WYKŁAD I 21.11. 2009

Filozofia kultury, szeroko rozumiany nurt filozoficzny refleksji nad kulturą, rozwijający się w połowie XIX w. oraz na początku XX w.,
o charakterze społeczno-politycznym i intelektualno-światopoglądowym, związany zarówno z kształtowaniem nowych porządków społecznych, jak kryzysem wartości. Wyodrębnienie nauk humanistycznych zrodziło zainteresowanie problematyką rozwoju cywilizacji, kulturotwórczą działalnością człowieka i jej rezultatami oraz kulturową aktywnością człowieka (m.in. w dziedzinie sztuki, języka, religii, nauki).

Filozofia kultury występuje w rozważaniach prowadzonych przez filozofię dziejów, filozofię społeczną, filozofię prawa i polityki, filozofię sztuki, religii, języka, estetyki, etyki. Była podejmowana przez wielu filozofów i różne ujęcia filozoficzne, odnosiły się do niej neokantyzm, hermeneutyka i kontrkultura.

1. Filozofia kultury XIX w. W sensie szerokim b. duża liczba filozofów, których rozważania budowały obraz świata; koniec XIX w. Świadome tworzenia koncepcji filozofii kultury, tworzenie narzędzi do badań filozofii kultury.

Badania poprzez interdyscyplinarność kultura to wszystko (Herder); jeśli mówimy o kulturze materialnej musimy patrzeć na to przez pryzmat równych dziedzin. W XX w. interdyscyplinarność pojęcia kultury.

1. CYCERON „uprawa życia człowieka”; uprawa natury ludzkiej/ problem człowieka, kim on jest?; Duże zróżnicowanie - racjonalność

• Egzystencjalny charakter - konkretna jednostka o cechach indywidualnych; b. wąskie rozumienie

• Pewne zadania postawione są przed człowiekiem

• Człowiek ma możliwości rozwoju

• Kultura to coś, co jest najdoskonalsze, wysublimowane, najszlachetniejsze

• Charakter społeczny/ socjologiczny - człowiek należy do określonej grupy

• Rozumienie ilościowe - człowiek jako człowiek - zbiór jednostek

• Odmienny charakter „uprawy”

• Człowiek jest istota plastyczną, którą możemy od urodzenia formować i kształtować, wychowywać obywateli dla których dany system będzie obowiązujący

• Możliwość podporządkowania grupy danemu systemowi

• Rozwój całej grupy powstanie, utrwalenie ideałów/ idei dających możliwość wspólnej pracy

• Grupy powinny kształtować tylko swoich członków, a nie inne grupy

• Brak obiektywnego porównania kultur grup poprzez co nie możemy w całości przyjąć innej kultury, a jedynie mamy chęć ich zmian

• Pojmowanie kultury w l. poj./ l.mn. w zależności od tego, czego ona dotyczy

• W l. poj. - kultura ogólna dla całości, jedna dla wszystkich ludzi jako dla gatunku; b. trudne poznanie wszystkich jej aspektów

• W l. mn. - kultury inne dla innych grup ludzi

• Charakter metafizyczny - człowieczeństwo - „TO COŚ” - char. starożytny

• Człowieczeństwo pewna idea; w duszy człowieka

• Coś co jest niezbywalne i ogólnodostępne, ludzie są nosicielami człowieczeństwa i niezależnie od systemu, czasu czy kultury każdy z nas ma człowieczeństwo/ uczestniczy w nim

• Nie rozwijając siebie, nie rozwijamy kultury

• Rozumienie kultury w wąskim znaczenia wydobywanie tego, co najcenniejsze (nie ma to nic wspólnego z codziennością, cywilizacją) wprowadzenie najwyższych idei

• Kultura jest jedna - jedna cecha rodzajowa człowieka - brak różnorodności kultury (różnice między epokami, ale kultura jest jedna)

• Człowiek jako gatunek biologiczny - koncepcje naturalistyczne

• Człowiek jest zwierzęciem, gatunkiem między innymi gatunkami

• Co My tak naprawdę uprawiamy?

• Zawężenie do pewnych cech jak nauka, sztuka

• B. szerokie rozumienie - forma życia (porównanie ludzi do drzew, których zadaniem jest wydanie owocu, a człowiek poprzez mózg ma możliwość życia, mówienia, dążenia do pewnych celów. Życie ludzkie ma za zadanie kontynuować i rozwijać podstawy biologiczne

2. Analiza funkcji kultury Naturalizm / Antynaturalizm / Idealizm

1. Natura Człowiek - HERDER człowiek to zwierzę naznaczone brakiem, niedoskonałe

• Zwierzę pozbawione pełni możliwość

• Człowiek niedostosowany jest do środowiska w którym żyje

• Kultura jest uzupełnieniem biologii, natura tak nas stworzyła, że wymagane jest uzupełnienie biologii

• Kultura nie istnieje bez natury

• Kultura jest warunkowana przez biologię

• Wszystko co się wydarza ma swoje początki w biologii [ Gehlen]

2. INGARDEN - człowiek w świetle rozwoju, czasu, w toku rozwoju kultury tworzy paradygmaty, elementy poprzez co zapominamy
   o naszych biologicznych korzeniach. Warunkowanie kulturą wymusza na nas zapomnienie o naszych biologicznych początkach. Już od początku/dzieciństwa staramy się kontrolować naszą cielesność, Nasze ciało staje się fenomenem kultury, który często poprzez zwykłe czynności fizjologiczne (np. ziewanie, burczenie w brzuchu, publiczny płacz) staje się nie niewygodnym dla otoczenia.

3. Człowiek Technika - KANT - antropologia kantowska; Kant badając człowieka wychodzi od kultury

• Człowiek = sfera noumenum (sfera rzeczy samych w sobie, sfera rozumowa) + sfera fenomenum (sfera zjawiskowa)

• Rzeczy prezentowane są fenomenalnie/zjawiskowo. Rzecz sama w sobie jest nam nie dana. Jedynym wyjątkiem noumenalizmu jest człowiek.

• Człowiek ograniczony jest przez zmysłowość. Jesteśmy w pewnym sensie zdeterminowani daną czynnością/cielesne uposażenie człowieka. Sam determinizm sprowadziłby że bylibyśmy jak zwierzęta, dla których najważniejsze są potrzeby fizjologiczne

• Istnienie sfery noumenalnej daje nam wolna wolę. Rozum pozwala nam przekroczyć granice sfery noumenalnej i potrzeb fizjologicznych

• Człowiek dzięki sferze noumenalnej/ rozumowi może pokonać sferę fenomenalną i dążyć do danych celów

• Zachowania ludzi b. często zdominowane są przez rozum, poprzez co możemy robić co chcemy. Rozum ma istotny wpływ na kulturę. Kultura wpływa/wiąże się z rozumem. Produkowanie sprzecznych zachowań z naturą/ w zgodzie z rozumem, a nie jesteśmy bezpośrednio podlegli naturze/biologii. Rozum nie ma nic wspólnego z naturą.

