POLITYKA CELNA - WYKŁADY wszystkie, Polityka celna


POLITYKA CELNA - WYKŁADY

Dr Marian Gad

LITERATURA:

  1. T. Bartoszewicz, Międzynarodowa polityka celna. Wyższa Szkoła Celna, Warszawa 2005.

  2. T. Bartoszewicz, Cło w międzynarodowych stosunkach gospodarczych. WSBiP w Ostrowcu Świętokrzyskim 2002.

  3. E. Kawecka-Wyrzykowska, Runda Urugwajska GATT i Powstanie Światowej Organizacji Handlu (WTO), [w:] Polska w WTO, wyd. 2, J. Kaczurba i E. Kawecka-Wyrzykowska (red. nauk.). IKCHZ, Warszawa 2002.

  4. A. Zielińska-Głębocka, Wprowadzenie do ekonomii międzynarodowej. Teoria handlu i polityki handlowej. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 1997.

  5. Monitor Prawa Celnego i Podatkowego.

  6. „Rzeczpospolita”.

cz. B. Ekonomia i rynek (zielone strony).

cz. C. Prawo co dnia.

  1. „Nowa Europa”.

  2. Rocznik Statystyczny Handlu Zagranicznego 2009.

WYKŁAD 1 (17.02.2010r.)

CZĘŚĆ I.

ISTOTA I MIEJSCE POLITYKI CELNEJ W POLITYCE GOSPODARCZEJ (EKONOMICZNEJ)

  1. POLITYKA GOSPODARCZA (EKONOMICZNA) I JEJ PODMIOTY

Termin polityka pochodzi od greckiego „politike”, które oznacza sztukę rządzenia państwem. Uzupełniając termin „polityka” odpowiednio dobranym określeniem, na jej przedmiot, czyli rodzaj spraw, których interesująca nas działalność dotyczy. Mówimy więc o polityce zagranicznej, handlowej, celnej, przemysłowej, rolnej, zatrudnienia, strukturalnej, itp. Gdy zaś chcemy analizować działalność państwa odnoszącą się do gospodarki, używamy pojęcia polityka gospodarcza, zamiennie z pojęciem polityka ekonomiczna.

Współcześnie terminu „polityka” używa się głównie do określenia działalności władz państwowych w kształtowaniu stosunków wewnętrznych w państwie oraz stosunków państwa z zagranicą. Często jednak pojęciu „polityka” nadaje się szersze znaczenie, obejmujące wszelką działalność służącą wpływaniu na bieg spraw publicznych, i to bez względu na to, kto ją prowadzi. Podmiotem polityki w tym znaczeniu jest więc nie tylko władza państwa, lecz także każda organizacja, grupa społeczna, czy nawet osoba podejmująca działania, których celem jest wywarcie określonego wpływu na tok spraw publicznych. W roli podmiotów polityki w naszych czasach występują też różne organizacje międzynarodowe.

DEFINICJA POLITYKI GOSPODARCZEJ (EKONOMICZNEJ)

W literaturze polskiej możemy znaleźć wiele definicji polityki gospodarczej. W najkrótszy sposób można politykę ekonomiczną zdefiniować jako oddziaływanie państwa na przebieg procesów gospodarczych.

Dość precyzyjną definicją polityki gospodarczej sformułował B. Winiarski. Brzmi ona następująco: Polityka gospodarcza to świadome oddziaływanie władz państwowych na gospodarkę narodową - na jej dynamikę, strukturę i funkcjonowanie, na stosunki ekonomiczne w państwie oraz na jego relacje gospodarcze z zagranicą.

Jak z tego widać, polityka gospodarcza (ekonomiczna) to pojęcie bardzo szerokie zarówno co do treści, jak i zakresu. Dlatego też politykę gospodarczą określa się często mianem ogólnej polityki gospodarczej państwa lub centralnej polityki gospodarczej rządu.

Dodać trzeba, że oprócz stosowanych zamiennie określeń „polityka gospodarcza” i „polityka ekonomiczna”, w użyciu są także terminy: „polityka społeczno-gospodarcza” i „polityka społeczno-ekonomiczna”. Te ostatnie dwa sformułowania mają uwydatniać konieczność łączenia społecznych oraz ekonomicznych celów i przesłanek ingerowania państwa w sprawy gospodarcze. Najczęściej jednak posługujemy się prostszym terminem „polityka gospodarcza (ekonomiczna)” zakładając, że obejmuje ona także wpływ państwa na rozwiązywanie problemów społecznych i wspomaganie postępu społecznego.

Podmiotem polityki gospodarczej jest najczęściej władza państwowa, w której imieniu konkretne działania prowadzą jej organy. W Polsce formalnie (ze względu na procedurę legislacyjną) hierarchia podmiotów kreujących i nadzorujących politykę gospodarczą jest następująca:

Parlament (Sejm i Senat),

Prezydent,

Rada Ministrów (Rząd),

Minister Gospodarki,

Minister Finansów,

Inni ministrowie.

Do procesu decyzyjnego włączają się też organy samorządu terytorialnego, organy typu przedstawicielskiego itp.

We współczesnym świecie obserwujemy tendencję do integracji gospodarczej państw. Powstają różnego rodzaju ugrupowania integracyjne (np. UE - Unia Europejska - European Union - EU; EFTA - ang. European Free Trade Agreement - Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu: Lichtenstein, Szwajcaria, Norwegia, Islandia. NAFTA - North American Free Trade Agreement - Północnoamerykańskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu: Kanada, Stany Zjednoczone, Norwegia, Islandia (ma być przeciwwagą dla UE); MERCOSUR - hiszp. Mercado Comun del Sur - Wspólny Rynek Południa: Argentyna, Brazylia, Paragwaj, Urugwaj, Wenezuela), w których państwa członkowskie świadomie rezygnują z części swoich suwerennych uprawnień na rzecz wspólnych organów ponadnarodowych (np. Komisji, Rady), które przejmują pewne funkcje w dziedzinie planowania i realizowania wspólnej polityki gospodarczej, oczywiście w zakresie spraw wyraźnie określonych w odpowiednich umowach międzynarodowych (traktatach).

WYKŁAD 2 (24.02.2010r.)

  1. RODZAJE POLITYK GOSPODARCZYCH

Ogólna liczba polityk gospodarczych rozróżnianych w literaturze, działających w ramach ogólnej polityki gospodarczej państwa i stanowiących zarazem jej uzupełnienie mieści się w granicach 25-35 jej rodzajów.

W literaturze ekonomicznej stosuje się różne kryteria porządkowania tego zbioru polityk. Najczęściej spotykanym kryterium grupowania polityk gospodarczych jest kierunek oddziaływania ich rozwiązań. Na podstawie tego kryterium rozróżnia się 2 grupy polityk gospodarczych:

- polityki gospodarcze makroekonomiczne,

- polityki gospodarcze branżowe, nazywane też sektorowymi, szczegółowymi lub odcinkowymi.

Rozwiązania polityk gospodarczych makroekonomicznych dotyczą wszystkich podmiotów w skali całej gospodarki, niezależnie od ich specyfiki branżowej czy technologicznej i kierunku działalności. Polityki makroekonomiczne mają więc charakter uniwersalny. Inaczej mówiąc, przedsiębiorstwa, firmy i wszystkie inne podmioty mikro działają w określonych warunkach makroekonomicznych, które stanowią ich zewnętrzne otoczenie. Ma ono charakter obiektywny, tzn. nie może być przedmiotem swobodnego wyboru. Największy wpływ na kształtowanie tego otoczenia ma państwo, które w ramach polityk gospodarczych makroekonomicznych tworzy określone regulacje prawne i w ten sposób określa warunki funkcjonowania podmiotów mikro.

Grupę polityk makroekonomicznych dzieli się na polityki tradycyjne i nowoczesne. Do tych pierwszych zalicza się wszystkie te rodzaje polityk makroekonomicznych, które wykształciły się i powstały przed II wojną światową. Zaliczamy do nich takie polityki jak:

Natomiast do nowoczesnych polityk makroekonomicznych zaliczane są te polityki, które wykształciły się i powstały dopiero po II wojnie światowej, zwłaszcza po 1950 roku. Do tych polityk zaliczamy:

Przedmiotem zainteresowań polityk branżowych są konkretne działy i branże gospodarki, a ich rozwiązania są dostosowane do specyfiki branżowej podmiotów gospodarczych, działających w danym dziale gospodarki (np. przemysł, rolnictwo, handel zagraniczny, transport). Wśród polityk branżowych można wymienić:

Pomiędzy poszczególnymi rodzajami polityk gospodarczych makroekonomicznych i branżowych zachodzą różnorodne powiązania i współzależności. Wzajemne oddziaływania (powiązania) są w wielu przypadkach tak silne, że decyzje podjęte w ramach jednej polityki wywołują niemal automatycznie określone skutki w drugiej, np. zmiany w polityce celnej państwa lub w UE jako całości wywołują określone zmiany w polityce rolnej, ale również zmiany cen żywności, co pociąga za sobą zmiany w dochodach ludności. W praktyce mamy faktycznie do czynienia z szerokim „krzyżowaniem” się wzajemnego oddziaływania różnych rodzajów polityki gospodarczej, a skutki tego oddziaływania skupiają się na podmiotach gospodarczych należących do różnych dziedzin gospodarczych.

Podsumowując dotychczasowe rozważania, dotyczące miejsca polityki celnej wśród innych rodzajów polityki możemy stwierdzić, że polityka celna zaliczana jest do grupy tradycyjnych polityk gospodarczych typu makroekonomicznego, to jest takich polityk, które wykształciły się w dojrzałej formie jeszcze przed II wojną światową, i których rozwiązania dotyczą wszystkich podmiotów gospodarczych w skali całej gospodarki. Polityka celna, tak jak każda inna polityka makroekonomiczna oddziaływuje na poszczególne rodzaje polityk gospodarczych, w tym na polityki branżowe. Decyzje podjęte w ramach polityki celnej mogą wzmacniać lub osłabiać działania innych polityk, zwłaszcza polityk branżowych.

  1. ISTOTA, PRZEDMIOT I PODMIOTY POLITYKI CELNEJ

Polityka celna wyraża się głównie tworzeniem i egzekwowaniem norm i procedur prawnych, odnoszących się do wymiany towarowej z zagranicą. Zbiór tych norm i procedur określamy terminem „prawo celne”.

Zgodnie z definicją przyjętą przez prof. W. Krzyżowicza: Polityka celna to całokształt działalności państwa lub organizacji międzynarodowej i jego/jej organów związanych z ochroną interesów narodowych lub państw członkowskich ugrupowania integracyjnego w obrocie międzynarodowym, polegający na tworzeniu norm i regulacji prawnych autonomicznych lub na przyjmowaniu międzynarodowych standardów wynikających z umów (układów, porozumień czy konwencji) oraz wprowadzaniu ich do własnej praktyki życia społeczno-gospodarczego.

WYKŁAD 3 (3.03.2010r.)

Ponadto z definicji tej wynika, że:

Ogólnie rzecz biorąc, polityka celna pełni zasadniczą funkcję regulatora obrotów w handlu zagranicznym, w sensie kształtowania wielkości oraz struktury towarowej i geograficznej importu i eksportu.

Zauważmy jednak, że w obecnej dobie międzynarodowe stosunki ekonomiczne (gospodarcze) nie ograniczają się wyłącznie do obrotu towarowego ruchu osób czy środków transportowych, lecz obejmują znacznie szerszy zakres form współpracy międzynarodowej, tj. przepływ usług, kapitału, i takich dóbr niematerialnych jak prawa autorskie, licencje czy technologie. Istnienie tak szerokiego wachlarza form wymiany międzynarodowej wymaga wypracowania odpowiednich mechanizmów regulacji wielu kwestii (problemów) związanych z tą wymianą. Mają one na celu nie tylko zapewnienie uczciwej konkurencji w handlu międzynarodowym (np. poprzez stosowanie ceł antydumpingowych czy antysubwencyjnych), ale także w celu przeciwdziałania wynikających stąd zagrożeniom dla bezpieczeństwa powszechnego i porządku publicznego (np. terroryzm: Nowy York, Waszyngton 11.09.2001r., Hiszpania, Madryt, Londyn - 2005r.) czy ochrona zdrowia ludności (np. przed napływem żywności mogącej być źródłem niebezpiecznej choroby, jak choćby Creutzfelda-Jacoba - choroba „wściekłych krów”, „ptasia grypa”, „świńska grypa”). Dlatego też całość wymiany międzynarodowej (a więc nie tylko wymiany towarowej) musi podlegać określonej reglamentacji, kontroli i odpowiednim rygorom prawnym. W działaniach tych polityki celne poszczególnych państw czy ugrupowań integracyjnych także odgrywają nie pośrednią rolę, zarówno w zakresie tworzenia odpowiednich regulacji prawnych, jak i w zakresie bezpośredniego udziału funkcjonariuszy administracji celnych w kontroli ich przestrzegania, wspólnie zresztą z takimi służbami jak służby weterynaryjne, sanitarne, fitosanitarne, i inne służby graniczne i wewnętrzne.

