauczyciel - opiekun powinien choćby umieć rozpoznać pewne niepokojące symptomy.
działania (kroki) nauczyciela zmierzające do likwidacji opóźnień uczniów w nauce szkolnej.
Aby ograniczyć zjawisko występowania niepowodzeń szkolnych należy podjąć następujące działania:
- wypowiedzieć skuteczną walkę ze słabymi wynikami nauczania poprzez niedopuszczenie do powstawania zaległości i luk w opanowywanej przez uczniów wiedzy;
- systematycznie wykrywać i likwidować opóźnienia poprzez pomoc udzieloną przez nauczyciela przedmiotu, (organizowanie zajęć wyrównawczych);
- stosować metody aktywizujące uczniów;
- prowadzić lekcje różnymi metodami i stosować różnorodne formy pracy z uczniami;
- przeprowadzać testy sprawdzające po każdej partii materiału;
- polecać uczniom poszerzanie wiadomości w oparciu o inne źródła jak podręcznik (encyklopedie multimedialne, słowniki, literaturę, albumy, atlasy, Internet);
- podnosić permanentnie kwalifikacje pedagogiczne poprzez udział w różnych formach dokształcania i doskonalenia zawodowego;
- pogłębiać wiedzę metodyczną z zakresu wychowania i nauczania;
- dogłębnie poznawać uczniów, ich zdolności, zainteresowania, potrzeby, trudności;
- na bieżąco informować rodziców o trudnościach i osiągnięciach dzieci;
- poznawać warunki życia uczniów i stan zdrowia dziecka;
- systematycznie kontrolować odrabianie prac domowych przez uczniów;
- stosować różne formy kontroli.
Nieodzowna jest również pomoc uczniów w tym zakresie, powinni oni zmienić dotychczasowy stosunek do nauki z tych przedmiotów, z których mają słabsze oceny; staranniej odrabiać prace domowe; zwiększać ilość czasu na naukę w domu; wykazywać się większą aktywnością na zajęciach lekcyjnych.
WSPARCIE NAUCZYCIELI I UCZNIÓW
rodzaje, funkcje, modele wsparcia społecznego (wymień i opisz);
RODZAJE WSPARCIA:
emocjonalne - (uspokajanie, opieka, poczucie przynależności);
informacyjne (poznawcze) - (sprzyja lepszemu zrozumieniu sytuacji);
instrumentalne - (otrzymanie informacji o konkretnych sposobach zachowań zarządczych);
rzeczowe (materialne) - (dożywianie, otrzymanie pomocy materialnej);
duchowe (pomoc wobec cierpienia i bólu duchowego związanego z sensem życia i śmierci).
FUNKCJE WSPARCIA:
efektu głównego (wpływa na zdrowie i stan dobrostanu jednostki)
efektu buforowego (zakłada, że w momencie występowania silnego stresu wsparcie społeczne działa jak bufor i obniża napięcie stresowe, umożliwia przezwyciężenie trudności)
Funkcje w literaturze:
poprawa zdrowia fizycznego i psychicznego
zmniejszenie depresji
podniesienie poziomu satysfakcji zawodowej
możliwość otrzymania porad i wskazówek
poczucie że ktoś może „liczyć na nas”
itp.
MODELE WSPARCIA SPOŁECZNEGO:
Addytywny - równowaga między stresem, który obniża dobrostan jednostki, a wsparciem społecznym, które go poprawia. Zakłada, iż w przypadku wystąpienia silnego stresu należy przeciwstawić mi silną sieć wsparcia.
Deterioracji - zakłada, że samo zdarzenie krytyczne powoduje obniżenie lub utratę źródeł wsparcia
Mobilizacji - zakłada, ze podwyższenie się stresu powoduje, iż zwiększa się poszukiwanie i oczekiwanie wsparcia.
Prewencyjny - ważne jest tutaj poczucie wsparcia i istniejąca sieć.
koncepcja spirali życzliwości wg S. Kawuli - na czym polega?
wsparcie społeczne nie może dezaktywizować jednostki, unieruchamiać jej. Wsparcie nie może być pomocą „obezwładniającą”, ponieważ może uzależniać jednostkę od osoby jej pomagającej. Koniecznymi są bezwarunkowa akceptacja osoby, ale warunkowa akceptacja jej zachowań, aby osoba nie stała się bierną, oczekującą gotowej pomocy, coraz bardziej bezradną, niesamodzielną i uzależniającą się od innych. Wsparcie powinno być pomocą umożliwiającą przejście do samodzielności, do samorozwoju. Wspierający winien kierować się dewizą: „pomagam tobie tak, abyś umiał sam sobie pomóc”.