4. Idealizm - MAX SCHELLER - odcinanie kultury od natury (role nożyc zastępuje koncept ducha/boga/idei)

• Dla Schellera człowiek posiada ducha, ma zdolność myślenia/ dążenia do Boga, co warunkuje i określa naturę człowieka

• Duchowa natura człowieka pochodzi ze sfery transcendentalnej kultura pochodzi od Boga, jest przez niego sformułowana System społeczny oparty jest na porządku panującym w niebie, we wszystkim tkwi boska moc, która wszystko kontroluje.

3. POŚREDNICTWO CZŁOWIEK TECHNIKA = KULTURA CYWILIZACJA

1. Człowiek, kiedy ustawia rzeczywistość wg techniki zatraca swoje dotychczasowe życie; Praca = rozwój ducha (a nie tylko efekty naturalne); oddziaływanie na naszego ducha. Z czasem produkujemy coraz więcej rzeczy, które i tak stają się nie Nasze, poprzez co człowiek czuje się obcy, kultura ma to zmienić.

2. !! Próba zdefiniowania kultury !! Kroemer, Kluckhohn,

• Uporządkowanie definicji kultury/znalezienie jednej słusznej decyzji

• Nie da się ustalić jednej definicji. Jest ich ponad 100

• Istnieje mnóstwo definicji kultury, często rozbieżnych, a nawet wzajemnie sprzecznych.

• "Istotą wszelkiej definicji kultury jest bowiem to, że wybiera pewne aspekty całego pojęcia oznaczanego owym terminem i kładzie nacisk na nie kosztem innych aspektów. Nacisk ten, a w konsekwencji także wartość definicji, będą zależały od tego, jaki szczególny cel definiujący miał na uwadze. Istnieje wiele możliwości definiowania kultury, a każda jest użyteczna w powiązaniu
  z dociekaniami określonego rodzaju."

3. Typy definicji kultury szeregowanie definicji w grupy/płaszczyzny

• Opisowo-wyliczające (nominalistycznye dają nam opis kultury (np. Taylor - "Kultura, czyli cywilizacja, jest to złożona całość, która obejmuje wiedzę, wierzenia, sztukę, moralność, prawa, obyczaje oraz inne zdolności i nawyki nabyte przez ludzi jako członków społeczeństwa."

• Historyczne Definicje tu umieszczone kładą nacisk na czynnik tradycji jako mechanizmu przekazywania dziedzictwa kulturowego. "Kultura jest dobrem zbiorowym i zbiorowym dorobkiem, owocem twórczego i przetwórczego wysiłku niezliczonych pokoleń. Jest nią całokształt zobiektywizowanych elementów dorobku społecznego, wspólnych szeregowi grup i z racji swej obiektywności ustalonych i zdolnych rozszerzać się przestrzennie."

• Genetyczne Definicje te skupiają uwagę na problemie genezy kultury, próbują wyjaśnić jej pochodzenie. Definicje te można podzielić na dwie grupy:

• dotyczące wewnętrznego rozwoju kultury, wyłaniania się jednych (wyższych) jej form z form innych wcześniejszych (uważanych za niższe),

• dotyczące problemu wyłaniania się kultury z natury oraz związkami, różnicami i przeciwieństwami między nimi.

• Psychologiczne Definicje psychologiczne skupiają uwagę na psychicznych mechanizmach kształtowania się kultury. Analizują one mechanizmy uczenia się, formowania nawyków kulturowych, internalizacji norm obowiązujących w danej zbiorowości
  i wartości uznawanych przez tą zbiorowość, jak również wpływ kultury na kształtowanie osobowości jednostek. Główny nacisk położony jest na uczenie się i naśladownictwo jako procesy przyswajania kultury. "Kultura jest pewnym zespołem dyspozycji psychicznych przekazywanych w łonie danej zbiorowości przez kontakt społeczny i uzależniony od całego systemu stosunków międzyludzkich." Stanisław Ossowski

• Strukturalistyczne Definicje tu zebrane interesują się głównie strukturą konkretnej kultury, a więc jej zasadniczymi elementami oraz ich wewnętrznymi powiązaniami. Wyróżnia się cztery kategorie elementów kultury: materialno-techniczne, społeczne, ideologiczne, psychiczne (dotyczące uczuć i postaw).

• Normatywne Definicje normatywne akcentują podporządkowanie się zachowań ludzkich normom, wzorom, wartościom
  i modelom. Temu typowi definicji odpowiada ujęcie kultury zaproponowane przez Alfreda Kroebera i Talcotta Parsonsa: "Kultura to przekazane i wytworzone treści i wzory wartości, idei i innych symbolicznie znaczących systemów, będące czynnikami kształtującymi ludzkie zachowania oraz wytwory stanowiące produkt zachowania." To także: "konfiguracja wyuczonych zachowań
  i ich rezultatów, których elementy składowe są podzielane i przekazywane przez członków danego społeczeństwa"

4. KOŁAKOWSKI Jako można zdefiniować kulturę??

• Płaszczyzna epistemologiczna - jak mogę poznać kulturę??

• Stoimy przed problemem poznania - istnienie dystansu do danej rzeczy

• Potrzeba znalezienia kontrapunktu do poznania przyczyny/problemu/cech danej rzeczy

• Jak możemy dystansować się do kultury ??

• Moja własna kultura buduje we mnie szereg przekonań/wzorów postępowania

• Pewne zachowania istniejące już w kulturze stają się z czasem naszymi własnymi; możemy uznać je za Nasze osobiste a nie ogólnodostępne

• Podobnie jest z obcą kulturą, zawsze będziemy patrzeć na kulturę przez pryzmat naszej własnej. Potrzeba zdystansowania się do swojej kultury żeby poznać podstawy innych kultur.

• Tolerancja - obiektywny podmiot niezorganizowany, bez skażenia obiektywizmem

• I - wysoki próg tolerancji zdobywany w sprawach małoważnych; jednak akceptacja ta nie jest od samego początku, a jedynie nabywana z czasem (np. estetyka jest w życiu ważna, jednak nie jest podstawą do zabójstwa.

• Jesteśmy zakorzenieni w pewnych paradygmatach, a poznanie/ skrzyżowanie z innymi kulturami odwołujemy się do naszych systemów aksjologicznych, a nie praw czy paradygmatów danej kultury [np. w krajach muzułmańskich kara się kamieniowaniem za cudzołóstwo, a w Europie nie poddaje się karze, bo nie wymaga tego kultura]

• Częściowe niezrozumienie kultury może pogorszyć naszą sytuację w danej kulturze - nie możemy do końca poznać tej kultury, bo nie należymy do niej

• Nie możemy poznać całej kultury poprzez jej ocenianie

• Obojętność - nie wdawanie się w polemikę z paradygmatami poszczególnych kultur

• W momencie poznawania kultury już same symbole wymagają na nas pewien obraz - stereotyp danej kultury, który szybko utrwala się w naszej pamięci, uniemożliwiając jej pełne poznanie

• Wtórne próby zrozumienia kultury

• Kultura Europejska nauczyła się krytykować - (m.in.) siebie.