CZĘŚĆ II.

PRZESŁANKI I MOTYWY INGERENCJI PAŃSTWA W SFERĘ (OBSZAR) WYMIANY TOWAROWEJ Z ZAGRANICĄ

Handel międzynarodowy stanowi niezwykle ważną dziedzinę gospodarki i z tego powodu państwo nigdy nie zrezygnowało z odgrywania aktywnej w nim roli. Nawet kraje oficjalnie deklarujące ideę wolnego handlu (np. USA) stosują różnorodne środki protekcji (ochrony) celnej wobec importowanych towarów, stanowiących konkurencję dla towarów krajowych. Ochronie celnej towarzyszy zazwyczaj wzrost popytu na towary krajowe, choć często gorszej jakości, a to z kolei przyczynia się do poprawy sytuacji ekonomicznej mniej efektywnych dziedzin wytwórczości krajowej. Stwarzane są w ten sposób warunki dla unowocześnienia wybranych gałęzi czy branż wytwórczości, wzrostu produkcji, zwiększenia zatrudnienia, poprawy terms of trade (warunki handlu) itp.

Ogólnie rzecz biorąc, państwo czy ugrupowanie integracyjne poprzez ingerencję w sferę obrotu towarowego z zagranicą dąży nie tylko do zapewnienia sobie jak najkorzystniejszych warunków tego obrotu, ale także do osiągnięcia szeregu innych celów (społeczno-gospodarczych i politycznych) daleko wykraczających poza ochronę wąsko rozumianych interesów handlowych.

Katalog najczęściej formułowanych w literaturze motywów i przesłanek ingerencji państwa w sferę wymiany towarowej z zagranicą obejmuje:

- restrukturyzację gospodarki;

- ochronę zatrudnienia i produkcji;

- poprawę bilansu handlowego (i płatniczego);

- poprawę terms of trade;

- względy bezpieczeństwa publicznego.

W kolejnych punktach podejmiemy ich krytyczną analizę, ujawniającą m.in. kontrowersje towarzyszące polityce protekcji celnej.

  1. RESTRUKTURYZACJA GOSPODARKI

Ingerencję państwa w sferę obrotu towarowego z zagranicą często tłumaczy się dążeniem do restrukturyzacji gospodarki, tj. aktywizowania rozwoju nowoczesnych gałęzi gospodarki (poprzez pobudzanie postępu technicznego, technologicznego i organizacyjnego) oraz hamowanie rozwoju gałęzi przestarzałych i nieefektywnych. Pierwszoplanową rolę w procesach restrukturyzacyjnych przypisuje się protekcjonizmowi wychowawczemu. Protekcja wychowawcza, realizowana głównie poprzez politykę celną ułatwia rozwój młodych gałęzi przemysłu ang. infant industry - przemysł niemowlęcy (raczkujący) poprzez ich ochronę przed konkurencją towarów pochodzących z krajów przemysłowo rozwiniętych, których towary są bardziej konkurencyjne. Podstawowym argumentem na rzecz pomocy dla infant industries jest fakt, że w pierwszym okresie działalności odznaczają się one wysokimi kosztami produkcji i niską konkurencyjnością. Po krótkim okresie ochrony celnej „dorastają” - przynajmniej w założeniu - do podjęcia normalnej walki konkurencyjnej z wytwórcami zagranicznymi. Ta forma protekcji celnej stosowana jest również do przemysłów już istniejących, wymagających zmian restrukturyzacyjnych.

Z nauki ekonomii jednakże wiadomo, że każda forma protekcji celnej, będąc odstępstwem od zasady wolności wymiany towarowej, ogranicza wolumen (rozmiar) handlu i przynosi straty w skali kraju i w skali gospodarki światowej jako całości. W świetle powyższego nawet protekcja wychowawcza, która - jak podkreślają autorzy - powinna być przejściowa, wyraźnie adresowana do konkretnych branż czy przedsiębiorstw, podejmowana w oparciu o znajomość jej skutków, wydaje się nie znajdować uzasadnienia. Jej wprowadzanie zawsze wiąże się z koniecznością wyboru branży czy gałęzi przemysłu, która ma być poddana szczególnej ochronie przed konkurencją zagraniczną. Dokonując takiego wyboru państwo uznaje, że może to zrobić lepiej niż rynek, który jest najlepszym ze znanych mechanizmów alokacji zasobów (kapitał, ziemia, praca). Doświadczenie wskazuje jednak, że ochrona wybranych branż i gałęzi gospodarki, kosztem konsumentów i podatników, skutkowała jedynie produkcją kiepskiej jakości, wysokimi cenami i brakiem zainteresowania przedsiębiorstw, podnoszeniem poziomu technicznego i efektywności gospodarowania. Okazywało się także, że trudno było zrezygnować z przyznanych przywilejów i domagano się przedłużania ochrony celnej, najlepiej w nieskończoność, np. ochrona przemysłu samochodowego w niektórych krajach Europy Środkowej i Wschodniej - kosztem ogólnospołecznych strat - nie przyniosła spodziewanych równoważnych korzyści. Nie powstały przemysły „nowoczesne” i „przyszłościowe”, a jedynie doprowadziło to do wyeliminowania postępu technologicznego i produkowania modeli przestarzałych, drogich w eksploatacji i szkodliwych dla środowiska.

Mimo wykazanych mankamentów protekcjonizmu wychowawczego jest on współcześnie akceptowany w świecie w świetle porozumień WTO i nie pociąga za sobą działań retorsyjnych partnerów zagranicznych, pod warunkiem jednak, że jest stosowany zgodnie z określonymi przepisami i tylko w uzasadnionych i wyjątkowych przypadkach, np. ze względu na konieczność zapobieżenia masowemu bezrobociu i „innym poważnym problemom społecznym”.

  1. OCHRONA ZATRUDNIENIA I PRODUKCJI

Ochrona zatrudnienia i produkcji jest zdaniem wielu ekonomistów wiodącą przesłanką współczesnego protekcjonizmu celnego. Ograniczenie importu towarów zagrażających produkcji krajowej pozwala bowiem na poprawę opłacalności produkcji do upadających branż i zachowanie miejsc pracy.

Rozpatrując ten argument, przemawiający za utrzymaniem, przynajmniej czasowym, ochrony celnej trzeba mieć na uwadze co najmniej 3 zjawiska, będące skutkiem tej ochrony:

PRACA DOMOWA: co to jest przesłanka, a co to jest motyw ??

WYKŁAD 4 (10.03.2010 R.)

  1. Poprawa opłacalności produkcji danej gałęzi wytwórczości, w tym wypadku oznacza wzrost cen wyrobów wytwarzanych przez nieefektywne przedsiębiorstwa, czyli osiąganie przez nie nieuzasadnionych zysków kosztem konsumentów (płacą wyższe ceny za wyroby takiej samej lub gorszej jakości) oraz kosztem ograniczenia ich możliwości konsumpcyjnych i wolności wyboru; następuje wiec przymusowa redystrybucja dochodu od konsumentów do producentów, dyskusyjna z etycznego punktu widzenia.

  2. Protekcja celna (ochrona celna) jednych przedsiębiorstw może skutkować wzrostem kosztów produkcji innych przedsiębiorstw z powodu wzrostu cen krajowych importowanych surowców i komponentów; konsekwencją takiego działania będzie obniżenie na rynku krajowym i zagranicznym zdolności konkurencyjnej nieochranianych przedsiębiorstw, a to z kolei pociąga za sobą ograniczenie zatrudnienia; bilans korzyści i strat bywa często niekorzystny.

  3. Restrykcje importowe na niektóre surowce i gotowe wyroby zachęcają do przenoszenia produkcji z gałęzi dotąd konkurencyjnych do mniej efektywnych, ale w danym momencie bardziej opłacalnych.

W krajach wysokorozwiniętych niektóre pracochłonne gałęzie przemysłu (Np. przemysł odzieżowy, skórzany), domagające się protekcji celnej motywują swoje żądania tym, że nie są w stanie konkurować z nowo uprzemysłowionymi Krajami Azji Dalekowschodniej (tzw. Tygrysami azjatyckimi) z powodu występujących w tych krajach dużo niższych płac. Takie uzasadnienie polityki protekcjonistycznej łatwo trafia do przekonania zwłaszcza, że przekazy telewizyjne ukazują nędzę i głód w wielu regionach świata, utrwalając w społeczeństwie stereotyp „biedaka gotowego pracować cały dzień za miskę ryżu”. Na gruncie polskim także znajdujemy przykłady, że argumentacja tego typu była akceptowana (Np. producenci obuwia, producenci zapalniczek kieszonkowych jednorazowych czy wyrobów tekstylnych), domagali się z tego tytułu ochrony celnej i ją otrzymali.

Przedstawione wyżej argumenty mające uzasadnić utrzymanie protekcji celnej w imię ochrony zatrudnienia i produkcji, są słabe również z tego powodu, że nie uwzględniają skutków działań ewentualnych retorsji ze strony partnerów zagranicznych. Mogą oni bowiem wprowadzić ograniczenie w przywozie towarów z kraju stosującego protekcję celną wobec ich towarów, a dokładniej mówiąc działania odwetowe za uprawianie polityki „zubożenia sąsiada”, czyli łagodzenie bezrobocia w kraju kosztem wzrostu bezrobocia za granicą. Ponadto utrudniony dostęp do naszego rynku zmniejsza ich pozom aktywności gospodarczej, a to również będzie pociągać za sobą zmniejszenie ich popytu na towary importowane dotąd z kraju chroniącego swój rynek przed ich towarami.

3. POPRAWA BILANSU HANDLOWEGO ( I PŁATNICZEGO)

Argument poprawy bilansu handlowego (i płatniczego) jest tradycyjnie przywoływany przez zwolenników wprowadzenia ograniczeń handlowych. Oparty jest on na przekonaniu, że ograniczenie importu, przy stałej wielkości eksportu, prowadzi do poprawy bilansu handlowego i co więcej przeciwdziała odpływowi waluty obcej, czyli obniżaniu dobrobytu kraju. Argument ten był dość często używany również w Polsce w latach 90. XX wieku w okolicznościach wciąż utrzymującego się deficytu obrotów handlowych z zagranicą. Trzeba jednak mieć na uwadze, że podobnie jak w przypadku prób zwiększenia zatrudnienia i produkcji, ograniczenie importu prowadzi do efektów odwrotnych do zamierzonych, a ponadto - jak się słusznie zauważa w literaturze ekonomicznej - rzeczywistym źródłem dobrobytu są korzyści wynikające ze specjalizacji w produkcji i wymianie handlowej, a nie z gromadzenie rezerw walutowych.

Biorąc powyższe pod uwagę nie wydaje się żeby ochrona bilansu handlowego, czy raczej jego poprawa, jako motyw oddziaływania państwa na wymianę towarową z zagranicą mogłaby zyskiwać na znaczeniu. Z drugiej jednak strony przeciwdziałanie nasilającemu się importowi konsumpcyjnemu (nie inwestycyjnemu) zagrażającemu sytuacji finansowej państwa, może być uzasadniona. W kwestii tej zasadnicze znaczenie mają postanowienia: art. XII Układu ogólnego w sprawie taryf celnych i handlu (GATT - General Agreement on Tariffs and Trade ). Artykuł ten dopuszcza możliwość wprowadzania ograniczeń importowych przez kraje w których nastąpiło istotne naruszenie bilansu płatniczego, a nie z tytułu samych trudności w bilansie handlowym.

4. POPRAWA terms of trade (korzyści z terms of trade )

W obrocie międzynarodowym przez terms of trade rozumie się stosunek cen towarów eksportowanych do cen towarów importowanych. Jeżeli więc mówimy o wystąpieniu efektu terms of trade cła, to należy przez to rozumieć poprawę relacji cen w eksporcie i imporcie danego kraju wynikającą z tego, że cło obniża zagraniczne ceny eksportowe. Obniżając ceny swoich towarów eksporterzy przeciwdziałają w ten sposób spadkowi popytu na te towary na rynku kraju wprowadzającego cło lub inne środki o podobnym działaniu. Decydując się na mniejszą lub większa obniżkę cen eksportowych przyjmują na siebie, w jakiejś mierze ciężar wprowadzenia cła.

Wprowadzenie i utrzymanie protekcjonizmu celnego uzasadnia się często możliwością uzyskania w ten sposób poprawy relacji wymiennych danego kraju. Wynika to z prostej kalkulacji, że podwyżka cła skłania dostawców zagranicznych do obniżki zagranicznych cen eksportowych w celu utrzymania swojej pozycji na rynku importera (zjawisko to znane jest w ekonomii pod nazwą „incydencji celnej” lub „incydencji ceł” ). Jednakże warunkiem poprawy terms of trade (odniesienia korzyści kosztem partnerów zagranicznych) jest duży udział danego kraju na rynku w handlu światowym, pozwalający wpływać na ceny różnych towarów na rynku światowym.