SZKOŁA
kryteria (5) według których dzieli się szkołę na różne rodzaje.
Wiek ucznia (szk. dla dzieci, młodzieży, szk. dla dorosłych);
Płeć (żeńska, męska, szk. koedukacyjna);
Wg. szczebla kształcenia (szk. podstawowa, średnia, policealna, wyższa itd.)
Rodzaju przekazywanego wykształcenia;
Kryteriów dobory uczniów ((powszechna lub elitarna);
kierunki (4) przebudowy kształcenia nauczycieli w UE.
TREŚCI KSZTAŁCENIA
czynniki determinujące dobór treści kształcenia.
optymalna liczba przedmiotów oraz ich rozkład w pełnym cyklu nauczania w szkole określonego typu i szczebla;
łączny wymiar godzin nauczania dla każdego z tych przedmiotów w pełnym cyklu nauki w szkole danego typu i szczebla, a także w skali roku i tygodnia;
kryteria doboru treści nauczania dla objętych programem przedmiotów;
optymalny układ tematów i podtematów w obrębie każdego przedmiotu;
wzajemne związki poszczególnych przedmiotów, pomocne w ich korelowaniu w procesie nauczania.
główne założenia encyklopedyzmu, formalizmu i utylitaryzmu dydaktycznego;
FORAMLIZM - treść kształcenia to tylko środek służący do rozwijania zdolności i zainteresowań poznawczych uczniów; celem pracy szkoły jest pogłębianie, rozszerzanie i uszlachetnianie tych zdolności i zainteresowań.
UTYLITARYZM - kształcenie winno się pojmować jako ciąłą „rekonstrukcje doświadczenia”, uznając przy tym, że „proces i cel kształcenia są rzeczą jedną i tą samą”; istotnym czynnikiem w zakresie korelacji określonych przedmiotów jest indywidualna i społeczna aktywność ucznia.
ENCYKLOPEDYZM (materializm) - zasadniczym celem pracy szkoły powinno być przekazanie uczniom jak największego zasobu wiadomości z możliwie wielu różnych dziedzin nauki.
zalety i słabe strony egzemplaryzmu i strukturalizmu dydaktycznego;
Egzemplaryzm:
ZALETY: uczeń powinien poznać tyle ile jest bezwzględnie konieczne aby mógł wytworzyć sobie poprawny obraz zagadnienia przewidzianego tematem; nauczyciel ma swobodę wyboru określonych tematów z pośród innych zawartych w programie.
WADY: koliduje z zasadą systematyczności co w przedmiotach o liniowym charakterze nauczania jest nie do przyjęcia.
Strukturalizm:
ZALETY: należy budować programy odzwierciedlające system wiedzy tak poszczególnych nauk jak i ich całokształtu. Programy prócz poznania teoretycznego powinny zapewniać również poznanie realnej rzeczywistości; zasady: strukturalności, nowoczesności, życiowości, kultury logicznej, łączenie teorii z praktyką.
WADY:
funkcje (3) szkolnego podręcznika (opisz).
F. motywacyjna (rozwijanie sfery emocjonalno-motywacyjnej ucznia, kształtowanie jego zainteresowań, pozytywne nastawienie do uczenia się danego przedmiotu);
F. informacyjna (wzbogacanie zasobu posiadanej przez nich wiedzy, nie tylko poprzez tekst, ale również poprzez fotografię, obraz, rysunek, wykres itp.)
F. ćwiczeniowa (kształtowanie pożądanych umiejętności i nawyków niezbędnych w procesie nauczania-uczenia się, pomaga w zapamiętywaniu wiadomości, rozumienie oraz posługiwanie się nimi).
