PREZBITE, Wykłady KUL


Niektóre kwestie dotyczące postępowania przy stwierdzaniu nieważności

sakramentu święceń

Zagadnienia wstępne

Kongregacja Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów posiada kompetencje odnośnie do następujących spraw:

Wyjątki od tej reguły dotyczą kwestii specyficznych, a mianowicie:

Tak więc Kongregacja do spraw kultu Bożego i dyscypliny Sakramentów jest kompetentna do rozpatrywania tych spraw bezpośrednio przez siebie bądź poprzez Trybunału przez nią delegowany z zachowaniem procedury, tak sądowej jak administracyjnej.

Dotąd w praktyce stosowano zazwyczaj drogę administracyjną. Tym niemniej przedstawiony wyżej wybór procedury, pomiędzy drogą sądową a administracyjną, dał miejsce wielu wątpliwościom i dysputom. Obowiązujący Kodeks Prawa Kanonicznego zasadniczo potwierdzając podwójną możliwość postępowania w tych sprawach, sądową i administracyjną, usiłuje wyjaśnić tą sprawę włączając te procesy między te sklasyfikowane jako specjalne, tym samym ponownie wskazując możliwość wyboru procedury: sądowej, administracyjnej i specjalnej.

  1. Natura procedury dotyczącej spraw o nieważność święceń. Procedura sądowa, administracyjna i specjalna w ustawodawstwie i praktyce kanonicznej

Idąc za historycznym rozwojem ustawodawstwa i praktyki sądowej możemy zweryfikować wskazane wcześniej rozróżnienie procedury:

Procedura sądowa - odnośnie nieważności święceń

Została zachowana dotychczasowa kompetencja ówczesnego Świętego Oficjum dla spraw, które kwestionują ważność święceń i obowiązków z nich wynikających, jak również z tytułu istotnego defektu rytu świętego ( difetto sostanziale del sacro Rito). Kanon 1993 postanawiał że:

Także w tym samym kanonie i paragrafie (1993 §2), zawarte było wskazanie, że w przypadku konieczności kolejnych stopni apelacji, należy zastosować przepisy zawarte w kanonach od 1594 do 1601, tzn. przepisy dotyczące procedury trybunałów zwyczajnych drugiej instancji na poziomie lokalnym, i Trybunału Roty Rzymskiej na płaszczyźnie uniwersalnej.

W kan. 1995, postanawiało się, że w sprawach o nieważność święceń należy przestrzegać przepisy dotyczące tak postępowania sądowego w ogólności (sekcja I, I Części IV Księgi De Processibus) jak i przepisy ustanowione dla spraw małżeńskich; i do tego stopnia, że w kan. 1996 obrońca węzła święceń cieszył się tymi samymi prawami - obowiązkami, co obrońca węzła małżeńskiego w sprawach małżeńskich.

Procedura sądowa - odnośnie nieważności obowiązków kapłańskich

W kan. 1997 mówiło się o czynności ustanowionej( actio instituta), przez co zainteresowany w sprawie był powodem, Actor … W kan. 1998, 1 nakazywało się, że dla ewentualnej apelacji mają być zachowane przepisy zawarte w kan. 1986-1989 dotyczące spraw małżeńskich. Tak więc przepisy prawne i ich własna terminologia jasno wyrażają, że w KPK 1917 roku dla rozstrzygania spraw dotyczących nieważności święceń jak i obowiązków z nich wynikających była przewidziana procedura sądowa.

Procedura administracyjna

Była przewidziana w KPK z 1917 roku. W już cytowanym kanonie 1993,1 ustala się, że w sprawach dotyczących zaskarżenia obowiązków wynikających ze święceń bądź samej ważności tychże święceń … Święta Kongregacja decyduje czy sprawa będzie rozstrzygana przy użyciu procedury sądowej czy dyscyplinarnej.

W tym samym kanonie 1993 §3 zostało dodane, że gdyby zadecydowano o wyborze drogi dyscyplinarnej ta sama Kongregacja rozstrzyga kwestię, jednakże po wcześniejszym procesie informacyjnym przeprowadzonym przez kompetentny trybunał.

W oparciu o przedstawione wyżej normy kanoniczne, podsumowując można stwierdzić, że KPK 1917 przewidywał, tak drogę sądową jak administracyjną, zarówno do spraw dotyczących nieważności święceń jak i nieważności obowiązków z nich wynikających.

Wraz z cytowanym dekretem Locorum Ordinarii zawierającym zasady, których należy przestrzegać w procesach dotyczących nieważności święceń lub obowiązków wynikających z tychże święceń z dnia 9 czerwca 1931 roku, Kongregacja do spraw Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów, opierając się na postanowieniach KPK 1917 r., chcąc uprościć, ułatwić zrozumienie, interpretację i właściwą aplikację podanych w nim norm ustawodawczych, przewiduje w tego rodzaju procesach także możliwość postępowania drogą sądową jak i administracyjną.

Procedura sądowa.

Zarówno na podstawie użytej terminologii jak i w oparciu o treść można z łatwością zauważyć, że wyżej wspomniane Regulae servandae przewidywały drogę sądową. W nich to mówi się kilkakrotnie o Actor w sprawie, czasami także o Pars w sprawie; rzadko o Accusator oskarżającym (tylko w n. 659 i nigdy o Orator (Petent). Mówi się także o contumacia (uporze, oporze, nie stawieniu się do sądu…); o sentencji wyroku; o rozstrzygnięciu poprzez wyrok sądowy i o apelacji.

Procedura administracyjna

W rozważanych normach jest przewidziana także procedura administracyjna, gdy oprócz tego, co zostało wcześniej powiedziane odnośnie procedury sądowej, mówi się także: o wyroku jednego sędziego śledczego trybunału zwyczajnego, ordinario (z jednym sędzią, z jednym obrońcą, z jednym pisarzem sądowym,notariuszem, a nie trzech sędziów, itd. jak w procesie sądowym); o wotum sędziego subdelegowanego (jeden śledczy), o wotum biskupa, lub wikariusza kapitularnego lub administratora apostolskiego), o przesłaniu wszystkich akt do Kongregacji. Dodano również, że sprawy te są traktowane z urzędu, tak w diecezji, jak w Kongregacji która używa pewnego stylu własnego.

Procedura specjalna

W normach Regulae servandae jest również przewidziana procedura specjalna, gdy stwierdza się, że sprawy mogą być rozstrzygane nie tylko w diecezjach, ale też w Kongregacji, która dla tych spraw używa tzw. stylu własnego stile proprio. Polega on na tym, że po otrzymaniu akt procesowych przeprowadzonej instrukcji w sposób administracyjny w diecezji, daje się je do zbadania obrońcy węzła a następnie innym członkom Komisji, którzy sporządzają wota. Jeśli z nich (wotów) wynika nieważność, wtedy Kongregacja wydaje dekret potwierdzający nieważność. Nie mówimy tutaj o wyroku sądowym lecz o dekrecie administracyjnym.

W ten sam sposób postępuje się również, gdy Kongregacja z wyjątkowych względów, rezerwuje sobie także instrukcję wstępną sprawy, ustanawiając przy sobie trybunał zwyczajny (ordinario) z jednym tylko sędzią śledczym, obrońcą święceń i notariuszem, kończąc sprawę bezpośrednio dekretem administracyjnym stwierdzającym nieważność, jeśli tylko została ona udowodniona. Nie ma tutaj konieczności odwoływania się do wotów członków komisji, Komisarzy, jak to ma miejsce w przypadku, gdy instrukcja miała miejsce w diecezji i później przesłana do Kongregacji i o której będzie powiedziane później.

Terminologia używana przez Regulae servandae, podczas gdy wskazywała w sposób jasny możliwość podwójnej procedury sądowej i administracyjnej, spowodowała też pewne obawy (niejasności) używając zamiennie tych samych terminów w mówieniu o jednej bądź drugiej z rozważanych procedur.

Podobnie jak w KPK 1917 i w wyżej rozważanych normach Regulae servandae z 1931 roku, także i w aktualnym KPK przewiduje się dla tego typu spraw, tak procedurę sądową jak i administracyjną. Kanon 1709 postanawia, że Kongregacja kompetentna (a jest nią jeszcze ta sama Kongregacja do spraw kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów, i to w sposób wyłączny, według ostatniego potwierdzenia dokonanego przez Konstytucję Apostolską Pastor Bonus, n. 68), decyduje czy sprawa będzie rozważana przez nią samą, czy przez trybunał wyznaczony.

Procedura sądowa.

Z racji, że na mocy 1709, tylko Kongregacja może ustalić kompetencje odnośnie rozstrzygnięcia tego typu sprawy-ona sama lub poprzez trybunał- wielu twierdzi, że w przypadku w którym Kongregacja powierzy rozstrzygnięcie kwestii trybunałowi, procedura do zachowania musi być ściśle sądowa i konsekwentnie aplikowana, servatis servandi z normami kanonicznymi dotyczącymi procesów w ogólności i procesu spornego w szczególności, zgodnie z kanonem 1710.

Jest przedmiotem dyskusji fakt, czy rzecznik sprawiedliwości jest upoważniony do zaskarżenia ważności święceń, gdyż kanon wyżej przytoczony nic o tym nie mówi. Wydaje się jednak, że w sprawach które dotyczą dobra publicznego Kościoła i mając na uwadze charakter własny stanowiska, rzecznik sprawiedliwości posiada taką zdolność, przynajmniej kiedy nieważność święceń ma charakter publiczny i kiedy, z wykonywania posługi, może rodzić się skandal i krzywda dla dusz.

W procedurze jest nakazany udział obrońcy węzła - święceń (kan. 1711) i wyrok musi być wydany przez trybunał kolegialny (kan. 1425, §1, n. 1). Wymagany jest, także, podwójny wyrok potwierdzający nieważność (kan. 1712). Pozostaje zawsze w mocy zasada, że w sprawach, które dotyczą stanu osób, wyrok - decyzja nie przechodzi nigdy w stan rzeczy osądzonej (kan. 1643) i może się zdarzyć że będzie mieć miejsce nova causae propositio.

Procedura administracyjna

Kan. 1709 §1 stanowiąc, że Kongregacja decyduje kto ma rozpatrywać sprawę o nieważność święceń, uznaje tym samym, że może to uczynić ta sama Kongregacja, która- jak to zobaczymy później- preferuje zwykle drogę administracyjną sui generis dokonującą się według specjalnej praktyki proceduralnej i własnego stylu usankcjonowanego doświadczeniem.

Dzieje się tak nie tylko w przypadku kiedy sprawę rozsądza sama Kongregacja, lecz także, kiedy ją powierza jakiemuś trybunałowi. W tym ostatnim przypadku, w rzeczywistości, Kongregacja ani nie pozostawia wolnym trybunał, aby mógł rozstrzygać sprawę z zachowaniem wyłącznie procedury sądowej, ani nie ogranicza się do żądania od tego trybunału diecezjalnego lub od Biskupa lokalnego zwykłego procesu informacyjnego, ale domaga się prawdziwego i właściwego procesu administracyjnego, którego akta przesłane do niej w późniejszym czasie, razem z niezbędnymi wotami sędziego śledczego i biskupa lokalnego, będą raz jeszcze rozstrzygane i sądzone przez tę samą Kongregację według specjalnej praktyki proceduralnej i własnego stylu.

Procedura - praktyka administracyjna.

Zwykło się mówić, iż procesy rozstrzygane w Kongregacji do spraw Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów są procesami administracyjnymi, ponieważ w ich rozwiązywaniu i rozstrzyganiu przestrzegana. jest administracyjna procedura kanoniczna.

Racje uzasadniające

Pierwszą racją dla której ten typ procedury ma charakter administracyjny wypływa z samej natury Dykasterii Kurii, które jeśli nawet uczestniczą we władzy rządzenia (jurysdykcyjnej) Papieża, jako że Papież załatwia sprawy Kościoła powszechnego przy użyciu Kurii Rzymskiej (kan. 360) i Kuria Rzymska w imieniu i władzą Papieża działa to jednak oprócz tych Dykasterii którymi są trybunały, inne cieszą się w sposób habitualny władzą administracyjną i traktują sprawy im powierzone według tej procedury.

Zarówno statuty specjalne Organów Kurii Rzymskiej jak i KPK w sprawach, które winny być traktowane w drodze sądowej, upoważniają te same Dykasterie, aby delegowały lub przenosiły sprawy do trybunałów (jak zdarza się, w sprawach które nas interesują, na mocy kanonów 1709, 1710, 1712) i tam były sądzone według norm, które regulują procesy w ogólności i sporny proces zwyczajny w szczególności, z zachowaniem przepisów niniejszego tytułu, chyba że sprzeciwia się temu natura rzeczy (kan. 1710), lub by były sądzone przez te same Dykasterie, jednakże z zachowaniem procedury substancjalnie administracyjnej, jakkolwiek z analogią do sądowej.

Druga racja dla której postępowanie w Kongregacji ma charakter administracyjny ma swoje korzenie w kanonie 19 KPK 83. Motyw takiego odwołania się do praktyki Kurii Rzymskiej tkwi w fakcie, że ustawodawca nie jest w stanie przewidzieć wszystkich możliwych sytuacji życiowych mogących zaistnieć w życiu społecznym w najróżniejszych okolicznościach. Prawo postanawia, że sprawa winna być rozstrzygnięta za pomocą metod i procedur wynikających ze źródeł wskazanych w kan. 19 (analogia iuris lub ius suppletorium).

Fundament prawny motywów.