Kryterium możliwości wpływania na ceny światowe posłużyło do umownego wyodrębnienia dwóch kategorii krajów: tzw. Krajów dużych i krajów małych. [Chodzi o to czy kraj gospodarczo jest duży czy mały, czy jego zapotrzebowanie na towar jest duże czy małe.] Ze względu na mały udział w handlu światowym, Polska jest krajem małym i raczej nie może liczyć na korzyści z efektu terms of trade cła. W innej sytuacji znajdują się kraje członkowskie UE, gdyż jako unia celna jest „krajem dużym”, zatem korzyści z terms of trade uzyskiwane łącznie przez wszystkie kraje mogą być większe od tych jakie uzyskiwałyby kraje członkowskie działające na rynku światowym oddzielnie.

WYKŁAD 5 (17.03.2010r.) 

5.WZGLĘDY BEZPIECZEŃSTWA PUBLICZNEGO

Ingerencja państwa w sferę wymiany towarowej z zagranicą, dyktowana względami bezpieczeństwa publicznego, wynika z dążenia do zapewnienia społeczeństwu przede wszystkim bezpieczeństwa militarnego militarnego, żywnościowego poprzez zapobieganie nadmiernemu uzależnieniu gospodarki od importu. Zwłaszcza chodzi o to, by zapobiegać wyłącznemu udziałowi podaży zagranicznej w zaspokajaniu potrzeb krajowych, konkurujące z krajowym (narodowym) przemysłem zbrojeniowym i z krajową produkcją żywności, w razie bowiem wybuchu konfliktu zbrojeniowego mogłoby nastąpić odcięcie dostaw. Przykładem, w jak trudnej sytuacji może znaleźć się państwo, może być Wielka Brytania w czasie II wojny światowej.

O ile działania zmierzające do zapewnienia samowystarczalności zbrojeniowej można uznać za nieracjonalne (z uwagi na sojusze wojskowe i ustalony układ sił na świecie), to w odniesieniu do produkcji żywności sprawa przedstawia się zupełnie inaczej. Zapewnienie bezpieczeństwa żywnościowego jest na tyle ważne, że niektóre państwa, chroniąc swoją produkcję rolno-żywnościową wysokimi cłami, bezwzględnie chcą zapewnić sobie samowystarczalność żywnościową, nawet jeśli brak odpowiednich warunków klimatyczno-glebowych sprawia, że produkcja rolna jest wysoce nieefektywna. Z tego powodu np. Japończycy konsumują najdroższy ryż na świecie.

Należy zauważyć, że argument bezpieczeństwa narodowego może być w praktyce łatwo nadużywany przez gałęzie przemysłu korzystające z protekcji celnej państwa, które zawsze są skłonne utrzymywać, że ich istnienie, ich produkcja ma istotne znaczenie dla zapewnienia bezpieczeństwa narodowego. Niemal humorystycznym przykładem takiego nadużycia może być przypadek amerykańskich producentów towarów powszechnego użytku (rękawiczek, parasoli itp.), domagających się ochrony celnej państwa właśnie z uwagi na względy bezpieczeństwa narodowego, argumentując, że ich produkcja ma znaczenie dla obronności kraju.

6.PRZYCZYNY EKONOMICZNO-POLITYCZNE PROTEKCJONIZMU CELNEGO

Poczynione dotąd analizy wykazują, że ingerencja państwa w sferę obrotu towarowego z zagranicą, motywowana względami gospodarczymi i społecznymi ma wiele mankamentów mankamentów na ogół pozostaje w sprzeczności ze wskazaniami teorii ekonomii. Warto zatem wiedzieć, czym nauka ekonomii tłumaczy nieracjonalne zachowania rządów, korzystających tradycyjnych środków ograniczenia importu i wynajdujących coraz to nowe sposoby ograniczania dostępu do swoich rynków.

Okazuje się, że źródeł protekcjonizmu celnego trzeba szukać w płaszczyźnie ekonomiczno-politycznej. Cechą charakterystyczną protekcjonizmu celnego jest rozproszenie kosztów protekcji i koncentracja korzyści. Inaczej mówią, protekcjonizm celny przynosi ogromne korzyści nielicznej grupie producentów
i niewielkie straty ogromnej liczbie konsumentów. Tą prawidłowość można też wyrazić inaczej: „wolny handel przynosi każdemu korzyści stosunkowo niewielkie, natomiast protekcja przynosi niewielkiej grupie korzyści znaczne”. Okoliczności te ułatwiają stosowanie polityki protekcjonistycznej w praktyce. Można to wyjaśnić w następujący sposób:

  1. Konsumenci stanowią najliczniejszą grupę w każdym społeczeństwie, są jednak słabo zorganizowani, rozproszeni i nie mają możliwości wywierania wpływu na politykę gospodarczą rządu. Często są oni nieświadomi wysokich kosztów protekcji celnej, tym bardziej, że ich rozproszenie zamazuje skalę zjawiska. W tej sytuacji podjęcie zorganizowanego protestu, czy przeprowadzenie analiz wydają się nawet nie warte zachodu.

  2. Zupełnie inaczej wygląda natomiast sprawa korzyści z protekcji celnej. Ci, którzy na ochronie celnej zyskują (właściciele firm i ich pracownicy) potrafią wywrzeć presję polityczną na rząd, by zapewnił im wyższą ochronę celną. Ich działania są skuteczniejsze niż konsumentów, gdyż są lepiej zorganizowani (związki zawodowe, zrzeszenia producentów określonych branż, przedstawiciele w parlamencie). Dla nich nie ma znaczenia, ze wady protekcji przewyższają jej zalety, ze protekcjonizm to podatek, który „wyciąga” bogactwo od ogółu społeczeństwa. Doskonale się orientują, ze cło im pomoże i nie troszczą się o skutki dla całkowitej produkcji i konsumpcji. Używają wiec siły rządu dla ochrony swoich partykularnych interesów.

Powyższe wyjaśnienia wymagają uzupełnienia o wnioski wynikające ze współczesnej teorii wyboru publicznego, tj. gałęzi ekonomii analizującej proces podejmowania decyzji przez władze. Rozpatrując mechanizm powstawania decyzji wskazuje ona jednocześnie na pewne niedostatki rządzenia. Wynikają one przede wszystkim z tego, że na sukces wyboru mogą liczyć tylko ci politycy, którzy zapewniają sobie środki na sfinansowanie kampanii wyborczej, czyli pieniądze na pokrycie kosztów skupienia na sobie uwagi wyborców (bilbordy, wywiady w TV, radiu). Postępują więc tak, żeby maksymalizować swoje szanse w wyborach, a gdy już zostaną wybrani - na powtórny wybór. Ponieważ polityce liczą się pieniądze, zdobywa się je popierając projekty, którymi zainteresowani są potencjalni bogaci sponsorzy. Konsekwencją tego rodzaju dość powszechnych praktyk jest stanowienie rozwiązań legislacyjnych, przynoszących korzyści grupom interesu (np. w zakresie ustawodawstwa celnego, podatkowego, kredytów eksportowych, subsydiowania rolnictwa, refundacji wywozowych i wiele innych). Koszty zaś ponosi liczna grupa konsumentów i cała gospodarka. Z tych samych powodów nie są podejmowane lub są odwlekane decyzje niepopularne wśród wyborców, bo związane z pewnymi kosztami w danej chwili, a przynoszące ogólnospołeczne korzyści w przyszłości.

Na pewno nie można na podstawie powyższego wywodu formułować wniosku, że mechanizm rządzenia cechuje jedynie korupcja polityków i krótkowzroczność wyborców. Jednakże warto zwrócić uwagę, że państwo nie zawsze działa w imię idealistycznie podejmowanego interesu publicznego.

CZĘŚĆ III.

STRUKTURA INSTRUMENTARIUM POLITYKI CELNEJ

Instrumenty polityki celnej to inaczej narzędzia, nazywane tez środkami tej polityki, za pomocą których reguluje ona wymianę towarową z zagranicą.

Wobec braku legalnej ich definicji instrumenty polityki celnej można zdefiniować jako dozwolone systemem GATT/WTO środki regulacji obrotu towarowego z zagranicą, określone w przepisach ustawodawstwa celnego i pozacelnego (około kodeksowego; około celnego).

Z kolei z ekonomicznego punktu widzenia, środki te można określić mianem instrumentów bezpośredniego oddziaływania państwa na wielkość i strukturę towarową oraz geograficzną obrotów z zagranicą - w odróżnieniu od innych narzędzi polityki gospodarczej, które także mają wpływ na wymianę handlową z zagranicą, lecz ich oddziaływanie jest pośrednie
i często trudne do opracowania (np. kurs walutowy, stopa %, inflacja, struktura cen wewnętrznych, czy polityka budżetowa).

WYKŁAD 6 (24.03.2010r.) 

W literaturze przedmiotu istnieje pewna luka, jeśli chodzi o klasyfikację (podział) instrumentów polityki celnej. Jest to o tyle zaskakujące, że przecież stosowane przez tą politykę narzędzia stanowią o jej specyfice i właśnie ze względu na te jej instrumenty jest ona wyodrębniona jako rodzaj polityki gospodarczej. Mimo to, ani w podręcznikach akademickich z dziedziny międzynarodowych stosunków gospodarczych (gdzie polityka celna jest omawiana przy okazji analizy narzędzi oddziaływania państwa na wielkości i strukturę obrotów handlowych z zagranicą) ani nawet w publikacjach zawierających w swoich tytułach sformułowanie „polityka celna” nie znajdujemy jednoznacznej systematyki instrumentów (środków) polityki celnej. Spotykane klasyfikacje są jakby przypadkowe, nieformalne, bez jasno sprecyzowanych kryteriów, tworzone ad hoc (bez przygotowania) na różne sposoby w zależności od przyjętych w opracowaniach celów badawczych. Na ogół klasyfikacje te odnoszą się do środków regulacji obrotów handlowych stosowanych w okresie tzw. neoprotekcjonizmu lat 70. i 80. XX wieku i nie uwzględniają faktu ewolucji funkcji środków polityki celnej, która miała miejsce zwłaszcza pod wpływem zaistniałych w latach 90. XX wieku zmian w uwarunkowaniach prawo międzynarodowych oddziaływania państwa na wymianę towarową z zagranicą. Panuje natomiast zgodność co do tego, że przedmiotowe instrumentarium (określane w literaturze raz jako środki polityki celnej, raz jako środki polityki handlowej) dzieli się na 2 podstawowe grupy:

1. Instrumenty taryfowe - definiowane jako środki regulacji obrotu towarowego z zagranicą określane w przepisach celnych,

2. Instrumenty pozataryfowe - definiowane jako środki regulacji obrotu towarowego z zagranicą określane w przepisach pozacelnych, nazywanych też przepisami około celnymi albo około kodeksowymi.

Podział taki jest powszechnie stosowany w różnych materiałach Centralnej Administracji Rządowej, ale podobnie jak w literaturze trudno doszukać się w nich przekonującego dla niego uzasadnienia. Łatwo zauważyć, że z ekonomicznego punktu widzenia jest to podział ułomny. Słowo „taryfowy” sugeruje bowiem ustalanie (ratyfikowanie) i pobieranie opłat od czegoś, w tym wypadku od towarów, będących przedmiotem wymiany międzynarodowej. A zatem, zróżnicowania instrumentów polityki celnej na „taryfowe” i „pozataryfowe” (czyli nietaryfowe) wynika wprost, że działanie regulacyjne pierwszej grupy tych instrumentów oparte jest na skutkach ekonomicznych opłat nakładanych na importowane towary, zaś działanie drugiej grupy środków nie odnosi się do podstawowych kategorii ekonomicznych: podaży i popytu. Ale do drugiej grupy (pozataryfowej) zaliczane są także środki - można powiedzieć - o charakterze taryfowym, np. opłata celna czy cło antydumpingowe, których wysokości SA jednoznacznie określane i które, tak samo jak cło, powodują wzrost ceny krajowej importowanych towarów. Wyróżnionym grupom instrumentów polityki celnej często towarzyszą, zwłaszcza w literaturze ekonomicznej, pojęcia: narzędzia ekonomiczne - odnoszące się do instrumentów taryfowych oraz narzędzia pozaekonomiczne lub administracyjne - odnoszące się do instrumentów pozataryfowych. Tymczasem instrumenty „pozaekonomiczne”, tj. zakaz, kontyngent, cło antydumpingowe mogą powodować większe dolegliwości właśnie ekonomiczne niż instrumenty „ekonomiczne” (taryfowe), spośród których na pierwszym miejscu wymienia się taryfę celną (w potocznym rozumieniu: cło), mimo że znaczenie samego cła w regulacji handlu jest niewielkie i stale maleje. Poza tym, jak zwraca na to uwagę C. Kosikowski, niektóre instrumenty ekonomiczne zależą całkowicie od woli państwa (np. konstrukcja podatku, opłaty, cła, dotacje, refundacje) wyrażonej w formie prawa stanowionego. Nie w pełni uprawnione wydaje się więc odnoszenie pojęcia „instrumenty administracyjne” jedynie do takich działań państwa jak: nakazy, zakazy, koncesje, pozwolenia, gdyż dotyczy ono także np. taryfy celnej, wprowadzanej w życie w drodze aktu prawnego i na jego podstawie realizowane.