• Otwarcie się na inne kultury niszczenie historii ludów/narodów (np. podbój Ameryki Pd i Pn przez konkwistadorów)

• Konieczność zdystansowania się do siebie samych

• Krytyczne myślenie

Kołakowski - skoncentrowanie się na kulturze europejskiej. Początek kultury europejskiej to Starożytna Grecja i „LOGOS” - rozum. Istnienie kilku postaci np. Sokrates, Chrystus, Karol Wielki; wyraźne różnice między nimi - są fenomenami kultury z różnych epok, są podstawą, filarami kultury europejskiej. Te trzy figury/postacie oddziałują na siebie, ale nie są tożsame (Sokrates = filozof; Chrystus = Bóg na ziemi; Karol Wielki = król, podstawy monarchii). Definicja w sensie genetycznym wymusza na nas łączenie b. dużej liczby elem./aspektów, które się nawzajem uzupełniają ale i rozwijają.

5. SZYMAŃSKA - wielość, różnorodność kulturowa; stanowisko wyrastające w ówczesnych czasów. Problemem jest to, w jaki sposób My postrzegamy kulturę?

• Odwołuje się ona do Poppera [mówi o strukturach poznania, wskazuje, że modele zmuszają nas do obiektywnej wiedzy
  i operowania ścisłym słownictwem; najpierw muszę zdefiniować problem, by potem go rozwiązać]. Trudno jest mówić
  o obiektywnym podmiocie, stale dokonują się transformacje na własne kultury. Nigdy tłumaczenie nie jest jednakowe, istnieje różny zakres. To nie jest jedyny sposób poznania. Istnieje coś co jest opisem/objaśnieniem definicji.

6. M. HEIDEGGER - rozumowanie nieznanych słów w danym języku poprze opisanie ich. To, że nie ma w danej chwili odpowiedniego słowa na dane znaczenie, nie znaczy, że wiemy co to jest. Każdy z nas będzie miał inne zdanie o tym, ale będzie jasne o co chodzi. Przejmowanie pojęć z innych kultur, wraz z calym wytłumaczeniem tego zjawiska/rzeczy.

• Wg Heideggera myślenie ma charakter kolisty. Wychodzi ono z pewnych założeń i powraca do nich, rozjaśniając w nieskończonej serii powtórzeń podstawy, na których się opiera. Oznacza to, że nie ma czegoś takiego jak absolutny początek myśli - myśl zawsze jest w „drodze”, odnosząc się „wstecz i w przód”. Jego zdaniem całe dotychczasowe dzieje filozofii były rodzajem nieporozumienia. Już bowiem u Sokratesa i Platona zasadniczym tematem rozważań był byt. Egzystencja oznacza świadomy proces dochodzenia do własnej istoty człowiek nie jest, lecz staje się.

4. DIALEKTYKA HEGLA

1. HEGEL - wg niego świat to lusterko, gdzie odbija się świat/absolut; ludzie to marionetki podporządkowane absolutowi/Bogu.

• Teza teza zawsze musi pojawić się z antytezą (char. Ontologiczny i logiczny), jedno następuje po drugim.

• Antyteza

• Synteza skonfrontowanie tezy i antytezy da syntezę. Elem. tezy i antytezy; czerpie ona z przeciwstawnych cech tezy i antytezy.

• Sfera przedmiotowości = sfera myśli (przedmiot = myśl)

• Połączenie tezy i antytezy człowiek [połączenie ciała i duszy/rozumu]. Absolut (myśl myśląca sama z siebie) to alfa i omega; Nasza kultura musi wydobyć wszystkie elem.

• Po stronie przedmiotu nie ma wolności.

• Świadomość człowieka - człowiek pierwotnie nastawiony jest na siebie; skupienie się na sobie „produkuje” świadomość pana, tworząc z innych niewolników. Świadomość niewolników też chce się rozwijać, ale nie mają mocy, rozwijają się przez pana. Relacja PAN - NIEWOLNIK (wypaczenie świadomości ludzkiej).

• Człowiek z jednej strony chciałby być zwierzęciem, ale i mieć możliwość spokojnej rozmowy z innym człowiekiem. Chcemy mieć kontakt z inną osobą. PAN poprzez uprzedmiotowieniu świata nie może zbudować normalnych relacji międzyludzkich. Jednak każdy człowiek wcześniej czy później szuka kontaktu z inną osobą.

• Pojawienie się świadomości moralnej, dającej nam zrozumienie kim/czym jest człowiek to wolność.

• Człowiek jest wolny, jeśli potrafi zaakceptować wolność swoją i innych.

• Rozwój świadomości w dziejach.

• Etap Starożytności [Egipt, Babilonia, Chiny] - czasy ciemne/brak rozumności.

• Podporządkowanie się wszystkich. Struktura PAN - NIEWOLNIK + brak racjonalności (nie ma nauki, rozrywki).

• Konieczność interpretacji faktów. Najważniejszy jest absolut, a nie dziejowość

• Pojawienie się filozofii [Grecja, Rzym] - jest rozum Pojawia się „LOGOS”

• Świadomość tragiczna; ludzie zaczynają uświadamiać sobie rzeczy, ale dalej nie mają wolności i rozumności

• Rozumowość + wolność [Rewolucja francuska - budowanie nowego porządku świata]

• Epoka Germańska

• Wg Hegla człowiek jest zastępowalny, nie liczy się jednostka, i tak powstanie nowy ład/ porządek świata

• Istotne jest, aby pewne dziejowe wydarzenia wydarzyły się, nie ważne kto by się do tego przyczynił.

• Na tym kończy się rozwój świadomości; świat się nie kończy, bo poza Europą są barbarzyńcy, którzy są na innym etapie rozwoju.

WYKŁAD II 28.11.2009

5. DUALIZM (ciało jest bezpośrednio związano z duszą, jednak istnieje ich oddzielność i indywidualność. Człowiek jako byt psychofizyczny nie może istnieć ciała i duszy - jedność biologiczno-fizyczna, to co się dzieje z moim ciałem ma wpływ na moją psychikę. Jesteśmy emocjonalnie rozumni).

1. VICO - XVII - wiek, filozof włoski. Filozofia kontynentalna pod wpływem filozofii Kartezjusza. (Kartezjusz - rozcięcie człowieka na ciało i duszę [podział ten co prawda istnieje od antyku, jednak istniej też duża zależność duszy i ciała]. Mamy wpływ na cielesność.
   U Kartezjusza ciała i dusza nie ma ze sobą nic wspólnego - substancja myśląca i rozciągła człowiek obciążony jest pewnego rodzaju aspektem psychicznym, gdzie Nasza cielesność nie jest wcale oddzieleniem od sfery psychicznej - Dualizm

• Skupienie się na baśniach, legendach ludowych, poprzez które przejawiają się elem. Naszego rozumu (np. pewne elem. tłumaczące świat); nie ma tu czystych emocji a jedynie jest ich część. Istnieje tutaj opowieść narracyjna, z której wynikają emocje.