Motyw podstawowy z powodu którego procesy odnoszące się do orzekania nieważności święceń i przez to sama praktyka Kurii Rzymskiej ma charakter administracyjny znajduje się w kan. 19. Przewiduje on w przypadku lacunae legis odwołanie się do praktyki Kurii Rzymskiej, jak do prawa uzupełniającego ius suppletorium. Mając na uwadze fakt, że dla rozstrzygnięcia tego typu spraw w KPK mamy tylko 5 kanonów, nie jest trudno aby powstały tzw. luki prawne. Ponadto wydaje się, iż jeden z tych kanonów wprost upoważnia (kan. 1710), aby owe luki były wypełniane przez analogię prawa. Kanon 1709 §1 przewiduje, że kompetentna Kongregacja decyduje, czy sprawa ma być prowadzona przez samą Kongregację Kurii Rzymskiej, czy też przez wyznaczony przez nią trybunał.

2. Prawo materialne dotyczące deklaracji nieważności święceń

Zagadnienia wstępne

W sprawach contra sacram Ordinatione jak je definiował poprzedni kodeks (kan. 1993-1998) lub ad sacrae Ordinationis nullitatem declarandam jak je określa KPK 83 (kan. 1708-1712), należy uczynić rozróżnienie między przedmiotem procesualnym ustanowionym przez samo istnienie przedmiotu bądź jego brak i egzystencję sakramentu święceń. W tego typu sprawach obowiązki wynikające ze święceń nie stanowią w sposób bezpośredni przedmiotu procesu, lecz reprezentują jego przedmiot dalszy (indiretto) jako, że ich ważność lub nieważność jest ściśle połączona i zależy od ważności lub nieważności święceń, tak jak zależy skutek od przyczyny.

Wątpliwości na które trzeba odpowiedzieć w tego rodzaju sprawach, po przeprowadzonej w sposób odpowiedni instrukcji, są formułowane przez Kongregację do spraw Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów, na bazie cytowanej normatywy starego kodeksu, w następujący sposób:

Gdy został abrogowany przez nowy kodeks kan. 214 KPK 17, który był fundamentem dla wyżej wymienionych wątpliwości, Kongregacja wiele razy zwracała się z pytaniem do Papieskiej Komisji autentycznej interpretacji tekstów z zapytaniem: An perspecta abrogatione, in codice vigenti, veteris canonis 214, 1 et attentis cann. 125; 219; 290; 1026 codicis Vigentis necnon can. 1708 eiusdem vigentis Codicis collato cum can. 1993 Veteris Codicis, detur actio-iuxta vigentem disciplinam-ad validatem Sacrae Ordinationis vel onerum eidem adnexorum impugnandam ex capite vis et metus Oratori incussi.

Problem tak postawiony jest dotychczas studiowany, i dlatego w myśl kan. 6 §1, n. 4 i §2 Kongregacja do Spraw Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów kontynuuje rozpatrywać napływające, dzięki Bogu rzadkie sprawy dotyczące tej kwestii, według poprzednio istniejącej normatywy.

Normy kanoniczne dotyczące nieważności święceń i obowiązków.

Święcenia kapłańskie cieszą się favor iuris (przychylnością prawa) jako, że raz ważnie przyjęte nigdy nie tracą ważności (kan. 290) a ponadto domniemywa się ważność aktu prawnego właściwie dokonanego w jego elementach zewnętrznych (kan. 124 §2). Ponadto cytowane wcześniej Regulae servandae potwierdzają że domniemywa się, iż Święcenia są ważnie przyjęte, dopóki nie udowodni się coś przeciwnego (Reg. 62,2). Pozostając na płaszczyźnie prawa substancjalnego (materialnego), święcenia są nieważne, jeśli się udowodni z moralną pewnością to co następuje:

Ad 1) Kan. 1012 KPK 83 stwierdza, że szafarzem święceń jest biskup konsekrowany, podczas gdy poprzedni kodeks mówił o szafarzu zwyczajnym i nadzwyczajnym. Kwestia wydaje się być otwarta także dzisiaj, gdyż mógłby się zdarzyć przypadek delegowania przez papieża zwykłego prezbitera aby udzielił święceń, pamiętając że norma kan. 1012 jest tylko normą prawa pozytywnego.

Święcenia są nie tylko sakramentem ale także aktem prawnym, stąd według kanonu 124 §1 KPK 83, aby były ważnie przyjęte, muszą spełniać trzy podstawowe zasady dotyczące ważności jakiegokolwiek aktu prawnego:

Ponadto wymagana jest efektywna zdolność podmiotu. Taka zdolność domaga się przede wszystkim i to ex iure naturae zdolności rozumienia i chcenia, bowiem akt przyjęcia święceń jest aktem ludzkim i jako taki musi być przyjęty w sposób wolny i chciany. Ponadto ważność aktu domaga się zdolności prawnej kościelnej, inaczej, zdolności podporządkowania się prawom i obowiązkom w Kościele, według kan. 96. Wymaga się:

Dalej należy wymienić istotne elementy konstytutywne. Bez tych elementów akt prawny jest nieważny. Są to:

Od elementów esencjalnych odróżniają się elementy pochodne, które nie wpływają na ważność aktu prawnego.

Prawo wymaga pewnych formalności oraz warunków do ważności aktu. Ważność pewnych aktów prawnych domaga się obwarowania ich pewnymi formalnościami i rekwizytami przepisanymi do ważności, nawet jeśli te nie są konstytutywne dla aktu samego.

Kolejna rzecz to domniemywanie ważności. Kan. 124 §2. Domniemanie ma charakter iuris tantum (Communicationes, a. 1974, p. 102, n. 2) i dopuszcza dowód przeciwny, lecz dopóki nie zostanie udowodniony stan rzeczy przeciwny, akt trzeba uznawać za ważny.

Mówiąc o szafarzu święceń i przyjmującym święcenia należy pamiętać o tym, co jest zawarte w kanonach od 1024 do 1039 KPK 83: warunki do ważności i godziwości święceń (1024-1025); wymogi stawiane kandydatom do święceń (1026-1032); wstępne wymagania do święceń (1033-1039). Do ważności święceń wymaga się:

W przypadku sakramentu święceń wymaga się, aby ta intencja była aktualna lub przynajmniej habitualna - jasna wyraźna; nie jest wystarczająca habitualna - wewnętrzna, nie wyrażona.

Warunki do godziwości święceń podaje kan. 1025 KPK 83.

Ad 2) Należy tutaj przytoczyć Decyzję Kongregacji św. Oficjum zatwierdzonej przez Papieża Leona XIII w dniu 26 listopada 1900 roku. (Będzie omówiona w dalszej części)

Ad 3) Należy się odwołać do kanonów 125 i 126. Kanony te traktują o wadach aktów prawnych; jednym z nich jest także sakrament święceń. Mówi się tu o przyczynach ogólnych które wpływają negatywnie na ważność aktu prawnego przeszkadzając lub narażając (wystawiając na ryzyko) dobrowolność w przyjmowaniu bądź sprawowaniu aktu, przesłankę (założenie) konieczną aby akt prawny był w pełni aktem ludzkim. Takie wady lub przyczyny są: przemoc, przymus, bojaźń, podstęp, ignorancja, i błąd. Przemoc, przymus, bojaźń mają związek bezpośredni z wolą (chęcią), podczas gdy pozostałe trzy wpływają tylko na sferę intelektu, znajomości i świadomości. (Rozwinięcie zagadnienia na strona skryptu 50-52).

Warunki prawne konkretne, jasne i realne konieczne do zaistnienia ważnych święceń i obowiązków z nich wynikających są szczegółowo opracowane na str. 59 skryptu.(p. 59 ss.). Odnośnie formy, przedmiotu i szafarza, aktualny kodeks stanowi;

Odnośnie innych warunków wyraźnie zdeterminowanych przez władzę Kościelną szerzej w skrypcie.(p.60).

  1. Do ważności święceń

  1. Do godziwości święceń - kan. 1025

5. Prawo procedurowe dotyczące nieważności świeceń (kan. 1708-1712)(teza 5)

W aktualnym kodeksie znajdujemy zaledwie pięć kanonów (kan. 1708-1712) normujących omawiane zagadnienie. Z drugiej zaś strony, jak już wcześniej było zaznaczone i łatwo można zweryfikować na podstawie rozporządzenia kanonu 1710, odnośnie procedury dotyczącej instrukcji i podejmowania decyzji, prawodawca odsyła do kanonów, tj. do kanonów dotyczących postępowania sądowego w ogólności (kan. 1400-1500) i do relatywnych mówiących o zwykłym procesie spornym (kan. 1501-1655).

Pierwszy kanon regulujący tę materię (kan. 1708) odpowiadający kanonowi 1994 §1 Kodeksu z roku 1917 traktuje o tzw. ius accusandi. W nim to zostały określone podmioty, które mają prawo - obowiązek zaskarżyć ważność święceń. Mając na uwadze fakt, że święcenia przyjęte przez duchownego nie są jedynie jego prywatną sprawą a co za tym idzie jego prywatnym dobrem, lecz mają charakter dobra publicznego, można także mówić o obowiązku (dovere) zaskarżenia ważności święceń, oczywiście, w ściśle określonych okolicznościach. Obowiązek ten wypływa ex natura rei, to jest z natury rzeczy o których się traktuje, a które, jak już było wspomniane, nie dotyczą wyłącznie dobra prywatnego osoby duchownego, lecz także dobra publicznego Kościoła, dla którego święcenia zostały udzielone. Z tego też względu określenie kodeksowe ius habent accusandi, zawarte w kanonie 1708, wydaje się winno być rozumiane nie tylko jako prawo (diritto), ale także jako obowiązek (dovere) i powinność (obbligo) mająca na celu przywrócenie prawdy w sprawiedliwości i miłości na płaszczyźnie ministerialnej Kościoła, jako że nie może sprawować funkcji, a raczej udawać, że ją sprawuje, ktoś, kto w rzeczywistości nie jest szafarzem (ministro) ani w sposób faktyczny ani prawny.

Osoby, które mają prawo zaskarżyć ważność święceń są następujące:

W paragrafie pierwszym tegoż kanonu traktuje się jednocześnie, tak o forum właściwym (kompetentnym) dla tego typu spraw, jak i o procedurze, którą należy stosować w trakcie ich rozpatrywania. W paragrafie drugim, natomiast, wspomniane jest jedynie o dwóch elementach związanych z procesem, tj. o skardze powodowej i o zakazaniu duchownemu wykonywania święceń.

W pierwszym paragrafie kan. 1709 zostaje jednoznacznie stwierdzone, że sprawy o nieważność święceń należą wyłącznie do kompetencji Stolicy Apostolskiej a konkretnie do kompetencji Kongregacji do spraw Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów (Taka rezerwacja - zastrzeżenie sobie tego typu spraw, wyklucza możność traktowania ich iure proprio przez ordynariuszy. Brak kompetencji w przypadku tych ostatnich, odnośnie do tego typu spraw, jest absolutny (nieusuwalny) i powoduje nieważność aktów procesowych a w szczególności nieważność ewentualnego wyroku, który byłby dotknięty wadą nieważności nieusuwalnej w myśl kan.1620, n. 1).

W rzeczywistości, tylko w przypadku w którym ważność święceń byłaby zakwestionowana z powodu defektu substancjalnego rytu, kompetentną byłaby Kongregacja Doktryny Wiary do której należą wszystkie kwestie które dotyczą nauki co do wiary i obyczajów lub z samą wiarą są złączone (PB, 28 czerwca 1988, n. 51, AAS LXXX (1988), pp. 841-911).Do tejże Kongregacji są przesyłane dokumenty na podstawie których rozpatrywana jest sprawa przy zastosowaniu procedury, sądowej lub administracyjnej zwykłej bądź administracyjnej specjalnej, zgodnie z praktyką czyli stylem Kongregacji do spraw kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów.

Z tego też powodu, skarga powodowa wysyłana jest do Kongregacji do spraw Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów, która jako jedyna może decydować o kompetencji w sprawie przeprowadzenia instrukcji sprawy i o sposobie jej rozpatrywania, decydując przede wszystkim czy będzie ją rozpatrywać ta sama Kongregacja, czy też powierzy jej przeprowadzenie pewnemu trybunałowi przez nią ustalonemu (kan. 1709). Wreszcie decyduje o sposobie przeprowadzenia instrukcji administracyjnej procesu dla którego Kongregacja sama zasugeruje procedurę do przestrzegania.

Odnośnie prawa procesowego

Jeśli Kongregacja zdecydowałaby, aby sprawa była rozpatrywana przez nią samą, procedura będzie miała charakter administracyjny i może być poprzedzona, i w praktyce zawsze tak jest, przez dochodzenie wstępne , którego przeprowadzenie Kongregacja zleca ordynariuszowi.

Jeśli Kongregacja zadecydowałaby powierzyć rozpatrywanie i osądzenie sprawy pewnemu trybunałowi bez jakiegokolwiek warunku i rezerwy, to w takim wypadku procedura byłaby prawdziwie sądowa z zastosowaniem, servatis servandis, norm kanonicznych dotyczących procesów w ogólności i procesu spornego zwyczajnego w szczególności. W takiej procedurze jest przepisany udział obrońcy węzła święceń według normy kan. 1711 i wyrok musi być wydany przez trybunał kolegialny zgodnie z przepisem kan. 1425 §1, n. 1. Wymaga się także, w tym przypadku, podwójnego wyroku zgodnego. Dlatego gdyby Kongregacja, otrzymała akta i wyrok trybunału kolegialnego, musiałaby kontynuować postępowanie w drodze sądowej aż do wydania drugiego wyroku.