Poczynione dotąd uwagi wykazują, że przy klasyfikacji środków regulacji obrotów handlowych z zagranicą nie można pomijać ani ich charakteru prawnego, ani tymbardziej ich charakteru ekonomicznego. A zatem systematykę instrumentów polityki celnej należy oprzeć na ogólnych wskazówkach wynikających ze Wspólnotowego kodeksu Celnego (art. 20 i 22 WKC), w którym rozróżnia 2 rodzaje instrumentów (środków): taryfowe oraz pozataryfowe, przy jednoczesnym uwzględnieniu celu ich ustanawiania (pełnionych funkcji). Wedle tak określonego kryterium struktura instrumentarium wspólnotowej polityki celnej jest następująca:

0x08 graphic
0x08 graphic
INSTRUMENTY POLITYKI CELNEJ

0x08 graphic
0x08 graphic
INSTRUMENTY TARYFOWE INSTRUMENTY POZATARYFOWE

0x08 graphic
0x08 graphic

TARYFA CELNA: INNE ŚRODKI

WKC (wspólna taryfa TARYFOWE:

Celna) + TARIC - zamierzenie poboru cła

(użytkowa taryfa celna) (w całości lub w części),

- kontyngent taryfowy,

- plafon taryfowy.

ŚRODKI ADMINISTROWANIA ŚRODKI OCHRONY RYNKU:

OBROTEM TOWAROWYM 1) Środki ochronne przed

Z ZAGRANICA: nadmiernym przywozem:

- nadzór obrotu (monitorowanie obrotu), - tymczasowa opłata

- kontyngent, celna dodatkowa,

- zakaz, - opłata celna dodatkowa,

- opłata wywozowa, - kontyngent.

- dopłata do wywozu 2) Środki antydumpingowe:

(refundacje wywozowe) - tymczasowe cło antydumpingowe,

- ostateczne cło

antydumpingowe,

- zobowiązanie cenowe.

3) Środki wyrównawcze (antysubwencyjne,

antysubsydyjne):

- tymczasowe cło

wyrównawcze,

- ostateczne cło

wyrównawcze,

- zobowiązanie cenowe.

CZĘŚĆ IV

Taryfa celna

  1. Uwagi wstępne

    1. Pojęcia WDT i WNT

Unia Europejska to ścisły związek niezależnych państw, utworzony w celu zapewnienia wspólnego, jednolitego rynku europejskiego (JRE), ze swobodnym przepływem towarów, dóbr, usług i kapitału. Zgodnie z art. 23 i 28 traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską [tekst traktatu osiągalny przez Google], podstawą Wspólnoty jest unia celna, która rozciąga się na całą wymianę towarową i obejmuje zakaz stosowania ceł przywozowych i wywozowych oraz ograniczeń ilościowych w przywozie i wywozie między Państwami Członkowskimi (…), jak również przyjęcie wspólnej taryfy celnej w stosunkach z państwami trzecimi. Oznacza to, że po dacie przystąpienia Polski do UE (1 maj 2004) wszystkie towary pochodzące z pozostałych państw członkowskich Unii, przekraczające granicę państwa polskiego są przedmiotem wewnątrz wspólnotowego swobodnego przepływu towarów, tzn. że towary te nie są obciążane żadnymi należnościami celnymi i nie podlegają żadnym ograniczeniom ilościowym. Stosowane w Polsce, przed akcesją do Unii Europejskiej, pojęcie „eksport” w handlu z krajami UE, zostało obecnie zastąpione pojęciem „wewnątrz wspólnotowa dostawa towarów” - WDT, a pojęcie „import” zostało zastąpione pojęciem „wewnątrz wspólnotowe nabycie towarów” - WNT. Pojęcia te są stosowane w tekstach aktów normatywnych dotyczących podatków (VAT i akcyzy) i ceł, natomiast w języku potocznym, w dalszym ciągu używa się pojęć eksport i import.

    1. Pojęcie handlu zagranicznego

Tradycyjnie handel zagraniczny definiowany jest jako „odpłatna wymiana towarów i usług z partnerem ze stałą siedzibą poza granicą celną państwa”. W takim ujęciu zwraca się uwagę na odpłatny charakter wymiany zagranicznej oraz na fakt przemieszczania towarów przez granicę celną państwa, jako warunek zaklasyfikowania obrotów handlowych do handlu zagranicznego danego kraju. W tej tradycyjnej definicji handlu zagranicznego, wątpliwości budzi przede wszystkim pojęcie „granicy celnej”. Przykładowo można wskazać, że chociaż między krajami UE nie m a granicy celnej, to obroty handlowe poszczególnych krajów członkowskich tego ugrupowania z pozostałymi krajami Unii są zaliczane do szeroko rozumianego handlu zagranicznego. Przemawiają za tym utrzymujące się między krajami UE różnice prawne, podatkowe, językowe i kulturowe, oraz każde z tych państw prowadzi w pewnym sensie autonomiczną politykę gospodarczą. Sprawiają one, że handel wewnątrz unijny nie funkcjonuje jeszcze na tych samych zasadach, co handel wewnętrzny poszczególnych krajów UE.

Handel wewnątrz unijny uważany jest zatem za element handlu zagranicznego w szerokim znaczeniu. Natomiast handel zagraniczny w ścisłym znaczeniu tego słowa, w krajach UE obejmuje jedynie wymianę towarów z krajami trzecimi, czyli z krajami nie będącymi krajami członkowskimi UE, takim jak: Ukraina, Białoruś, USA, Rosja, Urugwaj, Paragwaj, itd.

Mając powyższe na uwadze, handel zagraniczny można definiować ogólnie jako wymianę części produkcji danego kraju na dobra wytwarzane przez inne kraje. W szerszym znaczeniu pojęcie to, oprócz dóbr materialnych, które są sprzedawane (eksportowane) zza granicy, obejmuje także inne elementy współpracy gospodarczej z zagranicą, takie jak:

  1. obroty usługami (np. transportem, spedycją, ubezpieczeniami, usługami bankowymi, itp.);

  2. obroty osiągnięciami naukowo-technicznymi (patenty, licencje, dokumentacja naukowo-techniczna);

  3. obroty majątkowo-kapitałowe.

Handel zagraniczny jest wynikiem i przejawem udziału danego kraju w międzynarodowym podziale pracy. Umożliwia on bardziej racjonalne wykorzystanie zasobów i mocy produkcyjnych, pozwala na rozwój produkcji na większą skalę, pobudza postęp techniczny i wzrost wydajności pracy, itd.

    1. Pojęcie handlu międzynarodowego

Często pojęcie „handel zagraniczny” (foreign trade) jest używane zamiennie z pojęciem „handel międzynarodowy” (international trade). Niektórzy autorzy uważają, że między tymi dwoma określeniami istnieje pewna różnica związana z liczbą krajów uczestniczących w wymianie. Mianowicie, handel zagraniczny może oznaczać wymianę tylko między dwoma krajami, podczas gdy handel międzynarodowy kojarzy się z wymianą handlową większej liczby (grupy) krajów lub danego kraju z wieloma (lub z wszystkimi) kontrahentami zagranicznymi. Niezależnie od tego, w literaturze i mowie potocznej obydwa pojęcia są używane jako synonimy (zamiennie).

    1. Statystyka handlu zagranicznego

Konsekwencją zniesienia granic celnych między państwami członkowskimi UE było to, że statystyka UE została pozbawiona źródła danych o wymianie towarowej z innymi krajami UE, ponieważ zaprzestano odpraw celnych towarów, a zatem zniknął dokument celny SAD (ang. Single Administrative Document) - Jednolity Dokument Administracyjny. Od tego czasu władze celne Wspólnoty przestały być odpowiedzialne za rejestrowanie i dokumentowanie obrotu towarami między państwami członkowskimi Wspólnoty Europejskiej. Urzędy statystyczne, które do tego czas korzystały z dokumentów celnych SAD, jako źródła danych o obrotach handlu zagranicznego, musiały utworzyć nowy system zbierania danych statystycznych, dotyczących obrotu wewnątrz wspólnotowego. Od 1. stycznia 1993 roku na obszarze obejmującym Jednolity Rynek Europejski (JRE) zaczął obowiązywać system INTRASTAT - wspólny system statystyki obrotu towarowego pomiędzy państwami członkowskimi UE. System INTRASTAT umożliwia zbieranie, bezpośrednio od dostawców i odbiorców towarów, informacji niezbędnych do opracowania zbiorczych danych statystycznych dotyczących obrotów handlowych pomiędzy państwami członkowskimi UE.

Zatem w państwach członkowski UE, w ramach statystyki międzynarodowego handlu towarami funkcjonują równolegle dwa systemy:

  1. System statystki handlu zagranicznego oparty na informacjach zbieranych na podstawie dokumentu celnego SAD, obejmujący swym zakresem obrót towarowy realizowany przez państwa członkowskie UE z tzw. Krajami trzecimi, tj. nie będącymi państwami członkowskimi UE. System ten jest nazywany EXTRASTAT i jest realizowany na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej za pomocą systemu celnego CELINA. System ten nie nakłada żadnych obowiązków sprawozdawczych na przedsiębiorstwa prowadzące obrót towarowy z krajami z poza UE;

  2. System INTRASTAT, tj. system statystki obrotów handlowych pomiędzy państwami członkowskimi UE. Sprawozdania INTRASTAT sporządzają podmioty dokonujące obrotu towarowego z kontrahentami mającymi siedzibę w innych państwach członkowskich UE.

WYKŁAD VIII (14.04.2010)

CZĘŚĆ V

Zewnętrzne uwarunkowania polityki celnej

Czynniki determinujące interwencjonizm państwa w sferze obrotu towarowego z zagranicą pochodzą z 2 kierunków: wewnętrznego i zewnętrznego (międzynarodowego). Na kierunek wewnętrzny (narodowy) składają się: (1) wynikające z ogólnych założeń polityki ekonomicznej państwa dążenie do zapewnienia gospodarce jak najlepszych warunków rozwoju oraz (2) nacisk polityczny różnych grup społecznych (grup nacisku), których celem jest zapewnienie sobie lepszych warunków gospodarowania. W efekcie pojawiają się rozmaite argumenty za ochroną rynku, jak już była mowa, na ogół sprzeczne ze wskazaniami teorii ekonomii.

Inny natomiast charakter mają uwarunkowania zewnętrzne. Rozpatrując ten kierunek należy przede wszystkim zauważyć, że współcześnie regułą jest uzgadnianie z partnerami zagranicznymi (z innymi państwami) zakresu interwencji w międzynarodowym obrocie towarowym. Teoretycznie rzecz biorąc, państwo może autonomicznie podejmować i stosować środki regulacji wymiany towarowej z zagranicą, czy ogólniej rzecz biorąc , kształtować swoje stosunki gospodarcze z zagranicą. Wynika to z naturalnego prawa każdego kraju do suwerenności, czyli niezależności działania od jakichkolwiek czynników zewnętrznych. W praktyce jednak, państwo prowadzące współpracę z zagranicą musi się godzić na ograniczanie swojej autonomii działania, przynajmniej w takim zakresie, by nie ograniczać swobody działania innych państw - partnerów gospodarczych. Inaczej mówiąc, żeby uczestniczyć w handlu międzynarodowym i czerpać stąd powszechnie znane korzyści (lepsze wykorzystanie zasobów produkcyjnych, korzyści skali, wzrost zatrudnienia i dochodów, itp.) państwo musi przede wszystkim przestrzegać ustalonych reguł postępowania w handlu międzynarodowym, określonych przez wielostronny system celno - handlowy GATT/WTO. W szczególności zaś chodzi o uznanie, że handel międzynarodowy powinien przebiegać zgodnie z czterema podstawowymi zasadami:

  1. Zasadą niedyskryminacji i równego traktowania;

  2. Zasadą wzajemności, tj. równości korzyści i koncesji;

  3. Zasadą narodowego traktowania;

  4. Zasadą stosowania cła jako jedynego środka regulacji importu.

  1. Organizacje międzynarodowe i ich wpływ na międzynarodowy handel towarami

Organizacje mające wpływ na kształt regulacji dotyczących międzynarodowego obrotu towarowego można podzielić na 3 grupy:

[1]. Organizacje o zasięgu globalnym, do których należą:

- Światowa Organizacja Handlu (WTO)

- Międzynarodowy Fundusz Walutowy (MFW)

- Bank Światowy (BŚ)

- Konferencja Narodów Zjednoczonych ds. Handlu i Rozwoju

- Światowa Organizacja Celnictwa

[2]. Porozumienie integracyjne o zasięgu regionalnym, np. UE, NAFTA

[3]. Instytucje krajowe, np. Ministerstwo Gospodarki, Krajowa Izba Gospodarcza, Polska Izba Cła, Logistyki i Spedycji.

Ale najbardziej znaną organizacją, będącą forum do rozmów w sprawie liberalizacji handlu i ustanawiającą reguły postępowania w handlu światowym jest WTO.