PROCES KSZTAŁCENIA - UCZENIA SIĘ
Wymień wspólne ogniwa procesu nauczania/uczenia się.
pierwsze: PRZYGOTOWANIE DO PRACY
Nauczyciel, by wytworzyć w uczniach pozytywną motywację do nauki oraz zasygnalizować im odpowiedni tok myślenia (za pomocą wcześniej przygotowanego konspektu) przedstawia zadania danej lekcji, zamierzony efekt końcowy oraz wypunktowany plan.
drugie: PODANIE NOWEGO MATERIAŁU
- słowo mówione (wykład, pogadanka nauczyciela);
- słowo pisane (podręczniki szkolne, inne pomoce dydaktyczne: encyklopedie, słowniki);
trzecie: SYNTEZA (podanego uczniom) MATERIAŁU
- wyeksponowanie w materiale podstawowych faktów, zasadniczych tez;
- taka konstrukcja ma ułatwić uczniom wypełnienie sobie samodzielnie luk szczegółami;
czwarte: KONTROLA WIADOMOŚCI
- wykrywanie braków i luk we wiadomościach i umiejętnościach dzieci i młodzieży;
- ocena opanowanej wiedzy;
- likwidowanie zauważonych luk poprzez wykonywanie ćwiczeń z nauczycielem;
Wymień dwa modele nauczania, którym przeciwstawny jest model nowoczesny.
model (dydaktyka) progresywistyczna,
model (dydaktyka) herbartowska.
Podaj główne założenie nowoczesnego modelu nauczania.
czynności zarówno nauczyciela jak i uczniów w procesie nauczania tworzą całość przy zachowaniu kierownictwa nauczyciela oraz samodzielnego udziału uczniów.
jedność uczenia się i nauczania - zazębianie się ich
jedność oddziaływań dydaktycznych i wychowawczych
możliwość obejmowania działalnością dydaktyczno-wychowawczą dzieci i młodzieży o zbliżonym wieku życia lecz różnym zasobie wiedzy wyjściowej
elastyczność metodyczna i organizacyjna-stosowanie różnych metod nauczania i uczenia się
nowoczesny model procesu nauczania/uczenia się musi być przystosowany do realizacji różnych zadań wychowawczo-dydaktycznych:
samodzielnego zdobywania wiadomości przez ucznia
nabywanie wiedzy przez ucznia poprzez doświadczenie
kontrolowanie końcowych efektów pracy dydaktycznej powiązane z samokontrola ucznia
Wymień i opisz dwa toki pracy dydaktyczno-wychowawczej stosowane przez nauczycieli:
poszukujący tok nauczania,
podający tok nauczania.
ZASADY NAUCZANIA
co to są zasady nauczania;
Kazimierz Sośnicki- poprzez zasady nauczania rozumiał zasadę którą nauczyciel powinien przestrzegać we wszystkich swych postępowaniach dydaktycznych. Sośnicki rozumie zasady nauczania jako wytyczne postępowania nauczycieli.
Krzysztof Kruszewski- przyjmuje podobne stanowisko w tej sprawie, zasady nauczania określa jako reguły organizowania i prezentowania wiadomości, nieco dokładniej- są to ogólne normy postępowania nauczyciela w czasie przygotowania i prowadzenia lekcji, umożliwiające uczniowi przyswajanie informacji z różnych źródeł. Mówi też o tym, ze zasady nauczania nie powinny być ani zbyt ogólne, ani zbyt szczegółowe.
wymień i scharakteryzuj wszystkie zasady nauczania wg. Kupisiewicza.