Gdy zaś Kongregacja, nawet jeśli wcześniej powierzyła prowadzenie sprawy trybunałowi, zadecydowała, że ma być zastosowana procedura administracyjna, to znaczy przy użyciu trybunału zwyczajnego, ale nie kolegialnego i przede wszystkim bez wyroku, to wtedy trybunał ten ma przeprowadzić adekwatne przesłuchania wnoszącego prośbę i świadków, oraz zadbać, aby zostały sporządzone wota. Chodzi o wota na temat wiarygodności i prawdziwości rzeczy de rei veritate co do akt procesowych, napisane przez sędziego instruktora i o wota de rei veritate sporządzone osobiście przez biskupa. Wszystko to ma być przesłane do Kongregacji w celu dalszego rozpatrzenia i rozstrzygnięcia. Trybunał w swoim działaniu musi ograniczyć się do ściśle określonych granic wyznaczonych mu przez Kongregację. W przeciwnym razie, gdyby trybunał wyznaczony przez Kongregację, niezależnie od wyznaczonych mu granic, rozpatrywał sprawę w drodze sądowej, o której było mówione wyżej, nie tylko przeprowadzając instrukcję, ale także rozstrzygając w formie wyroku, to wtedy nic nie stoi na przeszkodzie, aby Kongregacja, po otrzymaniu akt sprawy, mogła kontynuować rozpatrywanie sprawy, albo postępując tą samą drogą sądową, aż do drugiego wyroku, albo zamienić procedurę na administracyjną i rozstrzygnąć sprawę w oparciu o te same akta według własnej praktyki specjalnej, bez brania pod uwagę pierwszego wyroku wydanego przez trybunał, który działając wbrew ograniczeniom nałożonym mu przez Kongregację uczynił więcej niż było od niego wymagane.

Należy mieć wreszcie na uwadze fakt, że nawet po dwóch wyrokach zgodnych, tego typu sprawy, tj. odnoszące się do stanu osoby, zgodnie z przepisem kan. 1643, nigdy nie przechodzą w stan rzeczy osądzonych i dlatego w każdym momencie można prosić o ich ponowne rozpatrzenie czyli można przedłożyć tzw. nova causae propositio.

Odnośnie prawa materialnego.

Pamiętając, że święcenia cieszą się przychylnością prawa (favor iuris), deklaruje się, że są one nieważne, tylko wtedy, gdy z pewnością moralną zostało udowodnione że:

Odnośnie procedury administracyjnej

Zwykle w rozstrzyganiu tego typu spraw preferuje się procedurę administracyjną, w której instrukcja sprawy jest powierzona ordynariuszowi o którym w kan. 1708, podczas gdy dekret decydujący sprawę zostaje zarezerwowany Kongregacji. Takie uprzywilejowanie procedury administracyjnej spowodowane jest przynajmniej dwoma racjami.

Przede wszystkim faktem że procedura sądowa, także w urzędach Stolicy Apostolskiej jest zarezerwowana trybunałom, podczas gdy Kongregacje postępują, zwykle, w drodze administracyjnej oraz fakt, że w tych sprawach procedura administracyjna nie jest zakazana, jak w sprawach karnych lub w pewnych przypadkach spraw odnoszących się do przeniesienia do stanu świeckiego. Zakaz o którym w kan. 1342 zakazujący wymierzać przy pomocy dekretu - to jest przy zastosowaniu procedury administracyjnej - kary wieczne, w rzeczywistości nie odnosi się do spraw dotyczących nieważności święceń. W takich bowiem, sprawach nie traktuje się faktycznie o wymierzeniu kary wiecznej jaką jest utrata stanu duchownego jako że, jeśli święcenia zostały uznane jako nieważne, stan duchowny nigdy nie miał miejsca. (kan. 266 §1 ustanawia że stan duchowny otrzymuje się tylko dzięki ważnie przyjętemu pierwszemu stopniowi hierarchicznemu święceń, tj. diakonatowi).

W postępowaniu administracyjnym, jak już było zaznaczone, instruktor jest jeden i jego zadaniem jest przeprowadzić instrukcję sprawy, gromadząc wszystkie dowody dotyczące rzeczywistości obiektywnej faktów oraz sformułować własne wotum dotyczące meritum sprawy. (Kongregacja Sakramentów, Regule servandae, etc., 9 czerwiec 1931, AAS, XXIII (1931), pp. 457-490, art. 70, 2, comm. 2).

Po zakończeniu instrukcji sprawy wszelkie akta razem z wotum napisanym przez biskupa, lub, w czasie sede vacante, wikariusza kapitularnego (dzisiaj administratora diecezjalnego) lub administratora apostolskiego, lub przez innego, który w sposób ważny zastępuje biskupa, razem z wotum obrońcy węzła święceń, mają być przesłane do świętej Kongregacji. (tamże art. 71, 4).

Odnośnie skargi powodowej

Odnośnie skargi powodowej przydatne jest zacytować art. 4 wyżej wymienionych norm Regulae servandae w którym zostało ustanowione: Supplex libellus qui semper Romano Pontefici erit inscribendus... referat totius facti speciem et causam omnes quae ad obtinendam petitam declarationem conducere possunt: appositis etiam die, mense et anno exhibio libelli, necnon dioecesis originis vel ea in qua actor actu commoratur. Curandum est ut libellus referat genuinam factorum narrationem, ab ipso actore exaratam et subscriptam. Quamvis eidem actori integrum sit libellum ad Sanctam Sedem transmittere, expedit tamen, et semper suadendum est, ut id per proprium Ordinarium fiat, qui suam addere debet informationem. Ordinarius proprius est Ordinarius dioecesis originis, cui actor adscriptus est, et si agatur de religiosis dimissis, est Ordinarius dioeecesis oroginis vel domicili.

Ponadto cytowane kanony 1708 i 1709 kodeksu nic nie mówią czy właściwa Kongregacja Kurii Rzymskiej, w naszym przypadku Kongregacja do spraw Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów, może odrzucić czy też nie, i to a limine, skargę powodową. Wydaje się jednak, że muszą być przestrzegane, odnośnie tego zagadnienia normy, przewidziane dla procesów w ogólności do których odsyła późniejszy kan. 1710, przy omawianiu procedury, która ma być zastosowana w tego typu sprawach. Odwołując się do tamtych przepisów, warto przypomnieć to co jest ustanowione w kan. 1504 i 1505 §2 (tekst kanonów na str. 96).

Konsekwencje złożenia skargi powodowej:

W paragrafie drugim kanonu 1709 są zdefiniowane skutki złożenia skargi powodowej (rozpoczęcie sprawy). Przesłanie skargi powodowej sprawy o nieważność święceń do Kongregacji ma w relacji do duchownego skutek bezpośredni: zakaz ipso iure wykonywania święceń.

W przypadku tym mamy do czynienia tylko z zakazem ciężkim (grave), a nie z zawieszeniem czy cenzurą (kan. 1333), przez co ewentualne przekroczenie tegoż zakazu nie pociąga za sobą nieregularności o których w kan. 1041, n. 6 i 1044, § 1, n. 3. Zakaz ten ma charakter nie tylko prawny, lecz także teologiczny. Duchowny, a przede wszystkim, kapłan, który ma poważne wątpliwości co do ważności swoich święceń, ex ipso iure divino, nie może wykonywać święceń i celebrować Ofiary Mszy świętej, słuchać spowiedzi wiernych, itd., ponieważ w przypadku w którym jego święcenia byłyby rzeczywiście nieważne, akty dokonywane przez niego byłyby także nieważne.

Zgodnie z normą zawartą w kan. 1710, Kongregacja właściwa, Kongregacja do spraw Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów, po zbadaniu skargi powodowej i stwierdzeniu, iż istnieją wystarczające motywy, aby sprawę rozpocząć (fumus boni iuris), według pewnych specyficznych cech sprawy, będzie musiała zdecydować, czy sprawa będzie badana i rozstrzygana przez jakiś trybunał i według procedury sądowej, czy też będzie traktowana przez tę samą Kongregację i przy zachowaniu procedury pozasądowej lub administracyjnej.

Procedura sądowa. Kan. 1710 mówi: «…».

Jeśli więc Kongregacja deleguje jakiś trybunał do przeprowadzenia instrukcji i rozstrzygnięcia sprawy według specyficznego zapisu nisi rei natura obstet cytowanego kanonu oraz według słusznej zasady procesowej genus et species, sprawa będzie musiała być zasadniczo traktowana według specjalnie przewidzianych-odnośnie nieważności święceń-norm zawartych w kanonach 1708-1712.

Gdyby jednak te normy okazały się niewystarczająca, i gdyby natura sprawy nie sprzeciwiała się temu, to można, zawsze z zachowaniem przepisów niniejszego tytułu, wypełnić lukę prawną odwołując się, według zdrowej zasady procesualnej genus ad speciem derogatur, do zastosowania prawa uzupełniającego, tj. do norm ustanowionych dla postępowania sądowego w ogólności (kan. 1400-1500) i dla procesów spornych zwykłych (kan. 1501-1655). Należy tutaj zwrócić szczególną uwagę na kan. 1425, §1, n. 1, który domaga się trybunału kolegialnego trzech sędziów; na kan. 1432, który wymaga obecności aktywnej obrońcy węzła święceń i na kan. 1437 §1, który domaga się obecności notariusza lub sekretarza.

W konsekwencji, jeśli nawet preferuje się procedurę administracyjną w stosunku do sądowej, to ta ostatnia, nawet jeśli zwyczajnie nie jest zalecana, to jednak jest przewidziana i można i trzeba ją zastosować przede wszystkim dla spraw nie związanych już więcej ze starą kodyfikacją, ale dla spraw związanych z obowiązującym kodeksem. Bowiem według KPK 17 stan duchowny, nie będąc następstwem święceń czy nawet święceń niższych, lecz tak zwanej tonzury, można było utracić na skutek zwykłego dekretu administracyjnego. Kodeks KPK 83 ustala, że stan duchowny będąc następstwem przyjętych święceń diakonatu (kan. 266 §1) i będąc stanem trwałym, nie może być utracony na skutek zwykłego dekretu administracyjnego. Jest to po myśli kanonu 1342 §2, który zakazuje wymierzać lub deklarować kary wieczne. Zatem stwierdzenie nieważności święceń staje się jeszcze bardziej surowe i wymaga procesu sądowego, także jako fundamentu dla stwierdzenia nieistnienia stanu duchownego.

Jak przewidywał stary KPK17 w kan. 1993 §3, jak i przewiduje nowy Kodeks KPK 83 w kan. 1709, Kongregacja może rozpatrywać i orzekać sprawę o nieważność święceń, z motywów już wcześniej przedstawionych, bezpośrednio bez delegowania ordynariusza bądź trybunału lokalnego właściwego z tytułu miejsca zamieszkania powoda - petenta.

Jeżeli Kongregacja zdecyduje rozpatrzyć daną sprawę bezpośrednio, czyni to odwołując się do specjalnej procedury administracyjnej według praktyki uprawomocnionej przez doświadczenie, bazowanej na cytowanych Regulae servandae i opublikowanych przez tę Kongregację w 1931 roku. Procedura ta zasadniczo polega na:

Kongregacja deklaruje:

W tym ostatnim przypadku, Dykasteria przedstawia do rozważenia przypadek papieżowi w celu udzielenia dyspensy od obowiązków, łącznie z dyspensą od celibatu, i w późniejszym czasie komunikuje decyzję ordynariuszowi.

Reasumując, można więc dodać że Kongregacja do spraw Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów, tak wtedy, gdy traktuje sprawy bezpośrednio i od samego początku przy zastosowaniu procedury administracyjnej lub pozasądowej, jak i wtedy, kiedy przejmuje je od trybunału delegowanego i przechodzi do procedury administracyjnej, w przypadku w którym trybunał delegowany ad redundantiam potraktował sprawę według procedury sądowej, według hipotez już wcześniej zaznaczonych, właśnie ta Kongregacja, sprawy dotyczące nieważności święceń i obowiązków z nich wynikających, jak również dyspensy od nich, rozpatruje według praktyki specjalnej o której mowa była wcześniej.

Od 1917 roku aż do wejścia w życie nowego KPK 83, Kongregacja, sprawy tego typu, rozpatrywała według praktyki administracyjnej specjalnej. I tak Sprawy były poddawane do rozpatrzenia przez Komisje nadzwyczajne, ustalonym w tym celu przed rokiem 1929 oraz były poddawane badaniu przez Komisję specjalną ustanowionej według normy Reskryptu papieskiego z 2 grudnia 1929 roku, które możemy znaleźć w Annuario Pontificio. Komisja ta, według wskazań Reskryptu papieskiego miała odpowiedzieć na trzy następujące wątpliwości:

Komisja winna rozwiązać wskazane kwestie w następujący sposób:

Po wejściu w życie KPK z 1983 roku w którym został abrogowany kanon 214 KPK 17 dotyczący istnienia przymusu pod wpływem ciężkiej bojaźni w momencie przyjmowania święceń i braku jego zatwierdzenia jako motywu do przeniesienia do stanu świeckiego z konsekwencją ustania obowiązków wypływających ze święceń łącznie z celibatem, jako skutkiem takiego przeniesienia, Kongregacja do spraw Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów akta procesowe przesyła obrońcy węzła święceń, aby je przestudiował i po otrzymaniu jego uwag, poddaje je razem ze wszystkimi aktami sprawy pod badanie Komisji specjalnej (trzech sędziów z których jeden jest relatorem) ale, nie jak wcześniej z trzema poddanymi pod wątpliwość kwestiami, gdyż druga z nich została abrogowana razem z kan. 214 KPK 17, lecz z następującymi wątpliwościami:

Komisja winna rozwiązać wskazane kwestie w następujący sposób:

Ponieważ sprawy dotyczące nieważności święceń nie są sprawami dotyczącymi wyłącznie dobra prywatnego duchownego, lecz dotyczą i to w sposób bezpośredni dobra wspólnego wiernych i zbawienia dusz, to w konsekwencji, jakakolwiek procedura byłaby zastosowana przy ich rozpatrywaniu (sądowa lub administracyjna), domaga się, by w tego typu sprawach, był zawsze konieczny udział obrońcy węzła święceń ze skutkami przewidzianymi w kanonie 1433. (tekst kanonu 1711).