• Nawet w najbardziej racjonalnym myśleniu jest elem. emocjonalizmu

• Pomimo autonomii człowiek potrzebuje kontaktu z innymi ludźmi. W III etapie pojawia się rozłam, do głosu dochodzą po raz kolejny emocje.

• 
  Człowiek nie potrafi funkcjonować na świcie, zaspokajając wszystkie swoje potrzeby; bo jest „zwierzęciem” biologicznym

• Człowiek jako zwierzę jest w stanie pierwotnym - umie tylko prowadzić wojny, bo nie mając kultury chce jakoś przeżyć

• Nie mając kultury tylko dbamy o swoje cele. Jesteśmy istotą chaotyczną.

• Ludzie „startują” z punktu „0” barbarzyństwo (przedkultura);

• I etap (nowe funkcjonowanie w świcie), powstanie reguł, struktury społeczne, istnieje schemat relacji [okres bogów/okres teokratyczny] - dla Vico okres ten, rozumiany jako czas na rozwinięcie nauki, wiary, człowiek stara się wytłumaczyć świat - tworzy mity, tłumacząc sobie porządek na świcie - cały świat ma
  charakter mitu. Wg Vico mamy jedną kulturę i jedno społeczeństwo. Wszystko co wyrażamy ma charakter opisowy, boski, emocjonalny.

• II etap [bohaterów/ herosów] - emocje zostają zrównoważone rozumem; pojawia się racjonalizacja, powstaje pismo, język. Ludzie wierzyli, że świat pochodzi od ludzi, zdają sobie sprawę, że to nie bogowie, a My sami tworzymy „życie” i codzienność. Racjonalizm pozwala przejść z myśli mitycznej w racjonalną, pojawia się myślenie naukowe. Pojawia się miasto, cywilizacja - administracja państwowa, możliwość zapanowanie nad ludźmi poprzez racjonalizację.

• III etap - [ludowy/ludzie] - człowiek ma najpełniejszą świadomość. Etap rozumowy. Nie tylko mammy świadomość naszych czynów, ale chcemy wpływać na świat i codzienność. Ludzie stają się niezależni względem siebie/ grup społecznych. Jeśli jesteśmy w stanie coś poznać - możemy to ocenić. Autonomia jest celem życia człowieka, cały czas staramy się uniezależnić. Jest to pozornie etap najbardziej społeczny.

• W III etapie następuje rozłam. Kryzys - rozbicie kultury (wtórne barbarzyństwo - przejście z epoki ludzi do następnego etapu nie znaczy, że wracamy na drzewo; to jedynie przejęcie pewnych elementów z poprzednich okresów. Nie wracamy całkiem do samego początku, a jedynie częściowo.

• Po III okresie i załamaniu, następuje wtórny okres bogów, wtórny okres herosów i wtórny okres ludzi…… i tak w kółko. W każdej „kolejce” pojawiają się nowe postacie/formy bogów/herosów/ludzi. Jaki będzie koniec? Nie wiadomo. Człowiek jest istotą racjonalną, emocjonalną i psychofizyczną, potrzebuje autonomii i spełnienia, co czasem jest przeciwstawne. Kim jest człowiek? Założenie, że istnieje jednak kultura i jedna historia/dziejowość, nie ma wpływu na to, że to, kim jesteśmy jest bezpośrednio związane z epoką w której żyjemy.

6. HISTORYCYZM - historia jest podporządkowana jednej kulturze; ma ona swoją dziejowość, rządzącą się swoim porządkiem.

1. SPENGLER - XIX/XX w. - „zmierzch zachodu” 1900 r. w tym czasie wychodzi ksiązka Leborga - „Psychologia Tłumu”, dla Spenglera jest to czas przełomu XIX i XX w. Zatracenie wartościowości, jakowość, uznanie, że kultura będzie bardzo uboga, nastąpi jej kryzys.

• Koncepcja Spenglera pojawiła się w czasie, gdy Europejczycy martwili się o przyszłość kultury. Ukazana zostaje tu śmierć kultury, samo spojrzenie na kultury świadczyło o tym, że rozum wie lepiej niż kultura.

• Wymienia on 8 kultur, istniejącym i liczących się dla Europy:




• Antyczna

• Arabska

• Chińska

• Chrześcijańska

• Egipska

• Indyjska

• Rosyjska

• Zachodnia




• Odcięcie się kultury zachodu od kultury chrześcijańskiej i antycznej; całkowicie odcina się definicja kultury np. Kołakowskiego, dla którego kultura zachodu składa się z kultury chrześcijańskiej, antycznej, będącej zarazem jej początkiem. Kultury przechodzą w następne. Są zamkniętymi jednostkami, nie ma kultury wiecznej, każda się zaczyna i kończy w określonym czasie.

• Cechy poszczególnych kultur:

• Samodzielność

• Początek i koniec

• 3 etapy rozwoju - młodość, dojrzałość, starość (każda kultura wchodzi w okres młodości, jest witalna, emocjonalna - na początku będzie jednością, istnieje kontakt człowieka z naturą)

• Kultura wsi (młodość) - z czasem człowiek przechodzi do miasta; zmienia się ludzka mentalność (dojrzałość). Rozwój miasta i powstanie metropolii (starość), gdzie nie ma już kultury, a jest cywilizacja.

• Cywilizacja korzysta z tego, co wytworzyło miasto (kultura). Najważniejsze dzieła powstały w kulturze, w mieście. Nie wytworzymy już nic nowego. Nowa kultura powstaje na podłożu starej cywilizacji.

• Np. Chrześcijaństwo powstało na końcu kultury antycznej. Każda z kolejnych, nowych kultur tworzy się niezależnie od siebie, ma swoja dziejowość. Chrześcijaństwo pojawiło się wtedy, gdy antyk był już cywilizacją.

• Pozostałości minionych kultur to jakby szkielety po umarłych ludziach. Elem. pozostałe po cywilizacji stają się jedynie otoczone przez nową kulturę, ale nie ma ona żadnych korzyści z ich istnienia.

• Badając coś starego nie umiemy do końca tego zinterpretować i ocenić, a jedynie wybieramy niektóre jej elem.

• To co jest w innej kulturze My tylko kontemplujemy/oglądamy a nie czerpiemy z tego w należyty sposób.

• Kultury mogą się rozwijać równocześnie

• Na koniec umiera, co jest wynikiem (skutkiem) kryzysu

• Każda kultura ma duszę (parasymbol) - rozumianą jako zespół wartości paradygmatów, które sterują zmianami [np. dla kultury zachodu XVI - XX w.]. Parasymbolem jest przestrzeń- dążenie do nieskończoności, prawdy, wieczne pragnienie doskonałości.

• Kultura cechuje się jednością; procesy są generowane przez tę jedność.

2. HERDER - Naturalizm - rzutuje na całą koncepcję kultury/dziejowości.

• Człowiek to zwierze naznaczone brakiem; w czasie bytu nie wykształciliśmy odpowiedniego przystosowania do życia. Biologia przerwała proces przystosowania w pewnym charakterystycznym momencie: pionowa postawa, mózg.