zasada poglądowości
ma na celu pozbycie się werbalizmu
uczniowie najlepiej poznają to, co sami zmieniają
uczniom w młodszym wieku (7-11/12) należy stwarzać możliwości wykonywania czynności praktycznych, dzięki temu poznają materiał w pełniejszy sposób
u uczniów w wieku powyżej 11/12 lat pojawiają się nowe operacje z zakresu „logiki zdań”, które dotyczą wypowiedzi słownych, nie zaś wyłącznie przedmiotów
Reguły:
bezpośrednie poznanie rzeczy i zjawisk (obserwacja)
dostarczanie odpowiednich wskazówek
zwracanie uwagi na istotne cechy poznawanego przedmiotu
zasada przystępności w nauczaniu
nauczyciel musi brać pod uwagę przystępność materiału, a także dostosowywać metody nauczanie do poziomu materiału, aby umożliwiły uczniom samodzielną pracę, zarówno na lekcji, jak i podczas zajęć pozalekcyjnych
Reguły:
przechodzenie od tego co bliskie, do tego co dalekie
od tego co łatwiejsze do tego co trudniejsze
od tego co znane do tego co nowe
należy uwzględnić różnice w tempie pracy i stopniu zaawansowania w nauce poszczególnych uczniów
zasada świadomego i aktywnego udziału uczniów w procesie nauczania - uczenia się
nauczyciel powinien odpowiednio ukierunkować aktywność ucznia, aby mogła ona być wykorzystana do urzeczywistnienia zawartych w programie celów i zadań, uwzględniając potrzeby społeczne i indywidualne każdego ucznia
Reguły:
nauczyciel powinien starać się poznać indywidualne zainteresowania i rozwijać je, aby uwzględniały coraz bardziej obiektywne potrzeby społeczeństwa; dzięki temu u uczniów kształtują się wartościowe motywy uczenia się
powinien stawiać uczniów w sytuacjach problemowych, wymagający dostrzegania i wyjaśniania niezgodności pomiędzy faktami, a posiadaną wiedzą
stwarzać warunki sprzyjające wdrażaniu uczniów do zespołowych form pracy
zasada systematyczności
złożona jest ze ściśle powiązanych ze sobą ogniw
przebiega płynniej i zapewnia lepsze wyniki im mniej występuje przerw i dezorganizujących czynności
Reguły:
warunkiem skutecznego poznawania nowego materiału jest uprzednie określenie stanu wiedzy wyjściowej oraz systematyczne nawiązywanie do niej
ustalenie tzw. merytorycznego środka ciężkości lekcji oraz eksponowanie na jego tle pochodnych wiadomości i umiejętności
podzielenie danego tematu na punkty i podpunkty, które nauczyciel kolejno realizuje
streszczenia i syntetyzujące powtórzenia powinny być używane zarówno na początku, jak i na końcu lekcji
wracanie na formę i sposób wyrażania myśli w celu korygowania błędów
wdrażania do samodzielnej pracy
rozwiązywanie zadań wymagających dłuższego i systematycznego wysiłku
zasada trwałości wiedzy uczniów
Reguły:
należy wytworzyć pozytywne motywy uczenia się
uczniowie muszą brać aktywny udział w poznawaniu nowych treści
ćwiczenia mające na celu utrwalenie mogą być stosowane dopiero po upewnieniu się, że wszyscy uczniowie dobrze zrozumieli materiał
częstotliwość powtórzeń powinna być zgodna z przebiegiem krzywej zapominania (największa liczba powtórzeń bezpośrednio po zaznajomieniu się z nowym materiałem)
systematyzowanie wiadomości związane z samodzielnym odtwarzaniem ich przez uczniów
systematyczna kontrola i ocena wpływa korzystnie na trwałość wiedzy
zasada operatywności
nauczyciel stwarza sytuacje wymagające nie tylko przyswajania i odtwarzania, ale wiadomości i umiejętności zaleconych przez program, posługiwania się nimi w pracy szkolnej i pozaszkolnej
„uczymy się nie dla szkoły lecz dla życia”
Reguły:
Problem -> hipoteza -> plan działania -> wykonanie -> sprawdzenie i ocena -> rezultat
zasada wiązania teorii z praktyką
przygotowuje do racjonalnego posługiwania się wiedzą teoretyczną, przekształcania rzeczywistości
właściwa realizacja tej zasady zapewnia trwałość i użyteczność wiedzy, operatywność, pobudza aktywność, rozwija samodzielność
METODY NAUCZANIA/KSZTAŁCENIA
Definicja pojęcia oraz klasyfikacja metod nauczania wg. L.J. Lernera i M.N. Skatkina (podaj przykład każdej z metod).
METODY NAUCZANIA - to systematycznie stosowany sposób pracy nauczyciela z uczniami, umożliwiający osiąganie celów kształcenia, inaczej mówiąc, jest to wypróbowany układ czynności nauczycieli i uczniów realizowanych świadomie w celu spowodowania założonych zmian w osobowości ucznia.