Ze wszystkich osób, które biorą udział w procesie, prawodawca wspomina o obrońcy, bez powtórnego mówienia o jego obowiązkach i prawach, które zostały już określone w kanonach dotyczących spraw sądowych w ogólności i procesu spornego zwykłego do których odsyła prawodawca w kan. 1710.

Jedynym dookreśleniem kan. 1711, odnośnie tego zagadnienia, jest podkreślenie paralelizmu między prawami i obowiązkami obrońcy węzła w sprawach małżeńskich i sprawach dotyczących nieważności święceń.

Jest tu mowa o liczbie wyroków które są wymagane do zadeklarowania nieważności święceń i związanych z nią skutków formalno - prawnych. I tutaj spotykamy analogię do spraw o nieważność małżeństwa. Prawodawca, jak w sprawach o nieważność małżeństwa, wymaga dwóch wyroków zgodnych.

Jeśli więc sprawa była rozpatrywana według procedury sądowej: po pierwszym wyroku ewentualnie pozytywnym, sprawa musi być rozpatrywana w drugiej instancji. (druga instancja w sprawach o nieważność święceń, może mieć miejsce także w samej Kongregacji, skoro po otrzymaniu od trybunału delegowanego akt procesowych z wyrokiem pierwszego stopnia, dykasteria rozpatruje sprawę w drugim stopniu, według procedury sądowej lub zamienia procedurę na administracyjną według tego co już zostało powiedziane w komentarzu do kan. 1710. Jeśli rozpatrywanie sprawy w Kongregacji potoczy się według procedury sądowej, wyrok dany przez nią będzie pełnił funkcję wyroku drugiej instancji, i jeśli potwierdzi pierwszy, będzie definitywny). Jeśli także w drugim stopniu zostanie dany wyrok pozytywny, stanie się on definitywnym.

W przypadku, zaś, kiedy pierwszy wyrok byłby negatywny a drugi pozytywny lub odwrotnie, należy koniecznie odwołać się do następnego wyroku, aby móc uzyskać dwa wyroki zgodne: pozytywne, bądź negatywne. Dzięki temu będzie możliwe uzyskanie wyroku definitywnego, mając zawsze na względzie praktykę specjalną Kongregacji do spraw Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów o której zostało powiedziane przy omawianiu kanonów 1709 i 1710.

6. Aktualne przepisy dotyczące dyspensy od obowiązków wynikających ze święceń kapłańskich

Wykład jest komentarzem do Norm materialnych i proceduralnych zaaprobowanych przez papieża Jana Pawła II i wydanych przez Kongregację Doktryny Wiary w dniu 14 października 1980 r. (AAS, 72[1980], ss. 1132-1137), które dotyczą spraw kapłańskich odnośnie dyspensy od celibatu i przeniesienia do stanu świeckiego.

W liście nr 230.139 z 8 lutego 1989 roku, Jego Eminencja kard. A. Casaroli Sekretarz Stanu, komunikował kardynałowi E. Martinezowi, Prefektowi nowej Kongregacji do spraw Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów, przywróconej przez Ojca Świętego Jana Pawła II w Konstytucji Apostolskiej Pastor Bonus z 28 czerwca 1988 roku, że: Jego Świątobliwość, na audiencji udzielonej 23 stycznia 1989 roku, rozporządził, iż z zachowaniem wszystkiego co zostało ustanowione w Konstytucji Apostolskiej Pastor Bonus, rozpatrywanie spraw dotyczących dyspensy od obowiązków przyjętych wraz ze święceniami diakonatu i kapłańskimi, tak duchownych świeckich, jak i zakonnych Kościoła łacińskiego i Kościołów Wschodnich, przedstawionych Stolicy Świętej po 1 marca 1989, będzie dokonywane, aż do wydania nowego zarządzenia, przez specjalną Komisję utworzoną przez tę Kongregację według norm proceduralnych i materialnych wydanych przez Kongregację Doktryny wiary w dniu 14 października 1980 roku (AAS, 72 (1980), ss. 1132-1137).

Wyżej przytoczony fragment listu Ojca Świętego oprócz tego że wyjaśniał pewne wątpliwości powstałe po wejściu w życie Konstytucji Apostolskiej odnośnie interpretacji pewnych jej artykułów, dotyczących kompetencji w tego rodzaju sprawach, rozstrzygał także inne kwestie połączone z innymi problemami.

W rzeczywistości, zostało ustanowione, że:

Normy o których wyżej są ostatnim etapem ewolucji poprzednich norm, ich interpretacją i praktycznym zastosowaniem, połączonym z wysiłkiem podjętym w celu zagwarantowania substancjalnej jedność w dążeniu do uzyskania pewności prawnej.

Jest niezbywalnym obowiązkiem wynikającym z ich urzędu i ich odpowiedzialności duszpasterskiej, aby nie opuścić żadnej z możliwości, która mogłaby nie tylko pomóc, duchownemu w trudnościach, rozwiązać je przy ich uczynnej i ojcowskiej pomocy, ale powinni także zmobilizować w tym celu wszystkie osoby (rodzinę, przyjaciół, braci w kapłaństwie, przełożonych, psychologów, itd.), wszystkie środki i okoliczności (ćwiczenia duchowe, rekolekcje, przeniesienie, zmniejszenie lub zmiana obowiązków powierzonych, itd.), które połączone z roztropnością w rządzeniu, doświadczeniem duszpasterskim, znajomością osób, sytuacji i problemów, oraz z wielką miłością kapłańską i podbudowywane modlitwą będą mogły sugerować w jaki sposób odwieść duchownego w kryzysie od decyzji porzucenia kapłaństwa i doprowadzić go do odstąpienia od zamiaru złożenia prośby o dyspensę od obowiązków wynikających z przyjętych święceń.

Obowiązek ten spoczywający na każdym ordynariuszu powinien być przez niego spełniony zawsze przed przyjęciem prośby, czy formalnej skargi powodowej w celu rozpoczęcia instrukcji sprawy o dyspensę, w myśl zachęty zawartej przez papieża Pawła VI w Encyklice Sacerdotalis coelibatus - Nihil non esse temptandum, ut labans frater persuasione possit ad animi tranqullitatem, ad fiduciam, ad poenitentiam atque ad pristinam resumendam alacritatem … ut sacerdotes qui disce dendi temptatione laborant suas difficultates vincant - cytowanej przez Kongregację Doktryny Wiary w wyżej wspomnianej Littera circulares, która towarzyszyła Normom materialnym i proceduralnym tak przepisom z 13 stycznia 1971 roku, jak i tym z 14 października 1980. W tej ostatniej czytamy: Ordinarii ne obliviscantur suorum paternitatis officiorum erga suos sacerdotes, eos praesertim qui in gravi animi discrimine versantur … omnia in Domino experiendo quae vacillantem fratrem possint ad animi tranquilitatem, ad fiduciam, itd..

Jeśliby wszystkie takie wysiłki, mające na celu powstrzymanie od decyzji odejścia z szeregów kapłańskich, w sposób należyty i realny spełnione, poszły na marne i nie pozostałaby żadna uzasadniona nadzieja na uratowanie kapłana i przywrócenie go do posługi, jako że nie ustępuje w proszeniu o dyspensę, trzeba go uświadomić, że tego typu dyspensa jest łaską o którą trzeba prosić i w jakiś sposób zasłużyć na nią, a nie jest dyspensa prawem, którego można się domagać. W tym miejscu należy przypomnieć słowa papieża Jana Pawła II z jednego z listów do kapłanów z roku 1979 w którym, przypominając zobowiązanie wierności obowiązkom podjętym z kapłaństwem, papież stwierdza, że: Isti, enim verum ius contulerunt Christo cunctoque Populo Dei, qui ab iisdem expectant observantiam fidelitatis, gravibus non obstantibus difficultatibus. Stwierdzenia te odnajdujemy również w Normach z 1980 roku wydanych przez Kongregację Doktryny Wiary.

Ponieważ dyspensa jest łaską a nie prawem, trzeba przypominać kapłanom, którzy, niezależnie od wszystkich wysiłków podjętych w celu pozyskania ich, zdecydowali prosić o dyspensę, że tego typu prośba winna być kierowana do Ojca Świętego, który jako jedyny z wyłączeniem wszystkich innych posiada władzę niezbędną do jej udzielenia (kan. 291) jako najwyższa głowa w Kościele, w duchu pokory i pokuty proporcjonalnej do wielkości łaski o którą się prosi. Należy jednocześnie przypomnieć, że taki duch ma dominować nie tylko w prośbie do Ojca Świętego, ale także w tej którą składa się do swojego Biskupa lub Wyższego Przełożonego Zakonnego, którzy według art. 5 Norm mają zdecydować czy w danym przypadku jest sens przystępować do instrukcji procesu. Na potwierdzenie tego co zostało powiedziane w Normach czytamy: nie są przyjęte te prośby, które nie są naznaczone pokorą.

Pierwszy dotycz tych, którzy nie powinni byli nigdy otrzymać święceń kapłańskich, ponieważ nie byli wolni i odpowiedzialni lub przełożeni, z tamtego czasu w sposób niewystarczający i z brakiem roztropności, ocenili czy rzeczywiście kandydat nadawał się do pozostania wiernym w zachowaniu obowiązku celibatu przez całe życie.

Można powiedzieć, że brakowało odpowiedzialności tym którzy szli do święceń wbrew radzie ojca duchownego lub w stanie kryzysu ideologicznego czy moralnego. Pamiętając też, że nierzadko późniejsze trudności kapłana mają korzenie w jego strukturze osobowej, jest rzeczą nieodzowną, aby w instrukcji tego typu spraw, instruktor badał sprawę dogłębnie, także z pomocą ekspertów biegłych, aby się upewnić czy były przyczyny określonego rodzaju i poprzedzające święcenia, które doprowadziły do wystąpienia późniejszych trudności napotkanych przez duchownego w kapłaństwie. W praktyce jest bardzo trudno, aby dyspensa tego rodzaju została udzielona wcześniej niż po upływie czterdziestego roku życia petenta.

Drugi rodzaj przypadków dotyczy tych, którzy po porzuceniu życia kapłańskiego już od długiego czasu, nie chcąc odstąpić od takiej decyzji a chcą uzdrowić od strony duchowej ich sytuację. Według praktyki stosowanej przez Kongregacje w takich przypadkach dyspensa zostaje udzielona po upłynięciu odpowiedniego czasu od momentu porzucenia kapłaństwa i tylko wtedy gdy są odpowiednie racje i celowość, aby takiej dyspensy udzielić.

Lettera circolare wydane przez Kongregację Doktryny Wiary, który dołączony został do będących w użyciu Norm służących przeprowadzeniu instrukcji tego typu spraw, ukazując walor tak wewnętrzny jak i zewnętrzny celibatu, przypomina, że kandydat może być dopuszczony do życia w celibacie jako kapłan katolicki Kościoła łacińskiego tylko i wyłącznie kiedy doszedł do przekonania, że ten dar otrzymał od Chrystusa.

Przyjąwszy to realistyczne przeświadczenie, wydaje się oczywiste, że zarówno wierność kapłana przyjętemu zobowiązaniu, jak dobro samego Kościoła wymagają, aby instrukcja procesu w tego rodzaju sprawach była przeprowadzona z należną troską. Samo zaś otrzymanie dyspensy nie powinno być uważane za prawo, które Kościół musi przyznać na ślepo i bezkrytycznie wszystkim swoim księżom, lub jako skutek, niemal automatyczny, każdej instrukcji procesowej.

Już samo sformułowanie reskryptu dyspensy, rzeczywiście potwierdza fakt nadania wielkiej wagi celibatowi, skoro zamiast mówić - o redukcji do stanu świeckiego z sukcesywną dyspensą od wszystkich obowiązków wypływających ze święceń, jak to ma miejsce w przypadku diakonów, według terminologii technicznej aktualnego kodeksu prawa kanonicznego, gdzie zresztą, preferuje się mówić o wydaleniu ze stanu duchownego a nie o redukcji do stanu świeckiego - mówi się przede wszystkim o dyspensie od celibatu i później o wydaleniu ze stanu duchownego, jako o konsekwencji a nie o przyczynie.

Według Norm z 1964 roku, natura instrukcji była podobna do instrukcji w procesie sądowym, do tego stopnia że mówiło się o ustanowieniu trybunału składającego się z sędziego, obrońcy węzła święceń, notariusza a nawet sam ksiądz, który był zainteresowany dyspensą, był określany mianem powoda w sprawie.

W Normach z 1971 roku, nie mówiło się już o procesie lecz o dochodzeniu, które nie przejawiało więcej cech procesu sądowego. Organem śledczym nie był już trybunał lecz ordynariusz lub kapłan delegowany w ramach jego urzędu duszpasterskiego. Dochodzenie miało cechy prawie procesu administracyjnego a proszący o dyspensę nie był więcej nazywany powodem lecz petentem (orator).