• Możemy wykorzystywać ręce; człowiek staje się innym bytem niż zwierze - widzi co innego, widzi więcej. Stojąc między niebem
  a ziemią mamy godność, sięgamy nieba.

• Celowość biologii

• Wszystkie „soki życiowe” zmierzają w sposób niezakłócony do mózgu, którego zadaniem jest kontrolowanie świata. Tu wycofuje się biologia.

• Mózg - tworzy kultury. Kultura warunkowana jest przez biologię, ona tworzy mózg.

• Ekspresywizm - Życie to nie tylko byt, to zasada istnienia;

• Nasze jednostki warunkowane są przez życie

• Jest nieskończone i dynamiczne; jest wieczne - nie wyczerpywalne - lub stworzone przez siłę wyższą - dążenie do Boga

• Kreacja aktywna

• Pojawiają się jednostki/gatunki, które stale istniejąc dają nam powstanie nowych jednostek/kultur (różnorodność kultur jest warunkowana życiem)

• Nie boi się różnorodności, bo wypływa to z życia, jest to elem. jedności [Drzewo korzenie = początek, różne sposoby bytu; gałęzie = poszczególne kultury; liście = ludzie]

• Racjonalność/rozum wypływa z mózgu (rozum warunkuje język, a ten wynika z rozumu)

• Nasze myślenie jest w danym języku; gdy rozwijamy myślenie, rozwija się Nasz język

• Prajęzyk = komunikacja (proste odmienienie); bardzo doraźna komunikacja; zwierzę jest istotą prostą - komunikacja jest jednostronna

• Język - oddzielenie, nazywanie, utrwalanie patrząc na świat patrzymy przez zmysły - odbieramy nimi bodźce. Obraz budowany przez zmysły jest zamazany/zniekształcony. Język pozwala nam oddzielić (skategoryzować) dane od siebie. Porządkujemy dane zmysłowe. Poszczególne obrazy szeregujemy. Wydzielanie na zasadzie dedukcji elem. wypowiedzi. Nazywanie - związek z kategoryzacją - używanie pojęć ogólnodostępnych w danym języku do nazywania rzeczywistości; nazwy mają charakter wypracowany, oddają istotę rzeczy. Tworzenie pojęć pozwalających na budowanie rzeczywistości. Rozpoczyna się analiza, myślenie racjonalne, pozwalające nazywać rzeczy.

• Utrwalanie - wiedza, tradycje; w sposób pisemny, ustny. Mamy zdolność nie otwierania otwartych drzwi; umiemy korzystać
  z tego, co wypracowali inne, wcześniejsze pokolenia. Masza wiedza nie opiera się na empirii, a na wiedzy apriorycznej. Mamy zdolność przejmowania wiedzy, pomimo iż osobiście jej nie przeżyliśmy. Kultura człowieka opiera się na przejmowaniu doświadczenia, w których nie braliśmy udziału. Rozum otwiera nam możliwości dedukcji i abstrakcji. Daje nam możliwość myślenia naukowego. Język obok historii daje nam możliwość życia i rozwoju - uzupełnienia braku (przeskok biologiczny).

7. HISTORYZM Wiele, różnorodnych kultur;

• każda kultura jest inna i nie porównywalna;

• indywidualizm kultur i ich nieprzewidywalność wewnętrzna struktura każdej z kultur = immanentna struktura dziejowa transcendentna sfera dziejów.

• wszystko jest ukształtowane w obrębie danej kultury; jest pewnego rodzaju świadomością

• ma swoje wewnętrzne prawa, z czego wynika jej wyjątkowość

• interakcje kultury oddziałują na siebie, ale to w jaki sposób, to zależy od rodzaju dużej kultury. Każdy ruch kultury wywołuje powstanie nowej, różnej od pozostałych kultury.

• Różnorodność kultury wynika z:

• Biologii - każda kultura powstaje w innym środowisku, są inne problemy, inne budowanie relacji

• Historii - żadna kultura nie wyrasta z nicości, a te powstają w otoczeniu innych kultur. To jak będzie ona wyglądać, uzależnione jest stosunkiem pozostałych kultur do tej nowej.

• Badanie kultury wymaga badania empirycznego (nie chodzi o badanie terenowe). Aby poznać kulturę musimy poznać podstawowej jej elem. język, tradycję, dorobek itp.

1. HUMBOLD - jest kantystą; duży wpływ miała na niego filozofia Kanta istnienie władzy sądzenia - rozum (na podst. Intelektu tworzy poznanie; relacje noumen/fenomen; każda rzecz jest rzeczą samą w sobie - patrzymy na nie jak na fenomen, a poznajemy jak noumen) i intelekt (poznanie rzeczywistości poprzez zmysłowość a priori - komunikacja zewnętrzna).

• HISTORIA

• Historie możemy poznać przez gromadzenie faktów - empiryczność

• Aby ją zrozumieć musimy uporządkować te fakty - idea historii;

• Wypracowana przez umysł zasada wypracowana przez czas/dziejowość - idea racjonalności pozwala poznać epokę wg danego klucza. Dopiero to pozwala nam uporządkować nagromadzone fakty. Dopiero fakty wobec innych faktów pozwalając poznać nam dziejowość.

• JĘZYK - poznanie historii i kultury.

• Człowiek - w - języku; określenie pewnego rodzaju stosunków i pewny kontekst. Istnieje konkretna sytuacja; charakter mocno determinujący.

• Jesteśmy modelowani przez ograniczające nas elem.

• To bycie - w - języku jest „jak bycie w domu” ta nasza własna przestrzeń to elem. pierwotny, najważniejszy.

• Język to nie tylko struktura ogólna, a jednocześnie elem. wewnętrzny, pozwalający nam być sobą.

• Językowi nie przeszkadza, że jest Nasz indywidualny, jest Nasz - możemy zmieniać pojęcia, swobodnie go modelujemy. Jeśli byłby czymś wspólnym, staralibyśmy się utrzymywać go w czystości.

• Język jest czymś wewnętrznym, nazywając pewne nowe rzeczy, używamy wewnętrznej możliwości podporządkowania języka swoim potrzebą.

• Człowiek w świecie języka i historii

• Przyjrzeć się językowi, to poznanie człowieka. Kluczem do historii/kultury jest język. To co ważne, zapisane jest w języku.

• Badanie języka = twór złożony z 2 aspektów

• j. empiryczny - jednostkowy przejaw języka - fenomen (zjawisko) komunikacja językowa (dźwięk, znak graficzny) to przejaw empiryczny - zmysłowy, indywidualny. Ma to związek z faktem istnienia cech indywidualnych nadawcy/odbiorcy (istnienie zróżnicowania na rodzaje języka pozwalające poznać cechy kultury danego narodu/kultury). Człowiek jest - w - języku na zdolność indywidualnego wypowiadania się. Pomimo różnorodności struktura jest jedna dla wszystkich.

• j. umysłowy

• Istnieje różnorodność kultur, która wynika z jej jednorodności. Jesteśmy tacy sami a jednocześnie tak różni. Wszystkie kultury są różne, ale istnieje uniwersalna kultura, bo istnieje jednak struktura umysłowa.