Wg. L.J. Lerner i M.N. Skatkin (podział metod od wymagających od uczniów stosunkowo niedużą samodzielność do metod w pełni angażujących ucznia):
M. objaśniająco-poglądowa - ćwiczy pamięć i daje wiedzę, ale nie rozwija twórczego myślenia (np. pokaz, wykłady, lektura, audycje radiowe i telewizyjne);
M. problemowa - wdrażanie do logicznego, krytycznego myślenia (np. wykład, obserwacja, praca z książką, eksperyment, wycieczki);
M. częściowo poszukująca - zapewnia uczniom aktywny udział w niektórych fazach badania (np. samodzielna praca uczniów, projektowanie , pogadanka, układanie planu rozwiązywania określonego problemu);
M. badawcza - uczeń poznaje stopniowo zasady i fazy badania naukowego (np. weryfikowanie hipotez, badanie problemu, opracowanie planu działania).
Wymień i opisz metody oparte na posługiwaniu się słowem.
opowiadanie - Polega na zaznajomieniu uczniów z określonymi rzeczami wydarzeniami,, w formie ich słownego opisu. Jej skuteczność zależy głownie od tego czy nauczyciel operuje słowami zrozumiałymi dla ucznia. Opowiadanie wymaga od uczniów słuchania ze zrozumieniem i zapamiętywania najważniejszych informacji. Zastosowanie w niższych klasach szkoły podstawowej
opis - dotyczy na ogół charakterystyki cech, budowy, struktury
pogadanka - Zmusza do samodzielnej pracy myślowej. Polega na rozmowie nauczyciela z uczniem; lecz nauczyciel jest osobą kierującą. Stawia uczniowi pytania.
dyskusja - wymiana poglądów na dany temat, lecz żeby przeprowadzić dyskusję uczniowie powinni posiadać wiedzę na dany temat. W dyskusji pojawiają się argumenty i kontrargumenty. Metoda ta pozwala wzbogacić materiał, uporządkować i utrwalać go.
Wymień i opisz metody oparte na obserwacji.
Pokaz - postrzeganie uczniów zostaje ukierunkowane na istotnym przedmiocie, nie zaś na przypadkowym zaobserwowaniu.
Model - Pozwalają one zapoznać się uczniom z budową i zasadami pracy przekroju brył ukształtowaniu terenu
Obrazy - Dzielimy na ruchowe i nieruchowe, przedmiotem pokazu może być tablica statystyczna czy wykres. Wzrokowcy dzięki temu lepiej zapamiętują.
Eksperyment, doświadczenie - Uczeń lepiej przyswają zdobytą wiedzę poprzez zobaczenie czegoś na żywo
Pomiar - Stwarza liczne okazje do wiązania wiadomości zdobywanych przez dzieci i młodzież na lekcji. Pomiar możemy wykorzystywać w takich przedmiotach jak : chemia geografia matematyka
Czym może służyć pogadanka?
Pogadanka może służyć do:
Przygotowaniu ucznia do lekcji;
Zaznajomienia ich z nowym materiałem;
Systematyzowania i utrwalania wiadomości ;
Bieżącej kontroli stopnia opanowania tego materiału przez uczniów;
Pogadanka - zastosowanie w niższych klasach podstawówki .
ŚRODKI KSZTAŁCENIA
pojęcie środków kształcenia/dydaktycznych ich funkcje i podział.
ŚRODKI KSZTAŁCENIA - zadaniem środków nauczania jest ułatwienie uczniom poznawanie bezpośrednio i pośrednio rzeczywistości.
Funkcje środków kształcenia:
a) Ułatwianie uczniom poznawania określonych rzeczy, zjawisk i procesów.
b) Wspomagają myślenie uczniów.
c) Zastępują lub uzupełniają czynności nauczyciela.
Podział:
a) Poznawcze.
b) Kształcące.
c) Dydaktyczne.
FORMY ORGANIZACYJNE PROCESU KSZTAŁCENIA
Czynniki wpływające na dobór określonych form organizacyjnych nauczania:
cele i zadania kształcenia,
właściwości przedmiotów nauczania,
liczba uczniów,
miejsce pracy,
czas pracy,
wyposażenie szkół w środki dydaktyczne.
Scharakteryzuj istotne założenia klasowo-lekcyjnego systemu nauczania:
nauczanie jednostkowe (indywidualne),
nauczanie zbiorowe.
Scharakteryzuj formy pracy pozalekcyjnej:
zajęcia masowe (wspólne wycieczki),
zajęcia w grupach świetlicowych,
zajęcia w małych grupach,
zajęcia indywidualne.
4