Aktualne Normy z 1980 roku, łączą w sobie cechy charakterystyczne, tak procesu sądowego wymaganego przez Normy z 1964 roku, jak i te proste wynikające z dochodzenia według wymogów Norm z roku 1971. Mówią one o dochodzeniu prawie sądowym, które zrealizowane jest przy zastosowaniu instrukcji procesowej administracyjnej, w której wymagane są: prośba napisana własnoręcznie przez petenta; jego jasne i zrozumiałe pismo procesowe (libello) informujące i wprowadzające sprawę i przysięga złożona przed przesłuchaniem. Wymagana jest ponadto obecność notariusza, który potwierdza wiarygodność autentyczności akt procesowych. Dochodzenie nazywane jest instrukcją sprawy i delegowany do jej przeprowadzenia instruktorem.

W tego typu sprawach, według aktualnej normatywy mamy do czynienia z procesem administracyjnym sumarycznym (skróconym) specjalnym, w przeprowadzeniu którego należy zachować pewne przepisy i postępować według pewnych procedur o których napisał Mons. Colagiovanni Emilio: Mając na uwadze łaskę o którą należy prosić Ojca Świętego, należy przypomnieć kilka analogii z procesem administracyjnym dotyczącym małżeństwa zawartego a niedopełnionego (rato e non consumato). Mamy na uwadze, bez wątpienia pewne zasadnicze różnice, jak ta na przykład, że podczas gdy w sprawach dotyczących dyspensy od małżeństwa zawartego a niedopełnionego Papież w udzieleniu dyspensy odwołuje się do władzy wikariusza Chrystusa, która odnosi się do prawa Bożego, w sprawach zaś dotyczących dyspensy od celibatu, Papież zawiesza aplikację prawa kościelnego posługując się wyłącznie władzą przysługującą Biskupowi Rzymskiemu, który jest posiada najwyższą władzą w Kościele (kan. 291); lub inną różnicę, która, w sprawach dotyczących małżeństwa, polega na badaniu jego niedopełnienia i wymagane jest tutaj istnienie słusznej przyczyny (iusta causa), aby jej udzielić, w sprawach zaś dotyczących dyspensy od celibatu wymagana jest przyczyną gravissime (najpoważniejsza) do udzielenia której potrzebny jest sam fakt niezdolności podmiotu, która ma być udowodniona przy pomocy argumentów pewnych, tak co do ilości, jak i jakości.

Argumenty o których wyżej mogą być bezpośrednie lub pośrednie i dowód bezpośredni będzie mógł być dopełniony przez dowód pośredni który będzie wypływał z faktów jednoznacznych i będzie uzupełniony przez silne poszlaki.

Odnośnie świadków, trzeba brać pod uwagę, czy są niepewni i chwiejni, czy przytaczają fakty nieprawdopodobne i przesadzone nawet jeśli w dobrej wierze; czy mieszają z faktami rzeczywistymi ich własne interpretacje i wartościowania osobiste, czy mówią o rzeczach które sami słyszeli, czy też opowiadają fakty zasłyszane od innych, pamiętając przy tym, że odnośnie pewnych spraw jest prawie niemożliwe przedstawić świadków naocznych (de visu). Jeśli otrzymane dowody są niekompletne należy je skompletować na ile to możliwe bądź uzupełnić (art. 8).

Jeśli prośba jest w sposób ewidentny pozbawiona fundamentów, jako że argumenty przytoczone są niewystarczające, aby udowodnić niezdolność podmiotu, lub jeśli fakty lub motywacje przytoczone przez zainteresowanego, tak w prośbie, jak i w zeznaniach podczas przesłuchania nie zostały potwierdzone, ani przez świadków, ani przez dokumenty, ani ostatecznie przez badanie biegłego, prośbę taką należy odrzucić.

Normy będące w mocy od 1980 roku w pełni zgadzają się z unormowaniem zawartym w nowym KPK, który mówi o instytucji dyspensy w kanonie dotyczącym utraty stanu duchownego: duchowny traci stan duchowny przez reskrypt Stolicy Apostolskiej, którego to reskryptu Stolica Apostolska udziela diakonom tylko z poważnych przyczyn, a prezbiterom z najpoważniejszych (kan. 290, n. 3) i po upływie odpowiedniego czasu. Następnie duchowny, który utracił stan duchowny zgodnie z przepisami prawa, traci z nim uprawnienia właściwe stanowi duchownemu, jak również nie podlega żadnym obowiązkom stanu duchownego … (kan. 292).

Procedura przy rozpatrywaniu spraw dotyczących udzielania dyspens od celibatu, według Norm będących w użyciu od 1980 roku, była zapoczątkowana przez Kongregację Doktryny Wiary 1 stycznia 1979 roku, jako że sprawy które nadeszły do tej dykasterii wcześniej były już rozpatrywane według wcześniejszej normatywy wydanej także przez tę samą dykasterię.

To samo unormowanie z roku 1980 jest stosowane także przez Kongregację do spraw Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów w sprawach, które napłynęły do Stolicy Apostolskiej po 1 marca 1989 roku, kiedy to kompetencja odnośnie do tych spraw została ponownie przydzielona tej Kongregacji. Należy nadmienić, że tego typu sprawy już wcześniej wchodziły w zakres kompetencji wyżej wymienionej Kongregacji, a mianowicie w latach od 1908 do 1963, chociaż z pewnymi wyjątkami.

Należy też przypomnieć, że normy wydane przez Kongregację Doktryny Wiary 14 października 1980 roku były przygotowane, zredagowane, aprobowane i opublikowane wyłącznie do rozpatrywania spraw dotyczących dyspensy od obowiązków wynikających ze święceń kapłańskich a nie od diakonatu.

Odnośnie procedury dotyczącej procesów mających na celu przeniesienie do stanu świeckiego diakonów z dyspensą od obowiązków wynikających ze święceń, będzie dobrze przypomnieć że, wcześniej zajmowały się tymi sprawami następujące różne dykasterie: Kongregacja, do spraw Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów; do spraw Kościołów Wschodnich; Duchowieństwa, do spraw Zakonnych i Ewangelizacji Ludów, które przynajmniej przez milczące przedłużenie kompetencji kontynuowały rozpatrywanie tych spraw także po wydaniu Konstytucji Apostolskiej Regimini Ecclesiae Universae Pawła VI w 1967 roku, która w numerze 57, przewidywała w sposób jasny przydzielenie wyłączne takiej kompetencji Kongregacji do spraw Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów.

Procedura jednakże istotowo została taka sama we wszystkich wyżej wymienionych dykasteriach z niewielkimi wyjątkami w Kongregacji do spraw Duchowieństwa, która ograniczała się tylko do rozpatrywania spraw dotyczących redukcji in poenam (karnej) na skutek przestępstw publicznych związanych ze stanem duchownym i była identyczna z tą dotyczącą przeniesienia do stanu świeckiego księży, lecz tylko kiedy ta ostatnia dokonywała się z klauzulą firma manente lege coelibatu.

Wyżej opisana procedura odnośnie spraw dotyczących diakonów będąc wskazana bardziej w sposób informujący niż procesualny, i będąc o wiele mniej uciążliwa od tej obowiązującej odnośnie spraw kapłańskich została więc nie zmieniona, nawet jeśli na skutek dyspozycji papieskiej z dnia 8 lutego 1989 rozproszona dotychczas kompetencja pomiędzy różnymi Kongregacjami odnośnie tej materii została ujednolicona i powierzona w sposób ekskluzywny Kongregacji do spraw Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów. Tak więc procedura dotycząca dyspensy od obowiązków wynikających ze święceń diakonatu polega na przedstawieniu dossier zawierającego następującą dokumentację:

7. Władza kompetentna do przyjęcia prośby petenta i do przeprowadzenia instrukcji sprawy

W normach z 1964 roku władzą kompetentną do przyjęcia prośby petenta i do przeprowadzenia instrukcji spraw był tylko ordynariusz miejsca zamieszkania stałego proszącego. W normach z 1971 i później w aktualnych normach z roku 1980 władzą kompetentną, tak do przyjęcia prośby petenta, jak i do przeprowadzenia instrukcji spraw może być ordynariusz własny petenta, tzn. ten z miejsca jego stałego zamieszkania oraz ordynariusz miejsca inkardynacji petenta. Termin ordynariusz jest do rozumienia w sensie prawnym według normy kan. 134 §§1-2.

Ordynariuszem kompetentnym przyjąć prośbę i przeprowadzić instrukcję sprawy jest przełożony wyższy własny proszącego. Należy pamiętać, że według kanonu 620 KPK mianem przełożonego wyższego określa się, oprócz przełożonego generalnego i jego wikariusza, także przełożonych prowincjalnych i ich wikariuszy. Przełożony wyższy własny petenta, o którym mówią Normy, jest natomiast, oprócz przełożonego generalnego, także przełożony wyższy prowincji lub w-ce prowincji lub misji do której jest przeznaczony petent, kiedy prezentuje prośbę o dyspensę. W przypadku w którym petent prezentuje prośbę o dyspensę, kiedy już opuścił własny instytut zakonny wtedy:

Jeśli jest moralnie niemożliwe przeprowadzić instrukcję procesu przez ordynariusz własnego lub przełożonego wyższego, ponieważ ich siedziba jest daleko od rezydencji stałej petenta, ten sam ordynariusz lub przełożony wyższy może delegować do przeprowadzenia instrukcji procesu innego biskupa lub przełożonego wyższego który jest bliżej miejsca rezydencji stałej petenta. I tak:

W przypadku, w którym nie zostanie zdeklarowane istnienie niemożności moralnej, lecz istnieje inna proporcjonalna przyczyna, aby instrukcja procesu nie była przeprowadzona przez ordynariusza lub przełożonego wyższego własnego, delegacja dana innemu biskupowi lub przełożonemu wyższemu będzie mogła być dana tylko przez kompetentną Dykasterię Stolicy Świętej. Ponadto:

8. Procedura w sprawach o dyspensę

Proces rozpoczyna się od formalnej prośby o dyspensę ze strony petenta, należnie podpisanej przez tegoż samego i skierowanej do Ojca Świętego, który, jako Najwyższa głowa Kościoła, jest jedynym depozytariuszem władzy potrzebnej do udzielenia takiej dyspensy. W wyżej wymienionej prośbie, oprócz imienia, nazwiska e innych danych osobistych petenta, muszą być przynajmniej ogólnie i syntetycznie wskazane fakty i racje dla których petent zdecydował prosić o dyspensę. Jako, że później motywacje dyspensy muszą być wykazane jako realnie istniejące i najpoważniejsze za pomocą argumentów ilościowo znacznych i jakościowo solidnych, przydatne jest, aby sam petent wskazał w sposób bardziej szeroki na istnienie przyczyn i motywów odstępstwa już syntetycznie zaznaczonych w prośbie do Ojca Świętego, w libello (liście wprowadzającym) lub w życiorysie, który należycie i podobnie podpisany własnoręcznie przez petenta, musi być dołączony do samej prośby.

Po otrzymaniu od autora (petenta) prośby, ordynariusz lub przełożony wyższy własny, o którym była mowa winien:

9. Instrukcja procesu

Celem i przedmiotem instrukcji sprawy jest sprawdzić jakie były przyczyny, które mogły w swoim czasie doprowadzić w proszącym do odrzucenia przyjętych obowiązków wynikających ze święceń i wyjaśnienie oraz podkreślenie, czy są prawdziwe, czy też nie, fakty i argumenty przytoczone przez petenta i czy motywacje odnośnie dyspensy są naprawdę oparte i podtrzymywane przez argumenty ilościowo liczne i jakościowo mocne.

Normy z 1971 roku, stanowiły, ażeby petent osobiście w odpowiedziach na pierwsze przesłuchanie dostarczył informacji na następujące tematy:

Wszystkie wyżej wymienione informacje do zebrania obowiązują także według Norm z roku 1980.

Mamy do czynienia z argumentami specyficznymi relatywnymi do trudności napotkanych przez petenta i do motywów jego wystąpienia lub ze specjalnymi okolicznościami, które mogły skazić (zepsuć) w nim przyjęcie obowiązków wynikających ze święceń.

Normy z 1971 roku wskazywały, w sposób bezpośredni, niektóre momenty dochodzenia. Dotyczą one:

Przed święceniami:

Po święceniach:

Normy aktualne z 1980 roku, wskazują w sposób ogólny tylko dwa punkty, które legitymują wzięcie pod uwagę przypadku i rozpatrzenie sprawy:

Przed święceniami:

Po święceniach:

10. Obowiązki instruktora procesu

Przysięga przed przesłuchaniem i obowiązek zachowania sekretu na temat aktów instrukcji sprawy.

Normy z 1980 roku wymagają w sposób wyraźny jedynie przysięgę petenta. Lecz wydaje się, że należy rozumieć, że powinno jej się wymagać także od świadków i od biegłych. Nic się nie mówi o sekrecie do zachowania odnośnie aktów instrukcji sprawy, ale zakłada się go na podstawie poufnej natury rzeczy.

11. Obowiązki notariusza

Musi on być obecny we wszystkich stopniach procesu w których jest obecny instruktor i w każdym z nich musi, poprzez swój podpis w aktach, złożony po instruktorze zaświadczać o publiczności aktów i o prawdzie i autentyczności tychże aktów i dokumentów zebranych przez instruktora i dokumentów przez niego dostarczonych, które są zbierane, aby zostać włączone w dissier procesowe. Jego zadaniem jest:

12. Przesłuchanie petenta

Ewolucja normatywna

W normach z 1964 roku zaleca się, aby przesłuchanie odbywało się per positines ( Kan. 1745 KPK 1917 i kan. 1534 KPK 1983) tj. opierał się na serii 27 pytań, z których 4 to generalia, a 27 to specjalia. Pytania zostały już przedstawione przez Kongregację Doktryny Wiary.