• Aby zrozumieć j. empiryczny musimy mieć pewien dystans do historii, który uzyskamy tylko poprzez czas

8. HERMENEUTYKA - dyscyplina naukowa o charakterze filologicznym (filologia) zajmująca się badaniem, objaśnianiem i interpretacją źródeł pisanych, po to by ustalić ich poprawny tekst i właściwy sens. Pełni rolę pomocniczą w stosunku do nauk historycznych posługujących się różnego rodzaju dokumentami. To także sztuka rozumiejącej interpretacji różnych przejawów aktywności ludzkiej, zwłaszcza o charakterze kulturowym, zmierzająca do odkrycia ich głębokiego sensu i umieszczenia ich w szerszym kontekście historycznym, społecznym, światopoglądowym.

• Ważniejsze założenia hermeneutyki:

• akt interpretacji zmierza do odsłonięcia zakrytych znaczeń, których nie da się uchwycić wyłącznie w zewnętrznej warstwie tego, co interpretowane,

• podmiot i przedmiot interpretacji warunkują siebie nawzajem, tzn. dzieło czy badany problem już z góry determinują sposób,
  w jaki będą postrzegane, a odkrycie ich sensu jest też rozpoznaniem własnej postawy interpretującego wobec nich (zasada tzw. koła hermeneutycznego),

• hermeneutyka nie jest jednoznacznie powiązana z jakąś metodologią, tę ostatnią określa konkretna sytuacja interpretacyjna: charakter dzieła, możliwości interpretatora, kontekst historyczno-kulturowy

• hermeneutyka daje nam klucz do poznania świata/kultury:

1. ORYGENES - zakłada, że zrozumienie Biblii możliwe jest po zrozumieniu, że to, co jest zapisane (język) opiera się na
   3 płaszczyznach

• I poziom - literalny (powierzchniowy charakter anegdotyczny. Jest poziomem startowym, jest początkiem wszystkiego, ale potrzebujemy dalszej cz. przez którą możemy poznać ten sens)

• II poziom - moralny (zagłębiamy się w powierzchowności; powoli poznajemy sens wydarzeń, zaczynamy tłumaczyć poszczególne części; daje nam wartości niedostępne na I poziomie

• III poziom - alegoryczny (pneumatyczny; odkrywamy, że sens nie jest jedyny, ma on pewny kontekst)

• Sens dosłowny sens interpretacyjny perspektywa ogólna (kontekst)

2. SCHLEIERMACHER - XIX w. powrót hermeneutyki. Uważał, że każdy elem. kultury ma 3 poziomy sensu. Dopiero przy interpretacji grupy ludzi, tworzymy spójny, szeroko rozumiany i uzupełniany nawzajem elem. kulturowy.

9. HISTORYKA - ukazuje nam badania historii; rządzące się rozumem, zakładają interpretacje, a to wymaga zaangażowania. Kiedy zaczynamy badać historię (kulturę) jesteśmy zaangażowani w to, co robimy, bo chcąc nie chcąc badamy człowieka, odwołujemy się do tego, kim jesteśmy.

1. DROYSEN (XIX w. rozwój szkół neokantowskich teoria nauki; metodologia; idealiści

• Rozumienie + interpretacja

• Uważa, że zarówno neokantyści jak i idealiści mają racę

• Człowiek jest istotą nieprzewidywalną

• Trzeba by zauważyć, że przedmiot badań jest różny - nie może być jednej metody badań do wszystkiego

• Metoda spekulatywna - poznanie/definicja - metafizyczna teologia; poznanie przez definicję. Jasne patrzenie na byt; istnienie cech indywidualnych badanych rzeczy błoga pewność/poznanie

• Metoda fizykalna - fizyka/chemia/medycyna - daje nam wyjaśnienie/teorie naukowe; mówią o pewnych, stałych prawach; błoga pewność - możliwość dotarcia do prawd rządzących światem; są one na poziomie interkomunikacyjnym; mamy tu weryfikację (możliwość weryfikacji)

• Metoda historyczna - rozumienie; proces nieskończony. Człowiek jest istota historyczną (związany z historią, epoką). Mamy do czynienia z związkiem duszy/bytu - akty internacjonalne pozwalają to zrozumieć, starając się wg tego żyć. Podporządkowujemy sobie dane elem./mechaniczny świat. Człowiek jest bytem skomplikowanym - na swój byt nałożyliśmy wiele koncepcji, interpretacji - tylko przez nie możemy poznać samych siebie. Rozumienie ma char. otwarty [odsyła nas do kolejnych etapów - rozumienie char. się pewną logiką, która jest niestała, alegoryczność działań]. Rozumienie nie kończy się; wracamy myślami/rozumem wstecz; odsyłają nas do innego, odmiennego aspektu.

• Problemem badań historyki jest człowiek. Ma to wymiar egzystencjonalny - kim jestem?

• Badanie/zgłębianie historii polega na przenoszeniu sensu na pewne elem. z jednej strony historia ta ożywa dla mnie, ale jednocześnie zmienia mnie (poprzez wpływ na mnie), oddziałuje na mnie.

• Historia oparta jest na interpretacji ludzkich działań. Wszystko dane jest przez ekspresje.

• JA - ekspresja - JA (odbiór)

• (tworzenie) (uwewnętrznienie tego co wewnętrzne)

• Historia to próba zrozumienia drugiego człowieka poprzez ekspresje pozostałe po tej osobie.

• Dochodzimy do czasów, kiedy poznajemy go/jego kulturę

• Człowiek to istota wykonująca ekspresje, ale i istota kongenialna (dwupłaszczyznowa interpretacja; wykonywanie przedmiotów); istnieje jedność Naszego zachowania z umysłem.

WYKŁAD III 12.12.2009

2. DILTHEY

• Koncepcja życia (niemiecka filozofia życia) - Czym jest życie?? Nie wyjaśnimy tego bez „pojęcia” człowiek, który dla Dilthey'a jest istotą historyczną.

• Istnienie pierwsza i fundamentalna funkcja, z której wyłaniają się inne rzeczy. Są zarazem oczywiste i fundamentalne. Stworzenie człowieka w jego człowieczeństwie. Cechy te są wtórne wobec istnienia/bytu.

• Życie jeśli pytamy o czas/ życie, nikt nie wie czym ono jest; ogólna forma bytowania, istnienie różnych gatunków. Życie zawdzięczamy istnieniu ogólnych/różnych form; konieczność zderzenia bytu z biologią/formą biologiczną/antropologiczną (istnienie elem. czysto biologicznych = istnienie funkcjonalne).

• wg Dilthey'a życie to NIEUSUWALNA MOC TWÓRCZA/niewyczerpywana; podłoże wszelkich działań, aktywności. Życie jest siła generującą rózne formy bytu/zachowania. Połączenie aktywności z twórczością = intencjonalność twórcza (działanie
  o konkretnym, świadomym celu). Życie warunkuje pojawienie się kult. z całą jej różnorodnością.