  1. System celno - handlowy GATT/WTO oraz ogólne reguły postępowania w handlu międzynarodowym, wynikające z Układu Ogólnego w Sprawie Taryf Celnych i Handlu (GATT)

    1. Geneza powstania WTO

WTO (ang. World Trade Organization - Światowa Organizacja Handlu) działalność swą rozpoczęła z dniem 1.01.1995 r. Utworzono ją na zakończenie Rundy Urugwajskiej GATT, podpisaniem w dniu 15.04.1994 r. Aktu Końcowego, a wraz z nim Porozumienia Ustanawiającego Światową Organizację Handlu. Wśród ponad 120 sygnatariuszy Aktu Końcowego jest również Polska, chociaż formalnie przystąpiła do WTO dnia 1.07.1995 r., po zakończeniu procesu ratyfikacyjnego porozumień Rundy Urugwajskiej GATT. Światowa Organizacja Handlu jest trzecią - obok Międzynarodowego Funduszu Walutowego i Banku Światowego - organizacją regulującą międzynarodowe stosunki gospodarcze (handlowe) w skali niemal całego świata. Do grona sygnatariuszy WTO należy obecnie 153 państwa, na które przypada więcej niż 97% łącznych obrotów handlu światowego. Spośród liczących się krajów do WTO nie przystąpiła na razie Rosja, która nie jest w stanie wypełnić zobowiązań wynikających z Porozumień uzgodnionych w trakcie Rundy Urugwajskiej, obligatoryjnych dla członków WTO.

Światowa organizacja Handlu to organizacja międzynarodowa utworzona w 1994 roku w Marrakeszu (Maroko) w myśl postanowień wspomnianego wcześniej dokumentu końcowego, tzw. Rundy Urugwajskiej (1986 - 1994) Układu Ogólnego w Sprawie Taryf Celnych i Handlu (GATT od ang. General Agreement on Tariffs and Trade).

Układ Ogólny w Sprawie Taryf Celnych i Handlu był głównym forum liberalizacji handlu międzynarodowego w całym powojennym okresie. Układ ten powstał jako rozwiązanie tymczasowe, mające służyć powołaniu Międzynarodowej Organizacji Handlu (International Trade Organization, w skrócie ITO). Formalnie układ ten został powołany do życia 1.01.1948 r., jako układ tymczasowy i miał obowiązywać do chwili ratyfikowania tzw. Karty Hawańskiej o utworzeniu ITO. Na skutek sprzeczności interesów handlowych między USA, a pozostałymi krajami (razem 54 uczestników konferencji hawańskiej) Karty Hawańskiej nie ratyfikowano. Jednakże pracom nad utworzeniem Międzynarodowej Organizacji Handlu cały czas towarzyszyły też negocjacje handlowe, które doprowadziły do uzyskania wzajemnych ustępstw celnych. Były one na tyle zachęcające, że mimo nieratyfikowania Karty Hawańskiej, tymczasowość GATT przetrwała całe następne półwiecze, aż do utworzenia WTO.

    1. GATT i ogólne reguły postępowania w handlu międzynarodowym

Układ Ogólny w Sprawie Taryf Celnych i Handlu był wielostronną umową celno - handlową, określającą zasady, na jakich powinny być utrzymywane stosunki handlowe między jego stronami. Postanowienia układu GATT podporządkowano zasadom klasycznej teorii ekonomii, zakładającej wyższość systemu wolnego handlu nad innymi rozwiązaniami w kształtowaniu międzynarodowych stosunków gospodarczych. Ogólniej mówiąc, zadaniem GATT było działanie na rzecz liberalizacji handlu poprzez zapewnienie forum do wielostronnych rokowań na temat redukcji stawek celnych i eliminowania innych ograniczeń w handlu światowym. Rokowania te odbywały się głównie w trakcie tzw. rund negocjacyjnych. W ramach GATT odbyło się 8 rund negocjacyjnych, z pośród których za najważniejsze uznaje się: pierwsza w Genewie (1947), Rundę Kennedy'ego (1964-1967), Rundę Tokijską (1973-1979) oraz Rundę Urugwajską (1986-1994). Każda z nich oznaczała istotny postęp w dziedzinie liberalizacji obrotów handlowych.

Pomysł liberalizacji handlu światowego w oparciu o wielostronny układ celno - handlowy był rozważany jeszcze w czasie II Wojny Światowej. Ustalony w Hawanie (1947) tekst Układu Ogólnego GATT stał się podstawą prawną wielostronnego systemu współpracy handlowej. Przede wszystkim wprowadził do codziennej praktyki 4 podstawowe zasady, takie jak:

  1. Zasada niedyskryminacji i równego traktowania;

  2. Zasada wzajemności, tj. równości korzyści i koncesji;

  3. Zasada narodowego traktowania;

  4. Zasada stosowania cła jako jedynego środka regulacji importu.

Zasady te stworzyły swego rodzaju kodeks dobrego postępowania w handlu międzynarodowym.

Wykład IX - 21 IV 2010 r.

Zasada niedyskryminacji polega na obowiązku równego traktowania przez każdy kraj członkowski wszystkich swych partnerów należących do Układu Ogólnego GATT. Wyraża ją tzw. Klauzula Największego Uprzywilejowania (KNU), zawarta w art. I GATT, zgodnie z którą „… wszelkie korzyści, ulgi, przywileje lub immunitety przyznawane przez jedną z układających się stron towarom pochodzącym z jakiegokolwiek bądź kraju lub przeznaczonych dlatego kraju, będą niezwłocznie i bez jakichkolwiek warunków rozciągnięte na podobne towary pochodzące z obszarów lub przeznaczone dla obszarów wszystkich innych układających się stron”. Istotą KNU jest zatem bezwzględna równość traktowania wszystkich członków GATT, co oznacza, że wszyscy mają takie samo prawo do korzyści przyznawanych jednemu partnerowi. Np., uzgodnione z jednym państwem niższe cło na przywóz danego rodzaju towarów automatycznie rozszerzane jest na pozostałe kraje członkowskie WTO, a wcześniej na kraje członkowskie GATT.

Zasadę niedyskryminacji wzmacnia tzw. Klauzula Narodowa, nazywana też Zasadą Narodowego Traktowania, wynikająca z postanowień art. III GATT. W myśl tej klauzuli towary przywożone z zagranicy nie mogą być traktowane mniej korzystnie niż podobne towary wytwarzane w kraju. Wykroczeniem przeciwko tej zasadzie jest np. nakładanie podatków wyższych na towary importowane, niż na podobne towary krajowe. Ogólniej rzecz biorąc, naruszeniem zasady traktowania narodowego jest jakiekolwiek ograniczenie w dystrybucji i użytkowaniu w stosunku do towarów importowanych, jeśli nie stosuje się takich samych ograniczeń do identycznych lub podobnych towarów krajowych. Przykładem naruszenia Klauzuli Narodowej było w Polsce do dnia 1.12.2006 r. nakładanie podatku akcyzowego na samochody używane, sprowadzane z zagranicy przez osoby fizyczne. Podatek akcyzowy jest nakładany w Polsce jedynie na samochody nowe krajowe i zagraniczne. W tej sytuacji praktyka nakładanie podatku wyłącznie na samochody używane, importowane była jawną dyskryminacją produktu zagranicznego. Ponieważ samochody takie sprowadzane były w większości z krajów UE, można powiedzieć, że naruszona została także jedna z podstawowych swobód UE - swoboda przepływu towarów (art. 23,25 i 90 TWE - Traktatu Wspólnot Europejskich). Wymyślony przez ministerstwo finansów podatek miał tamować napływ „złomu” i ochraniać środowisko, takie były uzasadnienia. W rzeczywistości system ten premiował przywóz samochodowych wraków. Wysokość podatku określonego w procentach od wartości, zależała od podstawy opodatkowania. Np., od ceny samochodu czteroletniego o wartości 30 000 zł (stawka 30%) podatek wyniósł blisko 10 00 zł, a od samochodu dwunastoletniego - tylko 650 zł, według stawki 65%, przy deklarowanej cenie 1000 zł.

Zasada wzajemności nazywana także zasadą równości korzyści i koncesji, w najkrótszym ujęciu polega na wzajemności ustępstw w dziedzinie ułatwiania dostępu do rynków narodowych. Zgłaszający akces do systemu GATT/WTO nowi członkowie mają obowiązek wykupienia swego rodzaju „biletu” wstępu (entrance fee) w postaci redukcji ceł, czyli przeprowadzenia negocjacji celnych, które równoważyłyby ustępstwa przyznane sobie wcześniej przez strony GATT/WTO i - jak już wcześniej zauważono przenoszone automatycznie na nowego członka systemu. Zgodnie z art. II GATT, uzgodnione stawki celne, ujęte w tzw. listach koncesyjnych załączonych do Układu Ogólnego GATT (obecnie jednego z porozumień WTO), stają się cłami związanymi (ang. bound duties), zwanymi też cłami skonsolidowanymi (ang. consolidated duties). Związanie stawek celnych na określonym poziomie zapobiega powrotowi do wyższych celów. Od momentu złożenia takiej listy koncesyjnej strona systemu GATT/WTO nie może jednostronnie podwyższyć ceł na towary importowane. Ewentualnemu wzrostowi obciążeń celnych na import jednych towarów, musi towarzyszyć rekompensata w postaci obniżenia stawek celnych na inne towary, o ile zgodzą się na to państwa zainteresowane obrotem tego rodzaju towarami, z kolei nic nie stoi na przeszkodzie, aby kraj zwiesił pobieranie cła lub obniżył poziom stawek celnych oczywiście pod warunkiem, że przestrzegana jest zasada niedyskryminacji zagranicznych dostawców. Warto tutaj dodać, że Układ Ogólny GATT przewiduje szereg wyjątków od zasady niedopuszczalności pobierania wyższych ceł przy imporcie od uzgodnionych w listach koncesyjnych. Wyjątki te są ściśle określone przepisach Układu Ogólnego GATT. Główne wyjątki od zasady wzajemności, a tym samym od zasady KNU, określają postanowienia części IV Układu Ogólnego GATT, stwarzające możliwość zwalniania krajów rozwijających się i najmniej rozwiniętych obowiązku odwzajemniania koncesji celnych oraz jednostronnego udzielania tym krajom różnorodnych preferencji (np., zawieszania poboru ceł od ich towarów) w handlu przez kraje rozwinięte. Ułatwienia te stosuje się zwłaszcza w ramach tzw. Ogólnego Systemu Preferencji (General System of Preferences) - GSP, wprowadzonego w życie w 1971 roku.

Jeśli chodzi o przewidzianą w Układzie Ogólnym GATT zasadę stosowania cła jako jedynego w pełni legalnego środka regulacji importu (art. III i XI), to od samego początku istnienia tego systemu celno - handlowego były i są problemy z jej przestrzeganiem. Nieprecyzyjnie określone wyjątki od tej zasady (tzw. Klauzule Ochronne), czyli sytuacje, w których zamiast cła mogły być stosowane inne środki interwencji państwa w handlu, doprowadziły do powstania w latach 70. I 80. XX wieku tzw. środki szarej strefy, tj. instrumentów nieprzewidzianych regulacjami Układu Ogólnego GATT. Np., tzw. VER-sów - Dobrowolne Ograniczenia Eksportu (Voluntary Export Restrain). WTO potwierdziła zasadę uznania cła za podstawowe narzędzie regulacji obrotów handlowych i wyraźnie zabroniła stosowania ograniczeń pozataryfowych nieprzewidzianych systemem GATT/WTO.

Wykład X - 28 kwietnia 2010

3. Wzajemne relacje GATT - WTO

Światowa Organizacja Handlu (WTO) nie zstąpiła Układu GATT 1947, jest jedynie administratorką jego nowej wersji - GATT 1994. Podstawą regulacji międzynarodowych stosunków handlowych w dziedzinie wymiany towarowej jest nadal Układ GATT, chociaż dla odróżnienia od jego poprzedniej wersji (zmieniono redakcje niektórych artykułów) określa się go mianem GATT 1994. WTO jest jednak organizacją międzynarodową o znacznie szerszym zakresie działalności niż GATT, a ponadto - w przeciwieństwie do GATT 1947 - posiada osobowość prawną. GATT 1994 jest obecnie jednym z równorzędnych Porozumień WTO, a nie podstawowym elementem systemu celno - handlowego, którym był GATT 1947.

Najwyższym organem WTO jest Konferencja Ministerialna Państw Członkowskich. Dotychczas odbyło się 7 Konferencji Ministerialnych:

Głównym celem systemu GATT 1947 była ekspansja handlu poprzez redukcję ceł i innych barier handlowych. Przy czym państwa członkowskie nie zawsze stosowały się do konkretnych zaleceń, czy podjętych uzgodnień w tym zakresie. Można powiedzieć, że istniała zupełna dobrowolność przestrzegania podstawowych zasad Układu GATT. Natomiast WTO wymaga od swych członków wprowadzania jednolitych lub bardzo zbliżonych rozwiązań prawnych i proceduralnych w zakresie regulacji obrotu towarowego z zagranicą, które powinny zapewnić podmiotom gospodarczym równoprawną konkurencję w coraz bardziej zintegrowanej (globalnej) gospodarce światowej.