W normach z 1971 roku nie figurowały wyżej wspomniane wymogi ponieważ nie zalecało się ani nawet przesłuchiwania petenta, gdyż wystarczała prośba petenta o dyspensę i dowód pochodzący z zeznania świadków, biegłych i dokumentów.

W normach z 1980 roku w sposób jasny zaleca się natomiast przesłuchanie petenta z wcześniejszą przysięgą w obecności instruktora i notariusza.

Normy aktualne

Przesłuchanie petenta ma dać elementy konieczne i użyteczne w dowodzeniu. Personalia petenta:

Trzeba dobrać takie pytania, które są konieczne o użyteczne dla konkretnej sprawy. Nie ma konieczności stosować całego, kompletnego sumarium pytań.

Przesłuchanie petenta musi się odbywać:

Wszystkie akty przesłuchania muszą być osobiście podpisane przez petenta, instruktora i notariusza.

13. Zamknięcie instrukcji procesowej w Kurii diecezjalnej lub zakonnej

Zamknięcie dokonuje się przez sporządzenie opinii (wota).

Opinia instruktora

Instruktor uwzględniając skargę, pytania do petenta, jego odpowiedzi, zeznania świadków i biegłych oraz dokumenty zebrane w fazie instrukcji musi zredagować własne wota na temat prawdziwości sprawdzonych i wypowiedzianych faktów i podać własna ocenę:

Opinia ordynariusza własnego, diecezjalnego lub zakonnego petenta.

W normach z 1980 roku mówi się o przesłaniu akt procesowych do kompetentnej Dykasterii Kurii Rzymskiej, którą od 1 marca 1989 roku jest Kongregacja do spraw Kultu Bożego i Dyscypliny sakramentów, razem z wotum ordynariusza tak odnośnie de rei veritate jak i odnośnie braku zagrożenia zgorszenie. Jeśli ordynariuszem, który przeprowadzał instrukcję nie był ordynariuszem własnym petenta, także inny jest wezwany do tego by przedstawić wyżej wymienione opinie (wota). W przypadku innego ordynariusza niż własny (diecezjalny lub zakonny) instruktor ma obowiązek prosić o informacje ordynariusza własnego petenta.

14. Przesłanie akt sprawy do kompetentnej Dykasterii Stolicy Apostolskiej

Według normy z 1980 roku art. 7 zakończona instrukcja sprawy, wszystkie jej akta, mają być przesłane w trzech egzemplarzach do kompetentnej Dykasterii Kurii Rzymskiej razem ze wskazaniami przydatnymi do właściwej oceny dowodów. Według praktyki akta do przesłania do Kongregacji są następujące:

Wyżej wymienione akta muszą być ułożone w kolejności i spięte, ponumerowane strony, potwierdzone przez notariusza i wysłane w trzech egzemplarzach. Akta mają być napisane na maszynie lub komputerze.

15. Przebieg rozpatrywania sprawy w kongregacji

Kongregacja przejęła stopniowany sposób traktowania sprawy, który najogólniej rzecz ujmując sprowadza się do Protokołu i formularzu. Otrzymane trzy kopie sprawy, tj. kopie instrukcji sprawy, w pierwszym rzędzie zostają:

Badanie techniczne toczy się w Urzędzie Dykasterii i dotyczy:

Pierwszy formularz: jest sporządzony przez szefa Urzędu i zawiera:

Drugi formularz: jest sporządzony przez poszczególnych Pomocników w rozpatrywaniu sprawy w pierwszym etapie egzaminu technicznego. W tej są notowane następujące sprawy:

Trzeci formularz: sporządzony w trzech egzemplarzach przez protokularza, tego, kto sporządza kartę, statystyka i archiwistę. Sumarium pierwszego i drugiego formularza.

Studium wszystkich akt sprawy i dyskusja nad sprawą dokonywana jest przez trzech komisarzy specjalistów w prawie, teologii moralnej, sakramentalnej, pedagogice, antropologia, itd. Wyżej wymienieni komisarze i biegli są nominowani przez kardynała prefekta. Po indywidualnym studium sprawy gromadzą się oni pod przewodnictwem jednego z przełożonych wyższych (kardynał prefekt, lub sekretarz, lub podsekretarz), który przewodniczy Komisji, któremu towarzyszą Szef Urzędu lub Pomocnik w studium, aby:

Jeśli dotychczas nie osiągnęło się koniecznej pewności moralnej poszczególne sprawy przechodzą do kolejnego etapu, tj. do Kongresu (skład: przełożeni wyżsi, którzy mogą być wspomagani, jest potrzeba, przez konsultorów kongregacji lub członków Komisji specjalnej, aby zadecydować czy:

Komisja składa się z 14 członków wybranych i wskazanych przez 7 Dykasterii Kurii Rzymskiej zainteresowanych materią nominowanych przez kardynała prefekta Kongregacji do spraw Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów. Komisja ta działa według zasad Komisji zwyczajnej. I jeśli nawet nie ona dojdzie do uzyskania koniecznej pewności moralnej wymaganej sprawa może przejść do kolejnego piątego i ostatniego etapu.

W skład Plenarii zwyczajnej wchodzą kardynałowie arcybiskupi członkowie Kongregacji rezydujący w Rzymie, którym według zwyczaju zostaje wysłana przez Kongregację kompletna kopia dossier akt procesu. Po odpowiednim czasie wyżej wymienieni zostają powołani do Dykasterii w celu przedyskutowania sprawy i wydania wotum ostatecznego.

16. Rozstrzygnięcie procesu z udzieleniem dyspensy przez Ojca Świętego (teza 16 i 17)

Udzielenie dyspensy i reskrypt.

Po udzieleniu przez Papieża, na podstawie przygotowanego summarium, który zawiera cały iter sprawy, Kongregacja redaguje reskrypt dyspensy i wysyła go do ordynariusza miejsca lub przełożonego wyższego instytutu religijnego przez którego był wszczęty proces z prośbą, aby go wykonać lub kazać go wykonać, jak też by zakomunikować go petentowi i poinformować Kongregację o wypełnieniu tego zadania.

Osoba delegowana do wykonania reskryptu ma dokonać notyfikacji: oratorowi, ordynariuszowi miejsca gdzie aktualnie przebywa petent, przełożonemu generalnemu i prowincjalnemu zakonu do którego petent należał, proboszczowi parafii gdzie petent był chrzczony (aby to odnotował w książce chrztów).

Wykonanie reskryptu i zachowanie jego oryginału.

Oryginał dyspensy należy przechować w archiwum tajnym kurii lub instytutu. Do notyfikacji ma być użyta kopia autentyczna (zgodna z oryginałem) reskryptu. W egzekucji należy pamiętać, aby wszystko wiernie przekazać petentowi i zadbać, aby przyjął on warunki związane z udzieloną dyspensą oraz pokuty lub dzieła miłości do których został wezwany.

Skutki reskryptu dyspensy.

Rodzi skutki od momentu jego wykonania i notyfikacji petentowi ze strony kompetentnej władzy kościelnej, która rozpoczęła proces lub ten, kto został przez nią delegowany. Udzielona dyspensa powoduje zwolnienie od obowiązków z jednoczesną utratą stanu duchownego. Reskrypt łączy w sobie dyspensę od obowiązków wynikających ze święceń z tą od ślubów dla zakonników i zwolnienie z ewentualnych cenzur zaciągniętych wcześniej z tego powodu (kan. 1139).

Odnośnie małżeństwa kościelnego ex-księdza są do zastosowania przepisy dotyczące małżeństw w ogólności z roztropnym zrezygnowaniem czynienia przesadnej uroczystości. Następuje także ipso iure legitymacja dzieci zrodzonych z usiłowanego związku cywilnego jeszcze przed uzyskaniem dyspensy.

18. Pytania dla petenta i świadków

Należy dobrać takie pytania, które są konieczne o użyteczne dla konkretnej sprawy. Nie ma konieczności stosować całego, kompletnego sumarium pytań. Ponadto treść pytań, tak generalia, jako specjalia ma wypływać z tych zagadnień, które zostały omówione w instrukcji procesu (teza 9 b).

19. Dokumenty wymagane przy składaniu prośby od obowiązków wynikających ze świeceń

PYTANIA PRZY PROCESIE O NIEWAŻNOŚĆ ŚWIĘCEŃ KAPŁAŃSKICH I PRZY DYSPENIE O ZWOLNIENIE Z OBOWIĄZKÓW KAPŁAŃSKICH

I - Pytania dla cywilnej żony petenta

  1. Personalia.

  2. Jaka była sytuacja w rodzinie świadka? Jak świadek wypełniał praktyki religijne?

  3. Kiedy świadek poznał petenta, w jakich okolicznościach i jak rozwijała się znajomość?

  4. Kiedy świadek zawarł ślub cywilny z petentem i w jakich okolicznościach?

  5. gdzie mieszkają obecnie i czym się zajmują? Jaka jest wasza sytuacja rodzinna obecnie?

  6. Czy możliwe jest rozejście się świadka z petentem?

  7. Czy świadek obecnie wypełnia praktyki religijne, w jakim zakresie?

  8. Jak wygląda obecne odniesieniu świadka do petenta?

  9. Czy zdaniem świadka uzyskanie dyspensy przez petenta nie będzie zgorszeniem dla rodziny i znajomych?

II - Pytania dla petenta

Generalia

Specjalia

  1. Co może powiedzieć o swojej rodzinie, rodzicach, rodzeństwie i atmosferze religijne w swej rodzinne?

  2. Do jakiej szkoły petent uczęszczał, jak przebiegała nauka?

  3. Jakie były formy zaangażowania petenta w życie religijne przed wstąpieniem do seminarium duchownego? Jak rozwijała się myśl o wyborze stanu kapłańskiego w tym czasie?

  4. Kiedy i w jakich okolicznościach petent podjął decyzję o wstąpieniu do Seminarium Duchownego i jakie były motywy tej decyzji?

  5. Jaki wpływ na tę decyzję miało środowisko rodzinne, duchowni i inne osoby?

  6. Kiedy petent wstąpił do Seminarium i jak przebiegały studia? Czy nie było wątpliwości odnośnie wybranej drogi? Jeśli tak, to kto o tym wiedział i kto udzielał rad? Jakie były opinie kolegów i przełożonych o zdatności petenta do stanu duchownego? Na ile opinie kolegów i przełożonych miały wpływ na podejmowanie decyzji?

  7. Czy w okresie Seminarium były trudności w zachowaniu czystości? Jak petent je rozwiązywał? Czy ktoś o tym wiedział? Czy ktoś udzielał rad odnośnie tej sprawy i jak petent je przyjmował?

  8. Kiedy petent przyjął święcenia diakonatu i kapłaństwa? Czy uczynił to dobrowolnie i bez żadnej wątpliwości, co do słuszności swej decyzji? Czy był świadom przyjmowanych zobowiązań? A jeśli miał wątpliwości dlaczego je przyjął?

  9. Czy były to decyzje własne czy efekt solidarności z kolegami? Czy wiązało się to z brakiem odwagi w podjęciu decyzji o opuszczeniu Seminarium np. pod wpływem rodziny, kolegów, rodziny?

  10. Jak przebiegała praca kapłańska petenta? W jakich parafiach i jak długo pracował? Czy miał jakieś trudności w tym czasie zwłaszcza z obowiązkiem celibatu i zachowaniem czystości?

  11. Kiedy petent odszedł z pracy kapłańskiej? Z jakich przyczyn i w jakich okolicznościach to nastąpiło? Czy ktoś pomagał petentowi w przezwyciężeniu kryzysu i z jakim skutkiem?

  12. Czym się petent zajmował po odejściu z pracy kapłańskiej? Gdzie i w jakim charakterze pracował? Czym się zajmuje obecnie?

  13. Kim jest kobieta z którą petent jest obecnie związany? Jak się z nią poznał i jak przebiegała znajomość?

  14. Jaka jest obecna sytuacja rodzinna petenta? Czy posiada dzieci? Czy są ochrzczone? Czy ma zawarty związek cywilny?

  15. Czy jest możliwy powrót petenta do kapłaństwa, a jeśli nie to dlaczego?

  16. Jak petent ocenia dzisiaj swą decyzję przyjęcia święceń? Jak ocenia swą decyzję o odejściu z kapłaństwa?

  17. Jak obecnie wygląda życie religijne petenta i jego rodziny? Jakie są pragnienia petenta w tym zakresie?

  18. Dlaczego petent zwraca się z tą prośbą do Ojca św.?

  19. Czy w miejscu obecnego zamieszkania znana jest jego kapłańska przeszłość? Czy udzielenie dyspensy nie będzie zgorszeniem dla rodziny, znajomych i środowiska?

  20. Czy petent w razie potrzeby zgłosi się na rozmowę z biegłym psychologiem i uiści opłaty z tym związane?

  21. Jakich świadków petent proponuje przesłuchać?

III - pytania dla świadków

Generalia

Specjalnia

  1. Kiedy i w jakich okolicznościach poznał świadek petenta?

  2. Co wie o jego środowisku rodzinnym, szkolnym, religijnym przed wstąpieniem do seminarium?

  3. Czy petent sam podjął decyzję o wstąpieniu do Seminarium, czy też pod wpływem innych osób lub okoliczności?

  4. Czy petent miał inne plany życiowe, inny kierunek studiów? Dlaczego przeważyła decyzja pójścia do Seminarium Duchownego?