• Życie jest czymś, co każda istota posiada, kreatywność jest naturalną cechą człowieka; cały czas zmieniamy kult. nieusuwalna moc twórca sprawia, że kult. rozwija się na róznych poziomach, co powoduje, że Nasze działania mają charakter nieklasyfikowany.

• Różnorodność kult. negowanie jednej kult. wg Dilthey'a, historyzmu, człowiek sam tworzy własną historię, to nie idea, absolut. Czerpiąc z życia, Nasze kult. życie, kultura, historia ciągle się zmieniają. Są podobieństwa, ale nie dają się one zredukować do jednego punktu. Kult. nie da się połączyć. Poprzez porównanie kult. poznajemy swoją słabość w stosunku do świata/kult. jako jednostki jesteśmy twórczy, ale nie poznamy całej różnorodności, nieskończoność możliwości wymaga każdorazowego odczytania/interpretacji danej kult.

• Człowiek = istota historyczna człowieka w kategoriach metafizycznych nie można pojmować. Pomimo iż od czasów Sokratesa/Arystotelesa człowiek jest rozumny lub racjonalny, może dojść do pewnych prawd, Dilthey obala to. Dla niego istnieje prawda, do której człowiek może dojść [w średniowieczu, prawda = Bóg (posiada ją lun Jest nią), u Boga są wszystkie prawdy, człowiek poprzez połaczenie się z Bogiem może dążyć do prawy i do Niego; Kartezjusz - odcięcie od scholastyki, oderwanie od prawdy/jedności; prawda to coś do czego dążymy, uczestniczymy wszyscy w procesie poznania prawdy, ale jest świat narracji,
  w którym żyjemy]. Człowiek jest istotą b. kreatywną.

• Człowiek jest istotą rozumną, umiejąą mówić, isać, wytwarzac narzędzia; jesteśmy istotami historycznymi, warunkuje nas czas, epoka w jakiej żyjemy, wydarzenia - kultura. W chodząc w dany system kult. jesteśmy warunkowani przez niego (zw. z poznaniem kult.; jeśli nie poznamy całości kult. nie znaczy że nie rozumiemy tej kult., nie jest ona jednak zamknięte dla nas)

• Droysen w „Strukturze poznania” uważa, że na przeszłość patrzymy z Naszego punktu widzenia kult.

• 
  Problem nakładania interpretacji każdy powinien sam ocenić przeszłość, zrozumienie zakłada inność innych kultur, która opiera się na kongenialności. Przenoszenie swoich doświadczeń do przeszłości.

• Rezygnuje z metafizyki; historia modeluje ludzi i ich punkt widzenia. Epoka nakład Ana nas pewne kategorie myślenia, osadza w pewnych ramach. Dla Dilthey'a badanie przeszłości człowieka - szukanie obiektywności - proces oruzmienia ma charakter egzystencjonalny. Im bardziej chcemy poznac przeszłość tym bardziej się zmieniamy, wszystko co poznajemy w odpowiedni sposób na nas wpływa i zmienia nas, wraz ze zmianami, świadomość pozwala tę rzecz zmienić = KOŁO HERMENEUTYCZNE

• Obecność kultury; założenia, z których wychodzimy by cokolwiek poznać/zbadać, poznanie innych kultur/danych - uznanie, że myślimy inaczej niż jest w rzeczywistości.

• Człowiek zw. jest ze swoją epoką - chcemy poznać dana jednostkę/osobę (poprzez spojrzenie innych osób); związek człowieka
  z epoką i świadomością historyczną pozwala na pobieranie pewnej świadomości w kontekście rzeczywistości, poprzez która myślimy wg założeń koła hermeneutycznego. Świadomość historyczna, jest warunkowana przez historię, ale jednocześnie to ona warunkuje historie; możemy uchwycić coś, co wcześniej nie było nam dane. Sięgając do źródeł, skazani jesteśmy na opinie innych. Nawet źródło, wytłumaczenie, nie zawsze jest rzetelne i do końca wiarygodne i zgodne z oryginałem. Nie da się wszystkiego wytłumaczyć/przetłumaczyć.

• Z drugiej strony musimy odwołać się do dzieł danego autora, ale nie poznamy tego o co mu chodziło, bez kontekstu kult.; jednostkę poznamy tylko przez pryzmat historii; wiedza ogólna uzupełnia wiedze jednostki. Rozumiejąc teraźniejszość poznajemy przeszłość/tradycję.

• Proces rozumienia jest nieskończony. Za każdym razem, gdy poznajemy daną rzecz, poznajemy ją od nowa.

1. GADAMER - odwołanie do hermeneutyki; istotne są nie tylko badania ale i filozofia.

• I Rozumienie aleteje - nieskrytość. Każda rzecz/prawda jest ukryta, nic nie jest nam dane wprost. Prawda nie jest czymś stałym, jest elem. świata ludzkiego, konstruowana przez człowieka. Jej konstrukcja nie jest jednoznaczna. Odsłaniając prawdę, zawsze mamy do czynienia z jej kawałkiem, nigdy nie poznamy całej prawdy/kult.; cały czas ogranicza nas nieskończoność rzeczywistości, poznając świat uświadamiamy sobie, że sam człowiek jest skończony. Im bardziej coś poznajemy, tym więcej „drzwi otwieramy”
  i stajemy naprzeciw materii (nieskończoność). Poznając rzeczywistość poznajemy swoje ograniczenia. Im więcej wiemy, tym bardziej problematyczni się stajemy; poznanie ingeruje w naszą świadomość.

• 
  II Sens aspekt poznawczy - poznając rzeczywistość zmieniamy się. Hermeneutyka pozwala odciąć się od klasycznej logiki (Arystoteles - Jest jedna zasada, logiczne połączenie przesłanek; w przesłankach nie może być wniosku; Kartezjusz - zaburzenie kolejności wnioskowania, pojawienie się wniosku w przesłankach). I problem z wnioskami/przesłankami = brak punktu zerowego. Od samego początku mamy jedno założenie, do którego dążymy. Jeśli wiemy co chcemy udowodnić., mniej więcej wiemy jak do tego dążyć błąd logiczny - dojście do wniosku = modyfikacja założenia; wniosku ze zmodyfikowane założenia prowadzą do kojonej modyfikacji i tak w koło.

• Poszukiwanie sensu każda rzecz/zjawisko ma swój sens, o charakterze pierwotnym, realnym, obiektywnym; nawet on nie jest dany Prost - sami do szukamy. Nie dochodzimy do niego na zasadzie analitycznej, a jedynie egzystencjonalnej; na pierwotnie rozumiany sens nakładamy aspekt poznawczy.

10. CO NAM DAJE KULTURA??

• Metafora luster/jaskini ontologiczne zależności świata, idei i materii, nie widzimy tego, co chcemy wiedzieć PLATON (nie da się wyjść z jaskini); człowiek jest uwarunkowany przez kult.

• Kultura warunkuje ludzi, możemy z niej wyjść, aby przez drugą zbadać tę pierwszą - zawsze jesteśmy wobec kultury.