4. Protekcjonizm rolny w rokowaniach GATT/WTO

Protekcjonizm rolny był najtrudniejszym obszarem negocjacyjnym w rokowaniach Układu Ogólnego GATT. Sprzeczne interesy najważniejszych uczestników Układu i jednocześnie liczących się partnerów na światowym rynku artykułów rolno - spożywczych powodowały, że przez szereg dziesięcioleci problematykę tą wyłączano z porządku kolejnych rund negocjacyjnych. Zwłaszcza niektóre kraje wysokorozwinięte (np. USA, Kanada, kraje Europy Zachodniej), których polityki rolne realizowały cele socjalne, były zainteresowane utrzymywaniem wysokiego poziomu protekcji celnej swoich rynków rolno - żywnościowych. Pierwsze próby objęcia rolnictwa regulacjami Układu GATT podjęto w trakcie Rundy Dillona (1960-1962). Jednakże EWG (Europejska Wspólnota Gospodarcza) odmówiła przystąpienia do negocjacji w sprawie ułatwienia dostępu do rynków rolno - spożywczych, co spowodowało wycofanie się z negocjacji głównych eksporterów produktów rolnych: Australii i Kanady. Ostatecznie Runda zakończyła się niewiele znaczącym dla międzynarodowego handlu rolno - spożywczego porozumieniem między EWG a USA. Dopiero Runda Urugwajska przyniosła przełom w podejściu do protekcjonizmu rolnego. Zwłaszcza istotne w tej kwestii było przyjęcie na jej zakończenie Porozumienia w sprawie rolnictwa, stanowiącego integralną część Aktu Końcowego Rundy Urugwajskiej [Runda Dillona: EWG zobowiązała się do niepogarszania dostępu do swojego runku dla amerykańskiej pszenicy i innych zbóż oraz przyznała bezcłowy dostęp (ale ograniczony ilościowo - kontyngent), m. in. na soję i bawełnę]. Wkrótce jednak zawarte porozumienie uznano za nieważne po tym, jak doszło do tzw. wojny kurzej - J. Rymarczyk, Protekcjonistyczne i liberalne tendencje…, Wrocław 1996.

Faktycznie więc po raz pierwszy problematyka protekcjonizmu rolnego stała się przedmiotem wielostronnych negocjacji podczas Rundy Urugwajskiej. Z kwestii związanej z handlem rolno - spożywczym najważniejszym osiągnięciem Rundy była zamiana ogromnej większości (z około trzystu) ograniczeń handlowych pozataryfowych na cła, a następnie zobowiązano się do obniżki tak ustalonych stawek celnych do 2000 roku średnio o 36% (w stosunku do krajów rozwijających się zastosowano wskaźnik 20% na okres 10 lat). Trzeba tutaj powiedzieć, że po tej zamianie ograniczeń pozataryfowych na cła od niektórych towarów należałoby pobierać cła w wysokości kilkuset procent, co oczywiście było nierealne i ponownie skorygowano wysokość stawek. Zabieg ten powszechnie nazywany w literaturze „taryfikacją”, zdecydowanie uprościł skomplikowane systemy ochrony rynków rolnych. Obecnie, jak już była wcześniej mowa, w regulacji wymiany handlowej z zagranicą mogą być stosowane tylko instrumenty polityki celnej przedstawione wcześniej graficznie (struktura). Wypracowane Porozumienie w sprawie rolnictwa oraz inne Porozumienia i Uzgodnienia w istocie wykraczają nawet poza problematykę handlu międzynarodowego artykułami rolno - spożywczymi. Ograniczają także zakres wspierania cen i dochodów w rolnictwie. Ogólnie można powiedzieć, że przyjęte w trakcie Rundy Urugwajskiej porozumienia i uzgodnienia są daleko posuniętą ingerencją w sprawy polityk rolnych krajów członkowskich WTO.

Runda Urugwajska niewątpliwie stworzyła dobra podstawę do dalszych działań liberalizujących handel artykułami rolno - spożywczymi, jednakże ta sfera międzynarodowych stosunków gospodarczych nadal pozostaje sprawą niezwykle skomplikowaną. Kolejne Sesje Ministerialne WTO pokazały, że państwa przystępujące do rozmów w sprawie dalszej liberalizacji handlu rolnego prezentują w tej dziedzinie całkowicie odmienne poglądy i w rezultacie sprzeczne interesy. Pod tym względem można wyróżnić trzy grupy krajów:

[1]. Niektóre kraje wysokorozwinięte (USA, UE) produkujące drogo i przeznaczające ogromne środki na wsparcie rolnictwa poprzez subsydiowanie produkcji i eksportu, stosuję silną ochronę celną przed konkurencją z zagranicy.

[2]. Kraje, w których koszty wytwarzania są niskie, dążą do zniesienia ograniczeń w handlu i ułatwienia im dostępu do rynków innych krajów, np. do rynku UE.

[3]. Kraje, w których rolnictwo nigdy nie będzie konkurencyjne, ale musi być wspierane, z różnych powodów, np. w Japonii ze względów strategicznych (bezpieczeństwo żywnościowe) i dla zapewnienia miejsc pracy, czy w Norwegii - żeby zapobiedz wyludnianiu obszarów wiejskich.

Wokół kwestii dalszej liberalizacji międzynarodowych obrotów handlowych towarami rolno - spożywczymi nadal toczą się największe dyskusje i spory. Według niektórych obserwatorów brak postępu w tej dziedzinie jest oznaką osłabienia wypracowanego z ogromnym trudem wielostronnego systemu celno - handlowego GATT/WTO i może nawet doprowadzić do jego zupełnego załamania się.

Wykład X - 5 maja 2010

Przyszłość systemu zależy od postawy głównych aktorów tego systemu w sprawach handlu towarami rolno - spożywczymi. Chodzi tu głównie o radykalne obniżenie poziomu subsydiowania rolnictwa i eksportu rolnego, zwłaszcza przez Unię Europejską oraz Stany Zjednoczone, a także drastyczną redukcję barier dostępu do rynków Japonii i krajów rozwijających się. Tymczasem UE nie wyraża woli poprawy dostępu do swoich rynków rolnych, a Stany Zjednoczone wydatnie zwiększają zakres wsparcia swojego rolnictwa. Np. w 2002 roku Kongres USA uchwalił nowa ustawę zwiększającą pule środków dla rolnictwa o ponad 82 mld $ rocznie. Wg wielu obserwatorów i ekonomistów dalszy postęp w liberalizacji handlu światowego, także produktami przemysłowymi i usługami, uzależniony jest generalnie od większego otwarcia rynków rolnych UE i USA. Zwłaszcza istotne w tej grze jest stanowisko krajów G20 („wschodzące rynki”; Arabia Saudyjska, Argentyna, Australia, Brazylia, Chiny, Francja, Indie, Indonezja, Japonia, Kanada, Korea Południowa, Meksyk, Niemcy, Republika Południowej Afryki, Rosja, Stany Zjednoczone, Turcja, Unia Europejska, Wielka Brytania, Włochy). Kraje te żądają bardziej zdecydowanego ograniczenia protekcjonizmu rolnego w wymienionych potęgach handlowych, zanim przedstawią propozycję poprawy warunków dostępu do swoich rynków przemysłowych - czego domagają się USA i UE.

Część VI

Taryfa celna - zasady klasyfikacji taryfowej towarów

  1. WTC i TARIC

W wymianie towarowej z krajami trzecimi, czyli krajami niebędącymi członkami Unii Europejskiej(Np. Białorusią, Ukrainą, Chinami, USA) stosuje się Wspólną Taryfę Celną (WTC) Wspólnoty Europejskiej (ang. Common Customs Tariff - CCT ) i jej rozszerzoną wersję tzw. wersję użytkową, czyli Zintegrowaną Taryfę Celną Wspólnot Europejskich - TARIC (ang. Integrated Tariff of the European Community).

0x01 graphic

Obydwie taryfy dostępne są pod adresem WWW.mf.gov.pl

    1. Służba Celna ->Taryfa celna -> Wspólna Taryfa Celna -> 2010 ->Wspólna Taryfa Celna na 2010 rok

    2. Służba Celna ->Taryfa Celna -> Przeglądarka Taryfowa ISZTAR2

0x01 graphic

Wspólną Taryfę Celną ustanawia Komisja Europejska w drodze rozporządzenia, publikowanego w Dzienniku Urzędowym Wspólnoty Europejskiej. Obowiązuje ona w danym roku, na który została ustanowiona w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia.

Jak co roku Komisja Europejska dokonała zmian w Nomenklaturze Scalonej, ustanowionej rozporządzeniem Rady (EWG) nr 2658/87. Od 1 stycznia 2010 roku we wszystkich 27 krajach Unii Europejskiej obowiązuje rozporządzenie Komisji (WE) nr 948/2009 z dnia 30 września 2009 roku zmieniające Załącznik I do rozporządzenia Rady (EWG) nr 2658/87 w sprawie Nomenklatury Taryfowej i Statystycznej oraz w sprawie Wspólnej Taryfy Celnej (opublikowane w Dzienniku Urzędowym WE L 291 z dnia 31 października 2009roku). Jak co roku Komisja Europejska dokonała zmian w Nomenklaturze Scalonej (CN), ustanowionej rozporządzeniem Rady (EWG) nr 2658/87. Zmiany wynikają przede wszystkim z konieczności uwzględniania zmian w samej nomenklaturze Systemu Zharmonizowanego HS, na której bazuje CN, a które weszły w życie także z dniem 1 stycznia 2010 roku. Zmiany w nomenklaturze Systemu HS polegają najczęściej na zmianie liczby kodów sześciocyfrowych. Tych kodów sześciocyfrowych jest około 5 tysięcy. Zmianie ulega też liczba kodów ośmiocyfrowych w WTC, których jest blisko 10 tysięcy.

Pamiętać należy, że WTC stanowi Załącznik I do rozporządzenia Rady (EWG) nr 2658/87 w sprawie Nomenklatury Taryfowej i Statystycznej oraz w sprawie WTC. Załącznik ten jest co roku zmieniany.

Podstawę organizacyjną do dokonywania odpraw celnych towarów stanowi obecnie TARIC, który istnieje jedynie w postaci zapisu elektronicznego . Zadaniem TARICu jest przede wszystkim transmisja ustawodawstwa UE do bieżącego obrotu towarowego z krajami trzecimi, do administracji krajowych państw członkowskich. Każde z państw członkowskich UE otrzymuje wszystkie przepisy dotyczące traktowania celnego towarów, w formie zapisu elektronicznego, dokonuje weryfikacji tłumaczeń, a następnie dane te wykorzystuje do uzupełniania swoich krajowych systemów odpraw celnych. Inaczej mówiąc, państwa członkowskie korzystają z tych danych w celu publikowania własnych taryf użytkowych. Ze względu na możliwość prawie codziennej zmiany przepisów tego dokumentu, Komisja Europejska podjęła w końcu 2004 roku decyzję o zaniechaniu corocznych publikacji TARICu w wersji papierowej w Dzienniku Urzędowym UE.

Polskim odpowiednikiem TARICu jest Informacyjny System Zintegrowanej Taryfy Celnej ISZTAR2. Dostarcza on administracji celnej i wszystkim zainteresowanym szczegółowych informacji dotyczących obrotu towarowego z krajami trzecimi. Dane pochodzące z TARICu dokument ten uzupełnia o polskie regulacje dotyczące podatków (VAT i akcyzy) oraz wprowadza krajowe środki pozataryfowe, nie zintegrowane w bazie TARIC.

TARIC jest dokumentem prawnym, bardzo rozbudowanym, zawierającym bardzo wiele zakodowanych informacji dotyczących traktowania celnego całego importu z państw trzecich. Wynika to głównie z faktu, że cały unijny system kontaktów handlowych z krajami trzecimi (zwany potocznie „piramidą preferencji”)charakteryzuje się bardzo zróżnicowanie zakresem preferencji celnych przyjmowanych poszczególnym krajom lub grupom krajów w dostępie do rynku UE. Wspólnota zawarła z prawie 200 krajami i obszarami umowy preferencyjne w handlu, spośród państw uczestników preferencji w dostępie do rynku unijnego (Australia, Hongkong, Japonia, Kanada, Nowa Zelandia, Singapur, Korea Południowa, Stany Zjednoczone).