  5. Jak przebiegał pobyt petenta w Seminarium? Jak się uczył i jaką miał opinię wśród kolegów i przełożonych?

  6. Czy przeżywał jakieś rozterki wewnętrzne, wątpliwości odnośnie obranej drogi życiowej?

  7. Czy nosił się z zamiarem wystąpienia z Seminarium? Jeśli tak, to na którym roku studiów i dlaczego tego nie uczynił?

  8. Czy święcenia diakonatu i kapłańskie przyjął radośnie? Czy zwierzał się ze swych przeżyć?

  9. Na jakiej placówce pracował najpierw? Jak ta praca przebiegała, jak się tam czuł?

  10. Jakie były jego kolejne placówki pracy kapłańskiej?

  11. Kiedy nastąpił kryzys w kapłaństwie? Jakie były tego przyczyny?

  12. Kiedy opuścił szeregi kapłańskie i dlaczego?

  13. Czy świadek rozmawiał z petentem w czasie jego pracy kapłańskiej? Co świadkowi mówił o swoim życiu wewnętrznym, o pracy o swych kontaktach z innymi kapłanami?

  14. Czy zaniedbywał swe obowiązki kapłańskie i osobiste praktyki religijne - brewiarz, spowiedź?

  15. Jak czuł się w środowisku kapłańskim? Czy uczestniczył w kapłańskich spotkaniach, konferencjach?

  16. Co świadek mógłby powiedzieć o osobowości petenta, usposobieniu, charakterze, skłonnościach?

  17. Czy wg świadka, petent nie powinien był przyjmować święceń kapłańskich? Dlaczego?

  18. Czy przełożeni przedstawiając jego kandydaturę do święceń nie byli w błędzie co do jego przydatności do kapłaństwa?

  19. Jak wygląda obecnie życie petenta. Gdzie i z kim mieszka, czym się zajmuje?

  20. Czy jest rzeczą stosowną, by otrzymał dyspensę? Dlaczego?

  21. Czy nie byłoby zgorszenia wśród duchownych i świeckich jeśli otrzymałby dyspensę?

  22. Co świadek może jeszcze dodać?

CONGREGATIO DE CULTU DIVINO

ET DISCIPLINA SACRAMENTORUM

DOKUMENTY WYMAGANE PRZY SKŁADANIU PROŚBY O DYSPENSĘ OD OBOWIAZKÓW WYNIKAJĄCYCH ZE ŚWIĘCEŃ KAPŁAŃSKICH

  1. Prośba zainteresowanego kapłana, skierowana w duchu pokory i skruchy do Ojca Świętego, zawierająca syntezę zasadniczych powodów, które doprowadziły go do odejścia od służby kapłańskiej oraz argumentów, które nie pozwalają mu na przezwyciężenie kryzysu o własnych siłach i na ponowne podjęcie służby. Podanie winno być podpisane własnoręcznie przez petenta.

  1. Życiorys petenta, w którym, uwzględniając ważniejsze etapy i wydarzenia ze swojego życia, formacji i służby kapłańskiej, podejmie on, naświetlenia i umotywuje w sposób pogłębiony i dokładny przyczyny kryzysu i odejścia od kapłaństwa oraz, jeśli istnieją, motywy skłaniające do uznania tego stanu za nieodwracalny. Życiorys razem z próbą stanowią pismo wprowadzające do procesu w sprawie udzielenia dyspensy.

  1. Dokument ukazujący wysiłki podjęte przez Ordynariusza miejsca lub Przełożonych zakonnych, by zawrócić petenta z drogi odchodzenia od kapłaństwa i odwieść go od składania prośby o dyspensę oraz wspomóc w przezwyciężaniu kryzysu i powrocie do służby kapłańskiej.

  1. Dokument z którego wynika, że petent z chwilą złożenia prośby o dyspensę i przyjęcia jej przez Ordynariusza, został zawieszony w pełnieniu posług kapłańskich, bez powodowania zgorszenia i naruszania dobrej opinii.

  1. Dekret mianowania instruktora i notariusza procesu z obowiązkiem zachowania "Norm istotnych", wydanych przez Kongregację Doktryny Wiary w dniu 14 października 1980 r. (AAS,LXII,1980,1132-1137).

  1. Przesłuchanie petenta przez instruktora w obecności notariusza, poprzedzone przysięgą "de veritate dicenda", przeprowadzone według specjalnie przygotowanych pytań, odnoszących się przede wszystkim do okresu formacji: przed święceniami kapłańskimi i zmierzające do pogłębienia analizy tego wszystkiego, co w życiorysie zostało wskazane jako przyczyny kryzysu i nieodwracalnego odejścia od kapłaństwa.

  1. Przesłuchanie lub zeznania świadków wskazanych przez petenta lub wybranych przez instruktora: rodzice i krewni petenta, jego przełożeni i koledzy z czasu formacji, jego przełożeni aktualni i współbracia, i inni.

  1. Ewentualne orzeczenia lekarskie, psychologiczne psychoanalityczne lub psychiatryczne z okresu formacji lub późniejsze.

  1. Kopie badań poprzedzających świecenia (scrutinia) oraz inne dokumenty odnoszące się do petenta i możliwe do odnalezienia w archiwach domów formacyjnych.

  1. Opinia osobista instruktora odnośnie do meritum sprawy, jak też użyteczności, bądź stosowności lub niestosowności udzielenia dyspensy, biorąca pod uwagę nie tylko racje ujawnione w badaniu i mające na celu dobro osobiste petenta, ale także dobro Kościoła powszechnego, diecezji, instytutu zakonnego i dusz powierzonych służbie kapłańskiej petenta.

  1. Opinia osobista Biskupa lub Przełożonego zakonnego, którzy zadecydowali o rozpoczęciu sprawy, zarówno co do samego jej meritum ukazanego w aktach otrzymanych od instruktora, jak też co do możliwości lub stosowności udzielenia dyspensy i nieistnienia zgorszenia w przypadku ewentualnego jej udzielenia.

  1. opinia o nieistnieniu zgorszenia, wydana osobiście przez Ordynariusza miejsca faktycznego pobytu petenta po odejściu od kapłaństwa.

  1. Uwierzytelniona kopia dokumentu o ewentualnym usiłowaniu zawarcia małżeństwa cywilnego i kopia ewentualnego orzeczenia nieważności małżeństwa czy rozwodu, kobiety lub petenta.

N.B. Wyżej wymienione akta uporządkowane i ponumerowane oraz oprawione, powinny być uwierzytelnione przez notariusza i przesłane do Kongregacji Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów. Dokumenty odnoszące się do kapłanów, którzy ukończyli 40 lat życia, należy przesłać w trzech egzemplarzach, a odnoszące się do młodszych - w pięciu egzemplarzach. Dokumenty winny być łatwo czytelne, a rękopisy - przepisane na maszynie.

CONGREGATIO DE CULTU DIVINO ET DISCIPLINA SACRAMENTORUM

PROT. N. 244./,9.5./S

D.nus ....................................................

Archidioecesis Lublinen.

petiit dispensationem a sacerdotali coelibatu et ab omnibus oneribus sacrae Ordinationi conexis.

0x08 graphic

SS.mus D. N. Ioannes Paulus, Papa II,

die ................ 19....

habita relatione de casu a Congregatione de Cultu Divino et Disciplina Sacra­mentorum, precibus annuit iuxta sequentes rationes:

1. Dispensatio vim habet ab ipso momento concessionis.

2. Dispensationis Rescriptum, a competenti Ordinario oratori notificetur et amplectitur inseparabiliter dispensationem a sacerdotali coelibatu et simul amis­sionem status clericalis. Numquam oratori fas est duo illa elementa seiungere, seu prius accipere et alterum recusare. Si vero orator est religiosus, Rescriptum concedit etiam dispensationem a votis. Idemque insuper secumfert absolutionem a censuris, quatenus opus sit.

3. Notitia concessionis dispensationis adnotetur in libris baptizatorum paroeciae oratoris.

4. Quod attinet ad celebrationem canonici matrimonii, applicandae sunt normae quae in Codice Iuris Canonici statuuntur. Ordinarius vero curet ut res caute peragantur sine pompa vel exteriore apparatu.

5. Auctoritas ecclesiastica, ad quam spectat Rescriptum oratori notificare, hunc enixe hortetur, ut vitam Populi Dei, ratione congruendi cum nova eius vivendi condicione, participet, aedificationem praestet et ita amantissimum Ecclesiae filium se exhibeat. Simul autem eidem notum faciat ea quae sequuntur:

a) sacerdos disperuatus eo ipso amittit iura statui clericali propria, dignitates et officia ecclesiastica; ceteris obligationibus cum statu clericali conexis non amplius adstringitur;

b) exclusus manet ab exercitio sacri ministerii, iis exceptis de quibus in cann. 976, 986, p. 2 ac propterea nequit homiliam habere. Insuper nequit fungi ministerio extraordinario sacrae Communionis distribuendae nec potest officium gerere directivum in ambitu pastorali;

c) item nullum munus absolvere potest in Seminariis et in Institutis aequiparatis. In aliis Institutis studiorum gradus superioris, qui quocumque modo dependent ab Auctoritate ecclesiastica, munere directivo vel officio docendi fungi nequit;

d) in iisdem vero Institutis studiorum gradus superioris ab Auctoritate ecclesiastica non dependentibus nullam disciplinam proprie theologicam vel cum ipsa intime conexam tradere potest;

e) in Institutis autem studiorum gradus inferioris dependentibus ab Auctoritate ecclesiastica munere directivo vel officio docendi fungi neguit nisi Ordnarius, pro suo prudent iudicio et remoto scandalo, ad munus docendi quod attinet, aliter decernere aestimaverit. Eadem lege tenetur sacerdos dispensatus in tradenda Religione in Institutis eiusdem generis non dependentibus ab Auctoritate ecclesiastica.

6. Per se presbyter a sacerdotali coelibatu dispensatus et a fortioi matrimonio iunctus, abesse debet a locis in quibus eius antecedens condicio nota est. Ordinarius loci commorationis oratoris tamen, audito quatenus opus erit, Ordinario incardinationis vel Superiore maiori religioso, dispensare poterit ab ista clausula Rescripti, si oratoris praesentia scandalum paritura non praevideatur.

7. Denique ei aliquod opus pietatis vel caritatis imponatur.

8. Notiricatio dispensationis fieri potest vel personaliter per notarium aut ecclesiasticum actuarium vel per "epistulas perscriptas" (raccomandata, certifica­da, enregistree, registered, einschreiben). Orator unum exemplar restituere debet rite subsignatum ad fidem receptionis et acceptionis eiusdem dispensationis ac simul etiam praeceptorum.

9. Tempore autem opportuno Ordinarius competens breviter ad Con­gregationem de peracta notificatione referat et, si qua tandem fidelium admiratio adsit, prudenti explicatione provideat.

Contrariis quibuscumque minime obstantibus.

Ex Aedibus Congregationis, die ....

/Tłumaczenie reskryptu dyspensy/

Kongregacja do Spraw Kultu Bożego i Sakramentów

Ksiądz ........., Kapłan diecezji Lubelskiej prosił o dyspensę od kapłańskiego celibatu.

Jego Świątobliwość Jan Paweł II z Bożej Opaczności, Papież, dnia .......... po zrelacjonowaniu sprawy przez Św. Kongregację do Spraw Kultu Bożego i Sakramentów, przychylił się do prośby pod następującymi warunkami:

  1. Reskrypt objawia swoją moc od chwili oznajmienia go petentowi.

  2. Reskrypt dyspensy przez Ordynariusza ma być notyfikowany i zawiera nierozdzielnie dyspensę od kapłańskiego celibatu i utratę stanu duchownego. Nigdy nie wolno rozdzielać petentowi tych dwóch elementów, czyli pierwszy przyjąć, a drugiego odmówić. Jeśli zaś petent jest zakonnikiem Reskrypt zawiera też dyspensę od ślubów, a ponadto niesie ze sobą absolucję od cenzur, o ile zachodzi potrzeba.

  3. Wiadomość o udzieleniu dyspensy należy odnotować w księgach ochrzczonych parafii petenta.

  4. Co zaś dotyczy udzielenia kanonicznego małżeństwa, należy zastosować normy, które znajdują się w Kodeksie Prawa Kanonicznego. Ordynariusz winien zatroszczyć się, aby sprawę przeprowadzić ostrożnie bez okazałości lub zewnętrznej wystawności.

  5. Władza kościelna, do której należy zakomunikowanie petentowi o Reskrypcie, niech go gorliwie zachęci, aby uczestniczył w życiu Ludu Bożego z racji podjęcia nowego stanu życia, był przykładem dla zbudowania i tak okazał się ukochanym synem Kościoła. Równocześnie zaś niech zapozna go z następującymi sprawami:

  1. kapłan dyspensowany traci tym samym prawa właściwe stanowi duchownemu, godności i urzędy kościelne, nie może się na przyszłość wiązać innymi obowiązkami złączonymi ze stanem duchownym,

  2. pozostaje wykluczony od wypełniania świętych posług z wyjątkiem tych, o których jest mowa w kan. 976, 986p.2 i dlatego nie wolno mu głosić homilii. Ponadto nie wolno mu w trybie nadzwyczajnym udzielać komunii św., ani nie może spełniać obowiązków w zakresie pastoralnym;

  3. podobnie nie może wypełniać żadnego obowiązku w Seminariach i równorzędnych Instytutach; w innych zaś instytutach naukowych wyższego stopnia, które zależą w jakikolwiek sposób od władzy kościelnej; nie może pełnić funkcji kierowniczych i urzędu nauczania;

  4. w tychże Instytutach naukowych wyższego stopnia niezależnych od władzy kościelnej, nie może wykładać żadnej dyscypliny ściśle teologicznej lub z nią ściśle związanej;

  5. w Instytutach naukowych niższego stopnia, zależnych od władzy kościelnej, nie może pełnić służby kierowniczej i funkcji nauczania, chyba że Ordynariusz wg roztropnego osądu i bez niebezpieczeństwa zgorszenia inaczej postanowi rozstrzygnąć co do obowiązku nauczania. Tym samym prawem jest związany kapłan dyspensowany w Instytutach tegoż rodzaju niezależnych od władzy kościelnej

  1. Kapłan dyspensowany od celibatu kapłańskiego a połączony węzłem małżeńskim, winien trzymać się z daleka od miejsc, w których poprzedni jego stan był znany. Jednakże Ordynariusz miejsca przebywania petenta, po wysłuchaniu o ile zajdzie potrzeba, Ordynariusza inkardyancji lub wyższego przełożonego zakonnego będzie mógł dyspensować od tej klauzuli Reskryptu, jeśli się nie przewiduje, że obecność petenta nie spowoduje zgorszenia.