• LUSTRO - biblioteka klasyczna. Przyjście do biblioteki ma jakiś cel, nie przychodzimy od tak. Sam fakt przyjścia jest uwarunkowany kult.; sięgamy po coś konkretnego. Zakładamy, że wśród książek czeka na nas prawda, dążymy do zrozumienia. Szukamy sensu pierwotnego, który jest pierwotnie uwarunkowany przez kult. ZAMIAST KSIĄŻEK - LUSTRO widzimy siebie. Kult. powoduje, że jeśli chcemy dotrzeć do prawdy, docieramy do kult. która wszystko warunkuje; nie ma bezpośredniego kontaktu ze światem.

• Poznanie czegoś nieludzkiego - nawet przez abstrakcyjne tematy, poznajemy siebie. Nie jesteśmy osobami wobec badań, ale rzutujemy na przedmiot badań; dowiadujemy się o samych sobie (kreacja sensu)

• Prowadzenie od człowieka do człowieka - jest tylko świat ludzi, poprzez sensy dochodzimy do prawdy.

• DYCHOTOMIA SENSU - wystarczy zobaczyć jak działamy. Pisarz-czytelnik; sens-świat; tekst-interpretacja; działanie-myślenie; BIERNOŚĆ-AKTYWNOŚĆ; tworzenie przez kult. elem. które nawzajem się uzupełniają. Sens rodzi się po środku, jest sumą wypadową. Istnienie dzieła + interpretacja = sens. Brak jest sensów jednostkowych, są one łańcuchowe. Np. Język - sens sam
  z siebie nie znaczy nic, dopiero słowo, zapis ma jakiś sens. Kult. wymaga interpretacji, sama z siebie nie ma sensu

• KULTURA SYMBOLICZNA - świadomość zjawisk kult. + świadomość historii/tradycji, bez zrozumienia tradycji człowieczeństwo jest bezsensu.

• Chrzest - nie jest istotne wydarzenie, musimy wiedzieć/znać tradycję, musimy wiedzieć o co chodzi w konkretnych znakach. Nie znając symboli/znaków, całe działanie jest nie w pełni kontrolowane, puste; Bez znajomości tradycji/kult. przyglądamy się temu jak przedstawieniu, zaangażowanie to wejście w symbole + akceptacja/negacja zjawisk.

• Działania kulturowe/kultury - szereg sensów, pozamaterialnych o char. ideowym, czysto konstruktywnym, intelektualnym. Kult. symboliczna ma char. funkcjonalny - poprzez tożsame wartości/tradycje, ukazanie czasowości. Symbole są znane/używane do czasu kiedy je akceptujemy; brak akceptacji = modyfikacja/usunięcie ich z tradycji. B. często ulegamy tradycji/symbolom/znakom.

• Koronacja - wymiar duchowy, jakościowy, społeczny. Obrzęd, którego pomimo iż nie rozumiemy, to co widzimy jest dla nas teatrem. Rozbudowany obrzęd - gesty + test + zachowanie ludzi (interakcja otoczenia).

• Sens kult. opiera się na języku, w kult. użytecznej język może zostać zastąpiony działaniem manualnym.

1. R. BARTHES - XX w. strukturalista, egzystencjonalista, badań interdyscyplinarny

• Kultura ma wymiar symboliczny o wymowie ideowej; wszystkie aspekty mają char. symboliczny (rozumienie char. materialnego)
  i materialny (pusty, niezrozumiały)

• Symbolizm nie jest dany wprost. Zestawienie różnych znaczeń kult. w zależności od kontekstu kult./tradycji, liczne modyfikacje. Nie ma możliwości zrozumienia działań, bez znajomości historii/tradycji. Istnienie różnych czasów, powoduje modyfikacje i uzupełnienie wydarzeń.

• Cała kult. jest symboliczna - interakcja kult.

• Aby zrozumieć kult. symboliczną należy odwołać się do de Saussure'a [rozróżnienie na mowę (char. subiektywny, ukonkretnienie języka, dopasowanie go do kontekstu) i język [o char. ogólnym, doskonałość, stały kanon)]. Płaszczyzny kult. dane są wszystkim, każdy z nas ma swój rozum, poprze co możemy rozumieć dane kultury (indywidualne przeżycia, wydarzenia);

• 
  Symboliczne schematy, wzorce działań

• SIGNIFIANT

• SIGNIFIE

• SIGN

• Analiza różnych języków, pozwala poznać zarówno signifiant jak i signifie („drzewo” - dźwięk = treść). Istnienie konkretnych treści, znaczeń; sens = signifiant +signifie znaczenie wynika z połączenia treści i dźwięku.

• 
  BYT - sens jednostkowy niby to samo, ale jednak co innego; tworzenie znaczeń w językach w warstwie signifiant

• ENS - istota + znaczenie i signifie; znaczenie/sens zawsze zbudowane jest z 2 aspektów; Dźwięk/znak graficzny

• ESSE - byt w połączeniu z konceptem daje konkretny sens/znaczenie. W każdym języku istnieje inny

system rozumowy, inaczej pojmujemy te same treści, inaczej je rozumiemy. [Kiedy odkrywamy, że signifiant może być czymś innym, zmienia się Nasze signifie - modyfikacja].

• Sens znany jest z kultury; wpływ sensu na kult. i kult. na sens; Signifiant, signifie i sign - nie tylko odniesienie do języka, ale
  i do zachowania, ma on zw. z kult./tradycją.

• Signifiant i signifie - budują mit i mitologie codzienności/kult. (mitem jest wszystko - dla Barthes'a - usensowienie odbywa się przez kult.) Poprze mitologię stwarzamy nazwy rzeczywistości; człowiek może sam tworzyć mity i uczestniczyć w nich.

11. POZIOMY KULTURY

• Struktury mentalne - pokazanie, że istnieje b. dużo typów, modeli; wpisujemy się w nie; są konstruowane, tworzone, rozwijane.

• Archeologia wiedzy - koncept wiedzy; tradycje budowanie pojęć/znaczeń; przechodzenie, gdzie sensy nakładają się na siebie; aby poznać sign należy poznać modyfikacje signifiant i signifie, odszukać sens pierwotny.

• Psychologia/literatura (empiryzm literalny)

• Język - tradycja danej kult. - różne grupy mają swoje odmienne języki; zw. języka z wykształceniem (język oficjalny = literacki - nie jest naturalny, tak do końca nie wiemy w czym uczestniczymy); poprzez literaturę/media wypracowujemy swoje idee, zakładamy, że możemy odnieść swoje idee do naszych czynów; kategoryzacja pojęć, wrzucanie wszystkiego do jednego worka).

• Zdrowy rozsądek - zrównoważenie paradygmatów językowych?? Próba zrozumienia innych ludzi, niekiedy paradygmaty są na nas narzucane ; rozróżnienie środowiskowe - każda grupa ma inny „język” inna grupa nie ma naszej mentalności, to co jest etniczne jest inne, obce

• Typy/rodzaje podmiotowości

• Władza

---