Jednocześnie zaobserwować można, że im większy jest zakres preferencji, tym mniejszy udział państw nim objętych w obrotach handlowych z UE. Lista beneficjentów systemu GSP jest w UE bardzo długa, obejmuje 179 państw, w tym 76 państw ACP (kraje Afryki, Karaibów i Pacyfiku) - byłe kolonie niektórych państw członkowskich Wspólnoty. W Polsce do chwili akcesji do UE (1.05.2004) z preferencyjnego dostępu do rynku w ramach GSP korzystały tylko pozaeuropejskie kraje i regiony, a w Unii beneficjentami preferencji celnych GSP są też kraje Europy Wschodniej (WNP - Wspólnota Niepodległych Państw) i niektóre republiki po ZSRR oraz Albania. Zaletą TARIC-u jest to, że użytkownik otrzymuje w jednym miejscu opis traktowania celnego całego importu z państw trzecich, łącznie z szerokim pakietem preferencji celnych (m.in. w formie kontyngentów i plafonów taryfowych, także autonomicznych zawieszeń poboru cła). Ponadto TARIC wykazuje cła antydumpingowe (np. na chińską stal, ukraińską saletrę amonową i potasową) i cła antysubwencyjne, a także liczne odesłania do rozporządzeń regulujących stosowanie środków oddziaływania na import towarów rolno - spożywczych oraz do tzw. przepisów technicznych, z których wynikają zakazy lub inne ograniczenia w obrocie towarami, ustanowione ze względów sanitarnych, fitosanitarnych, weterynaryjnych, sanitarno epidemiologicznych, itd. Umieszczenie w jednym miejscu kompendium wiedzy o sposobie traktowania towarów objętych daną pozycją taryfową (czterocyfrową), CN ułatwia kompleksową analizę dotyczącą: wyboru właściwego kierunku importu i eksportu, wykorzystania wszystkich możliwych ułatwień i preferencji, zastosowanie się do istniejących zakazów lub ograniczeń, ułatwia przeprowadzanie wstępnej kalkulacji opłacalności transakcji w handlu zagranicznym.

W ujęciu ekonomicznym taryfa celna, podobnie jak inne środki taryfowe oraz pochodzenie towarów i wartość celna towarów jest elementem kalkulacyjnym, służącym do naliczania należności celnych przywozowych i wywozowych odnoszących się do towarów (zob. art. 4, pkt. 10 i 11 oraz Tytuł II WKC „Elementy kalkulacyjne”). W krajach należących do WTO nie stosuje się ceł wywozowych. Przepisy WKC mówiące o cłach wywozowych są przepisami martwymi - taryfa celna nie przewiduje ceł wywozowych.

Natomiast z prawnego punktu widzenia taryfa celna jest aktem prawnym ustanawiającym określone świadczenia pieniężne pobierane przez państwo (czy unię celną) od importowanych towarów.

Podstawą konstrukcji taryfy celnej UE jest zharmonizowany system oznaczania i kodowania towarów, powszechnie nazywany Systemem Zharmonizowanym HS (harmonized system), opracowany przez Radę Współpracy Celnej w Brukseli (obecnie jest to Światowa Organizacja Celna, WCO - World Custems Organization).

Zgodnie z wymogami Międzynarodowej Konwencji w sprawie HS oznaczania i kodowania towarów, jej uczestnicy są zobowiązani zapewnić, aby ich taryfy importowe i nomenklatury statystyczne dla handlu zagranicznego były ujednolicone z HS. Obecnie system zharmonizowany stosuje w swych taryfach celnych i statystykach handlu zagranicznego ponad 200 krajów, w tym państwa UE i wszystkie rozwinięte kraje świata.

W krajach UE stosuje się Scaloną Nomenklaturę Towarową Handlu Zagranicznego (Combined Nomenclature - CN), opracowaną przez Komisję Wspólnot Europejskich. Stanowi ona rozwinięcie systemu zharmonizowanego HS do 8 cyfr i pełni funkcje: nomenklatury statystycznej i taryfowej. System zharmonizowany HS jest systemem sześciocyfrowym. Zasadą jest, że kod cyfrowy towaru może składać się z więcej niż sześciu cyfr, jednak bezwzględnie w kodzie tym musi być zawarte 6 cyfr HS. Nomenklatury ośmiocyfrowe są uszczegółowieniem.

  1. Części Wspólnej Taryfy Celnej

WTC składa się z trzech części:

SEKCJA I - załączniki rolne

SEKCJA II - wykaz substancji farmaceutycznych, które kwalifikują się do bezcłowego traktowania)

SEKCJA III - kontyngenty

  1. Pojęcie Taryfy Celnej

Jak już wcześniej zwrócono uwagę przepisy prawa celnego (polskiego i unijnego) nie definiują pojęcia „taryfa celna”.

W literaturze przedmiotu taryfę celną definiuje się jako usystematyzowany (albo „systematyczny”) wykaz nazw i określeń towarów z przypisanymi do nich kodami cyfrowymi i stawkami celnymi.

Ta bardzo uproszczona, ale szeroko powielana w literaturze definicja taryfy celnej jest źródłem kłopotów importerów, którzy w wielu wypadkach błędnie sądzą, że klasyfikacja taryfowa towarów wynika z klasyfikacji towarowej SWW (Systematyczny Wykaz Wyrobów) lub z klasyfikacji towarowej PKWiU (Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług), które stosowane są do towarów będących przedmiotem obrotu krajowego. Kody CN i symbole SWW, czy PKWiU nie posiadają i nie wykazują ze sobą żadnego związku, czy jakiegokolwiek podobieństwa, chociaż mogą oznaczać ten sam towar, np. dla szamponów kod CN oznaczony jest symbolem 2205 10 00, natomiast symbol SWW jest następujący: 1324 21. Na tym tle często dochodzi do sporów z organami celnymi i wiele spraw trafia na wokandę NSA (Naczelnego Sądu Administracyjnego).

Trzeba tutaj wyraźnie stwierdzić, że towary nie są „systematyzowane” w Taryfie Celnej według alfabetycznego, czy jakiegokolwiek innego spisu ich nazw, gdyż:

Ten nomenklaturowy system klasyfikacji towarów zapewnia łączenie poszczególnych towarów zawsze z tymi samymi właściwymi dla nich kodami cyfrowymi, w oparciu o kryteria klasyfikacyjne, opisane przez nomenklaturę towarową, a dotyczące właściwości samego towaru - a nie subiektywnych ocen technicznych, ekonomicznych, fiskalnych, czy też innych płynnych cen.

Biorąc powyższe prawidłowości pod uwagę oraz zasady konstrukcji i hierarchizacji Nomenklatury Towarowej, można sformułować 2 definicje oddające istotę zarówno samej Nomenklatury Towarowej CN, jak i Taryfy Celnej jako całego AKTU PRAWNEGO:

Zauważmy, że Nomenklatura HS (a więc i CN) musi opisywać wszelkie towary będące przedmiotem obrotu międzynarodowego, a tych jest praktycznie i teoretycznie nieograniczona mnogość. Zadanie stworzenia powszechnej, światowej nomenklatury towarowej, spełniającej wymogi służb celnych i statystyków handlu międzynarodowego, ale także wielu innych podmiotów (handlowców, spedytorów, przewoźników, służb finansowych, podatkowych, fitosanitarnych, weterynaryjnych, sanitarnych), nie było łatwe, skoro pracę nad jej projektowaniem trwały w sumie ponad 100 lat. Pierwsze systemy klasyfikacji towarów były bardzo proste w swej naturze, składały się zaledwie z alfabetycznej listy surowców i wyrobów. Jednakże stały wzrost ilościowy i jakościowy towarów w międzynarodowym obrocie handlowym wymuszał poszukiwanie takiego systemu klasyfikacji towarów, który pozwalałby na jednoznaczną identyfikację towarów poprzez ujednolicenie zasad ich klasyfikacji i przyjęcie jednej ogólnie akceptowanej terminologii celnej w zakresie nazewnictwa. Rezultatem długotrwałych wysiłków i współpracy międzynarodowej ekonomistów i statystyków były coraz doskonalsze nomenklatury towarowe, wreszcie nomenklatura HS, spełniająca te wymogi. Nomenklatura Scalona CN, bardziej rozdzielna, ośmiocyfrowa (dodano 2 cyfry), zwiększyła przeszło dwukrotnie ilość grupowań klasyfikacyjnych, do około dziesięciu tysięcy grupowań najniższego poziomu (pozycji towarowych).

Prawdopodobnie współcześnie możliwe jest zbudowanie nomenklatury w wersji elektronicznej stosującej nazwy techniczne, handlowe, czy potoczne towarów, i to jeszcze z alternatywnymi wariantami, i bezustanne jej aktualizowanie. Można sobie wyobrazić taką ogromną taryfę celną, stosującą szczegółowe nazwy wyrobów. Jednakże problem pozostałby ten sam: terminy i pojęcia potoczne byłyby rozmaicie rozumiane w różnych krajach i środowiskach, podobnie nazwy handlowe i techniczne, które nawet przy identycznym brzmieniu mogą mieć różne zakresy rzeczowe na określonych obszarach i dziedzinach.

Poczynione dotąd uwagi prowadzą do wniosku, że dokonanie prawidłowej klasyfikacji taryfowej towarów (przypisanie towaru do właściwego kodu cyfrowego) wymaga wiedzy towaroznawczej, a jednocześnie musimy myśleć o danym towarze w kategoriach nomenklatury towarowej. Inaczej mówiąc, żeby ustalić właściwy kod cyfrowy towaru, musimy mieć możliwie jak największą wiedzę o towarze (przede wszystkim co do rodzaju materiału i przeznaczenia, np. rampa metalowa do zdjęć rentgenowskich) i postępować zgodnie z zasadami i regułami zawartymi w samej nomenklaturze towarowej, gdyż to właśnie one tworzą wspomniany wcześniej nomenklaturowy system klasyfikacji towarów, który pozwala każdorazowo przyporządkować dany towar do tylko jednego i tego samego kodu cyfrowego. Ze względu na wielorakie zastosowanie nomenklatury towarowej (dla celów celnych i statystycznych, itd.), nie może być oczywiście mowy o jakiejkolwiek dowolności w tym zakresie.

Używane w mowie potocznej i literaturze przedmiotów pojęcie TARYFIKACJA znaczy tyle, co ustalenie kodów cyfrowych towarów w Nomenklaturze Scalonej CN.

  1. Nomenklatura towarowa taryfy celnej

Z wzajemnych relacji zachodzących pomiędzy elementami WTC wynika podział tego aktu prawnego na dwie podstawowe części:

Na nomenklaturę towarową składają się następujące elementy:

  1. Kody cyfrowe (pozycje i podpozycje) - w pierwszej rubryce tabeli stawek celnych zatytułowanej „Kod CN”

  2. Opisy słowne (definicje grup towarowych) - w drugiej rubryce tabeli stawek celnych zatytułowanej „wyszczególnienie”

  3. Uzupełniające jednostki miary - w czwartej rubryce tabeli stawek celnych zatytułowanej „uzupełnienie jednostki miary”

  4. Reguły interpretacyjne - stanowią je Ogólne Reguły Interpretacji Nomenklatury Scalonej, zawarte w część pierwszej Wspólnej Taryfy Celnej, zatytułowanej „Ogólne reguły”

  5. Noty wyjaśniające - stanowią je Uwagi do Sekcji i Działów CN, zawierające również uwagi go Pozycji i Podpozycji CN; znajdują się one na początku poszczególnych Sekcji i Działów CN

Natomiast Tabela stawek celnych jest zestawieniem słowno - cyfrowym, w którym trzy rubryki zatytułowane: „Kod CN”, „Wyszczególnienie”, „Uzupełniająca jednostka miary”, zawierają wspomniane wyżej elementy nomenklatury towarowej (kody cyfrowe, definicje grup towarowych i uzupełniające jednostki miary), a dopiero rubryka zatytułowana „Stawka celna konwencyjna” stanowi właściwą tabelę stawek celnych, określającą stawki celne konwencyjne oraz (w przypisach) stawki celne autonomiczne.

Ogólne reguły interpretacji Nomenklatury Scalonej (powszechnie oznaczane skrótem ORINS) oraz Uwagi do Sekcji i Działów, Pozycji i Podpozycji, tworzą razem wspomniany wcześniej nomenklaturowy system klasyfikacji taryfowej towarów. Omówienie funkcjonowania tego sytemu należy poprzedzić przynajmniej pobieżnym (hasłowym) przybliżeniem zasad konstrukcyjnych części nomenklatury taryfy celnej, a dokładniej mówiąc tematyki Sekcji i Działów CN. Trzeba bowiem wyraźnie podkreślić, że Nomenklatura Scalona nie jest jakimś mechanicznym zestawieniem przypadkowych grupowań towarów, lecz wszystkie jej części, od największych (Sekcje i Działy) do najmniejszych (Podpozycje) są ze sobą powiązane. Żeby dokonać poprawnej klasyfikacji taryfowej danego towaru należy mieć w pamięci co najmniej układ i zasady konstrukcji Nomenklatury Scalonej.

    1. Układ i struktura Nomenklatury Towarowej w Nomenklaturze Scalonej

Wspólna Taryfa Celna (WTC), powtarzając układ i strukturę Systemu Zharmonizowanego (HS), grupuje towary w 97 Działach, zblokowanych w XXI Sekcji. W rzeczywistości CN zachowuje kompletną numerację Działów od 01 do 99, przewidzianą w HS, z tym, że Dział 77. jest na razie „pusty”, nie wykorzystany przez administratora Systemu HS (Światową Organizację Celną - WCO), a Dział 99. również na razie nie jest wykorzystany, ale już został „zarezerwowany” do specjalnego użytku przez właściwe organy wspólnotowe.