  2. Wreszcie niech będzie mu nałożony jakiś uczynek pobożności lub miłości.

  3. Notyfikacja dyspensy może być dokonana lub osobiście przez notariusza albo przez kościelnego aktuariusza lub "list polecony". Petent winien jeden egzemplarz podpisać dla potwierdzenia odebrania i zaakceptowania tej dyspensy jak również tegoż pouczenia.

  4. W odpowiednim zaś czasie niech krótko będzie zreferowane Kongregacji o wykonaniu reskryptu, a gdyby miało miejsce zdziwienie wiernych, trzeba je usunąć przez roztropne wyjaśnienie.

Wbrew wszelkim przeciwnym przepisom.

Z siedziby Kongregacji, dnia ...............

PYTANIA DLA KSIĘŻY Z "NIEKTÓRE KWESTIE DOTYCZĄCYCH SAKRAMENTU ŚWIĘCEŃ".

  1. Natura procedury dotyczącej spraw nieważności święceń:

a) w Kodeksie z 1917

b) w Regulae servandae z 1931

c) w Kodeksie z 1983

d) w praktyce Kongregacji do spraw kultu Bożego i dyscypliny Sakramentów

2. Prawo materialne dotyczące deklaracji nieważności święceń.

  1. zdolność podmiotu do przyjęcia święceń

  2. zdolność podmiotu do udzielenia święceń

  3. symulacja

  4. ważność aktów prawnych

  1. Warunki prawne konieczne do zaistnienia ważnych święceń (kan. 1009-1012).

  2. Warunki prawne konieczne do zaistnienia godziwych święceń (kan. 1010-1023).

  3. Prawo procedurowe dotyczące nieważności święceń (kan. 1708-1712)

  1. Podmioty mające prawo zaskarżenia święceń (kan. 1708)

  2. trybunał właściwy (kan. 1709)

c) Procedura (kan. 1709)

d) Procedura sądowa i pozasądowa (kan. 1710)

e) Praxi iuridica (pozasądowa lub administracyjna stosowana w Kongregacji

f) Udział i rola Obrońcy węzła święceń w procesie o nieważność święceń (kan. 171 1)

g) Wyrok deklarujący nieważność święceń i jego konsekwencje (kan. 1712).

  1. Aktualne przepisy dotyczące dyspensy od obowiązków wynikających ze święceń kapłańskich.

  1. Obowiązki Ordynariuszy Przełożonych

  2. Duch pokory i pokuty kapłana proszącego o dyspensę

  3. Dwojaki rodzaj przypadków proszących o dyspensę

  4. Dyspensa - prawo czy łaska?

  5. Natura prawna instrukcji procesu o dyspensę

  6. Jednolitość procedury i ograniczenia przy udzielaniu dyspensy

7. Władza kompetentna do przyjęcia prośby petenta i do przeprowadzenia instrukcji spray~: a) władza zwyczajna

b) władza nadzwyczajna

8. Procedura w sprawach o dyspensę

  1. Autor przyjęcia lub odrzucenia prośby o dyspensę

  2. Instruktor

  3. Aktuariusz (Notariusz)

  1. Instrukcja procesu

  1. przedmiot, cel instrukcji

  2. podstawowe argumenty w dochodzeniu (zwyczajne i nadzwyczajne)

  1. dokumenty i inne dowody

  1. Obowiązki instruktora

  2. Obowiązki Aktuariusza

  3. Przesłuchanie petenta

  4. Zamknięcie instrukcji procesowej w Kurii diecezjalnej lub zakonnej

  5. Przesłanie akt sprawy do kompetentnej Dykasterii

  6. Przebieg rozpatrywania sprawy w Kongregacji:

  1. pierwszy stopień - Ufficio

  2. drugi stopień - Komisja zwyczajna

  1. trzeci stopień - Kongres

  2. Czwarty stopień - Komisja specjalna

  3. Piąty stopień - Plenaria zwyczajna

  1. Rozstrzygnięcie procesu z udzieleniem dyspensy przez Ojca Świętego (reskrypt i jego efekty)

  2. Forma reskryptu dyspensy i podmioty którym należy go notyfikować.

18. Pytania dla petenta i światków procesu o dyspensę od obowiązków.

19. Dokumenty wymagane przy składaniu prośby o dyspensę od obowiązków wynikających ze święceń: kapłańskich, diakońskich.

Nieprzerwanie od jej początków, 1908 r. aż do dzisiaj:

Piusa X, Konstytucja Apostolska Sapienti Consilio, AAS I (1909) ss. 7-19,

KPK z 1917, kan. 214 i 1993-1998,

Pawła VI, Konstytucja Apostolska Regimini Ecclesiae ( A.A.S. LIX (1967) ss. 885-928),

KPK z 1983, can. 291 i 1708-1712,

Jana Pawła II, Konstytucja Apostolska Pastor Bonus (AAS, LXXX (1980) ss. 841-888).

Dla diakonów: nieprzerwanie od jej początków, tj. od 1908 roku aż do 1989 (z pewnym milczącym przedłużeniem kompetencji dla Kongregacji Kościołów Wschodnich, Ewangelizacji Narodów, Duchowieństwa, Zakonów),

Konst. Apost. Sapienti Consilio; KPK z 1917; Konst. Apost. Regimini Ecclesiae; KPK z 1983; Konst. Apost. Pastor Bonus.

Dla diakonów: wyłącznie i z wyłączeniem wyżej wspomnianego przedłużenia kompetencji, od 1 marca 1989 (List Sekretariatu Stanu n. 230. 139 z 8 lutego 1989 r. do kardynała prefekta kongregacji do spraw Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów oraz List Sekretariatu Stanu n. 242. 462 z 25 lipca 1989 r. do kardynała prefekta Instytutów życia konsekrowanego i stowarzyszeń życia apostolskiego, przekazany od tej Kongregacji z równoczesnym numerem i z własną datą do kardynała prefekta Kongregacji do spraw Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów).

Dla kapłanów: Nieprzerwanie i wyłącznie od jej początków (1908) do 1964 roku. Częściowo współuczestniczyła Kongregacja Doktryny Wiary, od 1964 do 1989, kiedy Kongregacja do spraw Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów traktowała dyspensę tylko w powiązaniu z pars potior oraz sprawy przygotowane i przedstawione dla oświadczenia nieważności święceń. Kongregacja Doktryny Wiary wyłącznie rozważała możliwość udzielenia dyspensy od obowiązków związanych ze świeceniami ważnymi.

Częściowo współuczestniczyła z Kongregacją Doktryny Wiary od marca 1989 do dziś, ponieważ od wcześniej wskazanej daty Kongregacja do spraw Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów bada nowe sprawy, o dyspensę od obowiązków ze święceń, przedstawione Stolicy Świętej po 1 marca 1989, podczas gdy Kongregacja Doktryny Wiary zostaje kompetentna dla orzekania tylko tych spraw o dyspensę, które zostały przedstawione do Stolicy Świętej w czasie od 1964 do 1989 roku, a które jeszcze nie miały rozwiązania. ( Dokonało się to na mocy tych samym listów, które wskazano wcześniej).

Opublikowana w Kongregacji Doktryny Wiary w 1964 roku (z konotacją sądowo-administracyjną). Przejrzana przez tą samą Dykasterię w latach 1971-1972 ( z konotacją informującą). Korekta i wznowienie przez tą samą Dykasterię w 1980 roku ( z konotacją administracyjną sui generis i peculare).

In gratiam et ex instantia Oratoris, wedlug praktyki kanoniczno-administracyjnej Kongregacji do spraw Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów (c konotacją informacyjną)

In poenam et ex officio, dla diakonów niezdolnych, którzy odmawiają redukcji do stanu świeckiego. Wtedy procedura sądowa czy per delitto i według normy can. 1342; lub procedura administracyjna i norma can. 290; 291; 292, itd. Tyczących utraty stanu duchownego.

Kan. 1993 §§ 1,2,3 z kodeksu z 1917 oraz kan. 1709 § 1kodeksu 1983.

Kan. 1993 §§ 1,2,3 z KPK 1917 oraz KPK 83: 1717; 1711; 1712.

Tyt. II, nn. 4-1-2-3 i n.5 itd.- pełny wykaz miejsc na str. 7 skryptu.

Tyt. V, n. 17. Tyt. VI, n. 29, 2-3.

Tyt. XIV, nn. 65; 66. Tyt. XVI, n. 70,2.

Tyt. XIV, n. 66.

Tyt. XIV, n. 66.

Tyt. XVI, n. 70,2.

Tamże.

Tyt. XVI, n. 70,42.

Tyt. XVI, n. 70, 4; 72, 1-2

Tyt. XVI, n. 74.

Tamże.

U. Tramma, In iure, in Prot. 749/89 z 13. 10. 1989 roku.

Kongregacja Doktryny Wiary, Litterae Circulares, Prot. Nr. 128/61, 10 września 1980, w: AAS 72 (1980), ss. 1132-1137.

Kongregacja Doktryny Wiary, Litterae Crculares z 2 luty 1964 abrogowane 14 grudnia 1970 roku; Litterae Circulares z 13 stycznia 1971 z jasną interpretacją pewnych norm daną 26 czerwca 1972 roku.

Pawła VI,Encykika Sacri coelibatus z 24 czerwca 1967, nn. 87 i 91, (AAS 59 (1967), ss. 681-197.

Cfr. Przypis 3 w nr. 1.

Cfr. Przypis 2 w nr. 2 i 6, s. 1135.

Jan Paweł II, List do kapłanów na Wielki Czwartek 1979, n. 9.

Cfr. Przypis 2 w nr. 1 i 3.

Ivi, n. 5.

Tamże.

Kongregacja Doktryny Wiary, Litterae Crculares, 10 wrzesień, dz. cyt., nr. 5.

Ivi, n. 1.

Ivi, n. 5.

Ivi, n. 3.

Reskrypt papieski, którym udziela się dyspensy.

Kongregacja Doktryny Wiary, Litterae Crculares z 2 luty 1964.

Kongregacja Doktryny Wiary, Litterae Crculares z 13 stycznia 1971.

Kongregacja Doktryny Wiary, Litterae Crculares z 14 października 1980, n. 5 oraz KPK 1917, can. 174.

Ivi, art. 4 oraz KPK 1917, can. 1643.

Ivi, art. 4 i art. 7.

KPK 1917, can. 1580 i 1582.

E. Colagiovanni, De dispensatione a coelibatu iuxta novas Normas, w: Monitor Ecclesiasticus, Rzym 1981, n. 1, ss. 209-238.

Lega-Bartoccetti, II, tyt. X, a. 1, ss. 628-652.

Pawła VI, Konstytuacja Apostolska Regimini Ecclesiae ( A.A.S. LIX (1967) ss. 885-928) oraz Jana Pawła II, Konstytucja Apostolska Pastor Bonus (AAS, LXXX (1980) ss. 841-888).

Kongregacja Doktryny Wiary, Litterae Crculares z 2 lutego 1964.

Kongregacja Doktryny Wiary, Litterae Crculares z 13 stycznia 1971.

Kongregacja Doktryny Wiary, Litterae Crculares z 14 pażdziernika 1980.

Ivi, art. 1; KPK, kan. 291.

Ivi oraz KPK 1501; 1502; 1503; 1504.

Ivi.

Ivi

Ivi.

Tamże.

tamże

Kongregacja Doktryny Wiary, Litterae Circulares, Prot. Nr. 128/61, 10 września 1980, w: AAS 72 (1980), ss. 1132-1137.

28

28


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
PYTANIE, Wykłady KUL
Czynniki integralnego rozwoju młodzieży, Psychologia rozwoju - wykład (KUL)
DOBRA, Wykłady KUL
TEOLPRAW, Wykłady KUL
Pedagogika rodziny15.04, Pegagogika rodziny- wykłady (KUL)
PSYCHOLOGIA ROZWOJU CZŁOWIEKAWYKŁAD 7 12 V 2011, Psychologia rozwoju - wykład (KUL)
PSYCHOLOGIA ROZWOJU CZŁOWIEKAWYKŁAD 8 19 V 2011, Psychologia rozwoju - wykład (KUL)
PSYCHOLOGIA ROZWOJU CZŁOWIEKAWYKŁAD 6 5 V 2011, Psychologia rozwoju - wykład (KUL)
PYTANIE1, Wykłady KUL
RECENZJA, Wykłady KUL
PRKARNE, Wykłady KUL
PRSYNODU, Wykłady KUL
ZAKONNE, Wykłady KUL
WIERNI, Wykłady KUL
Antropologia wykład I, KUL rok 3 niest, Antropologia
Pedagogika rodziny 8.04, Pegagogika rodziny- wykłady (KUL)
SKARGA, Wykłady KUL
METODYKA, Wykłady KUL
KAPLAN1, Wykłady KUL

więcej podobnych podstron