Kolejne Sekcje (pierwszy poziom klasyfikacyjny) oznaczono cyframi rzymskimi. Zaś Działy (drugi poziom klasyfikacyjny) oznaczono cyframi arabskimi.

W sumie Taryfa Celna wyróżnia 5 poziomów klasyfikacji: 4 poziomy Systemu HS i będący uszczegółowieniem tego systemu piąty poziom CN. Tak samo jak w Systemie HS kody cyfrowe towarów nie uwzględniają pierwszego poziomu klasyfikacyjnego (Sekcji) i składają się tylko z dwóch cyfr arabskich. Przykład, zamieszczony w rubryce pierwszej, zatytułowanej „Kod CN”, kod cyfrowy 1209 23 11 - klasyfikuje się do niego nasiona kostrzewy łąkowej odzwierciedla 4 poziomy klasyfikacji CN, którego 2 pierwsze cyfry (jest to poziom drugi) oznaczają Dział CN, następne 2 cyfry (poziom trzeci) oznaczają miejsce pozycji w Dziale (mamy tutaj dziewiątą pozycję w Dziale dwunastym, który to Dział, zgodnie ze swym tytułem obejmuje „Nasiona i owoce oleiste; rośliny przemysłowe i lecznicze; słoma i pasza”); dalej mamy rozwinięcie tej pozycji na podpozycji, czyli kolejne poziomy klasyfikacyjne: poziom czwarty - podpozycje sześciocyfrowe (np. rośliny pastewne 1209 22, 1209 23, 1209 25, 1209 29), poziom piąty - podpozycja ośmiocyfrowa.

  1. Kolejne pozycje taryfowe w Działach CN są identyfikowane czterocyfrowym kodem i wyróżnione wytłuszczonym drukiem (np. 1209), a rozwinięcie pozycji na podpozycje następuje nie tylko kolejnymi cyframi, ale także za pomocą kresek „-” zamieszczanych przed opisami (definicjami) słownymi towarów w drugiej rubryce Tabeli stawek celnych, zatytułowanej „wyszczególnienie”. Kresek może być nawet 8. Kreski oznaczają poziomy podziału pozycji na podpozycje i pozwalają na dalsze uszczegółowienie podziałów (zwiększenie ilości podpozycji) coraz dokładniej opisujących towary. W naszym przykładzie nasiona kostrzewy łąkowej oznaczone są kodem 1209 23 11, a przy opisie słownym znajdujemy 3 „-” (---), co tutaj oznacza, że dwukreskowa podpozycja (-- nasiona kostrzewy) oznaczona kodem 1209 23 została dokładniej opisana podziałem na trzykreskowe podpozycje.

  2. Podpozycje wielokreskowe są uszczegółowieniem podpozycji i pozycji z mniejszą liczbą kresek.

    1. Tematyka Sekcji CN i Działów CN

Podstawowym kryterium decydującym o rozmieszczeniu towarów w nomenklaturze towarowej CN jest stopień ich przetworzenia. Przyjęto zasadę, że im produkt został poddany większej obróbce, która zawęziła możliwość jego dalszego zastosowania, tym dalsze jego usytuowanie w taryfie celnej: surowce, produkty nieprzetworzone, produkty prawie skończone, wyroby finalne. Np., zwierzęta żywe klasyfikowane są do Działu pierwszego (01) w Sekcji I. W wyniku rozmaitych procesów produkcyjnych można z nich uzyskać różne dalsze produkty, nadające się albo do bezpośredniego wykorzystania konsumpcyjnego, albo jako surowce do dalszego przetwarzania. Jednym z takich produktów uzyskiwanych ze zwierząt jest skóra klasyfikowana do Działu CN 41, obejmującego swym zakresem przedmiotowym „skóry i skórki surowe (z wyjątkiem skór futerkowych) oraz skóry wyprawione”. Skóry, np. skóry bydlęce, są surowcem lub półproduktem do wytwarzania dalej przetworzonych innych towarów i ich ostateczne przeznaczenie nie jest do końca zdefiniowane. Gdy zostaną one poddane dalszej obróbce, mogą znaleźć wiele zastosowań. Wyrobem finalnym ze skóry może być produkt mający już jednoznaczne przeznaczenie i spełniający określone funkcje, np. etui na okulary. Ostateczny kształt tego wyrobu powoduje, że w zasadzie nie nadaje się on do dalszego przetworzenia i zostanie opisany przez pozycje znajdujące się w Dziale 42., zatytułowanym „Artykuły ze skóry wyprawione; wyroby siodlarskie i rybackie; artykuły podróżne (…)”.

Nomenklatura towarowa/taryfowa uwzględnia też inne obiektywne cechy towarów: oprócz surowca (materiału), także właściwości fizyczne i chemiczne, rozmiary, określone parametry techniczne, zasady działania, a nawet przewidziane przez wytwórcę zastosowania. Z przyjętego w tym przykładzie surowca (skóry) można, np. zrobić buty. Ten produkt (obuwie) będzie klasyfikowany już do Działu 64. Ale buty skórzane z przymocowanymi wrotkami należy już klasyfikować do Działu 95.

Nadrzędna zasada, polegająca na tym, że im towar (produkt, wyrób) jest bardziej przetworzony, tym dalsze jest jego usytuowanie w nomenklaturze towarowej - znajduje także wyraz w ramach działów CN i pozycji taryfowych CN, i podpozycji.

Przystępując do charakterystyki poszczególnych działów taryfy celnej należy na początku zauważyć, że w literaturze przedmiotu oraz opracowaniach statystycznych różnych organizacji administracji państwowej (ministerstwo gospodarki, finansów) oraz powszechnie dostępnych statystykach GUS (roczniki statystyczne), powszechnym zjawiskiem jest stosowanie uproszczonego podziału ogólnej zbiorowości towarów na 2 kategorie:

    1. Towary rolne (rolno - spożywcze) oraz

    2. Towary przemysłowe (nierolne).

Podział ten oparty jest na dwóch pierwszych poziomach klasyfikacyjnych nomenklatury towarowej: sekcjach CN i działach CN. Przez towary rolne (rolno - żywnościowe) rozumie się produkty klasyfikowane do sekcji od I do IV, zawierających łącznie 24 działy (od 01 do 24). Zaś wszelkie inne towary, klasyfikowane do sekcji od V do XXI, a w ich ramach do działów od 25. do 97., określane są jako towary przemysłowe (nierolne). Podział ten nie odpowiada w pełni przyjętej w nomenklaturze towarowej CN systematyce towarów, gdyż niektóre produkty niewątpliwie pochodzenia roślinnego i zwierzęcego klasyfikowane są do działów „przemysłowych”, jak choćby wspomniane skóry surowe, czy inne, np. bawełna - dział 52; len i konopie surowe i obrabiane oraz pakuły z nich, juta, sizar - to wszystko dział 53; substancje białkowe (kazeina, albuminy), żelatyna, skrobie modyfikowane - dział 35; wełna i sierść zwierząt - 51; drewno - 44; stąd też tego typu dane statystyczne nie są dokładne, zaniżają obroty artykułami rolno - spożywczymi, a zawyżają obroty artykułami nierolnymi.

Najogólniej rzecz biorąc Sekcje CN od I do IV obejmują towary będące produktami rolnictwa, rybołówstwa, przemysłu zbożowo - młynarskiego, przemysłów spożywczych  (m.in. tłuszczowego, spirytusowego, winiarskiego), przemysłu tytoniowego, przemysłu paszowego, także resztki i odpady tam powstałe, które mogą się nadawać do dalszego przerobu w innych rodzajach przemysłu lub do bezpośredniego wykorzystania. Niektóre produkty (hodowlane, roślinne) mogą się nadawać do głębszego przerobu, a powstałe z nich towary będą klasyfikowane do dalszych Działów CN.

Sekcja I (obejmująca Działy od 01 do 05), zatytułowana „ Zwierzęta żywe; produkty pochodzenia zwierzęcego”, grupuje zwierzęta żywe i produkty z nich uzyskiwane w sposób możliwie najprostszy (mleko, jaja, miód naturalny, mięso z ssaków, ptaków, ryb i bezkręgowców), także te produkty przemysłu mleczarskiego, które otrzymuje się przez wykorzystanie naturalnych procesów biochemicznych zachodzących w mleku, np. masło i inne tłuszcze uzyskiwane z mleka, sery, kefiry.

Sekcja II (Działy 06-14), zatytułowana „Produkty pochodzenia roślinnego”, grupuje produkty upraw zbóż okopowych, plantacje roślin spożywczych i przemysłowych, szkółkarstwa, ogrodnictwa, warzywnictwa, także uzyskiwane w wyniku zbieractwa. Jeśli chodzi o produkty przetwórstwa roślin to Sekcja ta obejmuje towary uzyskiwane przy zastosowaniu prostych, zbliżonych do naturalnych, czy tradycyjnych metod, sposobów przetwórstwa. Będą więc tutaj klasyfikowane: mąki, kasze, grysiki (ale już nie ciasta i wypieki); kawa (nawet zmielona) i herbata fermentowana lub nie i suszona - zapakowana do sprzedaży detalicznej, Lae już nie ekstrakty, esencje i koncentraty (kawa instant), bo te klasyfikuje się do Działu 21 - Różne przetwory spożywcze.

Sekcja ta obejmuje owoce, warzywa, ale tylko świeże, suszone, pasteryzowane, mrożone lub w inny sposób tymczasowo zakonserwowane, nadające się do bezpośredniego spożycia, albo na czas transportu i składania. Natomiast nie znajdziemy w tej Sekcji przetworów z warzyw i owoców (np. dżemów, galaretek, marmolady, soków), bo te kwalifikujemy do Działu 20 w Sekcji IV.

Sekcja III, zatytułowana „Tłuszcze i oleje pochodzenia zwierzęcego lub roślinnego oraz produkty ich rozkładu; gotowe tłuszcze jadalne, woski pochodzenia zwierzęcego lub roślinnego” - zawiera tylko jeden Dział: Dział 15. Dotyczy on wspomnianych tłuszczów i olejów itd. (z wyjątkiem tłuszczu z nasion kakaowca - Dział 18 w Sekcji IV).

Sekcja IV (Działy 16-24), zatytułowana „Gotowe artykuły spożywcze; napoje bezalkoholowe, alkoholowe i ocet; tytoń i przemysłowe namiastki tytoniu”, zawiera masę różnych artykułów spożywczych, od najprostszych do trudnych w klasyfikacji wieloskładnikowych wyrobów spożywczych. Do tej Sekcji należy kwalifikować dania gotowe, np. gotowy artykuł spożywczy "indyk z kluskami".

Kategorie towarów przemysłowych (nie rolnych) otwiera Sekcja V (Działy 25,26,27) - zatytułowana „Produkty mineralne”.

Nowa Encyklopedia Powszechna PWN, t. 4. Warszawa 1996, s. 963.

B. Winiarski, Polityka gospodarcza. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002, s. 17.

Tamże.

Legalny <łac.> = prawny, zgodny z prawem, uznany przez prawo, mający moc prawną.

Na przykład: T. Bartosiewicz, Polityka celna. Dom Wydawniczy STRZELEC, Kielce 1993; S. Naruszewicz, E. Ruśkowski, Polityka i prawo celne, [w:] Polityka i prawo celne i dewizowe. Zarys wykładu. Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania w Siedlcach, Siedlce 2002; G. Mosiej, Polityka celna Polski w okresie transformacji systemowej. Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2004.

K. Białecki, A. Dorosz, W. Januszkiewicz, Słownik handlu zagranicznego. PWE, Warszawa 1993, s. 110.

Serii L

- 20 -


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
GEOGRAFIA POLITYCZNA - wykłady wszystkie, Materiały do studiów z geografii, Geografia Polityczna
testy?rma wyklady WSZYSTKIE testy zebrane
Wykłady (wszystkie)
Wyklady wszystkie, Studia - Gospodarka Przestrzenna, Licencjat, Strategia Rozwoju Gminy
EiM wyklady wszystkie
wykłady wszystkie
Wykłady wszystkie
DEMOGRAFIA WYKLADY wszystkie id Nieznany
ZZL wykłady wszystkie, Materiały STUDIA, Semestr III, Zarządzanie zasobami ludzkimi, ZZL
Prawo cywilne wykłady wszystkie 20112012
Analiza żywności wykłady wszystkie
Marketing Wyklady wszystkie id Nieznany
Podstawy Zywienia wyklady WSZYSTKIE id 366828
biologia-WYKLADY wszystkie, ✔ ★Weterynaria, weta, dump
Wykłady, wszystko 36str.
Zarządzanie jakością wyklady wszystkie
WYKŁADY wszystkie, WZR, III semestr, Podstawy Zarządzania, Wykłady Czerska
socjologia wykłady wszystko
WYKŁAD wszystkie testy (BOŁTRYK), studia budownictwo PB PWSZ

więcej podobnych podstron